İyotun Faydaları Nelerdir? İyot Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

İyotun faydaları nelerdir? İyot vücut için hayati bir mineral olarak kabul edilir. Ancak buna rağmen çoğu yetişkin, iyot bakımından zengin gıdaları yeterli miktarda tüketemez ve bu nedenle iyot eksikliği ile karşı karşıya kalır. İyot eksikliği tiroid hastalığına, fibrozise ve fibromiyaljiye yakalanma riskini artırır. Ayrıca çocuklarda ve bebeklerde çeşitli gelişim sorunlarının ortaya çıkmasına neden olur. Yapılan araştırmalar, gelişmiş ülkelerdeki yetişkin nüfusun %50’sinde iyot eksikliği olduğunu göstermektedir. Bu durum oldukça endişe vericidir.

İyot Nedir Ne İşe Yarar?

Vücutta birçok organ ve dokuda iyot bulunur. İyot, tiroid fonksiyonlarını düzenlemeye, metabolizma sağlığının korunmasına, büyüme ve gelişmeye destek olmaya ve bazı kronik hastalıkların önlenmesine yardımcı olur.

Tiroid tarafından üretilen ve vücut sağlığı açısından önemli işleve sahip olan T3 ve T4 hormonunun oluşması için vücut, iyota ihtiyaç duyar. İyot, midede emilir ve kan dolaşımına girerek tiroid hormonunun sentezi için tiroid bezine ulaşır. İyot bakımından zengin gıdalarla beslenildiğinde, vücut yalnızca ihtiyacı kadar iyot kullanır. Kullanılmayan ve ihtiyaç fazlası olan iyot, idrar yoluyla vücut dışına atılır.

Sağlıklı bir yetişkinin vücudunda ortalama 15-20 miligram iyot bulunması gerekir. Vücutta bulunan iyotun yaklaşık %70-%80’lik kısmı tiroid bezlerinde depolanır. İyot eksikliğinin en yaygın belirtisi, vücutta tiroid bozukluklarının ortaya çıkmasıdır. Çünkü tiroid fonksiyonları iyot mineraline bağlıdır.

Bağışıklık Güçlendiren Vitaminler, Mineraller, Besinler, Çaylar, Çorbalar ve Takviyeler

İyot Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Dünya çapında yaklaşık 2 milyon insanda iyot eksikliği olduğu düşünülmektedir. Ancak birçok hastada semptom görülmediği ve bundan dolayı iyot eksikliğinin fark edilmediği tahmin edilmektedir. Özellikle Güney Asya ve Afrika’daki insanların iyot eksikliği yaşadığı düşünülmektedir. Son yıllarda ABD ve Avrupa’da da iyot eksikliğinin arttığı bilinmektedir. Bu nedenle birçok ülkede, iyot eksikliğini önlemek amacıyla sofra tuzlarına iyot eklenmektedir. {1*}, {2*}

İyot eksikliği belirtileri ve ortaya çıkan rahatsızlıklar şunlardır:

• Tükürük miktarının azalması ve yiyeceklerin rahatça sindirilmemesi
• Tükürük bezlerinin şişmesi ve ağız kuruluğu yaşanması
• Cilt kuruluğu
• Konsantrasyon güçlüğü
• Hafıza sorunları
• Bilinç bulanıklığı
• Kas ağrıları ve kasların zayıflaması
• Guatr
• Hipotiroid
• Baş ağrısı
• Saç dökülmesi
• Depresyon
• Letarji [insanlarda yaşam işlevlerinin oldukça zayıfladığı, çok derin ve sürekli uyku durumu)
• Yorgunluk
• Kilo vermede zorluk
• Soğuğa duyarlılık
• Ellerin ve ayakların sürekli soğuk olması
• Tekrarlayan enfeksiyonlar
• Adet sorunları
• Düşük, ölü doğum ve hamilelikle ilgili problemler
• Eklem sertliği
• Kabızlık
• Hiperlipidemi
• Böbrek fonksiyonlarının bozulması

Vücutta iyotun gerektiğinden daha fazla bulunması da tiroid bozukluklarına yol açabilmektedir. Ancak bu durum iyot eksikliğine kıyasla küçük bir risk olarak kabul edilir.

İyot Eksikliği Neden Olur?

Endüstriyel şekilde üretilen paketlenmiş gıdanın içerisinde bulunan brom, iyotun emilimini engeller. Bu nedenle iyot eksikliği oranlarının artmasına neden olmaktadır. İyot alımı ciddi şekilde azaldığında tiroid bezi, mevcut olan iyotu daha iyi kullanabilmek için azalan iyotu yerine koymaya çalışır. Bu da guatr olarak bilinen hastalığa sebep olur. Beslenme ile yeterince iyot almamak, hamilelik, selenyum eksikliği, musluk sularını içmek, çevresel toksinlere maruz kalmak, guatrojenik besinler tüketmek iyot eksikliği riskini artırabilecek faktörler arasında yer alır. {3*}

İyot eksikliğinin yaygın olarak görülmesinin nedenleri şunlardır:

• İyot bakımından zengin olan besinler tüketmemek.
• İşlenmiş gıdalarda bulunan ve iyot emilimine engel olan kimyasallara maruz kalmak (plastik kapta ve unlu mamullerde bulunan, brom iyot emilimini engeller).
• Topraklardaki iyot miktarının az olması.

Dünya çapında yapılan araştırmalar toprakların, farklı miktarlarda iyot içerdiğini göstermektedir. Toprakların içerdiği iyot miktarı, topraktan çıkan sebze ve meyvelerdeki iyot miktarını da doğrudan etkiler. Yaşanılan bölgenin topraklarında iyotun az olması, iyot eksikliği ile karşı karşıya kalma riskini yükseltir. Bazı bölgelerde iyot eksikliğini tedavi edebilmek amacıyla çeşitli iyot takviyesi programları uygulanmaktadır. Ancak iyot eksikliğini önlemenin en kesin ve güvenilir yolu, öncelikle iyot bakımından zengin olan gıdaların tüketmektir.

Hipotiroid Beslenmesi ve Diyeti 

Gıdalardan Düşük İyot Almak

İyot öncelikli olarak beslenme yoluyla vücuda alınır. Kalsiyum, demir veya vitaminler gibi besin öğelerinin aksine iyot, belirli gıdalarda doğal olarak bulunmaz; genellikle toprakta bulunur ve o toprakta yetişen besinlerin tüketilmesi yolu ile alınabilir. Ancak iyot takviyelerinden de yararlanılabilmektedir.

Sık sık su taşkınlarının yaşandığı iyot eksikliği olan bölgelerde yetişen ürünlerde yeterli miktarda iyot bulunmayabilir. Bu nedenle iyot takviyeleri kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır. 1920’lerin başında İsviçre, kretinizm ve endemik guatrın kontrolü için sofra tuzunu iyotla güçlendiren ilk ülkedir.

Hamilelikte Beslenme Nasıl Olmalı?

Gebelik

Hamilelerin, iyot ihtiyacı diğer bireylerden daha fazladır ve hamilelik sırasında yaşanan iyot eksikliği, bebekte beyin gelişiminin zayıflamasına ve fiziksel büyümede problemlere yol açabilir.

Hamileler İyot Takviyesi Kullanabilir mi?

Nutrients’te yayınlanan 2012 tarihli bir makale, 1970 ve 1980’lerde, hamilelikten önce ve hamilelik sırasında iyot takviyesi kullanımının yalnızca bilişsel işlevi iyileştirmekle kalmayıp, yeni kretinizm vakalarını da ortadan kaldırdığını göstermiştir. {4*} 

Pediatrics dergisine göre, ABD’deki hamile kadınların yaklaşık üçte biri iyot eksikliği yaşamaktadır. Ancak emziren ve hamile kadınların sadece %15’i iyot takviyesi almaktadır. {5*} İyot takviyeleri genellikle sodyum iyodür veya potasyum iyodür formundadır. Kullanılan takviyeler en az 150 mikrogram iyodür içermelidir. Takviyeler ve yiyeceklerden alınan iyot günde 290 ila 1.100 mikrogram arasında olabilir.

Hamileler ne kadar iyor almalı? Diyet miktarı tavsiyelerine göre ise hamilelik sırasında kadınlar yaklaşık 220 mcg, emzirirken ise 290 mcg iyot almalıdır. {6*}

Selenyum ve İyot

Selenyum eksikliği genellikle iyot eksikliği ve tiroid sorunlarıyla birlikte görülür. Selenyum eksikliği, yetersiz tiroid hormon düzeylerine ve guatr gelişimine sebep olur.

İyotun, tiroid sağlığında hayati bir rol oynadığı bilinirken, selenyum, iyotun geri dönüşümünde kritik öneme sahiptir. Selenyum seviyeleri düşük olduğunda, tiroid bezi, tiroid hormonları üretmek için daha fazla çalışacak ve vücut bu hormonları hücreler tarafından kullanılan formlara dönüştürmekte zorlanacaktır. Normal tiroid sağlığı için selenyum ve iyot eksikliği tedavi edilmelidir. {7*}

Endokrin, Metabolik ve Bağışıklık Bozukluğu İlaç Hedefleri’nde yayınlanan 2009 tarihli bir araştırmaya göre, iyot ve selenyumdaki eksiklikler tiroid fonksiyon bozukluğu riskini artırabilmektedir. {8*}

Sindirim sisteminiz sağlıklı bir şekilde çalışıyorsa günlük olarak selenyum ihtiyacınızı, Brezilya cevizi, hindi, tavuk, deniz ürünleri, sarımsak, su yosunu, soğan ve reishi mantarı gibi gıdalardan karşılayabilirsiniz. Ancak birçok insanın sindirim sistemi gerektiği şekilde çalışmadığından, selenyum bağırsaklardan yeterince emilemez. Bu durumlarda selenyum takviyeleri kullanılabilir.

Musluk Suyu İçmek

Musluk suyu, iyot emilimini engelleyen florür ve klor içermektedir. Semantic Scholar’da yayınlanan 2006 tarihli bir araştırmada, yüksek florürlü ve düşük iyotlu su kullanan, yetersiz iyot düzeyine sahip, yedi ayrı köyde yaşayan 8-14 yaşındaki toplam 329 çocuğun IQ seviyelerini ölçmek için Wechsler Zeka Testi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre yüksek florürlü, düşük iyotlu su tüketen çocukların IQ’ları, yalnızca düşük iyot seviyeleri bulunan köylerdeki çocuklara göre daha düşük bulunmuştur. {9*}

Toksinler ve Sigara Dumanı

Sigara dumanı ve diğer çevresel toksinler de iyot eksikliği riskini artırmaktadır. Tütün dumanı tiyosiyanat adı verilen bir bileşik içermektedir. Tiyosiyanatın iyodür alımı üzerindeki inhibitör etkileri, iyot seviyelerinin azalmasına sebep olabilmektedir. Tütün dumanında tiroid fonksiyonlarını bozabilen diğer maddeler hidroksipiridin metabolitleri, nikotin ve benzapirenlerdir.

1994 tarihli bir inceleme, sigara içmenin tiroid fonksiyon bozukluğuna katkıda bulunabileceğini bulmuştur. Bununla birlikte tütün dumanı sadece tiroid fonksiyonunu etkilemekle kalmaz, aynı zamanda tiroid hormonunun faydalı etkilerini de bloke edebilmektedir. {2*}

Guatrojen Gıdalar

Karnabahar, brokoli, lahana, soya, Brüksel lahanasını çiğ tüketmek, guatrojen yani peroksidazı bozan molekülleri içerdiklerinden tiroid fonksiyonunu etkileyebilmektedir. Bu sebzelerin tüketilmeden önce tamamen pişene kadar buharda bekletilmesi, guatrojenlerin parçalanmasını sağlar. İyot eksikliği olan kişiler bu besinleri tüketirken risk altındadır. {10*} Guatrojenik besinleri tüketmek iyot eksikliğinin asıl sebebi olmasa da bu besinler daha önce ortaya çıkan iyot eksikliğini daha kötü bir hale getirebilmektedir.

Indian Journal of Medical Research’te yayınlanan bir araştırmaya göre, guatrojen gıdaların tiroid hormon sentezini engelleyebileceği ve tiroid fonksiyonlarını etkileyebileceği kanıtlanmıştır. {10*}

Hipotiroid Takviyeleri ve Uçucu Yağlar

İyot Eksikliğine Bağlı Hastalıklar Nelerdir?

İyot eksikliğine bağlı hastalıkların tümü, uygun dozlarda iyot alındığında önlenebilmektedir. {11*}

İyot eksikliğinde orataya çıkan hastalıklar şunlardır:

• Hipotiroid
• Yüksek kolesterol
• Endemik guatr
• Kretinizm
• Fibrokistik meme hastalığı
• Ateroskleroz
• Meme kanseri

İyot eksikliği tedavi edilmediğinde ciddi düzeylerde hipotiroide sebep olabilmektedir. Hipotiroid ve iyot eksikliğinin sebep olduğu durumlar şunlardır:

• Kalp hastalıkları, kalp büyümesi ve kalp yetmezliği gibi bozukluklar
• Depresyon, bilişsel ve zihinsel sağlık sorunları
• Periferik nöropati olarak bilinen vücudun periferik sinirlerinde hasar
• Kadınlarda kısırlığa neden olabilen yumurtlama döngüsünde bozulma

Gebe kadınlarda tiroid hormonunun düşük olması, çocuklarının kusurlu doğma riskini artırabilmektedir. İyot eksikliğinin hamilelikte neden olabileceği sorunlar şunlardır;

• Düşük yapmak
• Doğurganlıkta azalma
• Bebek ölümlerinin artması
• Ölü doğum yapmak
• Erken doğum yapmak
• Yeni doğan bebeklerde doğum kusurları (doğuştan anormallikler)

Bebek Mamalarında Bulunan Ağır Metal Oranı Nedir? Kaçınılması Gereken Bebek Mamaları Hangileridir?

İyot Seviyesi Kaç Olmalı?

İyot, sadece tiroid bezlerinde bulunmaz. Aynı zamanda mide, meme, kan ve tükürük bezlerinde de bulunur. İyot testi ile vücuttaki iyot miktarının ne kadar olduğu tespit edilebilir. İyot testi için kan veya idrardan alınan örnekler kullanılır.

İyot seviyesi nasıl ölçülür? İyot vücuttan idrarla atıldığından, iyot eksikliği tanısı koyabilmek için idrar örneklerindeki iyot miktarının ölçülmesi gerekir. Ortalama idrar iyot konsantrasyonunun 50mg/L altında olması iyot eksikliği olarak tanımlanmaktadır.

İdrar iyot seviyelerine göre iyot eksikliği durumu:

• Ortalama idrar iyot konsantrasyonu 20’nin altında ise ağır seviyede iyot eksikliği olarak tanımlanır.
• Ortalama idrar iyot konsantrasyonu 20 ile 49 arasında ise orta seviyeli iyot eksikliği olarak tanımlanır.
• Ortalama idrar iyot konsantrasyonu 50 ile 99 arasında ise hafif seviyeli iyot eksikliği olarak tanımlanır.
• Ortalama idrar iyot konsantrasyonu 100 ile 199 arasında ise iyot seviyesi normal değerlerde tanımlanır.
• Ortalama idrar iyot konsantrasyonu 200 ile 299 arasında ise iyot seviyesi gerektiğinden fazla değerlerde olarak tanımlanır.
• Ortalama idrar iyot konsantrasyonu 299’dan fazla ise aşırı derecede iyot fazlalığı olarak tanımlanır.

Günlük Ne Kadar (mcg) İyot Alınmalı?

Günlük iyot alımı yaşa ve cinsiyete göre değişmektedir. Günlük alınması gereken iyot değerleri, Diyet Referans Alımları” (DRI’lar) kullanılarak verilmiştir. Diyet referans alımları Ulusal Tıp Akademisi Enstitüsündeki Gıda ve Beslenme Kurulu tarafından sağlıklı insanların besin alımlarını planlamak ve değerlendirmek için kullanılan bir değer olarak geliştirilmiştir. {12*}

• Doğumdan sonra ilk 6 ay boyunca 110 mikrogram
• 7-12 ay arasında 130 mikrogram
• 1-8 yaş arasında 90 mikrogram
• 9-13 yaş arasında 120 mikrogram
• 14 yaş ve üstü 150 mikrogram
• Hamile kadınlar 220 mikrogram
• Emziren kadınlar 290 mikrogram

Günlük iyot ihtiyacı nasıl karşılanır? Günlük iyot ihtiyacının karşılanması için iyot bakımından zengin, doğal besinlerin tüketilmesi ve işlenmiş gıdalardan mümkün oldukça uzak durulması tavsiye edilmektedir.

Günlük alınması önerilen iyot miktarları guatr oluşumunu önlemek için yeterli olabilir, ancak iyotun tüm faydalarından yararlanabilmek için yeterli olmayacaktır.

12 ayın altındaki bebekler için tolere edilebilir iyot alım seviyeleri belirlenememiştir fakat diğer yaş grupları için İyot alım seviyeleri şunlardır; {6*}

• 1-3 yaş arası, 200 mcg
• 4-8 yaş arası, 300 mcg
• 9-13 yaş arası, 600 mcg
• 14-18 yaş arası (hamilelik veya emzirme dönemi dahil) 900 mcg
• 19 yaş ve üzeri için (hamilelik ve emzirme dönemi dahil), 1100 mcg

İyotun Faydaları Nelerdir?

İyot, tiroid, bağışıklık ve beyin sağlığı gibi vücutta bulunan birçok sistem için önemlidir.

İyotun faydaları şunlardır:

• Tiroid bezlerinin sağlıklı şekilde çalışmasını sağlar
• Enerji üretimini sağlar
• Kansere yakalanma riskini azaltır
• Çocuklarda büyüme ve gelişimi destekler
• Bağışıklığı güçlendirir
• Beyin sağlığının korunmasına katkı sağlar
• Cilt sağlığını korur
• Enfeksiyonlara karşı savaşır
• Terlemeyi ve vücut sıcaklığını kontrol etmeye yardımcı olur.
• Toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur
• Meme kanserini önlemeye yardımcı olur
• Prostat sağlığını korur

C. Difficile Enfeksiyonunun Nedenleri ve Belirtileri Nelerdir?

Tiroid Sağlığını Destekler

İyot tiroidi yükseltir mi? Tiroid, tiroksin gibi önemli hormonları üretebilmek için iyota ihtiyaç duyar. Tiroid hormonları vücuttaki biyokimyasal reaksiyonları düzenler. Bazı önemli tiroid hormonları, proteinlerin amino asitlere dönüştürülmesini sağlar, sindirim enzimlerinin aktivitelerini kontrol eder ve iskelet sistemi sağlığı ve merkezi sinir sistemi sağlığının korunmasına yardımcı olur. {13*}

Hipotiroid gibi çeşitli tiroid hastalıkları, iyot içeren besinlerin yeterli miktarda tüketilmemesi sonucunda ortaya çıkar. Bu rahatsızlık, metabolizma hızının yavaşlamasına, susuzluk hissinin artmasına, iştahta değişikliklere, hızlı kilo alıp vermeye ve ruh hali değişikliklerine neden olmaktadır. Yeterli miktarda iyot tüketmek, guatr hastalığına yakalanma riskini azaltır ve tiroid hastalıklarına engel olur.

Enerji Üretimini Sağlar

İyot enerji verir mi? Tiroid hormonları metabolizmanın çalışma hızından da sorumlu olduğu için vücudun yiyecekleri nasıl enerjiye dönüştüreceğini belirler ve etkiler. Tiroid problemlerinin hızlı kilo alıp vermeye sebep olabilmesi oldukça normaldir.

Tiroid’de yayınlanan 2008 tarihli bir incelemeye göre, tiroid hormonlarının bazal metabolizma hızında ve enerji harcanmasında önemli bir rol oynadığı tespit edilmiştir. {14*} Ayrıca, Hippokratia’da yayınlanan 2010 tarihli bir araştırmaya göre, iyot eksikliğine bağlı düşük tiroid hormon seviyeleri de çoğu insanda düşük enerji, halsizlik ve yorgunluğa neden olmaktadır. {15*}

Kanseri Önlemeye Yardımcı Olur

İyot kansere iyi gelir mi? İyot bağışıklık sistemini güçlendirir ve kanserli hücrelerin kendilerini yok etmesini sağlar. İyot, mutasyona uğramış kanser hücrelerinin yok edilmesine yardımcı olurken sağlıklı hücrelere zarar vermez.

Yapılan araştırmalar iyot bakımından oldukça zengin bir besin olan deniz yosununun, meme tümörü oluşumunu engellediğini göstermektedir. {16*} Japonya gibi beslenme düzeninde deniz yosununa yer veren ülkelerdeki kadınların, meme kanserine yakalanma riski diğer ülkelerdeki kadınlara kıyasla oldukça düşüktür. Bu durum, iyot kaynağı olan deniz yosununun kanser üzerindeki etkisini kanıtlar niteliktedir. Ayrıca son dönemlerde, bazı tiroid kanseri vakalarının tedavisinde iyot kullanılmaktadır. {16*}

Çocuklarda Büyüme ve Gelişimi Destekler

Hamilelikte iyot bebeğe zarar verir mi? Fetüsün beyin dokusu ve tiroid reseptörlerinin normal şekilde gelişebilmesi için iyota ihtiyacı vardır. Bundan dolayı iyot, erken gelişim evrelerinde hayati öneme sahiptir. {17*}

Yapılan araştırmalar hamilelik döneminde ve bebeklik döneminde iyot eksikliğinin, sağlıklı büyümeyi engellediğini ve beyin gelişimini bozabildiğini göstermektedir. İyot eksikliği olan bebeklerde ölüm oranının daha yüksek olduğu ve bu bebeklerin çeşitli nörodejeneratif (nöronların yapı ve fonksiyon kaybına uğraması veya ölmesi) sorunlarla karşı karşıya kaldığı görülmektedir.

Kretenizm hastalığı da hamilelik sürecinde annenin vücudunda yeteri miktarda iyot bulunmaması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra iyot eksikliği bebeklerde büyüme ve gelişim problemlerine, motor becerilerinin zayıflamasına ve öğrenme güçlüğü yaşanmasına neden olmaktadır. {18*} Doktorlar, iyot eksikliği olup olmadığını öğrenmek amacıyla hamilelik döneminde kadınlara çeşitli tahliller yapmaktadır. Ancak iyot eksikliğini tam anlamıyla teşhis edebilmek oldukça zordur. Bu yüzden beslenme uzmanları ve doktorlar, hamilelik döneminde iyot bakımından zengin olan besinlerin tüketilmesini tavsiye etmektedir. {19*}

Hamilelikte Çatlak Önleyici Bitkisel Yağlar Nelerdir?

Bağışıklığı Güçlendirir

İyot bağışıklık sistemine faydalı mı? İyot, tiroid fonksiyonunu düzenlerken aynı zamanda bağışıklık sağlığında da önemli rol oynar. İyot, vücuttaki antioksidan aktivitesini artırır ve serbest radikalleri azaltmaya yardımcı olur.

Frontiers in Immunology’de yayınlanan bir araştırma, iyotun kan bağışıklık hücrelerinin üzerinde immünomodülatör (bağışıklık sisteminin aktivitesini artıran madde) etkileri olduğunu keşfetmiştir. {20*} 

Beyin ve Sinir Sistemini Düzenli Çalışmasını Sağlar

İyot, beyin ve sinir sisteminin düzenli çalışmasını sağlar mı? Yapılan araştırmalar iyotun beyin sağlığının korunmasına ve bilişsel becerilerin gelişmesine katkı sağladığını göstermektedir. Bu nedenle uzmanlar, iyot eksikliğinin çeşitli zihinsel sorunlara neden olduğunu ve bazı zihinsel sağlık sorunlarının önlenebilmesi için düzenli şekilde iyot tüketilmesinin gerekli olduğunu belirtmektedirler. {21*}, {22*}, {23*}

Nöroterapi Nedir? Faydaları Nelerdir?

Cilt Sağlığını Korur ve Enfeksiyonlarla Savaşır

İyot eksikliği cilt kuruluğu yapar mı? İyot cilt lekelerine iyi gelir mi? İyot eksikliğinin belirtileri arasında cildin pul pul dökülmesi, iltihaplanması, kuruması ve tahriş olması yer alır. İyot anti bakteriyel özelliklere sahiptir. Bundan dolayı ciltteki yaralara ve sıyrıklara doğrudan uygulandığında bu bölgedeki enfeksiyonun azalmasına yardımcı olmaktadır. {24**}

Terlemeyi ve Vücut Sıcaklığını Kontrol Etmeye Yardımcı Olur

İyot eksikliği terleme yapar mı? Vücuttaki zararlı maddeler terleme yoluyla vücut dışına atılır. İyot eksikliği vücudun terleme mekanizmasının bozulmasına neden olabilir. Bundan dolayı iyot eksikliği atıkların vücuttan uzaklaştırılmasına engel olur. {25*} Ayrıca iyot, terleme seviyesinde değişikliğe neden olduğu gibi tükürük üretiminin de azalmasına neden olabilmektedir. Tükürük üretiminin azalması, kişinin besinleri yutma ve yutkunmada güçlük yaşamasına, ağız kuruluğuna ve sindirim sorunlarıyla karşı karşıya kalmasına neden olabilmektedir. {26*}

Toksinlerin Vücuttan Atılmasına Yardımcı Olur

İyot ağır metal midir? İyot, vücuttan ağır metallerin, çeşitli biyolojik toksinlerin ve mikropların uzaklaştırılmasına yardımcı olur ve ağır metal değildir. 2013 yılında yayınlanan bir çalışma iyotun antioksidan ve apoptotik aktivitelere yardımcı olduğunu düşündürmektedir. {27*}

Meme Kanserini Önlemeye Yardımcı Olur

İyot ile kanser tedavisi yapılır mı? Oncology Times’da yayınlanan 2016 tarihli bir makaleye göre moleküler iyot, meme hücresi duyarlılığını azaltabilir ve meme dokusunu iyileştirebilmektedir.

Journal of Cancer’da yayınlanan 2017 tarihli bir araştırma, iyot eksikliğini, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki genç kadınlarda görülen meme kanseri sıklığındaki artışla ilişkilendirmiştir. {28*}

Prostat Sağlığını Korur

İyot prostata iyi gelir mi? Nutrition and Cancer dergisinde yayınlanan 2007 tarihli bir araştırma, idrarda düşük seviyelerde bulunan iyotun ve tiroid hastalığının prostat kanseri riskini artırabileceğini bulmuştur. {29*} 

Molecular Medicine’de yayınlanan 2013 tarihli bir araştırma, iyot takviyesinin prostat kanserinde tümör büyümesini azaltmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur. {30*}

Hipertiroid Takviyeleri ve Uçucu Yağlar

İyot Testi Nasıl Yapılır?

İyot eksikliği nasıl anlaşılır? İyot eksikliği, giderek yaygınlaşmaktadır. İyot eksikliği, ciddi sağlık sorunlarına yol açsa da test yapmadan yüksek doz iyot ve iyot takviyesi alınmamalıdır. Bu nedenle önce iyot düşüklüğü test edilmeli, ardından iyot eksikliği var ise bir uzman desteği ile iyot takviye kullanımı gerekmektedir. Başlangıçta düşük dozlarda takviye kullanmak daha güvenlidir. Ancak almanız gereken iyot miktarı kişisel sağlık durumunuza ve ihtiyaçlarınıza göre değişebilir.

İyot testi nedir? İyot testi nasıl yapılır? Evde iyot testi yapılabilir mi? İyot testleri şunlardır;

• İdrar (Spot) Testi: İdrar testi, en basit ve en hızlı testtir. En yaygın olarak kullanılan yöntemdir. Dakikalar içinde sonuç alınabilir, ancak diğer iyot testleri kadar doğru sonuç vermeyebilir.
• Kan Testi: Bu test, vücuttaki iyot seviyelerini ölçmek için basit ve doğru sonuç veren bir testtir. Ancak, sonucun çıkması idrar testinden daha fazla zaman alır ve çoğu laboratuvarda kullanılmayan bir testtir.
• İyot Yama Testi: İyot hızlı emilirse ne olur? Cilde iyot sürülür mü? İyot yama testi, iyot eksikliğini saptayabilen basit bir testtir. Bu test, %2 oranında iyotun 2×2 cm veya 3×3 cm boyutlarında karın bölgesine sürülmesi ile yapılır. Çoğu iyot çözeltisi turuncu bir renk tonuna sahiptir ancak şeffaf renk olanları da vardır. Daha iyi bir sonuç alabilmek için renkli olanları tercih etmeniz gereklidir. İyot eksikliğiniz varsa, cildinizdeki iyot 12-18 saat arasında emilir, ciltte iyot rengi kalmaz.
• İyot Yükleme Testi:  Bu test, 24 saatlik bir süre içinde idrar ile ne kadar iyot atıldığını ölçer. İyot yükleme testi için önce bir ön test yapılmalıdır. Herhangi bir iyot takviyesi almadan veya iyot oranı yüksek besinler tüketmeden 5 gün geçirdikten sonra sabah verdiğiniz idrar, test kitinde değerlendirilir. Daha sonra, 50 mg iyot alınarak 24 saat içinde çıkan tüm idrar toplanır. 24 saatin sonunda alınan idrar örneği laboratuvarda değerlendirilir. İyot yükleme testi ne en uygun ne de en hızlı testtir. Ancak oldukça doğru sonuçlar verir.

Vücuttaki iyot seviyesi yeterli ise 24 saatlik test süresi içinde aldığınız 50 mg iyotun %90’ını veya daha fazlasını idrarla atarsınız. İyot eksikliği olanların ise idrarında daha düşük seviyelerde iyot bulunur. 24 saatlik süre içinde idrarla ne kadar az iyot atılırsa, iyot eksikliğiniz o kadar yüksek demektir.

50 mg iyot çok yüksek bir dozdur, ancak bu test için bu miktarda iyotun bir kez alınması herhangi bir sağlık sorununa neden olmaz. Ancak Hipertiroidiniz veya Graves hastalığınız varsa, bu test sizin için kontrendikedir ve yapılmamalıdır. Testin size uygun olup olmadığını doktorunuza danışarak karar verebilirsiniz.

Hipertiroid Diyeti Tedavisi

İyot Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?

İyot eksikliği nasıl giderilir? İyot eksikliğini tedavi etmenin en iyi yolu sağlıklı beslenmedir. Ancak beslenme tek başına yeterli iyot alımı sağlamıyorsa, iyot takviyesi kullanmanız gerekir. İyot eksikliği olan çoğu insan, beslenme programlarında iyot içeren besinlere yer vererek ve takviye kullanarak iyot eksikliği sorunlarını düzeltebilir.

Besinler ile yeterince iyot alamayan kişiler, vejetaryenler, veganlar ve hamilelerdir.

Miksödem (tiroid bezinin küçülmesi ve iltihaplanması) hastalarının ise hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi gereklidir. Hastanede doktorlar intravenöz sıvılarla durumu kontrol altına alacak tedavileri uygulayacaktır. Ayrıca bu tür hastalara tiroid hormonları verilmesi de gerekebilmektedir. Miksödemli bir kişinin durumu stabil hale geldikten sonra, doktor tiroid fonksiyonlarını izler ve kişinin diyetle aldığı iyot miktarındaki değişikliklerden, hormon seviyelerinin etkilenip etkilenmeyeceğini kontrol eder.

Doktorunuz tarafından farklı bir kullanım miktarı önerilmediği sürece günde 150 mcg’den fazla takviye almamanız sizin için daha güvenlidir.

İyot Eksikliği İçin Ne Yemeli? İyot Hangi Yiyeceklerde Bulunur?

İyot vücut sağlığı açısından oldukça önemlidir. Çünkü, tiroid fonksiyonlarının düzenlenmesini sağlar ve metabolizma sağlığının korunmasına yardımcı olur. Bu nedenle iyot eksikliği, ciddi sağlık sorunlarına yol açar.

İyot doğal yollarla nasıl alınır? Hangi meyvelerde iyot var? Deniz yosunları iyotun en iyi kaynakları olarak kabul edilir. Tüm gıdalar arasında en yüksek iyot içeriğine sahip olan kelp deniz yosunudur. Deniz yosunlarının yanı sıra cheddar peyniri, mozzarella peyniri, süt ve süt ürünleri de iyot bakımından zengin besinlerdir.

İyot içeren besinler şunlardır;

• Nori, wakame ve kombu yosunu dahil deniz yosunları
• Pişmiş morina
• Sardalya
• Karides
• Ton balığı
• Yumurta
• Süt
• Yoğurt
• Kızılcık
• Kurutulmuş erik
• Lacivert fasulye
• Yeşil fasulye
• Bezelye
• Tatlı patates
• Mısır
• Lima fasulyesi
• Çilek
• Muz
• Yağlı tohumlar
• Yeşil yapraklı sebzeler
• Şalgam
• Sarımsak ve soğan gibi besinler de toprağın yeterli miktarda iyot içermesi koşulu ile iyi iyot kaynaklarıdır. Bu da Kuru soğanda iyot var mı? sorusuna cevap olmaktadır.

Doğal olarak yakalanan deniz ürünleri ve organik tavuk yumurtaları (kafes usulü ile yetiştirilmeyen) gibi endüstriyel olarak üretilmeyen besinler daha yüksek düzeyde iyot içerir.

İyot eksikliğini nasıl giderebilirim? İyot vücuda besinler aracılığıyla alınmaktadır. ABD Tarım Bakanlığı tarafından açıklanan iyot bakımından zengin gıdalar şunlardır:

• Kuru yosun: 1 bütün yaprak kurutulmuş, 19 ila 2.984 mikrogram iyot içerir. (Miktarlar değişebilir) Günlük alınması önerilen miktarın %11-1.989’unu karşılar.
• İyotlu tuz: 1,5 gram (yaklaşık ¼ çay kaşığı) Günlük önerilen miktarın %71’ini karşılar.
• Morina (doğal): 85.05 gr. 99 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %66’sını karşılar.
• Yoğurt (organik, otla beslenmiş hayvanlardan ve  çiğ tüketilen): 1 su bardağı:,75 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %50’sini karşılar.
• Kuru wakame: Gram başına 66 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %44’ünü karşılar.
• Süt: 1 su bardağı, 56 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %37’sini karşılar.
• Kurutulmuş nori: Gram başına 16-43 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %29’una kadar karşılayabilir.
• Yumurta: 1 adet, 24 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %16’sını karşılar.
• Ton balığı: 85.05 gr, 17 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %11’ini karşılar.
• Lima fasulyesi: 1 fincan pişmiş, 16 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %10’unu karşılar.
• Mısır (organik): 1/2 su bardağı, 14 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %9’unu karşılar.
• Kuru erik: 5 kuru erik, 13 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %9’unu karşılar.
• Peynir: 28.35 gr. 12 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %8’ini karşılar.
• Bezelye: 1 fincan pişmiş, 6 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %4’ünü karşılar.
• Muz: 1 orta boy, 3 mikrogram iyot içerir. Günlük önerilen miktarın %2’sini karşılar.

Gıdaların içerisinde bulunan iyot miktarı, gıdanın yetiştirildiği veya üretildiği ortamın koşullarına bağlı olarak değişebilmektedir. Toprağın mineral bakımından zengin olması, mahsullerin iyot bakımından zengin olmasını sağlar.

İyotun Zararları Nelerdir?

Gereken miktardan daha fazla iyot tüketmek tiroid bozukluklarına ve guatr hastalığına sebep olur. Ayrıca haşimato tiroiditi ve hipotiroid hastalığı olan kişilerin, iyot almaları gerektiğinde doktorlarına danışmaları tavsiye edilmektedir.

Tiroid rahatsızlığınız varsa iyot takviyesi alıp almamanız veya ne kadar almanız gerektiğini doktorunuzla konuşmalısınız. 2000 miligramdan fazla iyot alımı, özellikle tüberküloz veya böbrek hastalığı teşhisi olan kişilerde tehlikeli olabilmektedir.

Fazla iyot alımının zararları nelerdir? Fazla miktarda iyot, tiroid papiller kanserine ve hipertiroide neden olabilmektedir. Hamile kadınlar ve emziren anneler, reçete edilen dozlar dışında iyot almamalıdır. Her insanın vücudu farklı dozlara farklı tepkiler verebilmektedir. Küçük çocuklar ve yaşlılar fazla iyot alımının yan etkilerinden etkilenme olasılığı daha yüksek olan gruptadır.

Çok fazla iyot alımının yan etkileri şunlardır;

• Mide bulantısı ya da kusma
• İshal
• Ateş
• Boğazda ve ağızda yanma hissi
• Karın ağrısı

Daha ciddi vakalarda, iyot toksisitesi komaya neden olabilmektedir.

İyotlu Tuz ve İyot Takviyeleri Sağlıklı Mı?

Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’na göre, ABD ve Kanada dahil olmak üzere 70’den fazla ülkede tuzları iyotlama programı uygulanır ve dünya çapındaki hanelerin %70’inde iyotlu tuz kullanılmaktadır. Tuzlara iyot eklemenin amacı iyot eksikliğini önlemektir. Bundan dolayı 1920’lerde ABD’deki üreticiler tuzlara iyot eklemeye başlamıştır. ABD Gıda ve İlaç Dairesi, tuz iyodizasyonu için potasyum iyodür ve bakır iyodürü onaylamaktadır. Dünya Sağlık Örgütü de  potasyum iyodat kullanılmasını önermektedir.

1 çay kaşığı iyotlu tuzun 8’de 1’inde yaklaşık 45 mikrogram iyot bulunmaktadır. Yasalara göre gıda üreticilerinin, işlenmiş gıdalarda iyotsuz tuz kullanması gerekmektedir. Ayrıca iyotlu tuz kullandıklarını işlenmiş gıdaların içerik listesinde belirtmeleri gerekmektedir. Bunun nedeni tuz alımının önemli bir kısmının işlenmiş gıdalardan geliyor olmasıdır. Bu uygulama sayesinde yüksek miktarda iyot tüketimine engel olmak amaçlanır.

En çok iyot hangi tuzda var? İyotlu sofra tuzu yerine gerçek tuz, himalaya tuzu veya deniz tuzu tüketilmesi tavsiye edilir. Deniz tuzu 60’tan fazla mineral içerir ve sofra tuzu gibi yüksek miktarda iyot tüketimine neden olmaz. Ayrıca deniz tuzu hem daha doğal hem daha faydalı hem de daha lezzetlidir.

İyotu kimler kullanamaz? Multivitaminler, potasyum iyodür veya sodyum iyodür formunda iyot içerir. Bunlar genellikle yeterli miktarda iyot tüketilmediğinde kullanılır. İyot eksikliği olmayan kişilerin, bunları tüketmesi tavsiye edilmez ve kullanımı riskli olarak kabul edilir. Bunları tüketmesi gereken kişilerin, günlük tüketim miktarına muhakkak dikkat etmesi gerekir ve mümkün oldukça besinlerden iyot almaya çalışmaları tavsiye edilir.

En İyi İyot Formu Hangisidir?

Beslenme ile yeterli iyot alamıyorsanız, vücut tarafından en kolay emilen potasyum iyodür içeren takviyeleri seçmeniz gereklidir.

Takviyeleri günlük önerilen dozlarda almak iyot eksikliğini önleme ve tedavi etmede yardımcı ve güvenli kabul edilmektedir. Ancak günlük alınması gereken dozu belirlemek için bir uzman desteği şarttır. Bir uzman kontrolü olmadan iyot takviyesi alınması risklidir ve önerilmemektedir.

Tiroid Düşmanı Besinler Nelerdir?