Haşimato hastalığı olarak da bilinen haşimato tiroidi, tiroid fonksiyonlarına zarar veren otoimmün bir hastalıktır. Haşimato hastalığında beyaz kan hücrelerinin ürettiği antikorlar vücudun kendi sağlıklı dokusuna saldırmaktadır.
Haşimato hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte bazı uzmanlar hastalığın gelişiminde genetik faktörlerin etkili olduğunu düşünmektedir.
Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de haşimato hastalığına sahip olma ihtimali diğer insanlara göre daha yüksek olan risk grupları tanımlanmaktadır.
Kadınlarda görülme riski daha fazla olmakla birlikte hamile kadınlarda haşimato hastalığı görülme riski, erkeklere göre 7 kat daha fazladır. Ailesinde otoimmün hastalık öyküsü olanların da haşimato hastalığına yakalanma riski daha yüksektir.
Hastalık, tiroidin daha az çalıştığının göstergesi olan; yorgunluk, halsizlik, saç dökülmesi, soluk cilt gibi belirtilerle kendini göstermektedir.
Hastalığın ilaç ve beslenme tedavisi olmak üzere uygulanan 2 tedavisi vardır. Tiroid ilacı alsanız bile devam edebilecek çok sayıda semptom olabilir.
Araştırmalar, diyet ve yaşam tarzı değişikliklerinin semptomları önemli ölçüde azaltabileceğini ve genel sağlığı iyileştirebileceğini göstermektedir.
Bununla birlikte Haşimato hastalığı olan her bireyin semptomları, hastalığının ilerleyişi ve hassasiyet gösterdikleri besinler farklıdır. Bu nedenle ihtiyaçlarınıza ve hastalığınıza uygun bir diyet modelini uygulamak önemlidir.
Haşimato belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir? Haşimato tehlikeli bir hastalık mı? Haşimato tamamen iyileşir mi? Haşimato hastaları ne yiyemez? gibi aklınıza takılan tüm soruların cevabı yazımızda ayrıntılı olarak yer almaktadır.
Haşimato Tiroidi Nedir?🎀
Haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminin vücudun kendi sağlıklı dokusuna saldıran antikorlar ürettiği, tiroid dokusunu yavaş yavaş yok eden otoimmün bir hastalıktır. Bu antikorlar, tiroid bezinin fonksiyonlarını olumsuz etkiler. Kronik lenfositik tiroidit olarak da adlandırılmaktadır. Gelişmiş ülkelerde Haşimato hastalığı, bir diğer tiroid hastalığı olan hipotiroidizmin en sık nedenidir. (1*)
Amerika Birleşik Devletleri gibi gelişmiş ülkelerde, saptanan hipotiroidi vakalarının yüzde %90-95’inin Haşimato hastalığından kaynaklandığı tahmin edilmektedir. (2*) Hipotiroidi vakalarının büyük çoğunluğunda hipotiroidizm sadece tiroid bezinden kaynaklanan bir sorun değil, vücudun bağışıklık sisteminin aşırı tepkisinden kaynaklanan bir durumdur.
Tiroid, boynun tabanında bulunan kelebek şeklinde bir endokrin bezidir. Kalp akciğerler, sindirim ve merkezi sinir sistemleri de dahil olmak üzere hemen hemen her organ sistemini etkileyen hormonları salgılar. Ayrıca metabolizmayı ve büyümeyi de kontrol eder. Tiroid tarafından salgılanan başlıca hormonlar; tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3)’dir.(3*)(4*)
Bu hormonların üretimi, beynin “kontrol merkezi” hipotalamusa bağlıdır. Kan dolaşımında tiroid hormonuna ihtiyaç olması halinde hipotalamus, daha fazla tiroid hormonu üretilebilmesi için hipofiz bezinin uyarılmasını sağlar.
Sağlıklı bireylerde tiroid uyarıcı hormon (TSH) kan dolaşımındaki tiroid hormonlarının değişen seviyelerine yanıt olarak hipofiz bezi tarafından salınır. Ancak Haşimato ve hipotiroidizm hastalıklarının varlığında bu sistem başarısız olur. Bu durumda T3’e dönüştürülen çok az T4 hormonu vardır çünkü hipotalamus, tiroid hormonu salgılanması için hipofiz bezine düzgün şekilde sinyal gönderemez ya da hipofiz bezi uyarıldığı halde yeterince tiroid uyarıcı hormon salgılayamaz.
Peki, Haşimato hastalığı ile hipotiroidizm arasındaki fark nedir? Her iki hastalıkta tiroidin yetersiz çalışmasına neden olsa da farklı hastalıklar olarak değerlendirilir.
Haşimato, tiroid hormonu üretiminin azalmasına neden olan otoimmün bir hastalıktır. Üretilen antikorlar tiroid bezi proteinlerine karşı reaksiyona girerek tiroid bezinin kademeli olarak tahrip olmasına neden olur.
Hipotiroidizm ise tiroid bezinin yeterli tiroid hormonu üretemediği bir durum olarak kabul edilir. Haşimato hastalığı, hipotiroidizmin en yaygın nedenidir.
Haşimato tiroidi’nin semptomları hastalığa özgü değildir. Haşimato tiroidi de görülen semptomlar tiroitlerin az çalışmasından kaynaklıdır.
Tiroidinizin düzgün çalışmadığına dair belirtiler ve haşimato hastalığının en yaygın semptomları şunlardır:
- Kabızlık
- Kas ağrıları
- Sık idrara çıkma ve aşırı susama
- Düşük cinsel dürtü veya cinsel işlev bozukluğu
- Kuru, soluk cilt
- Eklemlerde sertlik ve şişlik
- Boğuk ses
- Nefes almada zorluk
- Kilo alma
- Yüksek kolesterol
- Düşük bağışıklık fonksiyonu nedeniyle daha sık soğuk algınlığı, enfeksiyon veya hastalıklar
- Depresyon
- Kas zayıflığı
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Kolayca üşüme
- Saç dökülmesi
- Adet döngüsünün olmaması veya düzensiz adet dönemleri dahil olmak üzere adet döngüsündeki değişiklikler
- Doğurganlık ile ilgili sorunlar/kısırlık
Hastalık herhangi bir belirti vermeden uzun yıllar ilerleyebilir. Semptomlarınız ortaya çıkmadan da Haşimato hastası olabilirsiniz.
Bu durumdaki bazı kişilerde tiroid büyümüştür. Guatr olarak da bilinen bu durum, boynun ön kısmının şişmesine neden olabilir. Guatr nadiren ağrıya neden olur, ancak dokunulduğunda hassasiyet hissedilebilir. Bu büyüme, yutmayı zorlaştırabilir veya boğazınızı dolu hissetmenize neden olabilir.
Haşimato veya hipotiroidizmin belirgin semptomlarının yanı sıra, bu bozukluklar aynı zamanda uzun vadeli sağlık komplikasyonları riskini de artırır.
Araştırmalar, tedavi edilmeyen tiroid ve otoimmün bozuklukların bazı sağlık sorunlarına neden olabileceğini göstermektedir.
Haşimato hastalığının neden olabileceği sağlık sorunları:
- Kısırlık, yumurtalık yetmezliği, gebelik/doğum komplikasyonları ve doğum kusurları
- Tiroid bezinin genişlemesinden kaynaklanan guatr, normal nefes almayı ve yutmayı engelleyebilir
- Addison hastalığı veya Graves hastalığı (diğer tiroid bozuklukları)
- Tip 2 diyabet
- Yüksek kolesterol seviyeleri ve artan kalp hastalığı riski
- Depresyon dahil zihinsel bozukluklar
- Böbrek sorunları
- Nörolojik hasar
- Ciddi enfeksiyonlar
Haşimato Neden Olur?
Araştırmalar, otoimmün bozuklukların gelişiminde pek çok faktörün rol aldığını göstermektedir. Bu faktörler; genetik, beslenme, çevresel faktörler, stres, hormon seviyeleri ve immünolojik faktörler olarak sıralanabilir. (5*)
Haşimato hastalığının temel nedenleri şunlardır:
- Tiroid bezi de dahil olmak üzere tüm vücut dokusuna saldırabilen otoimmün hastalık reaksiyonları
- Sızdıran bağırsak sendromu ve sindirim fonksiyonlarıyla ilgili sorunlar
- Gluten ve süt ürünleri gibi yaygın gıda alerjenleri
- Tahıllar ve birçok gıda katkı maddesi dahil olmak üzere hassasiyete ve intoleransa neden olan ve yaygın olarak tüketilen gıdalar
- Duygusal stres
- Besin eksiklikleri
Haşimato Hastalığı Risk Faktörleri🧨
Haşimato hastalığının gelişimine katkı sağlayan çeşitli risk faktörleri vardır. Bu risk faktörleri, yaşamınızın bir noktasında Haşimato hastalığına yakalanma olasılığınızı artırır.
Haşimato hastalığı risk faktöleri:(6*)
- Kadın olmak: Nedeni bilinmemekle birlikte erkeklere göre kadınlarda haşimato hastalığı daha sık görülmektedir. Kadınların daha riskli olmasının bir nedeni, kadınlarda salgılanan hormonların üretimini ciddi şekilde bozan, stres ve kaygıdan daha fazla etkilenmeleridir.
- Orta yaş: Haşimato hastalığı görülen kişilerin çoğu, 20 ila 60 yaşları arasındaki orta yaşlılardır. Yaş için en büyük risk ise 50 yaşın üzerindeki insanlardadır. Araştırmacılar riskin yalnızca yaşla birlikte arttığına inanmaktadır. 60 yaşın üzerindeki birçok kadın hipotiroidizme sahip olabilir ancak haşimato semptomları ile menopoz semptomları birbirine çok benzer olduğu için yaşlı kadınlarda tiroid bozuklukları teşhis edilemeyebilir.
- Otoimmün bozuklukların öyküsü: Aile öyküsünde Haşimato ve tiroid bozukluğu varsa veya başka otoimmün hastalıklara sahipseniz, haşimato hastalığına yakalanma olasılığınız daha yüksektir.
- Yakın zamanda travma geçirmek veya çok yüksek miktarda stres yaşamış olmak: Stres, adrenal yetmezlik gibi hormon dengesizliklerinin oluşmasına katkıda bulunur, T4 tiroid hormonlarının T3’e dönüşümünü aksatır ve vücudun bağışıklık sistemine zarar verir.
- Hamilelik ve doğum sonrası dönemde olmak: Hamilelik, tiroid hormonlarını çeşitli şekillerde etkiler ve bazı kadınların hamilelik sırasında veya sonrasında kendi tiroidlerine karşı antikor geliştirmeleri mümkündür. Buna doğum sonrası otoimmün tiroid sendromu veya doğum sonrası tiroidit denir ve doğum sonrası dönemde %5-9 arasında en sık görülen tiroid hastalığı olduğu söylenmektedir.(7*)
- Sigara içmek
- Yeme bozukluğu veya egzersiz bağımlılığı geçmişine sahip olmak: Hem yetersiz beslenme hem de aşırı antrenman, tiroid fonksiyonlarını azaltır ve hormonal dengesizliğe katkıda bulunur.
Haşimato Teşhisi Nasıl Olur?
Haşimato hastalığının teşhisi, gösterdiğiniz herhangi bir semptomun yanı sıra kan testinin sonuçlarına dayanır. Tiroid uyarıcı hormon (TSH) testi tipik olarak Haşimato veya hipotiroidizmi tanımlamak için kullanılır.
Tiroidinizin az çalıştığını gösteren belirtilere sahipseniz doktorunuz bir kan testi ile tiroid uyarıcı hormon (TSH) seviyenizi kontrol edecektir. TSH testi, Haşimato’yu taramanın en iyi yollarından biridir.
Tiroid bezi normalden az çalışıyor ise TSH seviyeleri yüksektir, çünkü vücudumuz tiroid hormonu üretmesi için tiroid bezini daha çok uyarmaya başlar. Ayrıca diğer tiroid hormonlarının ve antikor seviyelerinin kontrol edilmesi tanınızın doğrulanmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle doktorunuzun Haşimatolu hastalarda bulunan tiroid antikorlarına sahip olup olmadığınızı görmek için bir antikor testi istemesi muhtemeldir.
Hangi seviyelerin normal ve anormal olarak kabul edildiği konusunda devam eden bazı tartışmalar vardır, ayrıca tiroid bozukluklarının erken evresinde, kan testlerinde tiroid hormon seviyeleri (T3 ve T4) normal görünebileceğinden, bu durum tanı almayı geciktirebilir.
Haşimato Testi💉
Haşimato hastalığında size uygun bir tedaviye başlayabilmeniz için test yaptırmanız çok önemlidir. Birçok doktor, tiroid fonksiyonu için yalnızca tiroid uyarıcı hormon (TSH) seviyesini kontrol eder.
Bununla birlikte, tiroid sağlığını tam olarak anlamak ve Haşimato tiroidi veya başka herhangi bir tiroid fonksiyon bozukluğunu saptamak için, bazı antikorlarla birlikte TSH, serbest T4, serbest T3 ve ters (Reverse) T3 seviyenizi kontrol ettirmeniz önemlidir. (8*)(9*)
TSH
Tiroid fonksiyonunu test etmenin en iyi yöntemi kanınızdaki TSH seviyesini kontrol etmektir. TSH düzeyleriniz yüksekse, tiroidinizi etkileyen bir sorun nedeniyle (genellikle hipotiroidizm nedeniyle) tiroid bezinizin iyi çalışmadığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, TSH seviyeleriniz düşükse, tiroid beziniz çok çalışıyor olabilir ve hipertiroidizm gibi tiroid sorunlarına sahip olabilirsiniz. Düşük TSH seviyeleri bir hipofiz bezi sorununun sonucu da olabilmektedir.
Çoğu durumda, TSH seviyelerinin normal olması, tiroid bezinin işlevlerini sağlıklı bir şekilde yürüttüğü anlamına gelir.
T4 ve Serbest T4
T4 testleri ile de tiroid fonksiyonunun kontrol edilmesi önemlidir. T4 hormonu kanda iki şekilde bulunabilir. Bunlar; dokulara girmesini engelleyen proteinlere bağlı T4 ve çeşitli hedef dokulara girebilen Serbest T4’dür. Serbest T4, tiroid fonksiyonlarınızı değerlendirmek için bakılması gereken hormondur.
Hipertiroidiniz varsa Serbest T4 (FT4) veya Serbest T4 İndeksi (FT4I) düzeyleriniz yüksek olacaktır, ancak hipotiroidiniz varsa bu seviyeler çok düşük olacaktır. TSH ve FT4 veya FTI sonuçlarınızı taramak, tiroidinizin en iyi şekilde çalışıp çalışmadığını doğru bir şekilde belirlemenize yardımcı olabilir. Ancak hipertiroidizm durumunda T3 testi de yardımcı olabilir.
T3 ve Serbest T3
T3 testleri genellikle hipertiroidizmi teşhis etmek ve hipertiroidinizin ciddiyetini anlamak için kullanılır. Serbest T3 (FT3) tiroid hormonunun aktif bir formu iken, Ters T3 (RT3) metabolik süreçleri yavaşlatmak için reseptörlerini FT3’e bağlar.
Vücut daha fazla enerjiye ihtiyaç duyduğunda, metabolik süreçleri hızlandırmak için T4’ü FT3’e dönüştürür. Bununla birlikte, vücut T4’ü FT3’e iyi dönüştüremiyorsa, bu durum hipotiroidizme yol açabilir. Yüksek RT3 seviyeleri, vücudunuzun T4’ü FT3’e değil, RT3’e dönüştürdüğü anlamına gelebilir ve bu da hipotiroid sorunlarına yol açabilir.
Haşimato için TPO ve TG Antikorları
Tiroid hormon seviyenizi kontrol etmenin yanı sıra, doktorunuzun iki ana tiroid antikoru tipini test etmesi çok önemlidir: tiroid peroksidaz antikorları (TPOAb) ve tiroglobulin antikorları (TgAb).
TPOAb, tiroid hormonlarınızı sentezlemekten sorumlu enzimlere saldırırken, TgAb, tiroidiniz tarafından tiroid hormonlarını üretmek için kullanılan tiroglobuline saldırır. Haşimato tiroiditinde tipik olarak TPOAb ve TgAb seviyeleri yükselir. Bu antikorları kontrol etmek, otoimmün bir durum olan Haşimato hastalığına mı sahipsiniz yoksa otoimmünitesi olmayan az çalışan bir tiroidinizin mi olduğunu belirlemek için gereklidir.
Bu antikorlar sadece tiroid problemlerinizi anlamak için değil, genel sağlığınız için önemlidir. Bir otoimmün rahatsızlığa sahipseniz, bir başka otoimmün hastalığı da geliştirme ihtimaliniz çok daha yüksektir.
Haşimato Kan Değerleri🩸
Amerikan Klinik Endokrinologlar Birliği daha önce kullanılan daha dar laboratuvar referanslarını tavsiye etmektedir.
Bazı doktorlar çok geniş referans aralıklarını kullanmaktadır fakat sorunun erken teşhisine yardımcı olmak için daha dar laboratuvar referansları kullanmak doğru bir yaklaşım olacaktır.
Normal referans aralıkları şunlardır:
- TSH 1-2 UIU/ML veya daha düşük
- FT4>1.1 NG/DL
- FT3>3,2 PG/ML
- RT3 RT3:ST3 oranı 10: 1 ‘den daha az
- TPOab ve TgAb<4 IU/ML veya negatif
Haşimato tiroidi veya diğer tiroid sorunlarını teşhis etmek için kapsamlı kan analizi önemlidir. TSH, FT4, FT3, RT3, TPOab ve TgAb seviyelerinizi test etmenin yanı sıra tiroid fonksiyonunuzu etkileyebilecek diğer önemli faktörler de vardır ve bunların kan seviyeleri önemlidir.
- D Vitamini (25 – OH) Düzeyleri: Düşük D3 vitamini düzeyleri, tiroid bozukluğu olanlarda yaygın olarak bulunur.
- Tam Kan Sayımı (Hemogram) ve Diğer Kimyasal Testler: Anemi ayrıca tiroid bozukluğu olan kişileri de etkiler. Yüksek karaciğer enzimleri de bu testin bir parçasıdır, çünkü kötü karaciğer fonksiyonu değişmiş T4-T3 dönüşümüne ve metabolik sorunlara yol açabilir.
- Homosistein: Tiroid bozuklukları, genellikle zayıf metilasyon süreçleri ve yüksek homosistein ile ilişkilidir.
- CRP: C Reaktif Protein vücuttaki iltihaplanmanın bir belirtecidir. İltihaplanma da zayıf tiroid fonksiyonları ile yakından ilgilidir.
- Magnezyum: Düşük magnezyum seviyeleri tiroid fonksiyonunda bozukluğa neden olabilir.
Haşimato Tedavi Yöntemleri🩺
Peki, Haşimato hastalığının tedavisi var mı? Haşimato, tedavi edilebilir bir hastalıktır. Haşimato hastalığı için en iyi tedavi yöntemiyle ilgili ise farklı görüşler vardır.
Hastalıkta, ilaç tedavisi ve beslenme tedavisi (Haşimato doğal tedavisi) olmak üzere 2 farklı tedavi yöntemi uygulanmaktadır. Yaşam tarzı değişikliği de tedavide önemli bir rol oynamaktadır.
Birçok kişi semptomlarının ilaç tedavisiyle bile devam ettiğini fark etmektedir. Ayrıca, semptom gösteren birçok kişiye hormon seviyelerinde değişiklik olmadıkça ilaç verilmez. (10*) (11*) (12*)
Belirli yiyecekleri diyetten çıkarmak, takviyeler almak ve yaşam tarzı değişiklikleri yapmak semptomları ve yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirmektedir. Ayrıca, bu değişiklikler iltihabı azaltmaya, yüksek tiroid antikorlarının neden olduğu tiroid hasarını yavaşlatmaya veya önlemeye ve vücut ağırlığını, kan şekerini ve kolesterol seviyelerini yönetmeye yardımcı olabilir.
Ek Bilgi: Araştırmalar, standart ilaçlara ek olarak diyet ve yaşam tarzı değişikliklerinin semptomları önemli ölçüde iyileştirebileceğini göstermektedir. Haşimato hastalığı olan her kişi tedaviye farklı yanıt verir, bu nedenle hastalığın tedavisi için bireyselleştirilmiş bir yaklaşım çok önemlidir. (13*)
Haşimato İlaçları💊
Haşimato hastalığı da dahil olmak üzere otoimmün bozuklukların tedavisine yönelik geleneksel yaklaşımlar genellikle levotiroksin adı verilen sentetik tiroid hormonu gibi ilaçları almayı içerir. Hastalık yeterince ilerlerse bazen tiroid ameliyatı olmak bile gerekebilmektedir. Ne yazık ki, bu ilaç tedavileri, otoimmün reaksiyonların oluşmasına neden olan altta yatan sorunları çözmez. İlaçlar tedavi edici değildir ve mevcut semptomları durdurmaya yöneliktir yani ilacı bıraktığınız anda hastalık tekrar eski haline döner.
Sentetik hormonlar veya steroidler gibi tiroid ilaçları kullanmaya karar verirseniz, muhtemelen hayatınızın geri kalanında da bu ilaçları kullanmanız gerekecektir.(14*)
Bazı hastalar tiroid ilaçları alırken önemli ölçüde iyileşebilir çünkü sentetik hormonlar tiroid bezi tarafından doğal olarak üretilen hormonların işlevini görür ve benzer etkilere sahiptir, ancak bu yine de bağışıklık sisteminin kendisine saldırmasına neden olan otoimmün hasarı çözmez. Bununla birlikte ilaçla tedavi edildiğinde bile semptomlar yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. (15*)
Haşimato Diyeti🍉
Haşimato tiroiditinde görülen belirtileri azaltmak ve otoimmün hasarı kontrol altına alarak tiroidinizi onarmak istiyorsanız haşimato hastalığına özgü bir diyet tedavisi uygulamanız gerekmektedir. Sağlıklı yağlar, lif, temiz protein, bitki ve bitki bazlı besinleri içeren bir beslenme planı hastalığınızın tedavisinde size fayda sağlayacaktır.
İnflamasyon, haşimato hastalığının arkasındaki asıl etken olabilmektedir. Bu nedenle, meyve ve sebzeler açısından zengin bir anti-inflamatuar diyet, semptomları önemli ölçüde iyileştirebilir. Sebzeler, meyveler, baharatlar ve yağlı balıklar, güçlü anti-inflamatuar özelliklere sahip gıdalardan sadece birkaçıdır.
Haşimato hastalığı olan 218 kadın üzerinde yapılan bir araştırma, daha sık meyve ve sebze yiyenlerde oksidatif stres belirteçlerinin (kronik inflamasyona neden olan bir durum) daha düşük olduğunu buldu. (16*)
Haşimato hastalığı sadece bir tiroid fonksiyon bozukluğu değil, aynı zamanda bir otoimmün hastalık olduğundan, otoimmün bir diyet uygulamak inflamasyonu ve otoimmün hasarı azaltmanın güçlü bir yoludur. Haşimato tiroidi dışında başka otoimmün rahatsızlıklarınız varsa diyet uygulamak bu konuda da faydalı olabilir.
Otoimmün diyetin amacı temel olarak çok sayıda anti-inflamatuar gıdayı içeren bir beslenme planı benimsemek ve inflamatuar gıdaları diyetinizden çıkarmaktır. Bu plana dahil edebileceğiniz iltihap önleyici yiyecekler arasında;
- Otla beslenmiş, merada yetiştirilmiş hayvanlardan elde edilen et
- Kümes hayvanları
- Sirke
- Yabani balık,
- Zencefil
- Kemik suyu
- Sebze suyu
- Zeytinyağı
- Fermente sebzeler
- Hindistan cevizi yağı
- Sarımsak
- Soğan
- Avokado
- Avokado yağı
- Limon
- Misket limonu
- Çilek
- Yeşil çay
- Nişastalı olmayan sebzeler
- Zerdeçal
- Elma suyu bulunur.
Diyetinizden çıkarmanız gereken inflamatuar gıdalar ise; Rafine edilmiş tahıllar, tahıl ve un ürünleri, derin yağda kızartılmış gıdalar, işlenmiş gıdalar, çoğu paketlenmiş gıdalar, fastfood, gazlı içecekler, tahılla beslenen hayvanların et ve yumurtaları, trans yağlar, margarin, rafine yağlar ve çoğu ticari salata soslarıdır. (17*) (18*) (19*) (20*) (21*) (22*) (23*) (24*) (25*) (26*)(27*) (28*)
Haşimato Beslenme🥦
Haşimato hastalığında beslenme konusundaki en yaygın görüş diyetten glüteni çıkarmaktır. Bu görüşün ortaya çıkması haşimato hastalarının çoğunda glüten hassasiyeti ile kendini gösteren çölyak hastalığının görülme sıklığına dayanır. İki hastalığında otoimmün bir bozukluk olması birlikte görülme sıklığını artırmaktadır.
Glütensiz diyetin haşimato hastalığının tedavisinde olumlu sonuçlar verdiğini gösteren çalışmalar vardır. Bununla birlikte bazı hastalarda glütensiz diyetin bir yarar sağlamadığını gösteren çalışmalar da vardır. Glüten konusu ile ilgili tartışmalar devam etmektedir. Glütensiz diyet otoimmün hastalık geliştirme riski daha fazla olan haşimato hastalarında mı fayda sağlıyor yoksa, çölyak hastalığına yatkınlığı olmayan haşimato hastalarında da bir fayda sağlar mı işte bu konularda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Glüten konusundaki bir diğer soru işareti de diyetinden glüten çıkarılan bireylerin daha önce hangi glüten kaynaklarını tükettiğidir. Örneğin rafine edilmiş tahıllar, paketli ürünler, şeker içeren hamur işleri gibi glüten kaynaklarının diyetten çıkarılmasında görülen fayda glütenden mi yoksa bu yiyeceklerin içerisindeki şeker, katkı maddeleri gibi zararlı bileşenlerden mi kaynaklı belli değildir.
Bu nedenle diyetinizden glüteni çıkarmadan önce gözlemlemeniz ve değiştirmeniz gereken başka birçok durum vardır. Diyetinizden glütenin çıkarılması gerekiyor ise de buna tek başına karar verebilmeniz mümkün değildir. Bu da bir uzman desteği almayı gerektirmektedir.
Otoimmün bir beslenme planında diyetten çıkarılan birçok besin vardır. Ancak tıpkı glüten konusunda olduğu gibi her birey aynı gıdalara karşı hassasiyet göstermez.
Haşimatosu Olan Neler Yemeli?🥩
Araştırmalar, iltihabın, haşimato semptomlarının tetikleyici bir nedeni olabileceğini düşündürmektedir. İnflamasyon genellikle beslenme tarzına bağlıdır. (29*) (30*) (31*)
Haşimato hastalığınız varsa izlemeniz gereken en iyi yol, sebze ve meyvelerin yanı sıra kemik suyu ve organik etler gibi besleyici gıdalar açısından zengin olan bir diyettir. Bu besinler, vücutta sindirimi en kolay olan ve alerjik veya otoimmün reaksiyonlara neden olma olasılığı en düşük olan yiyeceklerdir.
Bol sebze, meyve ve organik et içeren bu beslenme düzeninin inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) ve otoimmün bozukluklarla mücadele eden birçok insan için etkili olduğu tespit edilmiştir. Kemik suyu çorbası veya probiyotik açısından zengin yiyecekler (24 ila 29 saat fermente edilmiş yoğurt ve kefir gibi eski, fermente edilmiş süt ürünleri) tüketmek faydalıdır.
Haşimato diyeti için en iyi yiyeceklerden bazıları şunlardır:
- Taze sebzeler ve meyveler: Bunlar antioksidanlar, vitaminler, mineraller ve lif bakımından yüksektir. Lif, sindirim sağlığına yardımcı olur, kalp sağlığını iyileştirir, kan şekeri seviyelerini dengeler ve sağlıklı bir kiloyu destekler. Antioksidanlar ve diğer besinler iltihapla savaşır ve eksiklikleri önler.
- Yabani yakalanmış balıklar: Bunlar, hormon dengesi ve tiroid fonksiyonu için gerekli olan anti-inflamatuar omega-3 yağ asitleri EPA/DHA’yı sağlar.
- Hindistan cevizi yağı: Sağlıklı bir metabolizmayı destekleyen, enerjiyi artıran, bağırsakları besleyen ve yorgunlukla mücadele eden kaprilik asit, laurik asit ve kaprik asit formunda orta zincirli yağ asitleri sağlar.
- Probiyotik açısından zengin gıdalar: Kefir, organik keçi sütü yoğurdu, kimchi, kombucha, natto, lahana turşusu ve diğer fermente sebzeler, probiyotik açısından zengin gıdaların en sağlıklı örnekleridir. Probiyotikler, bağırsaklarda yararlı bakterilerin bulunmasına yardımcı olur. Bağırsak ve bağışıklık sisteminin iyileşmesini desteklemeye yardımcı olurlar.
- Filizlenmiş tohumlar ve fasulye/baklagiller: Keten, kenevir ve chia tohumları, bir tür hormon dengeleyici omega-3 yağı olan ALA’yı sağlarken, fasulye ve baklagiller lif ve mineral bakımından yüksektir.
- Kemik suyu: Kolajen, l-prolin ve l-glisin amino asitleri ve kalsiyum, magnezyum, fosfor içeriği sayesinde bağırsak astarını iyileştirmeye yardımcı olur.
Haşimato Hastalarına Zararlı Gıdalar🍔
Haşimato hastası iseniz bağışıklık sisteminizin tepki gösterdiği gıdaları diyetinizden çıkarmanız gerekmektedir. Diyetinizdeki fazla şeker, bağırsak iltihabına, kan şekeri dalgalanmalarına, kilo alımına katkıda bulunur.
Rafine yağlarla (aspir, ayçiçeği, kanola ve mısır yağı gibi bitkisel yağlar dahil) yapılan fastfoodlar ve paketlenmiş ürünler de vücutta iltihaplanmaya neden olur ve bu ürünlerin besin değeri çok düşüktür.
Aşağıdaki yiyecekleri diyetinizden çıkarmak veya kısıtlamak, Haşimato semptomlarını azaltmaya ve genel sağlığınızı iyileştirmeye yardımcı olabilir. (32*)
- Eklenti şekerler ve tatlılar: soda, enerji içecekleri, kekler, dondurma, hamur işleri, kurabiyeler, şekerlemeler, şekerli tahıllar, sofra şekeri vb.
- Fastfood ve kızarmış yiyecekler: patates kızartması, sosisli sandviç, kızarmış tavuk vb.
- Rafine tahıllar: beyaz makarna, beyaz ekmek, beyaz un ekmeği, simit vb.
- Yüksek oranda işlenmiş gıdalar ve etler: dondurulmuş akşam yemekleri, margarin, mikrodalga yemekleri, sosis vb.
Bazı sağlık uzmanları, Haşimato hastalığı olan kişilerin süt ürünlerinden ve hatta bazen tüm tahıllardan kaçınmasını önermektedir.
Haşimato Takviyeleri
Tiroid fonksiyonlarını iyileştirmeye ve onarmaya yardımcı olmanın bir diğer adımı, otoimmün reaksiyonları azaltan, vücudun stresle daha iyi başa çıkmasına ve bağışıklık sisteminin aktivitelerini düzenlemesine yardımcı olan belirli besinler ve takviyeler almaktır.
Selenyum
Selenyum vücuttaki T3 ve T4 hormonlarını düzenleyerek tiroid fonksiyonlarına fayda sağlar. Selenyum ayrıca hamilelik sırasında (doğum sonrası tiroidit) ve sonrasında tiroidit riskini azaltabilmektedir.(33*)
Düşük iyot ve selenyum içeren bir beslenme düzeni, otoimmün tiroidit riskini artırır. Çünkü tiroid bezinin yeterli düzeyde tiroid hormonu üretebilmesi için hem selenyum hem de iyota ihtiyacı vardır. Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism’de yayınlanan bir araştırma, selenyum eksikliği nedeniyle takviye yoluyla tedavi olan hastaların, tiroid antikorlarında ortalama yüzde 40’lık bir azalma yaşadığını buldu.(34*)
Çalışmalar, günde 200 mcg selenyum almanın, antitiroid peroksidaz (TPO) antikorlarını azaltmaya ve Haşimato hastalığı olan kişilerde sağlığı iyileştirmeye yardımcı olabileceğini gösteriyor. (35*) (36*)
Probiyotikler
Probiyotikler, sindirim sistemindeki mikroflorayı dengeleyerek bağırsak sağlığını ve daha güçlü bağışıklığı desteklemeye yardımcı olur. Bağırsak duvarını onararak iltihaplanmayı azaltır, bu durum da tiroid fonksiyonlarını iyileştirir.
D Vitamini
Yapılan araştırmalar, tiroid bozukluğu olan hastaların yüzde 90’ından fazlasının D vitamini eksikliği olduğunu göstermektedir. D vitamini, bağışıklık sistemini düzenlemeye yardımcı olur ve birçok yönden bir hormon gibi davranmaktadır. Yeterli D vitamini almanın en iyi yolu, cildinizin güneş ışığı ile direkt temas edeceği şekilde her gün 15 ila 20 dakika (ortalama) dışarıda vakit geçirmektir. Güneşlenme mümkün olmadığında ise günlük 600 ila 5.000 IU D vitamini (miktarlar kişiye göre değişmektedir) takviyesi yapmak da faydalı olmaktadır.
Magnezyum
Magnezyum mineralinin düşük seviyeleri, artan Haşimato hastalığı riski ve daha yüksek tiroid antikorları ile ilişkilidir. Ayrıca, magnezyum eksikliklerinin düzeltilmesi tiroid hastalığı olan kişilerde semptomları iyileştirebilir. (37*) (38*)
Çinko
Çinko, T4’ü T3’e dönüştüren deiyodinaz enziminin bir parçası olan önemli bir mineraldir. Araştırmalar çinko eksikliğini hipotiroidizm ile ilişkilendirmektedir.
Et, yumurta, kabuklu yemişler ve yağlı tohumların hepsi çinko kaynaklarıdır. Haşimato’lu bireylerde çinko eksikliği oranlarının yüksek olması nedeniyle, tiroid sağlığınız için günde 20-40 mg çinko takviyesi kullanmak önerilmektedir.(39*)
Omega-3
Omega 3 yağ asitleri iltihabı azaltmada oldukça önemlidir. Omega-3 eksikliği, tiroid problemleriyle ilişkilendirilmektedir. Vücut için yararlı olan Omega-3 yağ asitleri; balık, kril ve alglerin yanı sıra merada yetiştirilen etlerde bulunan çok uzun zincirli EPA ve DHA’dır.
Eğer balık gibi omega-3 kaynaklarını tüketiminiz yetersizse ihtiyaçlarınızı tek başına diyetle karşılamak neredeyse imkansızdır. Bu durumda takviyelerden faydalanabilirsiniz.
Keten yağı gibi bitki bazlı omega 3’ler sadece ALA adı verilen küçük zincirli omega 3’ü içerir ve DHA içermez. ALA’yı DHA’ya dönüştürmek vücudumuz için çok zordur, bu nedenle EPA ve DHA açısından zengin yüksek kaliteli bir balık yağı almak en iyisidir.
B Vitaminleri
B vitaminlerinden özellikle B12 vitamini, enerji üretimi, birçok hücresel ve metabolik fonksiyon için önemlidir. B12 vitamini “enerji vitamini” olarak bilinir ve yorgunlukla savaşan hücresel fonksiyonları destekler.
B12 vitamini, folat, B2 ve diğer B vitaminleri tiroid sağlığı için önemlidir. Yeşil yapraklı sebzeler, avokado, yumurta, fındık ve tohumlar da dahil olmak üzere B vitamini açısından zengin yiyecekler tüketmek önemlidir.
Homosistein seviyeleriniz yüksekse veya düşük B12 seviyelerine sahipseniz B kompleks vitaminlerini içeren takviyeler almanız faydalı olacaktır. Metil-folat, metil-kobalamin (B12), B6’nın Piridoksal-5-Fosfat formu ve B2 vitamininin Riboflavin-5-fosfat formu gibi önceden aktive edilmiş B vitamini formlarına sahip takviyeleri tercih etmeniz gereklidir. Metil grupları aktif formdadır ve vücut tarafından diğer formlara göre daha iyi kullanılmaktadır.
Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Dergisi’nde yayınlanan bir klinik çalışmada, günde 600 mg tiamin (B1) verilen Haşimato’lu hastaların çoğunluğu, birkaç saat veya gün içinde yorgunluklarında azalma yaşamıştır.(40*)
Demir
Haşimato hastalığı olan kişilerde anemi gelişme olasılığı daha yüksektir. Demir eksikliğini düzeltmek için demir takviyeleri gerekebilir. (41*)
Adaptojenik Otlar
Ashwagandha’nın stresle başa çıkma ve hormonları dengeleme yeteneğini artırarak tiroid ve adrenal sorunları azaltmaya yardımcı olduğu kanıtlanmıştır.
Tıbbi araştırmalar, hipotiroidizm veya Haşimato hastalığında kritik olan T4 tiroid hormonunu dengelemeye de yardımcı olduğunu göstermektedir.(42*)
Benzer işlevleri olan diğer adaptojen bitkiler arasında rhodiola, ginseng, maca ve reishi mantarları bulunur.
Alfa-lipoik asit ve N-asetil sistein gibi diğer takviyeler de Haşimato hastalığı olan kişilere yardımcı olabilmektedir. (43*) (44*) (45*)
İyot eksikliğinde yüksek doz iyot takviyesinin Haşimato hastalarında olumsuz etkilere yol açabileceği unutulmamalıdır. Sağlık uzmanınız sizi yönlendirmedikçe yüksek dozda iyot takviyesi almamalısınız. (46*) (47*)
Haşimato Yaşam Tarzı Değişikliği
Haşimato hastalığı olan kişilerde yüksek kolesterol, obezite ve diyabet geliştirme riski daha yüksek olduğundan, diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri tedavinin temel taşıdır. (48*) (49*) (50*) (51*)
Haşimato semptomları yaşam kalitenizi ve ruh sağlığınızı önemli ölçüde etkileyebileceğinden, güvendiğiniz bir sağlık uzmanından destek almanız önemlidir.
Bol uyumak, stresi azaltmak ve kişisel bakım uygulamak Haşimato hastalığı olanlar için son derece önemlidir.
Stresi Azaltın ve Yönetin
Kronik stres, iltihaplanma, ağrı ve hastalığın temel nedenlerinden biridir. Otoimmün semptomları olan kişilerin büyük bir kısmı, semptomlarının başlangıcından önce duygusal stres yaşamıştır. Stres semptomları tetikleyebilir, otoimmün alevlenmeleri, bağışıklık fonksiyonunu düşürebilir ve nöroendokrin hormonların üretimini değiştirebilir.
Stres seviyenizi azaltmak, Haşimato hastalığının altında yatan nedenleri ve diğer otoimmün sorunları çözmede son derecede önemlidir. Stresi azaltmak için meditasyon, gevşeme egzersizleri, nefes çalışması, yoga, doğada zaman geçirme, günlük tutma gibi uygulamaları yapabilirsiniz
Araştırmalar, stres azaltma uygulamalarına katılmanın Haşimato hastalığı olan kadınlarda depresyon ve kaygıyı azaltmaya, genel yaşam kalitesini iyileştirmeye ve tiroid antikorlarını düşürmeye yardımcı olduğunu göstermektedir. (52*)
Kuzey Amerika İmmünoloji ve Alerji Kliniği tarafından yayınlanan stres ve otoimmünite ilişkisini inceleyen araştırmalara göre, stres azaltma müdahalelerinin, otoimmün hastalığı olan hastalarda olumlu bir etkiye sahip olabileceği bulunmuştur.(53*)
Tiroid ve genel sağlığınız söz konusu olduğunda uyku kesinlikle gereklidir. Stres tiroid sorunlarına neden olabilir ve uykusuz geceler vücudun daha çok stres yapmasına neden olur. Günde 7-9 saat uyumak, tiroid fonksiyonunuzu ve genel sağlığınızı desteklemek için oldukça önemlidir. Kaliteli bir uyku için tamamen karanlık bir ortamda ve cenin pozisyonunda uyumak önerilmektedir. Özellikle akşam geç saatlerde kafeinli içeceklerden ve işlenmiş şekerden kaçınmak gerekir. Yatmadan birkaç saat önce elektronik cihazlarınızı kapatmanız tavsiye edilmektedir.
Sağlıklı bir uyku döngüsünü desteklemek için düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek de son derece önemlidir.
Toksin Maruziyetini Azaltın
Toksinler her yerde mevcuttur. Yiyeceklerde, evde, güzellik ve vücut bakım ürünlerinde, temizlik ürünlerinde ve soluduğumuz havada bulunurlar. Her ne kadar besinsel değeri yüksek organik gıdalar tüketsek de bu durum toksinlerden uzak kalmak için yeterli değildir. Gıda dışı birçok ürün, toksin maruziyetini artırmaktadır.
Toksinler, endokrin bozucular, ksenoöstrojenler ve kanserojenlei içeren plastik şişelerden ve plastik ambalajlardan, teflon kaplı tabaklardan kaçınılmalıdır. Yiyecekler, plastik veya alüminyum yerine cam ve seramik kaplarda saklanmalıdır. Satın alınan her ürünün bileşimi mutlaka okunmalıdır.
Bir diğer toksin (ağır metal) kaynağı olan sentetik temizlik ve güzellik ürünlerini; limon, nane, lavanta ve buhur gibi uçucu yağları içeren doğal ürünlerle değiştirmeyi denemelisiniz veya evde kendiniz yapmalısınız.
Ağır metal temizliği nasıl yapılır? HEMEN ÖĞREN!
Haşimato Kilo Verenler
Haşimato kilo verenler, haşimato hastası olup da kilo vermek isteyenlerin en çok arama yaptığı ve merak ettiği konulardan birisidir. Her ne kadar haşimato hastalarında kilo verimi zor gibi gözükse de size uygun bir diyet planı ile kilo vermek mümkündür.
Ancak haşimato diyetini sadece kilo vermek için uygulamak gerekir gibi bir düşünce son derece yanlıştır. Haşimato hastalığında uygulanan beslenme tedavisi hastalığın iyileşme sürecine katkı sağlaması açısından çok önemli ve gereklidir. Yani kilo problemi olmayan haşimato hastalarının da hastalığa özgü bir beslenme programı uygulaması gerekmektedir.
Haşimato otoimmün bir hastalık olması nedeni ile ciddi semptomlar ile kendini gösterir ve hastalığın tedavisinde önemli yaşam tarzı değişiklikleri gereklidir. Diyet ve yaşam tarzı değişikliği tedavide ve kilo veriminde başarı sağlamaktadır.
Önemli bir diğer nokta ise ilaç kullanım durumudur. Haşimato hastalığı için ilaç kullanmanız önerildiği durumda hem ilaç kullanmayı reddeder hem de haşimato hastalığına uygun bir diyet planı uygulamaz ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemezseniz ilaç kullanmamak size yarardan çok zarar verecektir. Bu durumda semptomlarınız ve hastalığınızın seyri daha da kötüleşecektir. Haşimato ciddi bir hastalıktır ve kontrol altına alınmadığında başka otoimmün bozukluklara neden olabilmektedir.
