Bağışıklık Sistemi Nedir? Hastalıkları Nelerdir? Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlendirilir?

Bağışıklık sistemi, vücudu virüs, bakteri ve yabancı maddelerden koruyan bir ağ olarak bilinmektedir. Bu sistem, birbiri ile etkileşim halindeki organlar, beyaz kan hücreleri ve proteinlerden oluşmaktadır. Sistem, vücuda giren virüs, parazit, bakteri ya da mantar gibi zararlı maddeleri tanımak ve etkisiz hale getirmek için çalışmaktadır. Bu durum, hastalık nedeniyle değişim geçirmiş hücrelerle de savaşmak anlamına gelmektedir.

Bağışıklık Sistemi Nedir?

Solunum yolu ya da yutma davranışı ile birçok organizma vücudumuza giriş yapmaktadır. Bu organizmaların hastalığa yol açıp açmadığına, vücudun savunma sistemi yani bağışıklık sistemi karar vermektedir. Bağışıklık sisteminin yetersiz olması, enfeksiyon ve hastalıklara neden olabilmektedir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için düzenli uygulanan yaşam tarzı değişikliklerine ve bağışıklık arttırıcı bitkilerin kullanımına ihtiyaç duyulmaktadır. {1*} Bu durum, vücudun mikropla savaşması ve vücudu zararlı bakterilerden koruması için önemlidir.

Bağışıklık sistemi sürekli çalışmaktadır. Araştırmalara göre, şiddetli enfeksiyon ve bağışıklık yetmezliği tümörleri gibi sorunlar yaşandığında bağışıklık sisteminin aşırı aktif olduğu görülmüştür. Vücudun savunma sisteminin sorunsuz çalışması için bağışıklık sisteminin kendinden ve kendinden olmayan hücre, organizma ve maddeleri ayırt etmesi gerekmektedir.

Bakteri, mantar ve virüslerin yüzeylerindeki proteinleri içeren ve bağışıklık sisteminin kendinden olmayan maddelere antijen denmektedir. Sistem hücreleri, antijen denilen bu maddeleri tespit ederek kendini savunmaya çalışmaktadır. Bağışıklık sisteminin kendinden olan maddeler ise, hücrelerde var olan proteinlerdir. Bu hücre proteinleri öz olarak tanınmaktadır.

Bağışıklık sistemi zamanla değişen bakteri ve virüslere karşı savaşmayı da öğrenmektedir. Bağışıklık sisteminin iki kısmı bulunmaktadır. Doğuştan gelen bağışıklık sistemi genel bir savunma görevindedir. Adaptif bağışıklık sistemi ise, vücudun temas ettiği özel bakterileri hedeflemektedir. Bu iki bağışıklık sistemi, zararlı maddeye karşı verilen tepkide birbirini tamamlamaktadır.

Bağışıklık Sistemi Hastalıkları Nelerdir?

Bağışıklık sistemini güçlendirmenin ilk kuralı, onu iyi tanımak ve hastalıklarının belirtilerini bilmektedir. Bağışıklık sistemi bozuklukları şu şekilde sıralanmaktadır;

Alerjiler ve Astım

Alerjiler, alerjen olarak bilinen ve normalde zararsız olan çevresel maddelere karşı bağışıklığın verdiği bir tepkidir. Vücut bir alerjene tepki verdiğinde, bağışıklık sistemi alerji belirtilerine neden olmaktadır. Bu astım ve gıda alerjileri başta olmak üzere birçok alerjik hastalığa neden olabilmektedir.

Bağışıklık Yetmezliği Hastalıkları

Bağışıklık yetmezliği, sistemin bir ya da daha fazla parçasının eksik olması ve bir tehdide çok yavaş tepki vermesi durumunda ortaya çıkmaktadır. HIV/AIDS ve ilaca bağlı gelişen bağışıklık yetersizliği durumları, bağışıklık sisteminin ciddi oranda bozulmasından kaynaklanmakta ve bu durum bazen hayati tehlikesi olan enfeksiyonlara yol açmaktadır.

Öz Bağışıklık (Otoimmün) Hastalıkları

Bu tür hastalıklar, bağışıklık sisteminin bilinmeyen bir tetikleyiciye yanıt olarak vücudun hücre ve dokularına saldırması sebebiyle oluşmaktadır. Örneğin, bağırsak hastalığı, Tip-1 diyabet ve iltihaplı romatizma hastalıkları bu sebeple oluşmaktadır.

Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek İçin Ne Yapılmalıdır?

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için tüketilmesi gereken bazı bitki, yiyecek, uçucu yağlar ve uygulanması gereken bazı yaşam tarzı değişiklikleri bulunmaktadır.

Ekinezya (Kirpi Otu)

Kirpi otu ya da Ekinezya ismi ile anılan bitki, güçlü bağışıklık sistemi uyarıcıları olarak tanınmaktadır. Araştırmalar, bu bitkinin tekrarlayan enfeksiyonlar üzerinde kullanıldığında etkili fayda sağladığını göstermiştir. 2012’de yayınlanan bir çalışma, kirpi otunun soğuk algınlığını önlediğini belirtmiştir. Wisconsin Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde 2003 yılında yürütülen bir araştırma ise, bu bitkinin akut üst solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde ve bağışıklık sistemi üstünde çeşitli faydaları bulunduğunu kanıtlamıştır. {2*}

Mürver

Mürver bitkisinin meyve ve çiçekleri binlerce yıldır ilaç olarak kullanılmaktadır. Tıp biliminin babası sayılan Hipokrat, bu bitkinin bağışıklık sistemini güçlendirme konusunda faydalı olduğunu belirtmiştir. Mürver, soğuk algınlığı, grip, alerji ve iltihaplarla savaşma yeteneğine sahip, sağlık açısından çok yararlı bir bitkidir.

Araştırmalar, bu bitkinin, soğuk algınlığı ve grip belirtilerini tedavi ettiğini ve bağışıklık sistemini güçlendirdiğini göstermektedir. {3*} Journal of International Medical Research tarafından yayınlanan çalışmaya göre, mürverin grip belirtileri başladıktan sonra ilk 48 saat içinde kullanıldığında grip süresini kısalttığı ve belirtilerin geçmesini sağladığı kanıtlanmıştır.

Geven (Astragalus Kökü)

Geven, fasulye ve baklagiller ailesinden olan, bağışıklık sistemini güçlendiren ve hastalıkların tedavisinde kullanılan doğal bir ilaç olarak uzun bir geçmişe sahiptir. Bitkinin kökü, geleneksel tıpta bağışıklık sisteminin korunmasını sağlamak için kullanılmaktadır.

Amerikan Çin Tıbbı Dergisi tarafından yayınlanan yakın tarihli bir inceleme, geven bitkisinin kanser ilaçlarının neden olduğu hastalıkları azalttığı ve bağışıklık sistemi sorunlarını giderdiğini göstermektedir. {4*} Araştırmacılar, bu bitkinin özünün sağlık için çok faydalı olduğunu ve iltihaplanmayı önleyerek kanserden koruduğunu da belirtmiştir.

Ginseng

Ginseng bitkisi, bağışıklık sistemini korumak ve hastalıklara karşı savaşacak hücreleri arttırmak konusunda yardımcı olmaktadır. Bitkinin kök kısmı, gövdesi ve yaprakları enfeksiyon durumlarına karşı direnci arttırmak için kullanılmaktadır. Aynı zamanda ginseng, her bir bağışıklık hücresini düzenleyerek bağışıklık sisteminin performansını arttırmaktadır. Bitkinin, bakteriyel ya da virüs kaynaklı enfeksiyonlara karşı savunma mekanizması olarak çalışan bileşikleri içerdiği de kanıtlanmıştır. {5*}

Amerikan Çin Tıbbı Dergisi’nde yayınlanan bir araştırma, ginseng bitkisinin tüketildiği zaman antijene özgü antikor oluştuğunu belirtmektedir. {6*} Antikorlar, zararlı maddeler gibi antijenlere bağlanarak vücudun normal hücreleri ile temas etmesini engellemektedir. Antikor üretiminde bulunan bu önemli rolü ile ginseng, vücut içinde bakterilerin hızla yayılmasını engellemekte ve değişim geçiren tehlikeli maddelerle savaşmaya yardımcı olmaktadır.

Kemik Suyu

Kemik suyu, bağırsağınızın sağlığını destekleyerek bağırsak sendromlarının neden olduğu iltihapları azaltmaktadır. Kemik suyunda bulunan bazı bileşikler bağırsakta oluşan hasarları gidermeye, astarda oluşan açıklıkları kapatmaya ve sistem bütünlüğünü korumaya yardımcı olmaktadır. Bağırsak sağlığının güçlenmesi için kemik suyunun düzenli olarak tüketilmesi önerilmektedir.

Zencefil

Zencefil, bağışıklık sistemindeki zararlı birikmeleri parçalamaktadır. Bunu vücudu ve organları ısıtarak yapmakta ve istenmeyen maddelerin, bakteri ve atıkların sistem dışına çıkmasına yardımcı olmaktadır. Ayrıca, vücut doku ve organ ağımızı temizlemektedir. Zencefil kökü ve yağı, bağışıklığı beslemesi sebebiyle birçok hastalığı tedavi etmektedir.

Araştırmalar, zencefilin bulaşıcı hastalıkların tedavisine yardımcı olduğunu göstermektedir. {7*} Buna ek olarak, asit ya da sigara dumanı gibi fiziksel ve kimyasal maddelerin bağışıklık sistemine verdiği zararları onarmaktadır.

Yeşil Çay

Yeşil çayın düzenli tüketilmesi bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Vücudun mikroplarla savaşmasına yardımcı olan bileşikler içerdiğinden, ciddi hastalıkların oluşumunu önlemektedir.

C Vitamini

Turunçgiller ya da kırmızı dolmalık biber gibi C vitamini içeren besinler bakteri karşıtı özellikleri ile bağışıklık sisteminin sağlığına katkıda bulunmaktadır. Çalışmalar, yeterli düzeyde C vitamini almanın solunum enfeksiyonlarını tedavi ederek belirtileri azalttığını, soğuk algınlığı ya da bronşit gibi hastalıkların süresini kısalttığını belirtmektedir. Güçlü bir bağışıklık sistemi için tüketilmesi gereken, C vitamini içeren gıdalar şunlardır;

• Portakal, limon ve greyfurt dahil turunçgiller
• Yeşil ya da kırmızı dolmalık biber
• Ananas ve mango
• Maydanoz
• Kavun

A Vitamini

A vitamininde bulunan beta-karoten isimli bileşik, iltihabı azaltmaya ve stresle savaşmaya yardımcı olmaktadır. Araştırmacılar, A vitamini yönünden zengin gıdaları tüketmenin sağlık için önemli olduğunu belirtmektedir. {8*} Bu gıdaların günlük beslenme sistemine eklenmesinin, güçlü bir bağışıklık sistemi için de gerekli olduğu bilinmektedir. Özellikle sarı, turuncu ve kırmızı meyveler, sebzeler yüksek A vitamini içermektedir.

• Havuç suyu
• Kabak
• Tatlı patates
• Kırmızı dolmalık biber
• Kayısı
• Lahana ve karalahana
• Ispanak

D Vitamini

D vitaminin eksikliği, bağışıklık sisteminin tepkileri ve enfeksiyona karşı artan duyarlılıkla ilgili olumsuz etkide bulunmaktadır. Araştırmalara göre, D vitamini bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudun koruma sistemine katkı sağlamaktadır. {9*} Yürütülen bir çalışmaya göre, 19 bin katılımcının mevsim, yaş, cinsiyet gibi değişkenleri ayarlandıktan sonra bile D vitamini düşük kişilerin daha fazla üst solunum yolu hastalığına yakalandığı kanıtlanmıştır. Yani, D vitamininin yeterli tüketimi olmadığında solunum yolunun rahatsızlandığı görülmektedir.

Çinko

Çinkonun soğuk algınlığı ile savaştığı, bu hastalığın süresini azalttığı ve belirtilerini iyileştirdiği bilinmektedir. Araştırmalar, çinkonun burun kanallarında bakteri oluşumuna neden olan hücreleri engellediğini ve solunumu düzelttiğini göstermiştir. {10*}

Mür Yağı

Dünyada en yaygın kullanılan uçucu yağlardan biri sayılan Mür yağı, reçine benzeri bir madde olarak bilinmektedir. {11*} Tarihte, saman nezlesini tedavi etmek, yara temizlemek ve kanamayı durdurmak amacıyla kullanılmış olan bu yağ, bakterilerin oluşumunu önlemektedir. Araştırmalar bu yağın, bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ve burada meydana gelen enfeksiyonları önlediğini göstermektedir.

Kekik Yağı

Kekik yağı, iyileştirici ve bağışıklık arttırıcı özellikleri ile bilinmektedir. Enfeksiyonlara karşı savaşan doğal bir ilaç olarak tanınmaktadır. 2016’da yayınlanan bir çalışmaya göre, kekik yağının içinde bulunan bileşenlerin mikrop önleyici ve mikroplara karşı savaşan özellikte olduğu bilinmektedir. {12*}

Ayrıca, insanların kendi hayatında bazı yaşam değişiklikleri yapması, bağışıklık sistemini olumlu yönde etkilemektedir. Yapılması gereken davranış değişiklikleri şunlardır;

Egzersiz Yapmak

Fiziksel aktivitelere önem vermek, düzenli olarak egzersiz yapmak bağışıklık sisteminin güçlenmesi için çok önemlidir. Aging Cell’de yayınlanan 2018 tarihli bir çalışma, 55-79 yaş arası katılımcıların fiziksel olarak hareket halinde olanların, olmayanlara oranla daha genç ve sağlıklı bağışıklık sistemine sahip olduklarını ortaya koymuştur. {13*} Bağışıklık sisteminin işleyişinde ortaya çıkan azalmalar hareketsizlikle bağlantılı olabilmektedir.

Stresten Kaçınmak

Araştırmalar, kronik stresin bağışıklık sisteminin sağlığını olumsuz etkilediğini ve bağışıklık hastalıklarının belirtilerini şiddetlendirdiğini belirtmektedir. Stres seviyesini en aza indirmek, sağlığı korumak ve hastalıkları tedavi etmek için önemli olmaktadır. {14*}

Düzenli Uyku

Yeterince uyunmadığında bağışıklık sistemi düzgün çalışmamaktadır. Araştırmalar, bir gecede altı saatten az uyuyan kişilerin, yedi saatten fazla uyuyan kişilere göre dört kattan fazla grip ve soğuk algınlığına yakalandığını belirtmektedir. {15*} Bu sebeple uzmanlar, soğuk algınlığı ya da gribe yakalanma riskini azaltmak için günde en az yedi saat uyumayı önermektedir.

Alkol Tüketimini Azaltın

Çok fazla alkol tüketmek, bağışıklık fonksiyonunu etkileyebilmektedir. Bu nedenle enfeksiyonlarla savaşmak ve bağışıklık sistemini geliştirmek için alkolü azaltmak önemlidir. Bağırsak sağlığını olumsuz etkileyerek bağışıklığı azaltmakta ve sistemi zararlı bakterilere karşı daha duyarlı hale getirmektedir.

Koruyucu Önlemler Alın

Çevrede birçok mikrop, bakteri ve virüs bulunmaktadır. Bu organizmalardan kendinizi ve çevrenizdekileri korumak, oldukça önemlidir.

• En az 20 saniye el yıkayın
• Yüzünüze dokunmamaya çalışın
• Hasta olduğunuzda evde kalın
• Öksürme ya da hapşırma durumlarında ağzınızı dirsek içinizle kapatın
• Gerektiğinde tıbbi yardım ya da tedavi yöntemlerini deneyin

Bağışıklığı güçlendiren bu bitkileri, gıdaları ve uçucu yağları kullanırken ürünlerin son derece güçlü olduğu ve bir seferde iki haftadan fazla alınmaması gerektiği unutulmamalıdır. Ayrıca, hamileyseniz, uçucu yağları kullanırken dikkatli olmak ve tüketmeden önce sağlık uzmanınıza danışmak gerekmektedir. Doğal ilaç sayılan bu besinler ve yaşam tarzı değişikliklerinin beslenme uzmanı ve doktor denetiminde olması önerilmektedir.