Oral mikrobiyom nedir? Oral mikrobiyom nasıl dengelenir? Ağız, vücuda açılan bir kapı olarak kabul edilir. Çoğu zaman oral mikrobiyomda meydana gelen değişimler vücudun geneli hakkında bilgi verir. Ortalama bir insanın ağzında 300-700 adet mikrobiyal tür bulunur. Yapılan araştırmalara göre oral mikrobiyom insanlarda bağırsak mikrobiyomundan sonraki en büyük mikrobiyal topluluktur. Ağızda bulunan mikroplar sindirim, kan basıncının düzenlenmesi ve diş yapısının korunması gibi işlevlerde görev alır. {1*}
SAĞLIK TÜYOLARI İÇİN TIKLAYINIZ
Oral Mikrobiyom Nedir?
Oral mikrobiyom ağız içerisinde yaşayan milyarlarca mikroorganizmayı ifade eder. Bu mikroorganizmalar iyi ve kötü olarak ikiye ayrılır. Bazıları ise maya, virüs ve mantardır. Ağız içerisinde toplam dokuz bölüm bulunur:
- Dil
- Damak
- Bademcikler
- Dişlerde alt ve diş eti üstü plak
- Keratinize diş eti
- Yanak mukozası
- Boğaz
- Tükürük bezleri
Ağızda bulunan mikroplar bağırsağa benzer bir ekosistem oluşturur. Ağzın her parçası kendine has mikroplara sahiptir. Dilde bulunan mikroplar ile diş etinde bulunan mikroplar birbirinden farklıdır. Diş plağı ve dil yüzeyi ise mikropların en yoğun bulunduğu bölgelerdir.
Mikrobiyomların Sağlığa Etkisi Nedir?
Mikrobiyomlar doğada her yerde bulunur. Aynı zamanda insan sağlığı ve ekosistemler için oldukça önemlidir. İnsan ağzında sindirime yardımcı olan ve sağlığı olumlu etkileyen bakterilerden kansere neden olan bakterilere kadar çok çeşitli bir mikrobiyom bulunur. Oral mikrobiyomda bulunan olumlu mikropların görevleri:
- Sindirim sistemini destekler ve metabolik süreçlerin yürütülmesine yardımcı olur.
- Besinlerin tükürük yoluyla parçalanmasına ve besinlerin enerjiye dönüşmesine yardımcı olur.
- Tükürükler ile iyonik minerallerin taşınmasına yardımcı olur.
- Dişlerin remineralizasyonunu destekler.
- Diş etlerine ve yumuşak dokulara oksijen taşınmasını sağlar.
- İnsan vücudunu zararlı mikroorganizmalardan korur.
- Oksidatif stres ve iltihaplanmayla mücadele eder.
- Ağızdan zararlı mikroorganizmaların atılmasını sağlar.
Ağızda bulunan bazı bakteri, virüs ve mantarlar kalp hastalığı ve üreme sorunları gibi problemlere yol açabilir. Bunun nedeni, bazı bakterilerin ağız yolula kan damarları ve bağırsaklar da dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine girmesidir. Sağlıksız oral mikrobiyom birçok soruna yol açabilir:
- Dişlerde plak oluşumu
- Ağız kokusu
- Diş eti kanaması ve diş eti çekilmesi
- Dişlerde hassasiyet
- Ağız ülseri
- Diş eti hastalıkları
- Diş çürüğü
- Endodontik enfeksiyonlar
- Bademcik iltihabı
- Solunum yolu enfeksiyonları
- Kalp hastalığı ve felç
- Bazı kanser türleri
Birçok insan diş çürümesi ve diş eti rahatsızlıklarını bakterilerle ilişkilendirir. Ancak bunun nedeni genel olarak oral mikrobiyomdaki dengesizliklerdir. Patojenik bakteriler sağlıklı bir oral mikrobiyoma sahip olan kişiler için genellikle tehdit oluşturmaz. Ağızda bulunan bakteriler aerobik bakterilerden anaerobik bakterilere dönüşebilir. Bu da diş ve diş eti hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olabilir.
Ağız ülserleri hakkında daha fazla bilgi almak için Aft (Ağız Ülserleri) Nedir? yazımızı okuyabilirsiniz.
Oral Mikrobiyom Kanser Yapar Mı?
Ağız kanseri kısmen ağızda bulunan bakterilere bağlıdır. Ayrıca ‘fusobacterium nucleatum’ olarak bilinen ve ağızda yoğun miktarda bulunan bakteri türü kolon kanserine neden olabilir. Bu bakteri türü, yanaklara nüfuz edebilir ve sindirim sistemini olumsuz etkileyebilir. Aynı zamanda bu tip bakteriler serbest radikal hasarına neden olarak kanser riskini artırabilir.
Oral Mikrobiyom Nasıl Dengelenir?
Oral mikrobiyomda homestazı (denge) korumak hastalıkları önleyebilir. Oral mikrobiyomu dengelemek ağız ve vücut sağlığı için oldukça önemli bir rol oynar.
Ağız Hijyenine Dikkat Edin
Ağız içini çok fazla temizlemek sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu yüzden yeteri miktarda ve sağlıklı ürünlerle ağız temizliği yapmak önemlidir. Bazı diş macunları ve gargaralar ağızda bulunan yararlı bakterileri öldürebilir. Bu da oral mikrobiyomda işlev bozukluğuna neden olur. Bu yüzden alkol içeren gargaralar kullanılmamalıdır. Alkol içeren gargaralar dışında kullanılmaması gereken birçok ürün vardır:
- Sodyum lauril sülfat (SLS)
- Sodyum florür
- Triklosan
- Yapay tatlandırıcılar (sodyum sakarin, aspartam, ksilitol ve eritritol gibi)
- Yapay renk boyaları (genellikle kömür katranından yapılır)
- Propilen glikol
- Dietanolamin (DEA)
- Plastik içeren ürünler
Probiyotik Tüketimini Artırın
Probiyotik gıdalar, bağırsak sağlığını iyileştirdiği gibi ağız sağlığını da iyileştirir ve ağızda sağlıklı bakteri miktarını artırır. Aynı zamanda kötü bakterilerin neden olduğu diş ve diş eti hastalıklarına karşı koruma sağlar. Probiyotikler, diş minesinin remineralizasyonunu desteklemek için kavite büyümesini durdurmak ve tükürük kalitesini iyileştirmek için ağzın pH’ının dengelenmesine de yardımcı olur. Yapılan araştırmalara göre ağız için alınacak en iyi probiyotikler arasında pastil ve süt bulunur. {2*}
Oral mikrobiyoma yararlı olan bazı probiyotikler şunlardır;
- Lactobacillus salivarius
- L. reuteri
- Streptokok salivarius K12 ve M18
- L. saki
- Brevis
- Asidofilus
- L. rhamnosus
- L. reuteri
- L. casei
- Bifido basil
- S. termofilus
Bağırsak ve oral probiyotikler arasında bazı farklar bulunur. Bağırsak probiyotikleri genellikle tablet/kapsül şeklinde alınırken, oral probiyotikler içecekler, ağız gargaraları, pastiller ve çiğnenebilir tabletler şeklinde alınabilir.
Bağırsak sağlığı hakkında daha fazla bilgi almak için Bağırsak Sağlığı Nasıl Düzelir? Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Sistemini Nasıl Etkiler? yazımızı okuyabilirsiniz.
Besleyici Bir Diyet Yapın
Beslenme şekli ve yapılan diyetler mikroorganizmaların vücuda girişini sağlar. Sebze ve meyve gibi gıdalar vücuda sadece besin maddesi değil su ve bakteri de sağlar. Bazı gıdalar iyi bakterilerin büyümesine yardımcı olurken, bazı gıdalar kötü bakterilerin ve patojenlerin büyümesine neden olur. Bu nedenle yapılan diyette alkalize edici, anti-inflamatuar ve antioksidan özelliklere sahip gıdalar bulunmalıdır. Ağız sağlığını desteklemek iyileştirmek için tüketilmesi gerekilen besinler:
- Yeşil yapraklı sebzeler
- Meyve
- Organik yetişen hayvanlardan elde edilen beyaz ve kırmızı et
- Balık
- Zeytinyağı, avokado ve fındık yağı gibi sağlıklı yağlar
- Probiyotik içeren organik süt ürünleri
- Bol su ve bitki çayları
Ağız sağlığının iyileşmesi için özellikle şekerli ve işlenmiş gıdalar tüketilmemelidir. Bazı bakteri türleri şeker ile beslenerek büyür ve ağız sağlığını olumsuz yönde etkiler. Rafine karbonhidratlar ve şekerle beslenmek oral mikrobiyomun alkali durumdan asidik duruma gelmesine neden olur. Bu da ağzı enfeksiyonlara karşı hassas hale getirir.
Stresten Uzak Durun
Egzersiz eksikliği ve stres gibi faktörler ağız sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Bunun sebebi sağlıksız yaşam tarzı ve stresin tükürük miktarında azalmaya neden olmasıdır. Tükürükte azalma olması durumunda mikropların kalsiyum ve fosfor gibi mineralleri olması gerektiği gibi taşımasını engeller. Aynı zamanda ağız içerisinde asidik bir ekosistem oluşmasına neden olur. Bu da iştahsızlık, çenede eklem bozukluğu ve diş gıcırdatma gibi sorunlara yol açar.
Stres yönetimini sağlamak ve egzersiz yapmak iltihaplanmayı azaltır. Egzersiz aynı zamanda dişlerin, diş etlerinin ve ağızdaki dokuların korunmasına yardımcı olan lenfatik sistem yoluyla dolaşımın ve detoksifikasyonun iyileştirilmesine yardımcı olur. Egzersiz ve yoga vücutta oluşacak iltihaplara karşı da mücadele eder.
İltihaplanmayı doğal yollarla azaltmak içinİltihaba İyi Gelen Bitkiler Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.
