Kabızlık ve Kronik Hazımsızlık Doğal Tedavisi Nedir?

Kabızlığın ve Kronik Hazımsızlık Doğal Tedavisi Nedir? Kabızlık, bir gastrointestinal sistem hastalığıdır. En belirgin semptomları sert dışkı ve zor bağırsak boşaltmasıdır, yani yemek artıkları (dışkı) sindirim sisteminde normalden yavaş hareket ederler. Ulusal Diyabet, Sindirim ve Böbrek Hastalıkları Enstitüsü (NIDDK), kabızlığın belirlenmesi için bazı kriterler olduğunu söylemektedir. Bunlar, kişinin haftada üçten az dışkılaması, sert ve kuru dışkılama olması ve kişinin dışkı çıkışında zorlanmasıdır. Bu kriterlerin varlığı, kişinin kabız olduğuna işaret eder. {1*}

Kadınlar erkeklerden daha sık kabızlık yaşamaktadır. Kadınların %60’ı en az haftada bir kez kabızlık semptomları yaşadığını ve %90’dan fazlası ayda bir semptom yaşadığını bildirmektedir. Yapılan araştırmalar sonucu, sık kabızlık yaşayan kadınların %60’ından fazlasının kronik kabızlık yaşadığı görülmektedir. Düşük sosyoekonomik durum, kırsal kesimde ikamet, soğuk iklimlerde yaşamak ve düşük eğitim, kabızlık için risk faktörleridir.

Yetişkinler, kabızlığı önlemeye yardımcı olmak veya kabızlığın giderilmesini sağlamak için (yaşlarına ve cinsiyetlerine bağlı olarak) günde 22-34 gram diyet lifi almalıdır.

Araştırmalar, Kuzey Amerika nüfusunun %16-20’sinin sık veya kronik kabızlığı olduğunu gösteriyor. Gastroenteroloji bölümünde yapılan tüm muayenelerin yaklaşık yarısı, kabızlığa neden olan fonksiyonel sindirim bozuklukları ile ilgilidir.

Kabızlık bildiren kişilerin %34’ü yardım için bir doktora başvururken, bu kişilerin %35’i doktor kontrolü olmaksızın müshil kullanmaktadır. ABD’de reçetesiz satılan müshillerin yıllık harcamasının günümüzde 800 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor. ABD’de, kadınların %2’si ve erkeklerin %1,5’i en az iki günde bir müshil kullandığını bildiriyor.

Kabızlık Neden Olur?

Stres, sağlıksız beslenme ve yetersiz fiziksel aktivite kabızlığın en önemli nedenleridir. Liften fakir bir beslenme modeli ve yeterli su tüketilmemesi kabızlık için yüksek risk oluşturur. Alışılmadık düzeyde strese maruz kalmak da risk faktörleri arasındadır ve kronik kabızlığa neden olabilir. {2*} İrritabl bağırsak sendromu yaşayan bireylerde kabızlık sıklıkla görülür. Kabızlığın nedeni bir başka hastalığın varlığı ise, hastalık tedavi edildiğinde kabızlık ortadan kalkar. Bir hastalığa bağlı olarak görülmüyor ve uzun dönemde devam ediyorsa buna kronik kabızlık denir.

Kabızlık sürecinde, kolondan geçen dışkı yavaş hareket eder veya bağırsaklarda yeterince dışkı oluşturulmaz. {3*} Sonucunda, kolonun pelvisten boşalması gecikir.

Kabızlığa neden olan risk faktörleri: {4*}

• Sağlıksız diyet: İşlenmiş gıdalar , şeker, rafine karbonhidratlar, alkol, sağlıksız yağlar ve sentetik katkı maddelerinden oluşan diyetler, normal bağırsak hareketlerini zorlaştırır ve sonucunda kabızlık görülür.
• Stres: Yüksek stres; kas gerginliği, iltihaplanma, enzim üretimi ve genel sindirim işlevi üzerinde doğrudan etkisi olan hormon ve nörotransmitter üretimini bozabilir.
• Hareketsizlik: Egzersiz kan akışını artırmaya yardımcı olur, sindirim sistemindeki kasları güçlendirir ve stresi kontrol altında tutmaya yardımcı olur.
• Opioidler: Opioidler merkezi sinir sistemini ve vücudun uygun sindirime izin veren istemsiz kas hareketlerini yavaşlatır.
• İlaçlar: Antidepresanlar, antasitler, kalsiyum veya demir takviyeleri, antikolinerjikler, antikonvülsanlar, narkotikler ve diüretikler dahil bazı ilaçlar sık ​​sık kabızlığa neden olmaktadır.
• Bağırsak florasındaki dengesizlik: Probiyotik adı verilen gastrointestinal kanalda bulunan sağlıklı bakteriler, bağırsak fonksiyonunun düzenlenmesine yardımcı olur. Lifin bağırsak sağlığı için önemli olmasının nedenlerinden biri, bitkisel gıdalardan elde edilen prebiyotik lifin, probiyotik bakteri gelişimine katkı sağlamasıdır.
• Tiroid veya hormonal problemler:  Menopoz, PMS, yeme bozuklukları, diyabet ve hipotiroidizm gibi tiroid bozukluklarının tümü kabızlık belirtilerine neden olabilir. Kabızlığa katkıda bulunabilecek diğer hastalıklar arasında Parkinson hastalığı, omurilik yaralanmaları veya sindirim sistemi yolundaki sinirleri etkileyen nörolojik sorunlar yer alır.
• Magnezyum eksikliği: Magnezyum, normal kas işleyişine yardımcı olan bir elektrolittir. Diyette çok az magnezyum kas gerginliğine katkıda bulunabilir ve ayrıca duygusal stres semptomlarını kötüleştirebilir.
• Yanlış banyo alışkanlıkları: Bazıları için banyoda geçirdikleri zamanı aceleye getirmek ve tuvalette rahatsız bir pozisyonda oturmak bağırsak hareketlerinin bozulmasına katkıda bulunabilir.
• Düzensiz uyku, jet lag ve seyahat: Bu faktörler sindirim düzeninizi bozabilir ve kabızlık semptomlarına yol açabilir.
• Yaşlılık: Yaşlı yetişkinler yiyeceklere olan ilgilerini kaybedebilirler (yemeklerin farklı tadı, çiğneme güçlüğü ve yemek pişirmek için yeterli enerjiye sahip olamama gibi sebeplerden dolayı), bu yeterli lif ve kalori alımını olumsuz etkiler sindirim yavaşlar. Sonucunda, kabızlık görülür.
• Baryum yutması:  Baryum yutması, üst gastrointestinal sistemin röntgen muayenesidir. Baryum içmek belirli alanların daha görünür olmasına yardımcı olur. Bununla birlikte, bu yüksek baryum konsantrasyonu bazı durumlarda kabızlığa neden olur. İşlemden sonra bol miktarda sıvı içmek ve yüksek lifli yiyecekler yemek bu olumsuz etkilerden korunmaya yardımcı olacaktır. 

Daha fazla bilgi almak için Dışkıda Kan Neden Olur? 5 Doğal Çözüm yazımızı okuyabilirsiniz.

Kabızlığın Belirtileri Nelerdir?

Kabızlık, bir hastalığa bağlı olarak veya bazı faktörlere bağlı olarak vücutta kendini gösterebilir. En yaygın belirtileri:

• Normalden daha az bağırsak hareketi üretilmesi yaygın bir semptomdur. Normalden daha az ifadesinin kişiden kişiye değişebilir. Burada bahsedilen durum, bireyin normal durumuna kıyasla daha az tuvalete çıkmasıdır.
• Zor ve acı veren dışkılama bağırsak hareketleri yavaşladığı için sıklıkla görülür. Karında ağrı ve bağırsakların tam boşaltılmamış gibi hissedilmesi eşlik eder.
• Karında şişkinlik ve daha sık gaz çıkarmak yaygın olarak görülür.

Doğal Kabızlık Tedavisi Nelerdir?

Kabızlık için en doğru yaklaşım, tedaviyi tüketilecek gıdalar, kaçınılması gereken yiyecekler, yardımcı olan takviyeler ve kabızlığın giderilmesinde fark yaratabilecek uygulamalar olarak parçalara ayırmaktır.

Kabızlıktan kurtulmak için, öncelikle beslenme düzeltilmelidir. 5-6 saat ara vermeden ikinci bir yemek yenmemelidir. Sağlıklı bir sindirim sistemi için yediğiniz her öğünden sonra tuvalete çıkmadan önce, bağırsakları rahatlatan meyveler ve salata hariç, ikinci bir öğün yememelisiniz. Ayrıca, bol meyve ve salata yemek kabızlığı önler. Diyetin %60’ı çiğ, %40’ı pişmiş olmalıdır. Örneğin, günlük yemek 1000 gr. ise, 600 gramını meyve, meyve suyu, salata ve bal oluşturmalıdır.

Daha fazla bilgi almak için Sağlıklı Sindirim Sistemi Nasıl Olur? yazımızı okuyabilirsiniz.

Kabızlığa İyi Gelen Gıdalar Nelerdir?

• Yüksek lifli yiyecekler: Günlük beslenmenize, çiğ meyve ve sebzeler, fasulye, kuruyemiş, tahıllar ve tohumlar gibi yüksek lifli gıdalar ekleyin. Fasulyeler, baklagiller, tatlı patates, elma, armut, çilek, erik, avokado, chia, keten tohumu, işlenmemiş tahıllar, brokoli, yeşillikler ve kış kabağı gibi yiyecekleri diyete eklemek her yaş grubunda kabızlığı gidermeye yardımcı olur. 
• Yeşil yapraklı sebzeler: Yeşil sebzeler sadece lif içermez, aynı zamanda kabızlığa yardımcı olabilecek iyi bir magnezyum kaynağıdır. Kalorileri çok düşük, su içeriği yüksek ve besleyici yoğun oldukları için günlük olarak tüketilmelidirler.
• Kuru erik ve incir: Bu meyveler lif bakımından zengindir ve doğal müshil olarak kullanılabilir. Günde bir kaç kez kullanmak aşırı kabızlığı rahatlatır. Fakat çok tüketmemeye özen gösterin çünkü genel olarak kuru meyveler yüksek miktarda şeker içerir.
• Ilık içecekler: Ilık veya oda sıcaklığındaki sıvılar (soğuk içeceklerin aksine), özellikle sabah yemeklerden önce tüketildiğinde, sindirimi canlandırır. Kabızlık için basit bir ev ilacına ihtiyacınız olduğunda, biraz bitki çayı, limonlu ılık su veya kemik suyu deneyebilirsiniz.
• Su veya sıvılar: Lif, sindirim sisteminden geçmek ve dışkı oluşturmak için suya ihtiyaç duyar. Vücudunuzun değişime alışması için diyetinize azar azar lif eklediğinizden emin olun. Alışkın değilseniz yavaşça daha yüksek lifli diyet tüketmeye başlayın ve aynı zamanda su alımınızı artırarak emilim ve geçişe yardımcı olun (özellikle lif takviyeleri kullanmayı planlıyorsanız). Yeterince su içmeden daha fazla lif tüketmek aslında kabızlığı ve karın ağrısını daha da kötüleştirir. Daha fazla lifli gıdaya geçiş yaptığınızda, her 2 saatte bir 2-3 bardak su için, ardından gün boyunca düzenli olarak su içmeye devam edin. Yemekten 1 saat önce bir bardak su için. Su bağırsaklardaki kalıntıyı indirir ve bağırsakları harekete geçirir. Saat 21’de sindirim durduğu için bu saatten sonra hiçbir şey yememeye çalışın, yalnızca su ve şekersiz bitki çayı tüketin.

Kabızlığa Sebep Olan Gıdalar Nelerdir?

• Yüksek Kalorili Yiyecekler: Yüksek miktarda kalori içeren, ancak lif veya besinleri az olan yiyecekler azaltılmalı veya tamamen diyetten kaldırılmalıdır. Örnek: peynir, şekerli tahıl, cips, fast food veya sosisli sandviç gibi işlenmiş etler ve yüksek sodyumlu dondurulmuş yiyecekler.
• Kızarmış yiyecekler–Trans yağlar: (kızartmalar, fast food ve yağlı paketlenmiş ürünler) dışkının bağırsaklardan geçiş süresini yavaşlatır ve sindirimi tıkar.
• Alkol: İdrar üretimini ve sıvı kaybını artırdığı için, sindirim sistemi zorlanır, kabızlığı daha da kötüleştirebilir. Susuz kalmamak için alkolü tüketmeyin.
• Pastörize süt ürünleri: Birçok insan laktoza tolerans göstermez ve süt ürünleri tüketimi nedeniyle kabızlık oluşabilir. 
• Rafine un: Doğası gereği rafine un lif içermez ve bu nedenle kabızlığa sebep olur.
• Kafein: Kafeinin kişiye bağlı olarak sindirim üzerinde çeşitli etkileri vardır. Bazıları için kafein, artan idrar üretimine neden olabilir, endişe ve kabızlık duygularını kötüleştirebilir. Diğer insanlar için kas kasılmalarını uyararak bağırsak hareketlerini iyileştirmeye yardımcı olur. {5*} Her iki durumda da, yalnızca ölçülü olarak kahve içmelisiniz. Ayrıca, sıvı kaybından kaynaklanan dehidrasyonu dengelemek için gün boyunca yeterli miktarda başka sıvılar da tüketmelisiniz.

Kabızlığı Gidermeye Yardımcı Olan Takviyeler Nelerdir?

• Filizlenmiş chia tohumları ve keten tohumu: Bu tohumlar lif ve sağlıklı yağlar açısından zengindir, ayrıca suyu emmeye yardımcı olurlar. Keten tohumu yağı özellikle kolonun yağlanmasına yardımcı olur. Kabızlık ağrısını gidermek ve hızlıca tuvalete çıkmak istiyorsanız, su veya sıvıyla günde yaklaşık 2-3 yemek kaşığı tohum (ıslatılmış) tüketin veya günde 1 çorba kaşığı keten tohumu yağı tüketin.
• Psyllium kabuğu (Karnıyarık Otu): Lif içeriği yüksektir ve dışkı oluşturmaya yardımcı olur. Su veya başka bir sıvı ile birleştirildiğinde, psyllium kabuğu şişer ve daha fazla hacim oluşturur, bu da bağırsakları kasılmaya teşvik eder ve dışkının sindirim sisteminden geçişini hızlandırmaya yardımcı olur. Yetişkinler ve 12 yaşın üzerindeki çocuklar için günde bir kez bir çorba kaşığı 250 ml su ile karıştırıp tüketilebilir.
• Morina karaciğeri yağı:  Bağırsak hareketlerini uyarmak için sabahları 1 çorba kaşığı morina karaciğeri yağı tüketebilirsiniz. 200 ml taze sıkılmış havuç suyuyla karıştırılmış keten tohumu yağı ile birlikte tüketebilirsiniz.
• Elma lifi: Elmalar (ve armutlar) pektin adı verilen özel bir lif türü içerir. Pektin, dışkının hacimli olmasına yardımcı olan ve sindirim sisteminden daha kolay geçmesini sağlayan çözünmez bir liftir. Günde iki kez 1-2 çay kaşığı tüketin. 
• Magnezyum: Bağırsak hareketliliğini artırır. Kontrollü kullanmak gerekir. İshale neden olabilir. Eğer kullanırken ishal görülüyorsa bırakılması önerilir. Günde 2-4 kez, yaklaşık 250 miligram olacak şekilde alınmalıdır.
• Probiyotikler: Sağlıklı bir bağırsak sistemini korumak, sindirim sorunlarından kaçınmak için çok önemlidir. Günlük en az 15 milyar canlı ve aktif organizma içeren probiyotik takviyesi alabilirsiniz.
• Aloe vera suyu: Aloe vera, iltihaplanmayı azaltmaya ve bağırsak hareketlerinin sıklığını artırmaya yardımcı olarak kabızlık için en iyi doğal müshillerden biridir. Miktarı semptomlara göre ayarlarken günde iki kez 1/4 fincan tüketebilirsiniz. 

Sağlıklı bağırsak sistemi hakkında daha fazla bilgi almak için Bağırsak Sağlığı Nasıl Düzelir? Bağırsak Sağlığı Bağışıklık Sistemini Nasıl Etkiler? yazımızı okuyabilirsiniz.

Kabızlığı Önleyen Yaşam Tarzı Değişiklikleri Nelerdir?

• Egzersiz: Fiziksel hareket, bağırsaklarınızdaki kas aktivitesini artırır. Egzersiz, özellikle sabahları sindirim sistemini harekete geçirmek, stresi yatıştırmak ve sizi pozitif bir ruh haline sokmaya yardımcı olur. Bağırsakları ve lenfatik sistemi uyaran zıplama hareketleri yapılabilir. Hafif egzersiz ayrıca esneme, yürüme, koşu, yoga, yüzme veya dans gibi bağırsak işlevlerini destekleyen aktiviteleri de içerir.
• Stresi yönetmek ve azaltmak: Stres vücutta her zaman hissedemeyeceğiniz birçok şekilde kendini gösterir: Kas gerginliğini artırır, kortizol gibi stres hormonlarının düzeylerini yükseltir, kan şekeri seviyelerinin yükselmesine neden olur, iştahı, normal sindirim sürecini, tiroid bezinin çalışma düzenini ve hormonları değiştirir. 
• Yoga: Yoga hareketleri vücudun esnemesini sağlar. Ardha-Matsyendrasana (Oturan Yarı Omurga Döndürme Duruşu) deneyebilirsiniz. Bu poz pankreası, karaciğeri, dalağı, böbrekleri, mideyi ve bağırsakları uyarır, böylece bağırsak hareketlerini iyileştirir ve kabızlıktan kurtulma sağlar. {6*} 
• Biofeedback: Biofeedback vücudun belirli bölümlerini gevşetmeyi ve sıkılaştırmayı öğrenmenize yardımcı olan cihazlar kullanan bir tedavi uygulamasıdır. Pelvisinizdeki kasları gevşetmeyi öğrenmek, tuvalete gitme zamanı geldiğinde dışkıyı daha kolay atmanıza yardımcı olabilir. Biofeedback herkes için uygun olmayabilir ancak çalışmalarda kabızlığa yardımcı olduğu görülmüştür. {7*} Bir pratisyenle gerçekleşen biofeedback seansı, ilerlemeyi ölçmek için rektumunuza yerleştirilen bir kateterin kullanılmasını, sırayla pelvik kaslarınızı gevşetmek ve sıkılaştırmak için egzersizler yapmayı içerebilir.

Kabızlığın Geleneksel Tedavisi Nedir?

Geleneksel tedavide genellikle laktasifler kullanılır. Laksatifler, bilinçsiz ve sık kullanıldığında ciddi sağlık sorunlara neden olabilmektedir. Sindirim sistemi kaslarının kasılmasına neden olarak, su emilimini artırarak veya dışkıyı şişirerek çalışır, böylece dışkı kolonda hızlı hareket eder. Fakat bu mekanizma, genellikle sindirim sisteminin renin-aldosteron bölümüne müdahale eder. Bunun sonucunda anormal sıvı kaybı olur ve bağırsak hareketleri için gerekli kaslar zayıflar. Vücut, aldığı tüm suyu tutar ve bu da ödem (su tutma veya şişkinlik) ile sonuçlanır. Yanlış ilaç kullanımı birçok sağlık sorunu yaşatır:

• Dehidrasyon (sıvı kaybı)
• Elektrolit dengesizlikler
• Asit/alkali baz değişiklikleri
• Yeterli sindirim enzimi üretememe
• Ödem 
• Baş dönmesi ve sersemlik
• Kolon ve sindirim organlarına zarar
• Kardiyovasküler sistemle ilgili komplikasyonlar

Kabızlıkta Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Kabızlık genellikle bir doktor muayenesi olmadan, beslenme değişiklikleriyle tedavi edilebilir. Fakat bazı durumlarda bir uzman görüşü almak gerekir. Kabızlık ve bazı semptomlar varsa mutlaka bir doktor görüşü olmalıdır. Bu semptomlar:

• Kabızlık şiddetlenirse ve 3 haftadan uzun sürerse,
• Kronik (uzun süreli) kabızlık varsa,
• Dışkıda kan, şişkin bir karın veya genişlemiş bir dalak şikayetleri bulunuyorsa,
• İshal ile birlikte kabızlık meydana gelirse, mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.