Melisa nedir? Melisa çayı nasıl yapılır? Limon balsamı bitkisi ya da diğer bilinen adıyla melisa, ferahlatıcı ve hafif kokusuyla popüler olan bir bitkidir. Melisanın sağlığa birçok yararı vardır ve geleneksel tıbbın bir parçasıdır. İçeceklerde aroma maddesi olarak kullanılır ve evde kolaylıkla yetiştirilebilir.
Limon Balsamı (Melisa) Nedir?
Melisa, nane ailesine ait çok yıllık bir bitkidir. Tatlı ve ferahlatıcı bir limon kokusuna sahiptir. Bu yüzden limon balsamı da denmektedir. Limon balsamı, uçucu yağ, şuruplar, kuru yaprak ve tentür gibi çeşitli formlarda bulunabilir.
Melisa, sağlığa olan faydalarından dolayı yüzyıllardır kullanıldığı gibi çeşitli edebi metinlere de konu olmuştur. Klasik edebiyatta karakterlerin yüksek ateş, baş ağrısı, yaralar ve böcek sokması gibi çeşitli durumlarda şaraba veya çaya melisa ekledikleri görülmüştür. Ayrıca birkaç yazılı eserde de melisanın ruh aydınlatıcı etkilerinden bahsedilmiştir.
Melisa Bitkisi Bileşikleri
Limon balsamının sağlığa olan faydaları, kimyasal bileşiminden ve içerdiği farklı fitokimyasallardan kaynaklanır. Kurutulmuş melisa yapraklarının besin değerleri; {1*}
- Uçucu yağ: %0,32’si sitral
- Polifenoller: %8
- Hidroksisinnamik bileşikler: %3 (içeriğin %4,1’i rosmarinik asit)
- Flavonoidler: %5
Kurutulmuş yapraklarla karşılaştırıldığında, melisa çayı daha yüksek miktarlarda sitral (%74), uçucu yağ (10mg/l) ve polifenol (1.07 g/l) içerir. İçerdiği tüm bu fitokimyasallar ve flavonoidler, limon balsamını etkili bir antimikrobiyal, antiviral, antioksidatif ve anti-enflamatuar ajan yapar. {2*}
Melisanın Faydaları Nelerdir?
Melisa, içerdiği bileşenler sayesinde sağlığa birçok fayda sağlar. Ayrıca oksidatif stresle savaşması, uykuya dalmayı kolaylaştırması ve bilişsel fonksiyonları desteklemesi için de kullanılır. Kalp, karaciğer, diyabet ve tiroid gibi hastalıklarda da olumlu etkiler gösterir.
Antioksidan ve Anti-inflamatuar Etkilere Sahiptir
Limon balsamı yani melisa bitkisi çok etkili antioksidan içeriklere sahiptir. Bu antioksidan içerikleri ile vücutta serbest radikal hasarıyla savaşır. Bu özelliğinin en net faydasını ise kanser türleri üzerinde gösterir. 2014 yılında yapılan bir araştırmada melisa yağının kanser hücrelerinde apaptozu (kanser hücrelerinin ölümü) sağladığı görülmüştür. Özellikle meme kanseri ve kolorektal kanser gibi kanserlerde hücreler üzerinde apoptotik etkiler gösterir. Ayrıca kemoterapi sürecine dirençli olan kanser hücrelerinden sorumlu olan “MRP1” adlı proteinin ekspresyonunu durdurur. {3*} {4*} {5*}
Melisa, antioksidan destek sağlamanın yanı sıra anti-inflamatuar ajan potansiyeline de sahiptir. Bu özelliği ile kronik inflamasyonu azaltır, hastalıklara karşı koruma sağlar ve ağrıyı hafifletir. {6*}
Oksidatif Stresi Azaltır
Vücutta oksidatif stresin varlığı metabolizmayı yavaşlatır, DNA hasarına ve iltihaplanmaya neden olur. Ayrıca diyabet, kardiyovasküler problemler, Alzheimer ve Parkinson hastalıkları başta olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Melisanın içerdiği antioksidanlar ise vücutta oluşabilecek bu oksidatif stresi azaltır. {7*}
Düşük düzeyde radyasyon seviyelerinin neden olduğu oksidatif stresi inceleyen bir araştırmada, melisanın hücrelerin kan seviyelerinde önemli bir iyileşme sağladığı görülmüştür. Bu çalışma, melisanın “süperoksit dismutaz (SOD)” adı verilen bir maddeyi düzenleyebileceğini de göstermiştir. Süperoksit dismutaz, farklı hücre hasarlarına neden olabilir ve limon balsamı, bu enzimi kontrol edebildiğinden oksidatif stresin önlenmesini sağlar. {8*}
Sindirim Sistemi Sağlığını Destekler
Melisa, İran halk tıbbında yaygın olarak sindirim sistemine olan faydalarından dolayı kullanılır. Limon balsamı, antioksidan aktivitesi ile sindirim sitemi üzerinde koruyucu bir etkiye sahiptir. Bu etkisi ile temelde mide ülserini önler. Ayrıca antispazmodik etkiye sahip olduğu ve kas spazmlarını azalttığı da söylenmektedir. Örneğin yemekten sonra tüketilen melisa çayı, sindirim sisteminde görülen rahatsızlık, karın ağrısı ve şişkinlik problemlerine iyi gelir. {7*} {9*} {10*}
Kaygıyı Azaltır, Sakinleştirir ve Uykuya Dalmaya Kolaylaştırır
Melisa, psikonörolojik ve anksiyolitik etkiler gösterir. Yani stres ve kaygıyı azaltarak ruh halini iyileştirir. Melisa çayı, sinirleri yatıştırır ve genellikle uyku problemlerinde kullanılır. Ayrıca anksiyete, sıcak basması ve huzursuzluk semptomlarının görüldüğü menopoz dönemlerinde de etkilidir. {11*} {12*}
Anksiyeteye İyi Gelen Bitki Çayları Nelerdir?
Bilişsel Performansı Artırır
Melisanın beyin sağlığı üzerine olumlu etkileri vardır. Ruh halini iyileştirdiği gibi bireyin konsantrasyonunu ve bilişsel performansını da artırır. {13*}
İlkokul çocuklarında yapılan bir araştırmada, melisa tüketiminin hiperaktivite, konsantrasyon sorunları ve dürtüselliği iyileştirdiği görülmüştür. Başka bir çalışmanın sonucunda da melisa tüketimi, katılımcıların problem çözme, konsantrasyon, uyanıklık durumları ve matematik becerilerinde artış sağlamıştır. {14*} {15*}
Alzheimer Hastalığında Bilişsel Fonksiyonları Geliştirir
Melisa özü, hafıza geliştirici özelliklere sahiptir. Alzheimer hastalığı ve Demans olan kişilerde bilişsel yeteneğin geliştirilmesine yardımcı olur. Küçük çaplı bir araştırmada, limon balsamının hafif ila orta dereceli Alzheimer hastalığına iyi geldiği ve bunamayı azaltmaya yardımcı olduğu görülmüştür. {16*} {17*}
Antiviral Etkileri Vardır ve Herpes Virüsüne (Uçuk) Karşı Etkilidir
Melisa yaprakları antiviral özelliklere sahiptir. Özellikle doğrudan cilde uygulandığında, herpes virüsüne karşı etkilidir. Yapılan araştırmalar, melisa özlü krem kullanıldığında uçuk oluşma sıklığının ve iyileşme süresinin, kaşıntı ve yanma gibi semptomların azaldığını göstermektedir. Ancak bu yöntemler herpes için kalıcı bir çözüm değildir, yani uçuk tekrarlayabilir. Yapılan çalışmada herpes virüsünün tekrarlanmasında melisaya karşı direnç kazanmadığı da gösterilmiştir. Bu yüzden uçuk çıktığında melisa içeren kremler ya da yağlar rahatlıkla kullanılabilir. {18*} {19*}
Herpes virüsüne olan etkisinin yanı sıra melisa, enfeksiyonun erken evrelerinde de etkilidir. Başlangıçta görülen karıncalanma, kaşıntı, yanma hissi ve kuruluk gibi semptomların hafiflemesini sağlar. {7*}
PMS Semptomlarını Hafifletir
Melisa özleri, vücut üzerinde sakinleştirici ve yatıştırıcı bir etkiye sahip olan kafeik ve rosmarinik asitler içerir. Adet döngüsü boyunca günlük olarak melisa takviyesi (toplam 1200 mg) almak, depresyon, anksiyete, stres ve uyku bozukluğu dahil olmak üzere PMS semptomlarını hafifletebilir. {20*}
Kalp ve Karaciğer Sorunlarına Karşı Korur
Melisa yağı, yüksek trigliserit seviyelerini düşürür ve karaciğerdeki kolesterol sentezini geliştirir. Bu sayede kalp ve karaciğeri korur. Bu konuda yapılan bir araştırma, melisa yağının teneffüs edilmesinin, yaygın bir karaciğer kanser hücresinin büyümesini engellediğini göstermiştir. {21*}
Melisanın kalple ilgili bir başka faydası da kalp kaslarını yaralanmalardan koruma yeteneğidir. Araştırmacılar, 2016 yılında hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışmada melisanın, kalp atış hızını ve kan basıncını düşürmede etkili olduğunu gözlemlemişlerdir. Başka çalışmalarda da Melissa officinalis’in kalpte ritim bozukluğu, taşikardi ve fibrilasyon oluşumunu herhangi bir olumsuz yan etkiye neden olmadan azalttığı gösterilmiştir. Ayrıca melisa yaprakları, ruh halinin iyileşmesine katkı sağlaması sayesinde iyi huylu kalp çarpıntılarını önleyebilir. {22*} {23*} {24*}
Antibakteriyel Etkilere Sahiptir
Melisa içeren ürünler, bulaşıcı bakterilerle doğal olarak savaşmaya yardımcı olan antibakteriyel özelliklere sahiptir. Melisa yağı, özellikle kandidaya karşı yüksek düzeyde antibakteriyel ve antimikrobiyal aktivite gösterir. Melisa kullanımı ile bu enfeksiyonun etkileri azaltılabilir. {25*}
Şeker Hastalığına Olumlu Etkileri Vardır
Yapılan bir çalışmada melisa yağının ve özünün yüksek kan şekeri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Çalışma sonunda her ikisinin de diyabetle ilgili kan şekeri seviyelerini ve oksidatif stresi azalttığı görülmüştür.
Tiroid Fonksiyonlarını Düzenler
Melisa özü, geleneksel tıpta aşırı aktif tiroidi düzenlemek amacıyla kullanılır. Bu ekstraktlar, özellikle Grave hastalığı olan bireylerde tiroidin aşırı çalışmasını sağlayan bileşenlerin tiroid reseptörüne bağlanmasını engeller. Bu sayede hipertroidi olan bireylerde melisa özü hastalık semptomlarını azaltır. {26*}
Melisa Çayı Faydaları ve Kürleri
Sürekli olarak kalbi sıkışan, kalbin olduğu bölgede dışa doğru gerilme ve kasılma hisseden kişilere melisa çayı içmeleri tavsiye edilir. Bu tür şikayetler ciddi bir rahatsızlığın belirtisi olabilir ve mutlaka doktora gidilmesi gerekir. Doktor kontrolünden sonra bir problem olmadığı görülürse melisa çayı içmeye başlayabilirsiniz. Gerilen kalp kaslarını gevşetmeye yardımcı olacaktır. Kalp spazmı geçirme riski olan kişilere 1 ay boyunca günde 2 kez melisa çayı içmeleri önerilir.
- İçimi çok keyifli olan bir bitki çayıdır.
- İçilmeye başlandığı andan itibaren rahatlık verir ve 10-15 dakika sonra tüm gerginliği ortadan kaldırır.
- Dinlendirici özelliklere sahiptir ve çok sayıda sedatif (rahatlatıcı, gevşetici) etkin madde içerir.
- Sindirim sistemi problemlerine, kramplara, gaz ve şişkinlik ile bağlantılı rahatsızlıklara iyi gelir.
- Sinirleri yatıştırıcı özelliğe sahiptir.
- Endişe ve depresyon semptomlarını azaltır.
- Vücuttaki kanı çoğaltır ve şekeri düşürmeye yardımcı olur.
- Kalbi kuvvetlendirir.
- Hafızayı güçlendirir.
- Tansiyonu düşürür.
- Boğaz ağrısına iyi gelir.
- Nefes darlığına iyi gelir.
- Gözlere faydalıdır.
- Göz tansiyonunu dengeler.
- Kulak çınlamasını giderir.
- Yaralar üzerinde, zehirli hayvan ısırıkları ve arı sokması tedavisinde kullanılır.
- Alzheimer’a karşı biberiye yağı, melisa, rezene ve ada çayının kullanılması tavsiye edilir.
- Antitümoral (tümörün meydana gelmesini engelleyen) etkilere sahiptir.
- Östrojen hormonunu dengeler.
- Kalp spazmına iyi gelir.
- Kronik idrar yolları enfeksiyonuna faydalıdır.
Hapşırırken İdrar Kaçırmanın Sebepleri Nelerdir? Kadınlarda İdrar Kaçırma
Melisa Çayı Nasıl Yapılır?
Melisa bitkisinin en faydalı kısmı yapraklarıdır. Bu yapraklardan gerekli öz çıkartılarak yağ, tentür, merhem ya da çeşitli ilaçlar yapılabilir. Yaprakların en popüler kullanım şekli ise çay şeklinde hazırlanıp içilmesidir. Bunun dışında yemeklere aroma vermek amacıyla da kullanılır. Kurutulmuş melisa yaprakları, toz haline getirilip kek hamuruna, kremalara, çorbalara ve salatalara eklenebilir. Ayrıca basit bir yöntemle çayı da hazırlanabilir.
- 1 bardak sıcak suya 2-3 tatlı kaşığı kurutulmuş ya da taze melisa yaprağı eklenir ve 10-15 dakika demlenmeye bırakılır.
- İçilene kadar üzeri kapalı tutulmalıdır.
- Sabah akşam 1 bardak içilir.
Diğer demleme yöntemi:
- 1,5 gr melisa yaprağı üzerine kaynamış su eklenir.
- Ağzı kapalı şekilde 10 dakika demlenir ve süzülür.
- Günde 3-4 defa içilir.
Artrit için Melisa Çayı
- Fesleğen, kara ısırgan, melisa, güvey otu, kekik, nane, biberiye, ada çayı ve yeşil nane üzerine birer tutam zencefil ve zerdeçal eklenir.
- Hoşunuza giden malzemelerden 2 ölçü, gitmeyenlerden ise 1 ölçü kullanabilirsiniz.
- Hazırlanan karışıma kaynar su eklenir ve içmeden önce 15-20 dakika demlenmeye bırakılır.
Baş Ağrısı için Melisa Kürü
Kür 1:
- 1-2 çay kaşığı kurutulmuş melisa 250 ml kaynar suda demlenir. Hazırlanan bu karışım baş ağrıları için oldukça faydalıdır.
Kür 2:
- 1 bardak kaynar suya 4-10 gr melisa (oğul otu) eklenir.
- 10 dakika bekletilir ve süzülür.
- Günde 3 bardak içilir.
Kür 3:
- 20 gr ıhlamur, 40 gr kedi otu kökü, 20 gr lavanta çiçeği, 20 gr melisa (oğul otu) yaprağı karıştırılır.
- 1 bardak kaynar suya 5-10 gr eklenir.
- 10 dakika demlenir ve süzülür.
- Günde 2-3 fincan içilir.
Burun Tıkanıklığı için Melisa Kürü
- Melisa (oğul otu) 5 dakika demlenir.
- Ilıdıktan (soğuğa yakın) sonra burun temizlenir.
Depresyon için Melisa
Lavanta, melisa, gülsuyu, limon, paçuli, sandal ağacı, kırmızı pul biber ve nane koklamanın depresyon üzerinde olumlu etkiler vardır.
Hazımsızlık için Melisa
Hazımsızlığın giderilmesi için anason, civanperçemi, lavanta, melisa, papatya ve pelin çayları içilmelidir.
Kansızlık (Anemi) için Melisa
Kansızlığın giderilmesi için çilek kökü, melisa (oğul otu), at kuyruğu, sinirli yaprak ve keklik çayı içilmelidir.
Kolesterol için Melisa Kürü
- 5 bardak suya 100 gr hayıt tohumu eklenir ve 10 dakika kaynatılır.
- İçerisine 30 gr karabaş otu, 10 gr melisa (oğul otu) eklenir ve 1 adet limon sıkılır.
- 10 dakika bekletilir.
- 1 günde tüketilir.
Yorgunluğu Azaltmak ve Zihni Güçlendirmek için Melisa Kürü
Kür 1:
- 1 bardak kaynar suya 4-10 gr melisa (oğul otu) yaprağı ufalanarak eklenir.
- 10 dakika bekletilir ve süzülür.
- Günde 3 bardak içilir.
Kür 2:
- Centiyane, nane, melisa, eşit miktarlarda karıştırılır.
- 1 bardak kaynar suya karışımdan 1 kaşık eklenir.
- 10 dakika bekletilir ve süzülür.
- Günde 3 bardak içilir.
Migren için Melisa Kürü
Kür 1:
- 2 su bardağı kaynar su içine birer tatlı kaşığı hafif ezilmiş fesleğen, defne ve melisa eklenir ve 15 dakika demlenir.
- Günde 2-3 bardak içilir. Kür en az 1 ay boyunca düzenli olarak uygulanırsa migreni iyileştirir.
Kür 2:
- 1 bardak suya 2-4 gram anason eklenir.
- 10 dakika bekletilir ve süzülür.
- Günde 2-3 bardak içilir.
Kür 3:
- 1 bardak kaynar suya 4-10 gr ufalanmış melisa otu yaprağı eklenir.
- 10 dakika bekletilir ve süzülür.
- Günde 3 bardak içilir.
Göz Sağlığını Korumak için Melisa Kürü
- 1 litre su kaynatılır.
- Kaynadıktan sonra ocaktan alınır ve kedi nanesi, biberiye ve melisa otundan birer avuç dolusu eklenir.
- Üzerine birkaç çay kaşığı zencefil ve birkaç tutam zerdeçal ilave edilir.
- 20 dakika demlenir.
- Limon suyu ve balla karıştırılarak ılık ya da soğuk olarak tüketilir.
Romatizma ve Eklem Problemleri için Melisa
Eklem romatizması, eklem yerlerinde ağrıya, şişliklere ve hareket zorluklarının yaşanmasına sebep olur. Kas romatizması ise genellikle şiddetli soğuk algınlığı sonucu oluşarak adele ağrısına ve hareket etmede zorlanmaya sebep olur. Romatizma ve eklem ağrılarını gidermek için papatya, melisa, karanfil, anason ve lavanta kullanılmalıdır.
Stres için Melisa
Stresin azaltılması için melisa, şerbetçi otu, papatya, rezene, anason, lavanta, fesleğen, nane, gülsuyu çayları içilmelidir. Kötü kokular stres seviyesinin artmasına sebep olurken güzel kokular ise ters etki göstererek stresi azaltmaya yardımcı olur. Sandal ağacı, lavanta, limon, sardunya, portakal, melisa, gül gibi bitkilerin kokuları sinir sistemini yatıştırır.
Uykusuzluk için Melisa Kürü
Kür 1:
- 3-4 kaşık kurutulmuş melisa otu 250 ml kaynar suya eklenir.
- Düzenli olarak tüketilen melisa çayı uyumaya yardımcı olur.
Kür 2:
- Alıç çiçeği, yaprağı ve meyveleri, fesleğen, kedi otu, karabaş otu, lavanta çiçeği, marul, söğüt yaprağı, melisa karıştırılır.
- 1 su bardağı sıcak suya karışımdan 1 tatlı kaşığı eklenir.
- 10 dakika demlenir ve süzülür.
Günde 2-3 bardak tok karnına içilir. Ağırlıklı olarak melisa kullanılan ve içinde rezene, papaya ve anason bulunan çaylar uyumaya yardımcı olur ve uyku döngüsünü düzenler. Hazırlanan çayın yatmadan 1 saat veya yarım saat önce içilmesi gerekir.
Zona için Melisa Kürü
- 250 ml kaynar suya 2 çay kaşığı kurutulmuş melisa (oğul otu) eklenir ve demlenir.
- Karışım ılıdıktan sonra doğrudan derideki döküntülerin üzerine uygulanır.
Göz Tansiyonu için Melisa Kürü
- Yaklaşık 150 ml (1 su bardağı) su kaynatılır.
- Kaynadıktan sonra 1 tutam (yaklaşık 3-4 gr) melisa (oğul otu) kaynayan suya ilave edilir.
- Kısık ateşte 5 dakika kaynatılır.
- Kaynama işlemi tamamlandıktan sonra ocaktan alınır ve 1-2 dakika bekletildikten sonra süzülür.
- Ilıkken yavaş yavaş ve yudum yudum içilir.
Kür 1 ay boyunca günde 2 kez uygulanır. Öğleden önce ve öğleden sonra aç karnına içilir. 35 yaş ve üzeri bireyler akşam yemeklerinden en erken 1 saat sonra 1 çay bardağı taze sıkılmış domates suyu da tüketmelidir. Hastalığı daha ağır olan kişiler melisa çayını 1 ay boyunca günde 3 kez içebilir. Şikayetlerin tekrar etmesine ve ilerleyişine göre kür tekrar edilebilir. Her kullanımda taze hazırlanmalıdır.
Östrojen Hormonunu Dengelemek için Melisa Kürü
- Yaklaşık 150 ml (1 su bardağı) su kaynatılır.
- Kaynadıktan sonra 1 tutam (yaklaşık 3-4 gr) melisa (oğul otu) kaynayan suya ilave edilir.
- Kısık ateşte 5 dakika kaynatılır.
- Kaynama işlemi tamamlandıktan sonra ocaktan alınır ve 1-2 dakika bekletildikten sonra süzülür.
- Ilıkken yavaş yavaş ve yudum yudum içilir.
Kür 1 ay boyunca günde 3 kez uygulanır. Öğleden önce ve öğleden sonra aç karnına, akşam da yatmadan önce içilir. 1 ay tamamlandıktan sonra 15 gün ara verilir ve yeniden günde 2 kez kür uygulanarak 1 ay daha devam edilir.
Melisa Ne Kadar Kullanılmalı?
Yapılan araştırmalarda 300 ila 1200 mg veya 60 damla (çayı) oral dozajın sağlık üzerine faydalı etkileri olduğu belirtilmiştir. Ancak limon balsamının çok miktarda tüketilmesi de toksik etkilerin görülmesine sebep olabilir. Tüketilmesi güvenli olan melisa miktarı da kişiden kişiye değiştiği için önerilen dozdan daha fazla melisa kullanılmamalıdır. Ayrıca herhangi bir ilaç kullanan bireyler melisa tüketmeden önce mutlaka doktorlarına danışmalıdır. {17*} {20*} {27*}
Melisa Bitkisi Evde Yetiştirilebilir mi?
Limon balsamı doğrudan güneş ışığına ihtiyaç duyan ve sıcak iklimde yetişen bir bitkidir. Büyüyebilmesi için nemli, iyi drene edilmiş toprak gereklidir. Tohumlar ekildikten yaklaşık 14 gün sonra çimlenmeye başlar. Çimlendikten sonra duruma göre gübreye de ihtiyaç duyabilir. Ayrıca melisa bitkisi çok hızlı büyür. Bu yüzden büyüme mevsiminde birkaç kez budanması ve hasat edilmesi gerekir. Ayrıca yazın çiçek açmaya başlayıp sonbahar başlangıcına kadar devam eder.
Melisanın Zararları ve Yan Etkileri Nelerdir?
Limon balsamı, ihtiyaç duyulan dozda tüketildiğinde genellikle güvenlidir. Aşırı dozda melisa tüketimi ise bazı yan etkilere neden olabilir. Görülebilecek yan etkiler şunlardır;
- Baş ağrısı
- Mide bulantısı ve kusma
- Şişkinlik, hazımsızlık ve gaz
- Sindirim problemleri ve reflü
- Baş dönmesi
- Endişe
- İdrara çıkarken ağrı
- Karın ağrısı
Melisanın topikal (cilt üzeri) olarak uygulanması da alerjik etkilerin görülmesine sebep olabilir. Bunun sonucunda kızarıklık, kurdeşen ve ciltte tahriş görülebilir. Bu sebeple melisa kullanılmadan önce mutlaka cildin ufak bir bölümünde test edilmelidir. {28*}
Melisanın bazı ilaçlarla etkileşime girmesi de mümkündür. Limon balsamı, tiroid fonksiyonlarını etkilediği için özellikle tiroid ilacı kullanan ya da hipotiroidi olan bireyler limon balsamı tüketmeden önce mutlaka doktorları ile görüşmelidir. Ayrıca antidepresan ilaç ya da kan sulandırıcı kullanan bireyler, çocuklar, hamile ve emziren kadınlar kullanırken dikkatli olmalıdır. {29*}
- Düşük tansiyona sahip kişilerin dikkatli kullanması önerilir.
- Önerilen miktarlarda kullanıldığı takdirde herhangi bir yan etki göstermez.
Kaynaklar
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0031686597000265
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/labs/pmc/articles/PMC4464394/
- https://en.wikipedia.org/wiki/Glioblastoma
- https://www.researchgate.net/publication/261762686_Apoptosis-Inducing_Effects_of_Melissa_officinalis_L_Essential_Oil_in_Glioblastoma_Multiforme_Cells
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15142347/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24381585/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/labs/pmc/articles/PMC5871149/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20858648/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27651945/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26547528/
- https://www.researchgate.net/publication/285581177_LEMON_BALM_MELISSA_OFFICINALIS_L_AN_HERBAL_MEDICINAL_PLANT_WITH_BROAD_THERAPEUTIC_USES_AND_CULTIVATION_PRACTICES_A_REVIEW
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24199972/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25360512/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24837472/
- https://www.mdpi.com/2072-6643/6/11/4805/htm
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9884179/
- http://dx.doi.org/10.1136/jnnp.74.7.863
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24817544/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10589440/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4557408/
- https://academic.oup.com/jn/article/142/3/432/4630857
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26457827/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26052407/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25680840/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20201279/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/2985357/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/labs/pmc/articles/PMC3230760/
- https://www.researchgate.net/publication/7144806_Lemon_balm_Melissa_officinalis_L_an_evidence-based_systematic_review_by_the_Natural_Standard_Research_Colla
- https://doi.org/10.1111/j.1365-2125.2012.04350.x