Antidepresan İlaçların Yan Etkileri ve Depresyon için 7 Doğal Çözüm

Antidepresan ilaçların vücuttaki çalışma prensipleri insanlar tarafından tam olarak bilinmese de antidepresanlar modern dünyada kullanılan en yaygın ilaçlardan biridir. Örneğin ABD’de, 1999-2014 yılları arasında antidepresan kullananların sayısının % 7,7’den % 12,7’ye yükseldiği ve bu oran değişiminin yaklaşık % 65’lik bir artışa denk geldiği tespit edilmiştir.

Ayrıca yapılan araştırmalar sonucunda her 100 kişiden 15’inin “10 yıl veya daha uzun süredir” antidepresan kullandığı sonucuna varılmıştır. {1*}

Antidepresan kullanan birçok hasta hala antidepresanların yan etkilerinden şikâyetçi olmaktadır. Ek olarak, ilaç kullanıcıları antidepresanların faydalarının risklerinden daha fazla olup olmadığı konusunda da şüpheye düşmektedir.

Antidepresan İlaç Nedir?

Antidepresanlar, depresyon belirtilerini azaltmayı amaçlayan bir psikoaktif (psikotropik veya beyin algılarını değiştiren) ilaç sınıfıdır. Kimyasal dengesizliklerin duygudurum bozukluklarına neden olduğunu varsayan ve kimyasal dengesizlik düzenleyici olarak bilinen ilaçlardır. Ancak günümüzde çeşitli araştırmalarla bu varsayımın yanlış olduğu kanıtlanmıştır. {2*}

Antidepresanlar, insanların inandırılmaya çalışıldığı kadar herhangi bir duygudurum bozukluğu konusunda tam anlamıyla yardımcı olmamaktadır. Pek çok doktor ve araştırmacı, bu ilaçların faydalarının, antidepresanların başlıca yan etkilerinin önüne geçmediğine dair raporlar sunmuşlardır. {3*} {4*}

2002 yılında yapılan bir klinik deney incelemesi, antidepresanların “gerçek ilaç etkisini” yaklaşık % 10 ila 20 olarak tanımlamaktadır, yani antidepresan ilaç denemelerindeki hastaların % 80 ila 90’ı yalnızca bir plasebo etkisine yanıt vermiş ve gerçek bir iyileşme belirtisi göstermemiştir. {5*}

Bu ilaçlar, SSRI’lar yani “seçici serotonin geri alım inhibitörleri”, SNRI’ler (serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörleri) ve modası geçmiş olarak kabul edilen trisiklik antidepresanlar (TCA’lar) dahil olmak üzere birkaç kategoriye ayrılmaktadır.

APA’nın 1993 yılında yayınlanan uygulama kılavuzu, antidepresanları yalnızca kısa süreli kullanım için tavsiye etmiştir. {6*} Bu konuyla ilgili çalışmalar iki yıllık bir gözlem süresinin ötesine geçmiştir. {7*}

Antidepresan Kategorileri

Günümüzde yaygın olarak kullanılan temel antidepresan kategorileri şunlardır: {8*} {9*}

SSRI’lar – Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri

• Fluoksetin (Prozac)
• Sitalopram (Celexa)
• Sertralin (Zoloft)
• Paroksetin (Paxil, Pexeva, Brisdelle)
• Essitalopram (Lexapro)
• Vortioksetin (Trintellix)

SNRI’ler – Serotonin ve Norepinefrin Geri Alım İnhibitörleri

• Venlafaksin (Effexor XR)
• Duloksetin (Cymbalta, Irenka)
• Reboksetin (Edronax)

TCA’lar – Trisiklik veya Tetrasiklik Antidepresanlar

• Amitriptilin (Elavil)
• Amoksapin (Asendin)
• Desipramin (Norpramin, Pertofrane)
• Doksepin (Silenor, Zonalon, Prudoxin)
• İmipramin (Tofranil)
• Nortriptilin (Pamelor)
• Protriptilin (Vivactil)
• Trimipramin (Surmontil)
• Maprotilin (Ludiomil)

MAOI – Monoamin Oksidaz İnhibitörleri

• Rasagilin (Azilect)
• Selegilin (Eldepryl, Zelapar, Emsam)
• İzokarboksazid (Marplan)
• Fenelzin (Nardil)
• Tranilsipromin (Parnat)
• Bupropion (Zyban, Aplenzin, Wellbutrin XL)
• Trazadon (Desyrel)
• Brexpiprazol (Rixulti) (majör depresif bozukluk için ek tedavi olarak kullanılan antipsikotik)

Antidepresanların Yaygın Görülen Yan Etkileri

700 hasta ile yapılan bir anket sonucunda, araştırmacılar, SSRI (seçici serotonin geri alım inhibitörleri) kullanan hastaların % 38’inin bazı yan etkiler bildirdiğini açıklamıştır. Yan etki bildiren hastaların yalnızca % 40’ı bu sorunları doktorlarına iletmiştir. Ayrıca yan etkileri olan hastaların yaklaşık % 25’i bu yan etkileri “çok rahatsız edici” olarak tanımlamıştır. {10*}

Yapılan bir araştırmaya göre, bu yan etkiler büyük rahatsızlık yaratabilir, ancak genel olarak ölüme sebebiyet vermemektedir. Bununla birlikte, antidepresan kullanan birçok kişi, bu tolere edilebilir sorunlar nedeniyle günlük ilaç rutinlerine devam etmek istememektedir. Doktor gözetimi olmadan ilacı bırakan kişilerde antidepresan yoksunluk semptomları görülmekte ve depresif sorunlar ağırlaşarak nüksetmektedir. {11*}

Antidepresanların en yaygın veya ciddi yan etkilerinden bazıları şunlardır: {12*}

İntihar Düşünceleri

Birçok kişi için şaşırtıcı bir şekilde, antidepresanlar intihar düşüncelerine neden olabilmektedir. Bu durum, 1980’lerde bilinmesine rağmen, bilgilerin halka açık hale getirilmesi uzun yıllar almıştır. Bir ilaç firması bu artan intihar riskini bildiklerini ilk kez Mayıs 2006’da yayınlanan “Sevgili Sağlık Çalışanı” adlı mektubu ile kabul etmiştir.

Bazı kişiler bunun sadece depresyonun kendisinin bir etkisi olduğunu iddia etse de birçok çalışma SSRI’ların (seçici serotonin geri alım inhibitörleri) intihar riskini duygudurum bozukluğunun ötesinde artırdığını açıkça ortaya koymaktadır. Ek olarak, çoğu kanıt, ilacı bırakmanın genellikle bu düşünceleri hafiflettiğine işaret etmektedir. {13*} {14*} {15*}

Bazı araştırmalar, bu düşüncelerin, bir hastanın akatizi (huzursuzluk duygusunun eşlik ettiği karşı konulamaz hareket etme ihtiyacı) ve disinhibisyon semptomları (bu durumda duygular ya da eylemler kontrol edilemez ya da dizginlenemez) göstermeye başladıktan sonra ortaya çıktığını öne sürmektedir.

FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) 2004 yılında antidepresanlara 18 yaş ve daha küçükler için “kara kutu uyarısı” eklemiştir. Daha sonra 2007 yılında bu yaş sınırını 24’e çıkarmıştır. {16*} Akıl hastalığı öyküsü olmayan sağlıklı yetişkinlerin dahi intihar düşüncelerine sahip olabileceği veya bunu gerçekleştirebileceğine dair bazı kanıtlar bulunmaktadır.

Antidepresan kullandıktan sonra kişinin intihar düşünceleri geliştirmesi, bu kara kutu uyarısının her yaştan insanı kapsaması gerektiğini düşündürmektedir.

TSSB (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Belirtileri İçin 5 Doğal Tedavi

Mide Problemleri

Genel sindirim sistemi sorunları antidepresan kullanımlarında son derece yaygındır. Bazı kaynaklar, mide bulantısının genel olarak antidepresanların en sık bildirilen yan etkisi olduğunu ifade etmektedir. Antidepresanların neden olabileceği diğer bilinen sindirim sorunları ise kusma ve ishaldir.

Baş ağrısı

Sık görülen ve sebebi net olarak belirlenemeyen baş ağrıları, antidepresanların sık görülen yan etkilerinden biridir.

Beyin Zapları Nedir? Beyin Zaplarını Durdurmanın Yolları Nelerdir?

Huzursuzluk

Araştırmacılar genellikle ajitasyon veya huzursuzluk gibi durumların sebebi olarak antidepresan kullanımlarını işaret etmektedir. Bazı durumlarda bu sorunlar, anksiyete nöbeti veya panik atak krizi olarak yaşanabilmektedir.

Yorgunluk

Antidepresan kullanan kişiler kendilerini her zaman yorgun hissedebilmektedir. Bu nedensiz uyku hali, yorgunluk veya uykusuzluk olarak tanımlanabilmektedir.

Cinsel İşlev Bozukluğu

İktidarsızlık veya libido eksikliği gibi cinsel sorunlar da antidepresanların en sık bildirilen yan etkilerinden biridir. Bir araştırma, antidepresan kullanan kişilerin %80,3’ünün bir tür cinsel işlev bozukluğu yaşadığını göstermiştir.

Testosteron (Erkeklik Hormonu) Arttıran Gıdalar Nelerdir?

Ekstrapiramidal Belirtiler (Parkinson Hastalığına Benzer Semptomlar)

Bu tür yan etkiler çok yaygın olmasa da, antidepresanların uzun süreli kullanımları ile görülebilme ihtimali bulunmaktadır. Ekstrapiramidal semptomlar, normal hareket ve sözel işlevle ilgili sorunlar anlamına gelmektedir. Bu sorunlar genel olarak hem TCA’lar (trisiklik antidepresanlar) hem de SSRI’ların (seçici serotonin geri alım inhibitörleri) olası yan etkilerdir.

Antidepresanların ekstrapiramidal semptomları veya Parkinson hastalığına benzer yan etkileri şunlardır:

• Tardif Diskinezi: İstemsiz titreme veya katı, hareketsiz (tutuk) vücut veya donuk mimikler
• Akatizi: Huzursuzluk ve sürekli hareket etme isteği
• Miyoklonus: Ani ve istemsiz kas kasılmaları
• Tavşan Sendromu: Tavşanların yemek çiğnemesine benzer ritimde dudak veya ağız hareketleri {17*}
• Distoni: İstemsiz eklem bükülmeleri ve kas kasılmaları

Kilo Alımı

Antidepresan kullanan kişiler istemsiz kilo alma gibi problemlerle karşılaşabilmektedir. Ayrıca ilaç kullanan kişiler kilo verememe sorunları yaşayabilmektedir.

Davranışsal Değişiklikler

Huzursuzluğa benzer şekilde, antidepresanların diğer yan etkileri arasında bir bireyde normal davranışta fark edilir değişiklik, sinirlilik, saldırgan davranış ve kontrol kaybı yer almaktadır.

Antidepresan Yoksunluk Belirtileri

Antidepresanların yan etkilerine ek olarak, insanların bu ilaçları almayı bırakmaları halinde ortaya çıkan büyük yoksunluk semptomları da oldukça yaygın görülmektedir.

New York Times, 2018 yılında, şiddetli antidepresan yoksunluğu yaşayan kişilerin ilaç kullanım öykülerini ortaya koyan bir makale yayınlamıştır. Ortalama bir ilaç kullanıcısı bu ilaçlara başlamadan önce ilaçlar hakkında bilgisinin olmadığını ve antidepresanları bıraktıktan sonra yaşadığı bazı semptomların kendisini iyi hissettirmediğini belirtmiştir.

Yaygın görülen antidepresan yoksunluk belirtileri şunlardır:

• Yorgunluk ve uyku bozuklukları
• Beyin zapları ve parestezi (beyin titremeleri veya beyin şokları)
• Kognitif bozukluk (dikkat dağılması, halüsinasyon ve yanılsamalar gibi algısal bozukluklar)
• İntihar düşünceleri
• Sinirlilik ve duygudurum sorunları
• Baş ağrısı
• Cinsel işlev bozuklukları
• Gastrointestinal sorunlar
• Hareket bozuklukları
• Anksiyete nöbetleri
• Anoreksiya nevroza (hissedilen yoğun kilo alma korkusu)
• Burun akıntısı
• Aşırı terleme
• Konuşmada değişiklikler
• Mide bulantısı ve kusma
• Baş dönmesi veya vertigo
• Duyular ile ilgili sorunlar (kulak çınlaması gibi)
• Agresif veya dürtüsel davranışlar
• Yatak ıslatma (gece enürezisi)
• Kan basıncında düşme (hipotansiyon)
• Kas ağrısı veya zayıflığı (miyalji)

Bir antidepresanı bırakmanın neden olduğu büyük riskler sebebiyle, bu ilaçları kişi kendi başına bırakmayı asla denememelidir.

Antidepresan ilaçları bırakma evresi mutlaka reçeteyi yazan doktorun gözetimi altında yapılmalıdır. Bu süreç genellikle ilaç dozunu yavaş yavaş azaltmak ile yönetilmektedir.

Baş Ağrısı Zonklama Nasıl Geçer?

Depresyon için 7 Doğal Çözüm

Depresyon için bilimin, insanların yaşadığı problem üzerinde önemli bir pozitif etki yarattığını kabul ettiği, ilaçların neden olduğu hiçbir yan etkiyle ilişkili olmayan, birçok doğal tedavi yöntemi bulunmaktadır.

Sağlıklı ve Dengeli Bir Beslenme Planı Oluşturmak

Bütün gıdaları (meyve ve sebzeler gibi) ve taze balıkları içeren bir beslenme programı oluşturmak, depresyon riskini azaltıcı etkiye sahiptir. {18*}

Uzmanlar genel olarak beslenme programlarına meyvelerin, sebzelerin, yüksek kaliteli proteinlerin, sağlıklı yağların ve fermente gıdaların eklenmesini tavsiye etmektedir.

Fermente gıdalardaki probiyotikler gibi sağlıklı bakteriler, bağırsaklardaki, depresyon ve anksiyete ile bağlantılı bir rahatsızlık olan sızdıran bağırsak sendromuna karşı korunmaya yardımcı olabilmektedir. {19*}

Düzenli Olarak Egzersiz Yapmak

Egzersiz, özellikle uzun vadede depresyon ve anksiyete gibi semptomları azaltmada antidepresanlardan daha etkilidir. Kişi depresyon riski altındaysa veya depresyon ile mücadele ediyorsa, hayatını pozitif olarak etkilemek için kaliteli bir egzersiz programı edinmelidir.

Egzersiz programının faydalı olduğu, kişinin kendini daha enerjik hissetmesi ve duygudurum bozukluklarının azalması ile anlaşılmaktadır.

Kadınlar İçin Evde Sıkılaşma Yolları (Egzersizler ve Diyet)

Profesyonel Yardım Almak

Eskiden beri bir tabu olarak görülse de birçok insan şimdi depresyon gibi ruh hali ile ilgili sorunları olduğunu kabul etmenin önemini anlamaktadır. Aynı anda SSRI (seçici serotonin geri alım inhibitörleri) ilaçları veya diğer antidepresanlarla tedavi olsun ya da olmasın, depresyon için birden fazla terapi türünün denenmesi kişilerde pozitif etkiler göstermiştir.

En yaygın terapi türü, depresyon semptomları (ve diğer durumlar) üzerinde büyük bir etki yaratan ve antidepresanlardan daha etkili olan bilişsel davranışçıl terapilerdir.

Depresyonu Gidermeye Yardımcı Takviyeler Almak

Araştırmacıların depresyon belirtilerini etkili bir şekilde azaltabileceğini veya ortadan kaldırabileceğini tespit ettiği birçok takviye bulunmaktadır. Bu takviyeler şunlardır:

• Omega-3‘ler (balık yağında olduğu gibi) {20*}
• D3 Vitamini {21*}
• Chai hu (Çin tıbbında 2000 yılı aşkın bir süredir “karaciğer toniği” olarak kullanılır). {22*}
• Ginkgo Biloba (Alzaimer ya da unutkanlık gibi rahatsızlıklarda, hafıza güçlendirmede, baş dönmesini önlemede ve zihinsel konstantrasyon arttırmada kullanılır.)
• Suan zao ren (Çin tıbbında anti-anksiyete ve hipnotik etkilere sahip olmak, koşullu reflekslerin hızını ve hiperaktiviteyi azaltmak ve kan basıncını düşürmek için kullanılır)
• Tutku çiçeği
• Kava kökü
• Sarı kantaron {23*} {24*}
• İnositol
• Probiyotikler {25*}

Uçucu Yağlardan Yararlanmak

Kişinin günlük rutinine dâhil edebileceği, depresyon tedavisi için etkili bazı uçucu yağlar bulunmaktadır. Her yağın kalitesinin farklı olduğu ve yalnızca %100 terapötik dereceli yağlar kullanılması gerektiği unutulmamalıdır.

Bazı yağlar direkt yutulmak içindir, bazıları da solunmak veya bölgesel olarak cilt üzerine uygulanmak içindir.

Depresyonu tedavi etmek için uzmanlar tarafından önerilen uçucu yağlar mutlaka denenmelidir. Bu yağlar şunlardır:

• Lavanta yağı {26*}
• Roma papatyası yağı
• Portakal yağı
• Limon otu yağı

Çevresel ve Sosyal İlişkileri Güçlendirmek

Aile ve arkadaşlardan oluşan güçlü bir iletişim ve destek sistemi içinde olmak, depresyon riskini azaltmanın maliyetsiz ve yan etkisi olmayan yoludur. {27*} Depresyon genel olarak ilişkileri bitirmeye sevk etse de bu uzun vadede kişi için olumlu sonuçlar doğurmayacaktır.

Bu sebeple kişi, çevresel ve sosyal ilişkilerini güçlendirmeli ve problemlerini yakınları ile kolayca paylaşabilmelidir.

Depresyonla İlgili Güncel Tedavilerden ve İlaç Etkinliklerinden Haberdar Olmak

Depresyon tedavileri konusunda araştırma yapan birçok bilim insanı, depresyonun geleneksel tedavisinde antidepresanların ve diğer ilaçların kullanılmasından memnun olmadıklarını ifade etmektedir. Bu yöntemlerin ve depresyon ilaçlarının etkinliğini azaltmak için yürütülen bir dizi çığır açan çalışma bulunmaktadır.

Kişi kendisini ve zihinsel sağlığını korumak için en etkili yolu aramalıdır. Bu durumu çözmenin yolu konu depresyon olduğunda alınabilecek en güncel bilgilerden ve yöntemlerden haberdar olmaktır.

Günümüzde uzmanlar tarafından hala araştırılan ve depresyon için etkili olan, iki ilginç tedavi bulunmaktadır.

• Kontrollü uyku yoksunluğu (uyku saatlerini planlamak ve yalnızca belirlenen saatlerde uyuyup uyanmak) {28*}
• Depresyon için vücut sıcaklığını yükseltmek (vücudu genel olarak sıcak tutmak, pozitif duyguların açığa çıkmasını ve güçlenmesini teşvik eder)