Kalın Bağırsak Kanseri Nedir? Kalın Bağırsak Kanserinin Nedenleri Nelerdir? Nasıl Önlenebilir?

Kalın bağırsak kanserleri, kolon ve rektumda oluşan kanser türleri olarak tanımlanmaktadır. Yaygın olarak yaşı ilerleyen kişilerde görülen bu kanser türlerinin, zaman içerisinde gençler arasında daha fazla görülmesi dikkat çekmektedir. Birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkan kalın bağırsak kanserlerinin en önemli nedeni, sağlıksız beslenme ve kötü yaşam koşullarıdır.

Genellikle yaşlı yetişkinlerde görülen kalın bağırsak kanserlerinin, gençlerde görülmeye başlamasıyla bilim insanları bu konuda daha fazla araştırma yapmaya başlamıştır. Yakın zamanda yayınlanan bir rapora göre, tüm yeni tanıların yarısının 66 yaşın altındaki kişilerde olduğu görülmektedir.

43 yaşında, kalın bağırsak kanserinden hayatını kaybeden aktör Chadwick Boseman, bu ölümcül hastalıktan genç yaşta etkilenen kişilerden sadece bir tanesidir. Y kuşağı olarak tanımlanan ve 1989-1999 yılı arasında doğan bireylerde, kalın bağırsak kanserinin (kolorektal kanser) hızlı yayılması uzmanları alarma geçirmiştir.

Son araştırmalara göre, bu tehlikeli kanser türü için tanı oranı yaşlı insanlarda azmakta ve genç erişkinlerde artmaktadır. Amerikan Kanser Derneği ve Ulusal Kanser Enstitüsü’ndeki araştırmacılar, 1990 yılında doğan bir kişinin, 1950’de doğmuş bir kişiye göre, iki kat daha fazla kolon kanseri ve dört kat daha fazla rektum kanseri olma riski taşıdığını söylemektedir.

Journal of the National Cancer Institute dergisinde yayınlanan bir çalışma, bilinen kanser tanılarının neredeyse yüzde 90’ının 50 yaş ve üstü kişilerde bulunduğunu kanıtlamaktadır. Ancak yapılan araştırmalar, 1890-1950 yılları arasında doğan insanlarda kalın bağırsak kanserinin görülme oranında düşüş yaşandığını ifade etmektedir. Ayrıca 1950 sonrası doğanlarda, özellikle 20-30 yaş arası gençlerde, bu hastalığa yakalanma oranının yıllık % 2 oranında artması dikkat çekmektedir. {1*}

2020 yılında yayınlanan bir rapora göre, kalın bağırsak kanserinin yıl içinde 50.000’den fazla ölüme neden olması beklenmektedir. Kalın bağırsak kanseri, gençlerde ortaya çıktığında genellikle daha ileri bir aşamada teşhis edilmektedir. Çünkü, bu yaş grubunda kanser oranları nadir olduğundan doktorlar genellikle belirtileri hemoroid (basur) gibi başka hastalıkların semptomları ile karıştırmaktadır.

Kanser öncesi büyümeyi (polipleri) kontrol eden kolonoskopi testlerinin 50 yaş üstü için tavsiye edilmesi ise başka bir önemli teşhis sorunudur. Genç yetişkinler için bu test özellikle önerilmediği için hastalığın teşhisi gecikmektedir.

Kalın Bağırsak Kanseri Nedir?

Kolorektal kanser, her ikisi de kalın bağırsağın bir parçası olan kolon ya da rektumda başlayan kanser türünü tanımlamak için kullanılmaktadır. {2*} Kolorektal kanserler genellikle kolon veya rektum boyunca poliplerin büyümesiyle başlamaktadır. Kolonoskopi yoluyla bu polipler tespit edilmektedir. Çoğu polip iyi huyludur ancak bazıları zaman geçtikçe kansere dönüşebilmektedir.

Amerikan Kanser Derneği’ne göre, kolon ve rektumun duvarı katmanlardan oluşmaktadır. Kalın bağırsak kanseri ise en içteki katmanda başlamakta ve dışa doğru büyümektedir. Kanser hücreleri bu katmandaki duvara girdikten sonra, kan damarlarına ya da lenf düğümlerine dönüşerek vücudun diğer bölgelerine yayılabilmektedir.

Bir kişinin kolorektal kanserinin evresi, kanserli hücrelerin, duvarın ne kadar içine girdiğine ve vücudun farklı bölgelerine yayılıp yayılmadığına bağlı olarak belirlenmektedir.

Kalın Bağırsak Kanserinin Nedenleri Nelerdir?

Gençler arasında kalın bağırsak kanserinin neden arttığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak bu tip kanser türlerinde genetik yatkınlığın söz konusu olmadığı düşünülmektedir. Çünkü, 1950 yılından beri genetik yapının büyük ölçüde değişmediği tahmin edilmektedir. Ancak zamanla değişen en önemli konu, tükettiğimiz yiyecekler, hareketin hiç olmadığı ya da çok az olduğu yaşam tarzı ve giderek artan obezite (aşırı kilo) oranlarıdır.

Kalın bağırsak kanserine yakalanma riskini arttıran faktörler şu şekilde sıralanmaktadır;

• Aşırı kiloya sahip olmak
• İşlenmiş etlerin aşırı tüketilmesi
• Fiziksel aktivite yetersizliği ve hareketsizlik
• Lif tüketiminin az olması

Kolorektal kanserin yükselişi, obezite hastalığındaki artışa paralel olarak ilerlemektedir. Ek olarak, dokuyu iyileştirmek ve raf ömrünü uzatmak için işlenmiş gıdalarda sıklıkla kullanılan katkı maddeleri, kolon kanseri ile ilişkilendirilmiştir.

Gençlerdeki kalın bağırsak kanserinin ilk belirtilerini tespit etmek için doktorların bu konuda bilgilendirilmesi oldukça önemlidir. Ayrıca gençlerin sigortasız olma olasılığının, 55 yaş üstü kişilere göre üç kat fazla olması bir diğer önemli nedendir. Bu sebeple araştırmacılar, uygun fiyatlı sağlık hizmeti sunulmasının, erken teşhisi kolaylaştırdığını belirtmektedir.

Kalın Bağırsak Kanseri Nasıl Önlenebilir?

Araştırmalar, yıl içinde 95.520 kolon kanseri ve 39.901 rektum kanseri vakasının tespit edildiğini göstermektedir. Bu vakaların sadece 13.500 kadarı 50 yaş altındaki gençlerden oluşmaktadır. {3*} Yine de her yaş grubundaki insanın, kanser riskini azaltmak için alabileceği önlemler bulunmaktadır. Bu önlemler şu şekildedir:

Hareket Edin

Günümüzde insanlar, günlerini sıklıkla bilgisayar ya da televizyon başında geçirmektedir. Benzer şekilde, internette dizi izleyerek ya da akıllı telefon ekranlarına bakarak saatler geçirildiğinden, bir ya da iki nesil önceki insanlardan daha fazla hareketsiz kalınmaktadır. Hareketsiz bir yaşam tarzı, bir dizi sağlık sorununa yol açmaktadır. Bunlar kalp hastalığı, diyabet ve zayıf dolaşım sistemleri olarak sıralanmaktadır.

Sürekli hareketsiz bir yaşam tarzına sahip olunsa da çözüm üretmek oldukça basittir. Örneğin, öğle yemeğine giderken yürüyebilir ya da akşam yemeğinden sonra yürüyüşe çıkabilirsiniz. Her yarım saatte, bir bardak su içmek ve ev içinde dahi olsa hareket edilmesi önerilmektedir. Ayrıca, arabayı daha uzağa park ederek yolun belli bir kısmını yürümek daha fazla hareket etmenizi sağlayabilir.

Beslenme Düzeninizi Değiştirin

Çalışmalara göre, düzenli beslenmek ve lif açısından zengin gıdaları tüketmek, kanseri önlemek için yeterli değildir. {4*} İşlenmiş et ürünlerinin ve besin değeri olmayan rafine karbonhidratların tüketilmesi, kalın bağırsak kanserinin görülme oranını arttırmaktadır. Ayrıca işlenmiş ya da rafine olan ürünlerin iltihaplara neden olduğu bilinmektedir.

Yapılan bazı araştırmalarda iki hafta rafine karbonhidratlar ve lif bakımından düşük yiyeceklerle beslenmenin kolon duvarında tehlikeli bakterilerin artmasına sebep olduğu saptanmıştır. Sağlıklı gıdaları içeren bir öğün, beslenmenin dengeli ve faydalı olmasını sağlamaktadır. Bu gıdalar doğal yollarla iltihabı azaltmakta ve bağırsak sağlığını korumaktadır.

Sağlıklı beslenmek istiyorsanız, düşük karbonhidratlı besinler yemeye ve daha yüksek lif içeren gıdaları menünüze eklemeye çalışmalısınız. Bu noktada, kanserle en iyi savaşan yiyecekleri seçmeniz gerekmektedir. Meyve ve sebzeler, kanser riskini azaltmak için etkili bileşikleri içermektedir. Bu nedenle, meyve ve sebzelerin sıklıkla tüketilmesi gerekmektedir.

Ayrıca yeterli miktarda sağlıklı protein ve yağ asidi almak, bağışıklık sisteminin daha iyi çalışmasına katkı sağlamaktadır. Hormon dengesizliklerini önleyen bu maddeler, kasların da etkili çalışmasına yardımcı olmaktadır.

Sigara ve Aşırı Alkolden Kaçının

Sigara ve alkol alışkanlığına sahip olan kişilerin, bu ürünleri bırakması önerilmektedir. Tütün ya da elektronik sigaralar ve çeşitli içkiler, düzenli tüketildiğinde kişinin vücudunda hasarlara neden olmaktadır. Ayrıca, sigara tüketiminin çeşitli akciğer hastalıklarına da neden olduğu bilinmektedir.

Doktorunuza Aile Geçmişinizi Bildirin

Ailenizde, özellikle birinci derece yakınlardan sayılan anne, baba ya da kardeşlerin birinde kalın bağırsak kanseri teşhisi bulunuyorsa, bu bilginin doktor ile paylaşılması oldukça önemlidir. Bu sayede, doktorunuzun sağlığınızla ilgili gelişimleri yakından incelemesi ve erken tarama testleri ile hastalığı başlangıç evrelerinde tespit edebilmesi mümkün olmaktadır. Ayrıca erken teşhis için genetik testler de önerilmektedir.