Candida Belirtileri Nelerdir? Candida Mantarını Ne Yok Eder?

Candida mantarı, ağız, bağırsak yolu ve vajinada bulunan en yaygın maya enfeksiyonlardan biri olarak bilinmektedir. Bağışıklık sistemi düzgün çalışıyorsa Candida nadiren görülebilmektedir. Ancak bağışıklık sistemi düzgün çalışmıyor ve güçsüz durumdaysa Candida mantarı, kalp veya beyin çevresindeki kan ve zarlar dahil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine göç edebilmekte ve ciddi Candida semptomlarına neden olabilmektedir.

SAĞLIK TÜYOLARI İÇİN TIKLAYIN

Eliminasyon Diyeti! 🍏 En Etkili Örnek Diyet Listesi İçin Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.

Candida, bağışıklık sistemi otoimmün tepkilerinin ve vücutta iltihap oluşumunun artmasına neden olarak bir dizi sağlık sorununun ortaya çıkmasında aracı olabilmektedir. Ancak Candida mantarını kontrol altına almak, doğru bir yaşam ve beslenme tarzı ile mümkündür.

Candida Nedir?

Candida, besin emilimi ile sindirime yardımcı olan ve her sağlıklı insanın vücudunda küçük miktarlarda bulunan bir mantar türüdür. Ancak bu mantar, aşırı miktarlarda üretilmeye başlandığında tipik Candida semptomlarına sebep olmaktadır. Aşırı Candida üretimi başladığında, ağız, burun, kulak, el ve ayak tırnakları, gastrointestinal sistem ve vajina dahil olmak üzere vücudun birçok bölümünde Candida enfeksiyonları gelişmeye başlamaktadır.

Candida, bağırsakta kontrolsüz bir şekilde üremeye başladığında bağırsak duvarlarını parçalayarak kan dolaşımına nüfuz etmektedir. Bir sonraki aşamada ise, toksinleri serbest bırakmakta ve geçirgen bağırsak sendromuna neden olmaktadır.

Candida enfeksiyonu, her yaş ve cinsiyetten herkesi etkileyebilen bir enfeksiyondur. Candida enfeksiyonu geliştiğinde oluşan semptomlar, halsizlik, tatlı yeme isteği, ağız kokusu, dilde beyaz pamukçuklar, beyin sisi, hormonal değişiklikler ve daha fazlası olabilmektedir.

Candida semptomlarına ek olarak, öncesinde maya enfeksiyonu hiç yaşamamış olan kişilerde, yeni gıda hassasiyetleri ve alerjiler oluşabilmektedir.

Candida Mantarı Neden Oluşur?

Candida mantarının oluşmasında, Candida’nın beslenmesine yardımcı olan yoğun şeker, rafine karbonhidratlar ve alkol tüketimi dahil olmak üzere birçok durum etkili olabilmektedir. Candida’nın oluşmasına neden olan faktörler şunlardır;

Antibiyotik Kullanımı

Şiddetli enfeksiyon türlerinde kötü bakterilerin öldürülmesi adına antibiyotik kullanılmaktadır. Ancak bu noktada sadece kötü bakteriler değil, aynı zamanda yararlı bakteriler de ölmektedir.

İnsan bünyesinde yaşayan yararlı bakteriler, sindirimi ve candida mantarını kontrol altında tutmaktan sorumludur. Aşırı antibiyotik kullanımı sonucunda vücutta hem antibiyotik direnci oluşmakta hem de Candida mantarının çoğalmasına alan açılmaktadır. {1*} {2*}

Doğum Kontrol Hapları

Doğum kontrol hapları, antibiyotiklerin aksine tek başına Candida enfeksiyonuna neden olmamaktadır. Ancak doğum kontrol hapı kullanan kadınların yüksek miktarda rafine şeker tükettiklerinde Candida enfeksiyonuna maruz kaldıkları bilinmektedir. {3*} {4*}

Kortikosteroid İçeren İlaçlar

Astım gibi kronik rahatsızlıkların tedavisinde kullanılan kortikosteroidler, ağızda Candida gelişimine yol açabilmektedir. {5*} Candida’nın ağızda gelişmeye başlamasından sonra enfeksiyon zaman içinde sindirim sistemine yayılmaktadır. Kortikosteroid kullanan kişilerin, ilacı oral yolla aldıktan sonra ağızlarını çalkalamaları önemlidir. Candida geliştiği tespit edilirse hindistan cevizi yağı ve bir veya iki damla karanfil yağı karışımı ile gargara yaparak tedavi edilmesi önerilmektedir.

Kanser Tedavileri

Department of Clinical Research at Merck Research Laboratories’de yapılan bir çalışmada, kanser hastalarında Candida dokularının oluştuğu tespit edilmiştir. Kemoterapi, kanserli hücreleri öldürmesi noktasında işe yarayabilmektedir. Ancak aynı zamanda yararlı bakterilerin ölümüne de yol açabilmektedir. {6*}

Diyabet

Tip 1 ya da Tip 2 diyabet olan kişilerin, ağız ve diğer mukoza zarlarındaki şeker seviyeleri, diyabeti olmayan kişilere göre her zaman daha yüksektir. Candida da bir tür maya olduğu ve mayalar da şekerle beslendiği için diyabetlilerin Candida enfeksiyonu geliştirme riskinin daha yüksek olduğu düşünülmektedir. {7*}

Zayıf Bağışıklık Sistemi

Candida, bağırsak duvarını parçalayarak kan dolaşımına nüfuz etmeye başladığında toksinler de vücuda yayılmaya başlamaktadır. Zayıflamış bir bağışıklık sistemi, toksinlerle mücadele etme noktasında oldukça başarısız kalmaktadır. Dolayısıyla zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olan kişi, Candida enfeksiyonu geliştirmeye yatkın hale gelmektedir.

Candida Belirtileri Nelerdir?

Candida mantarının aşırı büyümesinin teşhis edilmesi oldukça zordur. Ancak teşhis için dışkı, serum, kandida DNA, dışkı PCR ve mikrobiyal organik asit testleri yapılmaktadır. Candida, sistemik bir maya enfeksiyonu olduğu için herkeste aynı belirtilere sebep olmayabilmektedir. Tüm candida belirtileri ise şunlardır;

Kronik Yorgunluk

Candida enfeksiyonu, en az altı ay süren yorgunluk ile karakterizedir. {8*} Enfeksiyon sebebi ile oluşan kronik yorgunluğa, baş, eklem ve boğaz ağrısı ve hafıza problemleri eşlik etmektedir.

Genellikle Candida semptomlarından biri kronik yorgunluktur. Ancak kronik yorgunluk sendromunun tek nedeni Candida enfeksiyonu olmasa da, birçok doktor bunun Candida enfeksiyonu riskini artırdığına inanmaktadır.

Duygudurum Bozuklukları

Candida enfeksiyonunun teşhis edilmesinin zor olmasının nedenlerinden biri de Candida semptomlarının çoğunun duygudurum bozuklukları da dahil olmak üzere diğer hastalıklarda yaygın olarak görülüyor olmasıdır.

Candida enfeksiyonu olan kişiler, dramatik ruh hali değişimleri, kaygı, sinirlilik, depresyon ve hatta panik ataklar yaşayabilmektedir.

Vajinal ve İdrar Yolu Enfeksiyonları

Kronikleşen idrar yolu veya vajinal enfeksiyonların temelinde genellikle Candida mantarı olabilmektedir. Candida mantarının cinsel yolla bulaşabileceği unutulmamalıdır. Kadınlar, dar iç çamaşır ve külotlu çorap giymekten ve aktif bir enfeksiyon döneminde sıcak banyolardan kaçınarak riski azaltabilmektedir.

Dilde Beyaz Lekeler ve Pamukçuk

Pamukçuk, hem vajinayı hem de diğer mukoza zarlarını etkileyen aynı Candida türünün neden olduğu bir maya enfeksiyonudur. Genellikle ağız yoluyla alınan kortikosteroid içeren ilaçlardan kaynaklanmaktadır. Pamukçuk tedavi edilmediği durumlarda, sindirim sistemi başta olmak üzere akciğerler, karaciğer ve kalp kapakçıklarına nüfuz ederek tüm vücuda yayılabilmektedir.

Ağızdaki Candida bulaşıcıdır. Özellikle pamukçuk hastalığından muzdarip olan yeni doğanlar ve çocukların kullandığı oyuncak ve eşyaların diğer çocuklarla paylaşılması enfeksiyonun yayılmasına neden olmaktadır.

Bağırsak Hastalıkları

Kronik gaz, geğirme, şişkinlik, mide krampları, kabızlık veya ishal sindirim sisteminde yer alan sağlıklı bakteri eksikliğinden kaynaklanabilmektedir.

Candida bağırsaklara geçtiğinde, sağlıklı bakteriler yetersiz kalmaya başlamakta ve tek başına enfeksiyonla savaşamaz hale gelmektedir. Bağırsaklardaki bakterilerin dengesiz olması durumuna disbiyoz denmektedir. Candida enfeksiyonunu etkili bir şekilde tedavi edildiği takdirde, kronik bağırsak rahatsızlıkları da geçmeye başlamaktadır.

Beyin Sisi

Beyin sisi de duygudurum bozuklukları ve kronik yorgunluk gibi Candida enfeksiyonu sebebiyle görülen ancak göz ardı edilen belirtilerden biridir. Candida enfeksiyonu, odaklanma problemine, fiziksel koordinasyon ve hafıza zayıflığına ve konsantre olamamaya neden olmaktadır.

Deri ve Tırnak Mantarı Enfeksiyonları

Ayak tırnağında oluşan sporcu ayağı gibi mantar enfeksiyonları, Candida mantarı sebebiyle de oluşmaktadır. Tekrar eden enfeksiyonlar, Candida enfeksiyonu yaşadığınıza dair bir işaret olabilmektedir.

Hormonal Dengesizlikler

Candida enfeksiyonu, erken menopoz, PMS, libido düşüklüğü, migren, endometriozis, ödem, duygudurum bozuklukları ve kilo verememeye neden olabilmektedir. Aslında Candida mantarının büyümesi östrojeni taklit ederek ciddi hormonal dengesizliklere yol açabilmektedir.

Candida Tedavi Edilebilir mi? Candida Tedavisi Nasıl Yapılır?

Candida mantarının kontrol altına alınması adına uygulanabilecek birçok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Öncelikli olarak Candida mantarının beslenmesini engellemek gerekmektedir. Ardından yararlı bakterilerin üremesini sağlayarak sağlıklı bir bağırsak yapısı oluşturulması önemlidir.

Candida mantarının tedavi edilebilmesi için önce Candida mantarının temizlenmesi ardından da uygun bir diyetin uygulanması gerekmektedir. Birkaç adımlı tedavinin detayları ise şunlardır;

Candida Temizliği Birinci Adım: Sıvılarla Candida Mantarını Temizleme (1-2 Günlük)

1 ya da 2 gün boyunca sıvıyla beslenerek enfeksiyonun temizlenmesini sağlayabilirsiniz. Tüketmeniz için hazırlayacağınız sıvının tarifine; soğan, sarımsak, kereviz, lahana, deniz tuzu ve temiz sudan sebze suyu yaparak başlayın. Bu karışımı kaynatın ve ardından süzün. Kalan sebzeleri atın ve suyu soğutun. Bu karışımı gün boyunca ılık tutun ve yudum yudum için.

Ayrıca vücudunuzun tüm toksinleri atmasına yardımcı olmak için bol su içmeniz oldukça önemlidir. Bu uzun süreli bir temizlik olmasa da birkaç haftada bir gerektiği kadar tekrarlanabilmektedir. İkinci adım olan yiyecek temizliğine geçmeden önce hızlı bir başlangıç ​​olarak da kullanılabilmektedir.

Candida Temizliği İkinci Adım: Buharda Hazırlanmış Sebzeler (3-5 Günlük)

Candida temizliği yaparken beslenmenizden şekeri, tahılları, meyveleri, nişastaları ve alkolü çıkartmak enfeksiyona karşı yürüttüğünüz programda büyük bir ilerleme sağlamanıza yardımcı olacaktır.

3 ya da 5 gün boyunca buharda hazırlanmış organik sebze tüketmeyi özen gösterin. Bu aşamada, candida’nın sevdiği şeker seviyelerine katkıda bulunan havuç, turp, pancar, tatlı patates gibi nişastalı sebzelerden uzak durmalısınız. Birinci adımda olduğu gibi, vücudunuzun toksinlerden arınmasına yardımcı olmak için bol su içmeyi unutmamalısınız.

İkinci adımı uyguladığınız süre zarfında günde bir defayı geçmemek şartıyla, yeşil yaprakları sebzelerden birini, üzerine Hindistan cevizi yağı, elma sirkesi ya da limon suyu ekleyerek tüketebilirsiniz.

Candida Temizliği Üçüncü Adım: Candida Diyeti

Bu aşamayı, önceki ikinci adımı yapmadan direkt olarak da uygulamaya başlayabilirsiniz. Ama candida temizliği yaptıktan sonra candida’yı caydıracak gıdalar tüketmenizden elde edeceğiniz fayda çok daha fazla olacaktır.

Kaçınılacak Gıdalar

Diyetin ilk adımı, şeker, alkol ve karbonhidratları tüketmeyerek bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olmaktır. Çünkü bu gıdalar, Candida’nın beslenmesine yardımcı olarak Candida temizliği yapmanıza engel olacaktır.

• Şeker ve Şekerli Gıdalar: Candida en çok şekerden beslenir.
• Meyve ve Meyve Sulu Gıdalar: Meyveler çok sağlıklı olmasına rağmen vücutta şekere dönüştüğü için bu aşamada meyvelerden uzak durulmalıdır
• Alkol
• Tahıllar
• Sirke: Elma Sirkesi HARİÇ tüm sirkeler
• Yer Fıstığı
• Probiyotik olmayan süt ürünleri: Doğal fermentasyonla üretilmemiş süt ürünleri
• Gıda İntoleranslarınız olan gıdalar yani size dokunduğunu bildiğiniz gıdalar.

Ayrıca tatlı, nişastalı (yüksek karbonhidrat içeren) sebze çeşitleri de tüketilmemelidir. Bu sebzeler şunlardır:

• Patates ve Tatlı Patates
• Havuç
• Yer elması
• Pancar
• Bezelye

Tüketilecek Gıdalar

Kinoa, arpa, teff, sorgum ve amaranth gibi bazı tahıllar ve mısır, candida sebebi ile aşırı nemli dokuya sahip bağırsağın kurumasına yardımcı olabilmektedir. Bu nedenle günde bir porsiyon bu tahıllardan tüketmek candida problemi yaşayan insanlar için etkili olmaktadır.

Eski Çin tıbbına göre, nişastalı sebzeler, Candidayı vücuttan temizlemede dalağı desteklemektedir. Bu sebzeleri “temizleme” aşamasında önermesek de Candida diyetinizde dalağı besleyen sebzeleri tüketmeniz önemlidir. Örneğin, tatlı patates, patates, bezelye, maş fasulyesi, mercimek, barbunya, havuç, pancar, mısır, bal kabağı, kabak. Bu gıdalar, tatlı isteğini de tatmin eden ana karbonhidrat kaynaklarıdır.

Ayrıca günde bir defa, tahıl ve salata gibi soğuk yiyecekler tüketebilirsiniz. Bu sayede nemli bağırsak ortamın kurumasına yardımcı olabilirsiniz. Ancak günde 1 defadan fazla tüketilmesi önerilmemektedir.

• Elma sirkesi: Candidayı öldürmeye yardımcı olur.
• Yeşil sebzeler ve yeşil renkli içecekler: Yapraklı yeşil sebzeler ve hazırlanan renkli içecekler, vücudu alkalize ederek aşırı candida büyümesini engeller.
• Hindistancevizi yağı: Antimikrobiyal özelliklere sahiptir.
• Sarımsak: Çiğ sarımsak geniş spektrumlu mantar önleyici özelliklere sahip kükürt açısından zengin bir besindir.
• Öğütülmüş chia ve keten tohumu ve keten tohumu yağı: Bağırsaktaki probiyotik bakterilerin büyümesini destekler ve candidaları yok eder.
• Şekersiz kızılcık suyu
• Kefir: Doğal keçi sütü kefiri, antibakteriyel ve anti-candida etkileri gösterir.
• Zerdeçal ve Zerdeçal yağı
• Çörek otu ve Çörek Otu Yağı
• Kabak çekirdeği yağı
• Tarçın ve Tarçın Yağı
• Nane çayı ve Nane Yağı
• Kekik çayı ve Kekik Yağı
• Zencefil çayı ve Zencefil Yağı
• Papatya çayı
• Hibüskus Çayı
• Yeşil Çay
• Anason Çayı
• Ekinezya Çayı
• Kara Mürver Çayı
• Propolis: 1 çay bardağına 2-3 damla
• Arı Sütü: 1 çay bardağı suya 1 damla (Alerjisi olanlar hariç)
• Polen: 1 çay kaşığı polen suyla yutulur.
• Pişmiş Sebzeler: Brokoli, karnabahar ve kuşkonmaz gibi nişastalı olmayan pişmiş sebzeler.
• Organik Etler: Sağlıklı yağlar ve protein bakımından yüksek gıdalar.
• Kemik Suyu: Bağırsak sağlığı üzerinde olumlu etkileri vardır.

Fermente sebzeler, bağırsakların korunmasına yardımcı olan mikroflorayı içermektedir. Fermente gıdaların düzenli tüketimi, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilir. Bu durum da vücudu candida çoğalması durumuna karşı korumaktadır.

Tüm bunlarla birlikte, kişi yukarıda bahsetmiş olduğumuz gıdaları tükettikten sonra nasıl hissettiğini izlemelidir. Çünkü, nişasta yedikten sonra rahatsızlık hisseden kişilere Candida diyetinde nişasta yemeleri de iyi gelmeyecektir. Nişasta kaynaklı rahatsızlık çeken kişilerin, marul, kuşkonmaz, brokoli, karnabahar, salatalık, ıspanak, mantar, soğan, biber ve domates gibi nişastalı olmayan sebzeler tüketmeleri önerilmektedir.

Candida enfeksiyonunun kontrol altına alınması ve mantarın öldürülmesine katkı sağlayan en önemli gıdalardan biri de probiyotiklerdir. Ev yapımı turşu, yoğurt ve elma sirkesi probiyotik için en önemli kaynaklardır.

Fermente gıdalar, bağırsakların korunmasına yardımcı olan mikroflora içermektedir. Fermente gıdaların düzenli tüketimi, bağışıklık sistemini iyileştirmeye de yardımcı olmaktadır. Fermente edilmiş probiyotik kaynağı gıdaları, Candida diyetinizde vücudunuzu dinleyerek dengeli bir şekilde tüketmeye özen göstermelisiniz.

Not: Bazı uzmanlar, çok fazla fermente yiyecek tüketmenin sağlıklı bakteriler dışında zararlı bakterileri beslemeye de yardımcı olduğunu belirtmektedir. Dolayısıyla her kişinin bedeni ve bedeninin işleyişi özel olduğu için kişi bedenini dinleyerek fermente yiyeceklerin tüketimini arttırmalı, azaltmalı ya da bir dönem tamamen bırakmalıdır.

Candida Temizliği Dördüncü Adım: Uçucu Yağlar ve Takviyeler

Candida temizliğinin dördüncü adımında özellikle candida tedavisi için etkili olabilecek birkaç uçucu yağ çeşidi bulunmaktadır.

• Hindistan cevizi yağı: Antimikrobiyal özellikleri sayesinde candida ile etkili bir şekilde savaşmaktadır. Hindistan cevizi yağında bulunan laurik asit ve kaprilik asit birleşimi hem yemekler ile tüketme hem de problemli bölgeye doğrudan uygulama yoluyla candidaların çoğalmalarını ve büyümelerini engellemektedir.
• Zencefil yağı, Zerdeçal yağı, Kabak çekirdeği yağı, Çörek otu yağı, Tarçın yağı, Nane yağı, Karanfil yağı, Kekik yağı, Lavanta yağı, Çay ağacı yağı ve Mür yağı vücutta candida da dâhil olmak üzere çeşitli parazit ve mantarları öldürür.
• Lavanta yağı ve Çay ağacı yağı: Candida belirtileri olan cilt üzerine (kızarıklıklar, kaşıntı vb.) sürülebilir.

Not: Tüm bu uçucu yağlar, Candida temizliği sürecinde 10 günden fazla alınmamalıdır. Ayrıca çocuklar ve hamile ve emziren kadınların kullanmadan önce doktorlarına danışmaları gerekmektedir.

Ayrıca Candida tedavisinde süt devedikeni takviyeleri, karaciğeri, reçeteli ilaçlardan (steroidler, doğum kontrolü, antibiyotikler ve diğerleri), çevre kirliliği ve ağır metallerden ve hem kemoterapi hem de radyasyon kalıntılarından temizlemeye yardımcı olmaktadır. C vitamini ise böbreküstü bezlerini güçlendirmeye ve bağışıklık sisteminizi yenilemeye yardımcı olarak Candida temizliği sürecinde etkilidir.

Candida Ölümü Belirtileri Nelerdir? Candida Mantarı Ölürken Neler Olur?

Candida temizliğinden sonra Candida mantarı hızla ölmeye başlamaktadır. Ancak bu süreçte vücuda 70’ten fazla toksin salındığı için vücutta metabolik reaksiyonlar meydana gelmektedir. Candida ölümünün belirtileri, diyet değişiklikleri yaptıktan veya belirli takviyeleri aldıktan birkaç gün veya hafta sonra ortaya çıkabilmektedir. Candida temizliğinin işe yaradığını gösteren belirtiler ise şunlardır;

• Beyin fonksiyonunda bozukluklar
• Baş ağrısı
• Tükenmişlik
• Baş dönmesi
• Şişkinlik, gaz, kabızlık ve mide bulantısı dahil olmak üzere bağırsak rahatsızlıkları
• Terleme ve ateş
• Sinüs enfeksiyonu
• Tüm ciltte çatlaklar
• Tipik grip benzeri semptomlar
• Karaciğer ve karnın yakınında ağrı
• Uykusuzluk
• Titreme

Yukarıda yer alan semptomları yaşadığınızda vücudunuz size Candida’dan kurtulmaya başladığınızı göstermektedir. Candida vücudunuzu terk etmeye ve bu semptomları yaşamaya başladıktan birkaç hafta sonra sağlıklı ve enerji dolu olmaya başlamanız muhtemeldir.

Ayrıca bu süreçte bağırsaklarınızdaki faydalı bakteriler artmaya, iltihaplanmalarınız azalmaya ve toksinleri sisteminizden uzaklaştırmaya yardımcı olacağı için bağışıklık sisteminizi güçlendirmeyi ihmal etmemelisiniz.

Belirtileriniz azaldıktan ve temizlenme adımlarını tamamladıktan sonra, protein ve yüksek lifli sebzelerden oluşan bir beslenme tarzına devam etmeli ve tahılları, meyveleri, şekeri ve patates gibi yüksek nişastalı sebzeleri sınırlamayı unutmamalısınız. Bağışıklık sisteminizi güçlendirmek için yapabilecekleriniz ise şunlardır;

• Zerdeçal gibi iltihap önleyici gıdalar
• Oksidatif stresle mücadele etmenize yardımcı olacak deniz yosunu özü
• Probiyotik içeren gıdalar
• Sarımsak gibi bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan gıdalar
• Kabızlığı tedavi etmek ve bağırsak hareketlerini dengelemek için magnezyum içeren gıdalar
• Stresle mücadele için adaptojen bitkiler
• Enflamasyonu azaltmaya yardımcı olan Omega-3 yağ asitleri içeren gıdalar tüketmek

Candida Ölümü (Die-Off) Semptomları için Karanfil Çayı Tarifi

Malzemeler:

• 7-10 adet karanfil
• 5-6 tane karabiber
• 1 adet tarçın

Yapılışı: Bütün malzemeler havanda dövülür. 1 litre kaynamış suya atılır, altı kapatılır, 15 dakika demlenir. Ilık içilir.

Vücudunuzun dengede kalmasına yardımcı olmak ve candida’yı uzak tutmak için fermente gıdaları tüketmeye devam edin. Çünkü probiyotik kaynağı fermente gıdaları tüketmek, Candida’yı önlemenin en güçlü yoludur.

Kaynaklar

{1*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18612052/

{2*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3901329/

{3*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4162170/

{4*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5291939/

{5*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12839324/

{6*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15907554/

{7*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30634716/

{8*} https://www.cdc.gov/me-cfs/