Demans ve Hafıza Kaybına Yol Açan İlaçlar Nelerdir? Doğal Tedavi Seçenekleri Var Mıdır?

Günümüzde, kullanılan herhangi bir ilacın olumlu sonuçları kadar yan etkileri de önemli bir konu olarak incelenmektedir. Demans ve hafıza kaybına yol açan ilaçlara dair çalışmalar ise bu makalenin konusunu oluşturmaktadır.

Difenhidramin ve dimenhidrinat içeriğine sahip, alerji, uykusuzluk ve mide bulantısı için kullanılan ilaçların bunama ve hafıza sorunlarına neden olduğuna dair yürütülen çalışmaların sonuçları dikkat çekmektedir. Jama Nöroloji Tıp bünyesindeki araştırmacıların yürüttüğü bilimsel çalışmalarda, bu tip ilaçları kullanan kişiler üzerinde beyin görüntülemeleri yapılmıştır. Daha önce Indiana Üniversitesi’nde de benzer bir çalışmanın izinden giden Jama Nöroloji Tıp araştırmacıları, MRI ve PET tarama sonuçlarında bu tip ilaçları kullanan kişilerde, beyin hücrelerinin öldüğünü ve sinirsel metabolizmada bozulmalar olduğunu ortaya çıkarmıştır. {1*} Yine aynı çalışmanın sonucuna göre beyindeki aktiviteleri bloke eden antikolinerjik ilaçların bilişsel gerilemeye neden olduğu görülmüştür.

2015 yılındaki bir başka çalışmada ise Washington Üniversitesi’ndeki bilim insanları, uyku düzenleyici veya saman nezlesi gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan antikolinerjik içerikli ilaçları incelemiştir. 3 yıldan uzun süredir bu ilaçları kullanan kişiler üzerinde yapılan incelemelerde, beyinsel fonksiyonların ilaç kullanımına bağlı olarak zarar gördüğü tespit edilmiştir. {2*}

Hafıza Kaybına Yol Açan İlaçlar Hangileridir?

Uykusuzluk, üriner sistem hastalıkları, kas ağrıları, saman nezlesi veya alerjik sorunlarda kullanılan antikolinerjik etkiye sahip birçok ilacın, hafıza kaybına yol açan ilaçlar olduğu görülmüştür. Aşağıda, bu ilaçların isimleri, hangi alanlarda kullanıldıkları ve alternatif tedavi yöntemleri yer almaktadır. {3*}

Üriner Sistem İçin Kullanılan İlaçlar

Üriner sistem için kullanılan ilaçlar, darifenasin, oksibutinin, tolterodin ve flavoxate olarak bilinmektedir. Üriner sistem hastalıkları için doğal tedavi seçenekleri ise şunlardır;

• Pelvik bölgedeki kasların güçlendirilmesi, doğal olarak meydana gelen idrar kaçırma sorununda etkilidir. Sağlıklı idrar için gereken kasların sıkılmasında ve gevşetilmesinde, kas koordinasyonunun sağlanmasında etkilidir. {4*}
• İdrar kaçırma problemlerinde, mesane eğitimi olarak bilinen pelvik egzersizleri etkilidir. Tuvalete gitme sürelerinin kontrollü bir şekilde düzenlenmesine ve kas egzersizlerine dayanmaktadır. {5*}
• C vitamini açısından yüksek gıdaların ve beta-kriptoksantin içeren, sağlıklı beslenmeye destek olan besinlerin üriner sistemi geliştirdiği bilinmektedir. Bu besinler arasında kivi, guava, papaya, ananas, mango, balkabağı, kabak, havuç, tatlı ve yeşil biber, brokoli, lahana, maydanoz örnek gösterilebilmektedir. {6*}

Kas Gevşetici İlaçlar

Kas gevşetici olarak kullanılan ilaçlar, siklobenzaprin, disiklomin ve orfenadrin olarak bilinmektedir. Kasları gevşetmek için doğal tedavi seçenekleri ise şunlardır;

• 2011 yılında yapılan bir araştırmaya göre masaj terapilerinde kullanılan doğal yağların, kas ağrısı ve kas gevşetici için kullanılan ilaçlar kadar olumlu sonuçlar verdiği kanıtlanmıştır. {7*}  
• Magnezyumun açısından zengin olan birçok bitkisel yağın, kasların gevşemesinde etkili olduğu görülmüştür. Özellikle magnezyum eksikliğine bağlı olarak kaslarda kramp ve spazm şikayetleri görülme olasılığının yüksek olması, magnezyumun önemini gözler önüne sermektedir. {8*}

Güçlü Etkiye Sahip Ağrı Kesiciler

Güçlü etkiye sahip ağrı kesicilere örnek olarak, Meperidin ilacı verilebilmektedir. Ağrılar için doğal tedavi seçenekleri ise şunlardır;

• Güçlü ağrıların tedavisi için günümüzde birçok doğal yöntem uygulanmaktadır. Bu alternatif yöntemler arasında kuru iğneleme, kriyoterapi ve bakım ile Graston Tekniği gibi yöntemler gösterilebilmektedir.
• Ayrıca baş ve kas ağrısı gibi güçlü ağrıların tedavisinde nane ve lavanta gibi uçucu yağların etkili olduğu bilinmektedir. Ayrıca İngiliz Tuzu olarak da bilinen Epsom Tuzu, güçlü bir ağrı kesicidir.

Nöbet Karşıtı İlaçlar

Nöbet karşı olarak kullanılan ilaçlar, karbamazepin ve okskarbazepin olarak bilinmektedir. Nöbet karşıtı olarak uygulanabilecek doğal tedavi seçenekleri ise şunlardır;

• Genel olarak fiziksel ve duygusal anlamda aşırı stres, aşırı yorgunluk ve uykusuzluk gibi durumların nöbetleri tetiklediği bilinmektedir. Ayrıca uyuşturucu ve alkol tüketimi ile aşırı uyarılmaya neden olan gürültü, parlak ışık gibi durumlarda nöbetler tetiklenmektedir.
• 1920 yılından beri birçok doktor tarafından önerilen ve yüksek yağlı besinlerden uzak durulmasına dayanan ketojenik diyet, nöbetlerin ortaya çıkmasında doğal bir bariyerdir. Özellikle 2018 yılından beri yeniden gündeme gelen bu diyet ile çocuklardaki epilepsi nöbetleri başta olmak üzere birçok nöbeti engellediği ispatlanmıştır. {9*}

Parkinson Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Parkinson tedavisinde kullanılan ilaçlar benztropin, prosiklidin, triheksifenidil ve amantadin olarak bilinmektedir. Parkinson hastalığı için doğal tedavi yöntemleri ise şunlardır;

• Parkinson gibi beyinsel işlevleri uzun vadede bozan hastalıkların tedavisinde ilaç kullanımı önemlidir. Ancak bazı Parkinson türlerinde ve bu hastalığı yaşayan kişilerde “beyin pili” olarak bilinen ve ilaçsız bir yöntem olan “derin beyin stimülasyonu” seçeneği bulunmaktadır.
• Washington Üniversitesi Tıp Okulu’nun yaptığı bazı gözlemlerde, Parkinson hastalarında Tai Chi ve su aerobiği gibi egzersizlerin oldukça olumlu sonuçlar verdiği görülmüştür. Gündelik yaşamı etkileyen bu tip egzersizlerin Parkinson için iyi bir destekleyici tedavi olduğu görülmektedir. {10*}  
• Parkinson için bir başka alternatif ve doğal yöntem ise akupunkturdur. Özellikle beyindeki sinir hücrelerini koruyan nöroprotektif salınımını arttıran akupunktur yöntemi, Parkinson için iyi bir alternatif tedavidir. {11*}

Ağır Depresyon ve OKB Tedavisinde Kullanılan Antidepresanlar

Ağır depresyon ve OKB tedavisinde kullanılan antidepresanlar, amitriptilin, amoksapin, klomipramin, desipramin, doksepin, imipramin, nortriptilin ve trimipramin olarak bilinmektedir. Ağır depresyon ve OKB için doğal tedavi seçenekleri ise şunlardır;

• Birçok psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi ağır depresyon ve OKB gibi hastalıklarda psikolojik danışmanlık hizmeti almak oldukça etkili bir tedavi yöntemidir. Ayrıca düzenli egzersiz yapmak gibi rutin yaşam döngüsünü değiştirmeye yönelik aktivitelerin, psikolojik sorunlarda etkili olduğu gözlemlenmiştir. {12*} {13*}

• Beslenmenin de psikolojik hastalıklarda oldukça etkili olduğu birçok çalışmayla ispatlanmıştır. Özellikle probiyotik içeren gıdalarla beslenmek ve sağlıklı yağlar, B vitamini ve folat (folik asit) içeren besinler tüketmek ağır psikolojik sorunların tedavisinde oldukça etkilidir. {14*} {15*} {16*}
• Yapılan birçok çalışma, sarı kantaron bitkisinin psikolojik hastalıklarda ve özellikle majör depresyonda antidepresanlar gibi etkin olduğunu ispatlamıştır. {17*}

Psikoz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar

Psikoz tedavisinde kullanılan ilaçlar, klozapin, olanzapin, perfenazin, ketiapin, tioridazin, trifluoperazin, loksapin, metotrimeprazin, molindon ve pimozid olarak bilinmektedir. Psikoz rahatsızlığının doğal tedavi seçenekleri ise şunlardır;

• Yapılan bir araştırma, şizofreni ve benzer psikoza bağlı hastalıklarının tedavisinde, öğrenme ve gelişmeye odaklanan Soteria evi modelini incelemiştir. Bu tip merkezlerde tedavi gören kişilerin %85 ila %90’ında gözle görülür gelişmeler kaydedilmiştir. {18*}
• Şizofreninin başlangıç ​​evrelerinde, omega-3, L-lisin ve Sarkozin gibi yağ asidi takviyelerini hastalığa bağlı semptomlar üzerinde olumlu sonuçlar verdiği yapılan bazı araştırmalarda ispatlanmıştır. {19*} {20*} {21*}
• Yukarıda ifade edildiği gibi ağır psikolojik sorunlara neden olan hastalıklar gibi şizofreni tedavisinde de akupunkturun etkili olduğu bazı çalışmalarla kanıtlanmıştır. Ancak benzeri çalışmaların hala yeterli sayıda olmadığı ifade edilmekte ve daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. {22*}

Alerji İlaçları

Alerji tedavisinde kullanılan ilaçlar, karbinoksamin, klorfeniramin, klemastin, difenhidramin, hidroksizin, prometazin ve siproheptadin olarak bilinmektedir. Alerji için doğal tedavi seçenekleri ise şunlardır;

• Alerji birçok durumda mevsimsel olarak kendini göstermektedir. Bu nedenle, alerjik reaksiyonlara neden olan mevsimlere girilmeden önce doğal bal tüketmek, birçok alerjik sorunu ortadan kaldırmaktadır. Uluslararası Alerji ve İmmünoloji Arşivi kayıtlarına göre, huş ağacından elde edilen balın, mevsim öncesi kullanımında huş poleni alerjisinde etkin bir tedavi yöntemi olduğu tespit edilmiştir. Huş ağacı balı tüketen kişilerin, bu tip alerjik reaksiyonları, tüketmeyenlere oranla %60 ila %70 oranında daha az gösterdiği görülmüştür.  {23*}
• Sinüsleri temizlemeye ve tıkanıklığı gidermeye yarayan burun yıkama kaplarının (neti pot) kullanılması alerjen maddelerden kurtulmak için iyi bir yöntem olduğu görülmüştür. Uzman doktor David Rabargo’nun bu kaplar üzerinde yaptığı araştırmalarda, kronik ve akut sinüzit, soğuk algınlığı ve mevsimsel alerji sorunlarında burun yıkama kaplarının olumlu sonuçlar verdiğini saptamıştır.
• Journal of Ethnopharmacology dergisinde yayımlanan 2010 tarihli bir araştırmada ise alerjiye bağlı sağlık problemlerinde, uçucu yağların güvenli ve doğal bir şifa kaynağı olduğu ifade edilmiştir. Özellikle nane yağının gevşetici ve öksürük engelleyici olduğu görülmüştür. {24*} {25*}
• Kanarya otu olarak bilinen yakup otu alerjisinde kavun, muz, salatalık, ayçiçeği çekirdeği, ekinezya ve papatyadan uzak durulması, alerjik reaksiyonları azaltmaktadır.
• Tavuk ile kırmızı etten elde edilen kemik suyunun alerjiye bağlı solunum yolu problemlerinde etkili olduğu görülmüştür. Ayrıca bağışıklık güçlendirici etkisi ve iltihaplanmayı azaltması nedeniyle kemik suyu iyi bir tercihtir. {26*}
• Bağırsak sağlığı ve bağışıklık sistemi arasında güçlü bir bağ bulunmaktadır. Bu bilgiden yola çıkılarak yapılan araştırmalarda, probiyotik takviyeli besinlerin alerjide etkili olduğu saptanmıştır. {27*}

Yolculuklarda Kullanılan Bulantı Önleyici İlaçlar

Yolculuklarda kullanılan bulantı önleyici ilaçlar, dimenhidrinat, difenhidramin, meclizine, prometazin ve skopolamin olarak bilinmektedir. Bulantı için doğal tedavi seçenekleri ise şunlardır;

• Yapılan birçok araştırma, zencefil tüketmenin uçuş veya eğlence amaçlı yapılan yüksek hareket içeriğine sahip süreçlerde etkili olduğunu göstermiştir. Özellikle taşıt tutması olarak bilinen rahatsızlıklarda zencefilin doğal bir semptom önleyici olduğu görülmüştür. {28*}
• Yine aynı araştırmanın diğer bir sonucuna göre üç ay boyunca günde iki defa 50 miligram bir aminoasit olan 5-HTP ve 200 miligram magnezyum almanın taşıt tutmasını engellediği saptanmıştır. Ancak yüksek tansiyon, migren, Parkinson ve diyabet gibi hastalıklarda tedavi gören insanların bu karışımı kullanmadan önce doktoruna başvurması gerekmektedir. {29*}
• Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri tarafından yapılan bazı araştırmalarda da nane ve lavanta yağının taşıt tutmasını engellediği saptanmıştır. {30*}

Uyku Sorunlarında Kullanılan İlaçlar

Henüz çok net sonuçlar elde edilmemiş olsa da uykusuzluk ve anksiyete için kullanılan ilaçların bunamaya neden olan potansiyelleri barındırdığı görülmüştür. 15 yıl boyunca binden fazla yaşlı insanın takip edilmesine dayanan bir araştırmada, üç yıldan fazla süreyle bu tip ilaçları kullanan insanların bunamaya bağlı semptomlarda artış yaşadığını gözlemlenmiştir. {31*}

Uykusuzluk için kullanılan en güvenilir doğal yöntemlerden bir tanesi vücut sıcaklığının düşürülmesini sağlamaktır. Ayrıca kediotu kökünün uykusuzluk sorunlarında kullanıldığı bilinmektedir. Muz, kiraz, turp ve zencefil gibi melatonin açısından zengin yiyecekleri, yatmadan önce tüketmenin uykusuzluğa iyi geldiği saptanmıştır.