Parkinson Hastalığı Nedir?

Parkinson hastalığı, kişilerin hareket kabiliyetlerini engelleyen, nörolojik bir hastalıktır. En bilinen semptomları arasında titreme, kasların sertleşmesi, yürürken yaşanan denge bozukluğu ve hareketlerin yavaşlaması yer almaktadır.

Bilinen bir tedavisinin olmadığı Parkinson hastalığı için en iyi korunma yöntemi sağlıklı beslenmek ve dengeli yaşamaktır. Hastalığın teşhisinden sonra uygulanan doğru tedavi ise yaşam kalitesini önemli ölçüde arttırmaktadır. Hatta bazı tedavilerin, titreme ve denge kaybı gibi sorunları oldukça azalttığı bilinmektedir.

Parkinson Hastalığı Nedir?

Sinir sistemindeki bir sorun olarak tanımlanan Parkinson hastalığı, zamanla tüm hareketlerin kontrolünün kaybedilmesi sonucunda yaşamı oldukça olumsuz etkilemektedir. Ağırlık olarak titreme ile başlayan bu hastalık zaman içerisinde yürüyememe ve dengede duramama gibi belirtilerle kişinin yaşamını olumsuz etkilemektedir.

Parkinson hastalığının ilerlemesi durumunda kişinin konuşma, uyuma ve hafıza sorunları yaşadığı görülmektedir. Bazı kişilerde davranış kalıplarının değiştiği ve kişiliğe dair temel bilgilerin unutulduğu da gözlemlenmiştir.

Parkinson Hastalığı Kimleri Etkiler?

Bu hastalığın erkekler arasında daha yaygın olduğu bilinmektedir. Erkekler, kadınlarla karşılaştırıldığında %50 oranında Parkinson hastalığına yakalanmaktadır. Ayrıca 60 yaş üstündeki insanlarda daha sık görülmektedir.

Genel bir değerlendirme açısından Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl yaklaşık 60.000 yeni Parkinson hastalığı vakasının teşhis edilmesi bu hastalığın önemini ortaya koymaktadır. Ayrıca 50 yaş altı kişilerde erken teşhis oranının %10 civarında olması bu hastalıkla ilgili farkındalığın yeterince gelişmediğini göstermektedir.

Parkinson hastalığının genetik olarak aileden aktarıldığına dair bazı çalışmalar mevcuttur. Beyindeki Lewy cisimcikleri olarak bilinen bir protein içeriğindeki gen mutasyonunun bu hastalığa neden olduğu düşünülmektedir. Bir bakıma genetik olarak bu hastalığa yatkınlık oranının aileden aktarıldığına inanılmaktadır.

Nöroterapi Nedir? Faydaları Nelerdir?

Parkinson Hastalığının Sebepleri Nelerdir?

Parkinson hastalığı, beyindeki substantia nigra isimli bölgede meydana gelen sinir hücresi bozulmalarında veya ölümlerinde tetiklenmektedir. Yok olan veya bozulan bu sinir hücrelerinin, mutluluk hormonu olarak bilinen dopamini daha az salgılaması sonucunda beyinde, hareket sistemini kontrol eden bazal gangliyon adı verilen başka bir bölge etkilenmekte ve hastalık ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca bu hastalığın ortaya çıkmasıyla norepinefrin isimli bir kimyasal beyinde giderek kaybolur. Norepinefrin kimyasalı ise sempatik sinir sisteminin düzenli çalışmasından sorumludur. Parkinson hastalığının birçok semptomunun sebebi de bu bölgedeki hasar nedeniyle ortaya çıkmaktadır.

Parkinson Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Parkinson hastalığında, diğer birçok merkezi sinir sistemi hastalıklarında olduğu gibi belirtilerin şiddeti ve artma/azalma hızları kişiden kişiye değişmektedir. Ancak yaygın olarak görülen ve en bilinen belirtileri şu şekildedir:

• Titreme : Ellerde, kollarda, çene veya ayaklarda başlayan titreme zamanla tüm vücuda yayılabilmektedir. Hareket edildiğinde veya uyku esnasında titreme görülmemektedir.
• Hareket Yavaşlaması: Beyindeki birçok hücrenin ve kimyasalın etkilenmesine bağlı olarak vücudun hareketlerinde yavaşlama görülmektedir. Bir an hızlı yürüyen bir kişi, bir an sonra yürürken ayaklarını sürtmeye veya yardıma ihtiyaç duymaya başlayabilmektedir.
• Kasların Sertleşmesi: Kontrolsüz gerilen kasların normal şekilde gevşeyememesi sonucunda hareket kabiliyeti kısıtlanmaktadır. Etkilenen ve sertleşsen kasların ağrıması ise bir diğer önemli belirtidir.
• Denge Sorunu: Kişi, ufak bir çarpma veya denge kaybına neden olan herhangi bir durumda kısa adım atmak, yürümeye devam etmek veya durmak gibi basit eylemleri tek başına başaramayacak duruma gelmektedir. Böylece denge sorunu ortaya çıkmaktadır.
• Adım Atamamak: Bu hastalıkta kişinin adım atmaya çalışırken ayaklarının yere yapıştığını hissetmesi oldukça yaygın bir belirtidir.
• Kaslarda Bükülme, Spazm ve Kramp : Hareket etmeyi sağlayan uzuvlarda, ağrılı bir kramp ve buna eşlik eden bükülme yaşanabilmektedir.
• Duruş Formunun Bozulması : Kişinin, bedenindeki dik ve normal duruşu zaman içerisinde kaybetmesidir.

Parkinson hastalığının ilerlemesine bağlı olarak yaygın şekilde görülen diğer önemli belirtiler ise şöyledir:

• Yüz ifadelerinin zamanla kaybolması, gülümsemede ve göz kırpmada sorun yaşanması
• Konuşma hızının veya ses renginin değişmesi
• El yazısının okunamayacak kadar bozulması veya değişmesi
• Depresyon ve anksiyete sorunları
• Çiğneme ve yutma sorunları
• Salya tutamama
• İdrar sorunları yaşama
• Hafıza sorunları
• Halüsinasyon görme
• Kabızlık
• Koku kaybı
• Uyku bozuklukları
• Görme sorunları
• Kilo değişimleri
• Aşırı yorgunluk
• Düşük kan basıncı
• Kas ağrıları

Parkinson Hastalığının Evreleri

Parkinson hastalığının evreleri ve belirtileri, kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir.  Ancak genel olarak bu hastalığın evreleri şu şekildedir:

• İlk/Erken Evre : Belirtilerin en hafif görüldüğü evredir. Gündelik yaşamı ciddi oranda etkilemeyen bu belirtiler yaşlanmanın doğal belirtileri ile karıştırılabilmektedir. Yorgunluk ve huzursuzluk hali en bilinen ilk evre belirtileri arasındadır. Ellerde veya çenede hafif titremeler ve ayakta durma sorunları yaşanabilmektedir. El yazısının bozulması, hareketlerin yavaşlaması ve yüz ifadesindeki kayıplar bu ilk evrede hafif şekilde görülebilmektedir.
• Orta Evre: İlk evrede görülen belirtilerin giderek artması ve vücuda yayılması orta evrenin en önemli göstergesidir. Bireysel olarak hareket etmek hala kolaydır ancak rutin hareketlerin sürelerinin uzadığı görülmektedir.
• Orta-Geç Evre : Özellikle ayakta tek başına durmak ve yürümek oldukça zorlaşmaktadır. Artık bireysel olarak hareket etmek için kişinin yardım alması gerekmektedir.
• İleri Evre : Kişinin tüm hareketlerinin zorlaştığı bu evrede, kişi tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duymakta veya sürekli yatmak durumunda kalmaktadır. Kişi, tümüyle başkasının yardımıyla hayatını sürdürmektedir.

Parkinson Hastalığının Teşhis Edilmesi

Parkinson hastalığının ilk evre belirtilerinin tespit edilmesinde herhangi bir kan veya laboratuvar testi kullanılamaması bu hastalığın erken teşhisini güçleştirmektedir. Bu hastalığın teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

• Bilgisayarlı tomografi
• MRI
• Tıbbi geçmişin saptanması
• Aile geçmişine bakılması
• Klinik takip ve muayene

Parkinson hastalığının teşhisinde, bu alanda uzmanlaşmış bir doktorla görüşmek oldukça önemlidir. Ayrıca erken teşhisin, hastalığın seyrini ve belirtilerin ortaya çıkmasını oldukça etkilediği bilinmektedir.

Nöroterapi Nedir? Faydaları Nelerdir?

Parkinson Hastalığının Tedavi Yöntemleri

Parkinson hastalığının kesin bir tedavisi olmamakla birlikte günümüzde ilaç kullanımı ve cerrahi operasyon gibi iki temel yöntem kullanılmaktadır.

İlaç Tedavisi : Parkinson hastalığı için ana tedavi yöntemidir. İlaçlar, hastalığın seyrine ve kişideki belirtilerine göre uzman doktor tarafından belirlenmektedir. İlaç kullanımının Parkinson hastalığındaki faydaları şu şekildedir:

• Beyindeki sinir hücrelerinin dopamin üretmesini sağlamak
• Yeteri kadar üretilmeyen dopamini taklit etmek
• Dopamine zarar veren enzimleri bloke etmek
• Hastalığın birçok belirtisini azaltmak veya yavaşlatmak

Cerrahi Tedavi  : Parkinson hastalığının ilerlediği ve belirtilerin yaşamı olumsuz etkilediği durumlarda ilaç tedavisinin yeterli olmaması veya etki etmemesi söz konusudur. Belirtilerin türüne, şiddetine ve ilaçların etkinliğine göre uzman doktorun gerekli gördüğü bazı cerrahi müdahaleler yapılabilmektedir:

• Derin Beyin Stimülasyonu: Beyinde, belirtilere neden olan veya bazı aktiviteleri engelleyen bölgelere elektriksel impulslar (uyarma) ileten elektrotların yerleştirilmesidir. Titreme, hareket yavaşlığı, sertleşme gibi belirtileri tedavi etmektedir. Ancak bu tedavi, hafıza sorunları ve halüsinasyonlar gibi hareket ile ilgili olmayan semptomlarda etkili değildir.
• Karbidopa-levodopa infüzyonu : Bir besleme tüpünün ince bağırsağa yerleştirilmesi olarak tanımlanan yöntemdir. Amacı ise karbidopa-levodopa ilaçlarının, ince bağırsağa yerleştirilen bu tüp sayesinde vücuda aktarılmasıdır.
• Pallidotomi : Beyinde hareketi kontrol eden bölümdeki küçük bir alanın yok edilmesidir. İstemsiz hareketlerin, titremenin ve kas sertliğinin tedavisinde etkilidir.
• Talamotomi :Beyindeki talamus bölümündeki küçük bir alanın yok edilmesidir. Kol ve ellerdeki şiddetli titremeleri tedavi etmek amacıyla kullanılmaktadır.

Parkinson Hastalığının Belirtilerini Azaltmak İçin Doğal Yöntemler

Parkinson hastalığını engellemek mümkün değildir. Ancak uzman doktor kontrolünde kullanılan ilaçlar ve cerrahi işlemler, hastalığın belirtilerini hafifletmek için oldukça etkilidir.

Tedavi yöntemlerinin yanı sıra, doğru beslenme, egzersiz ve sağlıklı bir yaşam ile bu hastalığın birçok belirtisini hafifletmek mümkündür.

• Egzersiz Yapmak : Bir hareket hastalığı olarak tanımlanan Parkinson için düzenli egzersiz oldukça önemlidir. Kas gücünü, dengeyi, koordinasyonu, esnekliği ve titremeyi engellemek amacıyla egzersiz yaparak kasları güçlendirmek etkili bir yöntemdir.  Haftada 2,5 saat egzersiz yapmanın, hareket kabiliyetinde iyileşmeye ve yaşam kalitesini arttırmaya etkisi birçok bilimsel araştırmada ispat edilmiştir.
• Sağlıklı ve Dengeli Beslenmek :Özellikle lif oranı yüksek besinler tüketmek ve Akdeniz Diyeti gibi beslenme alışkanlıkları Parkinson hastalığının kabızlık gibi belirtilerini azaltmaktadır.
• Fizyoterapi Desteği Almak : Özellikle denge kaybına bağlı olarak düşme ve yaralanma gibi durumları azaltmak için uzman bir fizyoterapist eşliğinde çalışmak önemlidir.
• Uyku Kalitesini Arttırmak: Doğal uçucu yağlar veya masaj gibi yöntemlerle vücudun rahatlamasını sağlamak ve böylece uyku kalitesini arttırmak mümkündür.
• Düşmelere Karşı Korunmak: Merdiven, banyo, mutfak gibi alanlarda düşmeye neden olacak sorunlarını ortadan kaldırmak önemlidir. Özellikle zemindeki halıların, kabloların ve benzeri eşyaların yeniden düzenlenmesi önemlidir. Ayrıca banyoda, kaymaya neden olabilecek alanlarda tutunma aparatları veya kaymaz bant kullanmak etkilidir.
• Dengeyi Korumak: Düşme ve denge sorunları için bir eli sürekli boşta tutma, yürürken ellerin ve kolların hareketini arttırmak için bilinçli zorlama, dönerken “U” tekniğini kullanma ve rahatsız olan ayakkabılardan kaçınma gibi basit çözümlerle dengenizi korumanız mümkündür.

  Addison Hastalığı: Kronik Adrenal Yetmezliğini Yönetmenin 6 Yolu