Dutun Faydaları Nelerdir?

Dutun faydaları nelerdir? Dut ağacı, parklarda ve bahçelerde sıklıkla gördüğümüz, hemen hemen herkesin aşina olduğu meyve ağaçlarından biridir. Bu ağacın meyvesi böğürtlene benzeyen beyaz, siyah ya da pembe-mor renkli olan duttur. Dut, yemeklerde, soslarda, reçellerde ya da içeceklerde sıklıkla kullanıldığı gibi tek başına meyve olarak da tüketilebilir. Kendi küçük olan bu meyvenin faydaları ise oldukça fazladır. Özellikle kalp ve karaciğer sağlığında önemli faydaları olan dut, vitamin ve minerallerden de zengin bir meyvedir.

Dut Nedir?

Dut ağacı, Moraceae bitki ailesinden gelen bir meyve ağacıdır. Dut ağaçları genellikle ılıman iklimlerde yetişir ve haziran-ağustos ayları arasında meyve verir.  Ağaçlar, türüne bağlı olarak beyaz, siyah ya da pembe-mor renkli olabilen uzun, silindirik bir meyve olan dut meyvesine sahiptir. Tat olarak ise siyah ve kırmızı dutlar ekşi, mayhoş bir tada sahipken beyaz dutlar daha tatlı bit tada sahiptir. Dut meyvesi, yemeklerde lezzet artırıcı sos olarak ya da tatlı, reçel, marmelat ve içecek olarak tüketilebilir.

Dutlar bazen böğürtlen ve benzeri meyveler ile karıştırılabilir. Ancak, dut ve böğürtlen karşılaştırıldığında, dikkate değer birçok fark vardır. Böğürtlen çalılarda yetiştirilen tamamen farklı bir bitki ailesine aittir. Daha yuvarlak ve küçük olan böğürtlen, duta göre daha fazla lif içerir. Ancak vitamin içerikleri açısından her iki meyve de benzer içeriğe sahiptir.

Dutun Besin Değerleri Nelerdir?

Dut, enerji değeri çok yüksek olmayan ve %88’i su olan bir meyvedir. Bir fincan dut (140 gram) yaklaşık olarak 60,2 kkal enerji içerirken vitamin olarak da özellikle C ve K vitamininden zengindir. Diyet lifinden zengin olan dut meyvesinin %9,8’i karbonhidrat, %1.4’ü protein ve %0.4’ü yağdır. Meyvenin kurusuna bakıldığında ise %70 karbonhidrat, %14 lif, %12 protein ve %3 yağ içerdiği görülür. Bir fincan dutun içerdiği besin ögeleri yaklaşık olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Diyet Lifi: Dutlar, taze ağırlıklarının %1,7’sine tekabül eden yeterli miktarda diyet lifi içerir. İçerdiği liflerin %25’i pektin formundaki çözünür lif iken %75’lik kısmı lignin formundaki çözünmez liftir. Bu lifler, sindirim sisteminin korunmasına, kolesterol seviyelerinin düşürülmesine ve birçok hastalığın görülme riskini azaltmaya yardımcı olur. {1*}, {2*}, {3*}, {4*}, {5*}, {6*}

Vitamin ve mineraller: Dutlar birçok vitamin ve minerallerden özellikle de C vitamini ve demir açısından zengindir. C vitamini, cilt sağlığı ve çeşitli vücut fonksiyonları için önemli olan esansiyel bir vitamindir. Demir ise oksijenin vücutta taşınması gibi çeşitli işlevleri olan önemli bir mineraldir. Ayrıca bunların dışında kalp hastalığı riskini azaltan potasyum ve oksidatif hasara karşı antioksidan görevi gören E vitaminini de içerir. {7*}, {8*}, {9*}, {10*}

Diğer Bileşikler: Dut meyvesi, antosiyaninler, klorojenik asit, rutin ve mirisetin gibi çeşitli bitki bileşikleri içerir. Bu bileşikler genellikle koyu renkli ve olgun dutlarda daha yoğun olarak bulunur. {11*}, {12*}, {13}, {14*}

Demir eksikliği yaşıyorsanız Demir İçeren 22 Besin yazımızı okuyarak bilgi alabilirsiniz.

Dutun Faydaları Nelerdir?

Dut meyvesi içerdiği diyet lifi, vitamin, mineral ve çeşitli bileşikler sayesinde sağlığa birçok faydası olan bir besindir. Bu faydalarının başında ise kalp ve karaciğer sağlığına olan etkileri gelir. Bunun dışında içerdiği antioksidanlar ile oksidatif stresle mücadele eder ve diyet lifleri sayesinde de kilo kaybını teşvik edebilir.

Kanserle Mücadele Eder

Vücutta artan oksidatif stres, serbest radikallerin artmasına ve kanser gibi hastalıkların görülmesine neden olur. Oksidatif stresin azaltılması için genellikle antioksidanlara ihtiyaç duyulur. Dut ise bu serbest radikallerle savaşma yeteneği olan antioksidanlardan zengin bir meyvedir. Bu etkisi ile kanseri önlemeye ve kanserle mücadele etmeye yardımcı olur. {15*}, {16*}

Japonya’da fareler üzerinde yapılan bir araştırmada dut suyunun serbest radikallerin neden olduğu oksidatif hasar seviyelerini etkili bir şekilde azalttığı görülmüştür. 2006 yılında yapılan başka bir hayvan araştırmasında da dut suyunun etkili bir antioksidan görevi gördüğü ve kansere neden olan oksidatif stresi azalttığı görülmüştür.

Koreli araştırmacılar, 2017 yılında dutlardan özel bir bileşik izole edip kanser hücreleri üzerinde inceleme yapmışlar. Çalışmanın sonucunda bu bileşiğin, meme kanseri hücrelerini yavaşlattığı ve farelerde tümör hücrelerinin büyümesini engellediği görülmüştür. {17*}, {18*}, {19*}

Kilo Kaybını Teşvik Eder

Dut, düşük kalorili ancak besin ögesi içeriği zengin olan meyvelerden biridir. Özellikle lif içeriği bakımından zengin olan dut, demir, A ve C vitaminlerden de zengindir. Lif içeriğinden dolayı sindirim sistemini hareketlendirir ve dışkı hacmini artırır. Ayrıca iştahı azaltır ve mide doygunluğunu artırır. Dut meyvesi, bu etkileri ile hem kabızlığa iyi gelir hem de kilo kaybını destekler. {20*}

Tarım ve Gıda Kimyası Dergisi’nde yapılan bir hayvan araştırmasında 12 hafta boyunca farelere dut suyu özü verilmiştir. Çalışma sonucunda farelerin vücut ağırlığının ve iç organ yağlanmalarının azaldığı görülmüştür. {21*}

Kilo vermek istiyorsanız Hızlı Kilo Verme Yolları Nelerdir? Hızlı Kilo Verdiren Diyetler yazımızı okuyarak bilgi alabilirsiniz.

Kolesterolü Düşürür

Kolesterol, vücudun her hücresinde bulunan önemli bir yağ molekülüdür. Kanda bulunan miktarının yükselmesi ise kalp hastalıklarının görülmesine neden olabilir. Bu yüzden kan kolesterol seviyelerinin normal aralıkta tutulması gerekir. Bunun en temel yolu ise beslenmeye dikkat edilmesidir. Günlük diyette yoğun kolesterol içeriği olan gıdalardan uzak durulmalı ve lif bakımından zengin gıdalar tercih edilmelidir.

Dut, bol miktarda diyet lifi içeren meyvelerden biridir. Bu içeriğinin çoğunluğu çözünmeyen lifler olsa da yaklaşık %25’lik kısmı pektin formundaki çözünür liftir. Çözünür lif; suyu emen, kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olan ve kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki gösteren bir lif türüdür. {22*}, {23*}, {24*}, {25*}

Journal of Food Science’da yapılan bir araştırmada, duttaki bileşiklerin kalp hastalığının ana risk faktörlerinden biri olan LDL kolesterolün oksidasyonunu önlemeye yardımcı olduğu bulunmuştur. Farelerde yapılan başka bir araştırmada da dut özünün trigliserit ve kolesterol düzeylerinin düşmesini sağladığı görülmüştür. [26*}

Karaciğer Sağlığını Korur

Karaciğer, kanın pıhtılaşmasında, yağların parçalanmasında ve toksinlerin süzülmesinde önemli rol oynayan hayati organlardan biridir. Bu yüzden karaciğerin sağlığını tehlikeye atacak durumlardan uzak durulmalı ve sağlıklı gıdalar tüketilmelidir.

Karaciğer sağlığını destekleyecek gıdalar incelendiğinde dut meyvesinin içerdiği bazı bileşikler sayesinde karaciğer koruyucu etkisi olduğu görülmüştür. Dut, karaciğerde yağ birikmesine bağlı olarak gelişen karaciğer yağlanmasını önlemede oldukça etkilidir.

2013 yılında yapılan bir çalışmaya göre duttaki bazı bileşiklerin yağ oluşumunu engellediği, yağ birikimini önlediğini ve ayrıca karaciğerdeki yağın temizlenmesine yardımcı olduğu görülmüştür. Tayvan’da yapılan başka bir araştırma da dut özünün yağ yıkımını artırdığını ve yağ asidi oluşumunu azalttığını göstererek bu bulguları doğrulamıştır. {27*}, {28*}

Karaciğer sağlığı ve temizlenmesi için için 6 Adımda Karaciğer Detoksu yazımızı okuyabilirsiniz.

Kan Şekeri Seviyesini Dengeler

Kan şekeri seviyesinin yükselmesi, susuzluğun artması, sık idrara çıkma ve bulanık görme gibi semptomları olan ve zamanla diyabet hastalığına neden olabilecek bir durumdur. Bu durumun daha da ilerleyip kötü sonuçlara neden olmaması için kan şekeri seviyesinin dengede tutulması gerekir.

Dut meyvesi de kan şekeri seviyesini dengede tutmaya yardımcı olabilecek diyet lifinden zengin bir gıdadır. Dutlar içerdiği lifler sayesinde kan dolaşımındaki şeker emilimini yavaşlatır ve kan şekerinin yükselmesini önler. Ayrıca kan şekeri seviyelerine fayda sağladığı gösterilen spesifik bileşikler ve antioksidanlar içerir. Bu bileşiklerden biri de bağırsaklarda karbonhidratların parçalanmasını sağlayan enzimleri engelleyen 1-deoksinojirimycin (DNJ) bileşiğidir. Bu bileşik sayesinde dut, yemeklerden sonra kan şekeri artışını yavaşlatarak şeker hastalığına karşı koruyucu etki gösterir. {29*}, {30*}, {31*}

PLoS One’da yapılan bir araştırmada, dut özünün diyabetik farelerde kan şekeri seviyelerini önemli ölçüde azalttığı görülmüştür.  Başka bir çalışmada ise diyabetik sıçanlara beş hafta boyunca dut özü verilmiş ve kan şekeri seviyeleri değerlendirilmiştir. Çalışmanın ilk günü 252 mg/dL olan kan şekeri değeri, son gün 155 mg/dL’ye kadar düşmüştür. Dut meyvesinin kan şekerini düşürücü etkisi hayvan çalışmalarında kanıtlanmış olsa da kesin bir yargıya varabilmek için insan çalışmalarına da ihtiyaç vardır. {32*}

Dutun Yan Etkileri Nelerdir?

Dut meyvesi, genellikle alerjik reaksiyon göstermeyen meyvelerden biridir. Ancak nadir de olsa bazı alerjik durumlar görülebilir. Bu yüzden alerjisi olan bireyler dut ve dut içeren gıdalardan uzak durmalıdır. Ayrıca huş ağacı polenine alerjisi olan bireylerde benzer şekilde polen alerjisi de görülebilir. {33*}

Dut meyvesi, raf ömrü uzun olmayan meyvelerden biridir. Bu yüzden toplanıp hızlı bir şekilde tüketilmeli ya da kurutma, dondurma gibi diğer besin saklama yöntemlerine başvurulmalıdır.