Dut Pekmezi ve Dut Özünün Faydaları Nelerdir? (HMF’siz)

Dut pekmezi ve dut özünün faydaları nelerdir? Türkiye’de yüzyıllardır üretilen ve yaygın olarak kullanılan pekmez, birçok meyveden elde edilebilir. Bursa başta olmak üzere Marmara, Doğu Anadolu, Karadeniz ve İç Anadolu’da yaygın olarak üretilen dutun, beyaz ve karadut olmak üzere iki çeşidi bulunur. Yüksek C vitamini ve antioksidan içeriğe sahiptir. Taze olarak uzun süre muhafaza edilemez. Bu nedenle dutlar genellikle dut pekmezi yapılarak değerlendirilir. Dut, ezilerek şıra adı verilen bir sıvı elde edilir ve bu sıvı kaynatılarak dut pekmezi elde edilir. Genellikle karaduttan pekmez yapılır.

Dut pekmezi, demir, potasyum, magnezyum ve kalsiyum gibi esansiyel mineraller bakımından zengindir. Yüksek mineral içeriği ve bu minerallerin emiliminin yüksek olması nedeniyle hamile ve emziren, iyileşme döneminden olan kişilerin, anemisi olanların beslenmesinde yer alması önerilir. 1 tatlı kaşığı dut pekmezi 30 kalori içerir.

Dut Pekmezinin Faydaları Nelerdir?

Uzmanlar tarafından dut pekmezi tüketilmesi sıklıkla önerilmektedir. Sağlığa yararlarıyla gündeme gelen dut pekmezinin aşırı tüketilmemesine dikkat etmek gerekir. Yüksek şeker ve kalori içeriği nedeniyle, faydalarından yararlanmak için dengeli bir şekilde tüketilmelidir.

• Düzenli tüketildiğinde idrar söktürücü etki gösterir.
• Mide asidini düzenler, gastrit ve ülser semptomlarını tedavi etmeye yardımcı olur.
• Göğüs ağrıları, bronşit ve nefes darlığını tedavi etmeye destek olur.
• Yüksek kalori içeriği sayesinde, kilo almak isteyen kişilerin kilo almasına yardımcı olur.
• Demir içeriği yüksektir. Bu nedenle anemi hastalarının tüketmesi önerilir.
• Emziren annelerde sütü artırır.
• Kafein içermez. Kafein intoleransı olan veya kafein tükettiğinde kalp çarpıntısı hisseden kişiler güvenli bir şekilde kullanabilir. Bununla birlikte yüksek kalori içeriği enerjiyi artırır ve kafeine benzer uyarıcı bir etki gösterir.
• Yüksek vitamin ve mineral içeriği, diş ve diş eti sağlığını destekler.
• Soğuk havalarda, bağışıklığı destekleyerek vücut direncini artırır. Geleneksel tedavide, soğuk algınlığı olan kişilere pekmez ısıtılarak içirilir. Bu sayede, öksürük ve soğuk algınlığı semptomlarını hafifletir.
• Hızlı büyüme ve gelişme döneminde olan bebek ve çocuklar için gerekli enerjiyi sağlar. Bununla birlikte çocuklarda tüketiminin zeka gelişimini desteklediği düşünülmektedir.
• Antioksidan içeriği sayesinde, ağız ve boğazda iltihap oluşumunu önler.
• Sindirim sisteminin çalışmasını düzenler ve hızlandırır.
• Kalsiyum içeriği sayesinde, kemik gelişimini destekler ve yaşlılıkta kemik erimesini önlemeye yardımcı olur.
• Mensturasyon dönemi ağrılarını azaltmaya ve tatlı ihtiyacını gidermeye yardımcı olur.
• Kolesterolü dengeler.
• Karaciğer ve böbrek sağlığını korumaya yardımcı olur.

Dut Pekmezinin Besin Değerleri

100 gramında 300 kalori ve 75 gram karbonhidrat bulunan dut pekmezi, uzun süreler kaynatıldığında yoğun bir kıvam alır. Fakat bu kaynatma sürecinde, HMF adı verilen kanserojen ara ürünler oluşur. Yüksek oranlarda HMF tüketimi kanser ve bilişsel rahatsızlıklarla ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle paketlenmiş, güvenilir ve sağlıklı dut pekmezinin tercih edilmesi önerilir. Ayrıca uzun süre kaynatılan dut pekmezinde besin değerleri büyük ölçüde kaybedilir. Isıya dayanıklı olmayan mineral ve vitaminler, kaynatma işlemi sırasında parçalanırlar.

Endüstriyel yöntemlerle üretilen pekmezde, HMF oluşumunu kontrol altına almak için belirli sıcaklıklar belirlenmiştir ve bu sıcaklıkların üzerinde pekmez üretimi yapılması onaylanmaz. Özetle, pekmezin kaynatılması hem besin ögelerinin kaybına, hem de HMF gibi ara bileşiklerin oluşmasına neden olur.

Dut pekmezinin %70’i karbonhidrattır. Bu sayede hızlı bir şekilde enerji verir.

• 1 tatlı kaşığı dut pekmezi: 15 kalori
• 1 yemek kaşığı dut pekmezi: 30 kalori
• 100 gram dut pekmezi: 300 kalori
• Dut pekmezi; demir, kalsiyum, magnezyum ve potasyum bakımından oldukça zengindir. A vitamini, B1 ve B2 vitaminlerini içerir.
• Dut pekmezinin yetişkinler için 1-2 yemek kaşığı, çocuklar için 1-2 tatlı kaşığı tüketilmesi tavsiye edilir.

HMF Nedir? HMF’nin Zararları Nelerdir?

Dut Pekmezi Nasıl Tüketilir?

Dut pekmezi, soğuk kış aylarında kahvaltılarda tek başına sıklıkla tüketilmektedir. Tek başına tüketmekte zorlanan kişiler tahinle karıştırabilir, süte veya çaya ekleyebilirler. Şeker alternatifi olarak da dut pekmezi kullanılabilir. Keklere, kurabiyelere ve soslara eklenerek kullanılabilir. Fakat fırına giren veya pişirilen ürünlerde dut pekmezi kullanmak, HMF oluşma riskini artırır. Bu nedenle pişen ürünün üzerine eklenmesi tavsiye edilir. Ağız ve boğaz enfeksiyonlarını tedavi etmeye yardımcı olduğu için gargara yapılarak veya sıcak suya eklenip içilerek tüketilebilir.

Dut Pekmezi Nasıl Saklanır?

Dut pekmezi, hava geçirmeyen ve ağzı kapalı kaplarda uzun süre muhafaza edilebilir. Satın alınan hazır dut pekmezleri, ambalajı açılmadığı taktirde son kullanma tarihine kadar güvenli bir şekilde kullanılabilir. Ancak tüketmeye başladıktan sonra serin ve kuru bir yerde saklanmalıdır ve 6 ay içinde tüketilmelidir. Ev içinde dut pekmezinin saklanabileceği en uygun yer buzdolabıdır. Buzdolabında bakteri üreme riski çok daha düşüktür. Saklama için uygun koşullar sağlanamadığında dut pekmezi bozulur. Bozulduğu tadında, kokusunda ve kıvamında oluşan değişikliklerden anlaşılır. Dut pekmezinin bozulduğuna dair en belirgin kanıt üzerinde bir küf tabakasının oluşmasıdır. Küf tabakası alınarak pekmezin tüketilmeye devam edilmesi önerilmez. Küf oluşumu gözlemleniyorsa, pekmez derhal imha edilmelidir.

Dut Pekmezinin Yan Etkileri Nelerdir?

Dut pekmezi, karbonhidrat ve basit şeker bakımından oldukça zengindir. Bu nedenle aşırı tüketildiğinde mide bulantısı, kusma, ishal gibi semptomlara neden olabilir. Kan şekerini yükseltir ve insülin salınımı artırır, bu nedenle diyabet hastalarına önerilmez. Fruktoz intoleransı olan kişilerin de tüketmemesi gerekir. Diyabet veya fruktoz intoleransı gibi özel durumu olmayan kişiler için kullanımı güvenli kabul edilir.

Dut Yaprağı Faydaları Nelerdir?

Dut Özü Nedir?

Dut özü, dut meyvesinden elde edilen yoğun ve sağlıklı bir besindir. Vücutta oluşan serbest radikalleri etkisiz hale getirmeye ve oksidasyonu yavaşlatmaya yardımcı olur. Bu sayede bağışıklığı destekler ve güçlendirir.

Anadolu, dut meyvesinin anavatanıdır. Bu nedenle dut özü ve dut pekmezi ülkemizin geleneksel tatlarındandır. Dut özü, genellikle karaduttan elde edildiği için karadut özü olarak da bilinir.

Dut özü; ağız içi yaraları ve aft, kansızlık ve kardiyovasküler hastalıkların tedavisi için geleneksel tıpta kullanılmaktadır. İçerdiği flavonoidler sayesinde kardiyovasküler sağlığı desteklediği yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır.

Dut Özünün Faydaları Nelerdir?

Dut özü, yoğun kıvamı ve birçok sağlık faydasıyla uzmanların sıklıkla önerdiği bir besindir. Tüketimi güvenlidir. Sağlık yararlarından faydalanmak için düzenli tüketilmesi önerilir.

• LDL kolesterol (kötü kolesterol) seviyelerini düşürür ve kardiyovasküler sağlığı korur.
• İçeriğinde bulunan bazı bileşikler, tip 2 diyabetin tedavisinde kullanılan ilaçlarda bulunmaktadır. Dut özünde bulunan bu bileşikler, bağırsaklardaki şekeri yavaşça parçalayarak kana geçişini kolaylaştırır.
• Dut özü, lif ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur. Bu sayede kilo kontrolüne ve kilo vermeye yardımcıdır.
• Kabızlık, şişkinlik ve mide kramplarını gidermeye yardımcı olur.
• Resveratrol içeriği sayesinde antikanser etki gösterir. Özellikle kolon kanseri, cilt kanseri, prostat kanserinde; kanser hücrelerini inhibe etmeye yardımcı olur.
• Grip ve soğuk algınlığı gibi enfeksiyon hastalıklarından korunmaya yardımcı olur.
• Yeterli ve düzenli dut özü tüketimi, karaciğer sağlığını destekler.
• İçerdiği A vitamini ve beta karotenler göz sağlığını korur ve destekler.
• Antioksidan içeriği sayesinde, hücre yenilenmesini hızlandırır.
• Saç sağlığını destekler ve saçların daha hızlı uzamasına yardımcı olur.
• İyi bir demir kaynağıdır. Anemi hastalarının tüketmesi tavsiye edilir.
• Diş eti kanamaları ve ağız içi yaraları tedavi eder.
• Zihinsel gelişimi destekler ve hafızayı güçlendirir.
• İçerdiği kalsiyum sayesinde kemikleri güçlendirir ve kemik erimesini önlemeye yardımcı olur.
• Uyku problemlerini giderir.

Dut özü, genellikle karadut ile yapılır. Karadut özü ya da karadut şurubu olarak da bilinmektedir. Evde yapılan pekmezin geleneksel adı kazan yöntemiyle üretimdir. Kazan yöntemiyle üretilen özde, kanserojen bir ara bileşik olan HMF ara ürünü açığa çıkar. HMF, kanser oluşumuna neden olduğu düşünülen kimyasal bir bileşiktir ve yüksek sıcaklıkta, kazan yöntemiyle üretilen özlerde genellikle yüksek oranda HMF bulunur. Bu nedenle soğuk sıkım özlerin tercih edilmesi önerilir.

Endüstride üretilen dut özünün dut pekmezinden en temel farkı; meyvenin pişirilmeden, özel presleme makineleriyle soğuk sıkım yöntemiyle elde edilmesidir. Soğuk sıkım yöntemiyle elde edilen dut özü, ısıl işleme maruz kalmadığı için besin değerini koruyabilmektedir. Üretilen özlerin oksitlenmemesi, raf süresince bozulmaması ve tazeliğini kaybetmemesi için hava almayacak şekilde, vakum yöntemiyle üretilmesi gerekmektedir.

Keçiboynuzu Pekmezinin Faydaları Nelerdir? (HMF’siz)

Dut Özü Nasıl Kullanılır?

Dut özünün birçok kullanım şekli bulunur. Şurup olarak veya suya eklenerek tatlı bir içecek olarak tüketilebilir. Kek, kurabiye ve çörek gibi tatlıların yapımında kullanılabilir. Salata soslarında nar ekşisi yerine tercih edilebilir. Dondurmanın üzerine sos olarak eklenerek ya da yoğurda karıştırılarak da kullanımı mümkündür.

Dut Özünün Yan Etkileri Nelerdir?

Dut meyvesine alerjisi olan kişilerin, dut özü tüketmesi sakıncalıdır. Dut özünün fazla tüketilmesi, kan şekerini düşürebileceği için diyabet hastalarının aşırı tüketimden kaçınması önerilir. Kan dolaşımını hızlandırdığı için, ameliyat öncesinde ve sonrasında tüketimi risk teşkil edebilir. Karaciğer tarafından parçalanan bazı ilaçlarla tüketilmesi risklidir. İlaç kullanan kişilerin, karadut özü tüketmeye başlamadan önce bu konuda doktoruna bilgi vermesi önerilir.