Aft (Ağız Ülserleri) Nedir?

Aft (ağız ülserleri), açık ve kişiye acı veren bir ağız yarası olarak bilinmektedir. Ağız ülserleri (aft yaraları), genellikle dudakların veya yanakların iç kısmında gelişen küçük lezyonlar olarak bilinmektedir.

Çoğunlukla beyaz veya sarı renkte iltihaplı, etrafları kızarık ve yumuşak bir doku oldukları bilinmektedir. Yemek yemeyi, içmeyi ve konuşmayı zorlaştırdığı bilinen etkileri bulunmaktadır. Ayrıca aftların bulaşıcı olmadıkları bilinmektedir.

Belirtileri: {1*}

• Ağızda küçük beyaz veya sarı oval şekilli yara
• Ağız içinde kırmızılıklar
• Ağızda karıncalanma hissi
• Şişmiş lenf düğümleri
• Ateş
• Kişinin kendini iyi hissetmemesi

Ne Kadar Sürede İyileşir?

Normalde 7-10 gün içerisinde iyileşmesi beklenmektedir. Ancak tedavi edilmediği zamanlarda 1-3 hafta içinde iyileşebilmektedirler. Ciddi aftların iyileşmesi 6 haftayı bulabilmektedir.

Vücuda Zarar Veren ve Yaygın Olarak Kullanılan Antibiyotikler

Kaç Çeşit Aft Türü Vardır?

Minör, majör ve herpetiform olmak üzere 3 çeşit aft türü olduğu bilinmektedir. Her aft türüne göre değişebilen çeşitli semptomlar bulunmaktadır.

Minor (Küçük) Aftlar:

En sık görülen aft türü olduğu bilinmektedir. Bazı durumlarda ağrılı olabilmektedir. Genellikle 1-2 hafta içerisinde, herhangi bir yara izi bırakmadan kendiliğinden iyileştiği bilinmektedir.

En yaygın belirtileri;

• Ağız içinde küçük oval şişlikler
• Karıncalanma veya yanma hissi
• Yemek yerken, içerken veya konuşurken ağrı hissi

Major (Büyük) Aftlar:

Majör aftlar, minör aftlara göre daha az görülmektedir. Ayrıca daha şiddetli semptomlara ve yara izine neden olabileceği bilinmektedir. İyileşmesi 4 haftaya kadar sürebilmektedir. {2*}

Belirtileri;

• Ağız içinde büyük ve yuvarlak şişlikler
• Şiddetli ağrı
• Karıncalanma, yanma veya iltihaplanma
• Yeme, içme veya konuşma da zorluk

Herpetiform Aftlar:

Herpetiform aftlar çok nadir görülmektedir. Aft gelişen kişilerin sadece %5’inde bu türe rastlanmaktadır. Nadiren birleşip kümeler oluşturabilmektedirler. Bu durumda, iyileşme süresi birkaç haftayı bulabilir ve yara izi bırakma riskini artırabilmektedir. {3*}

Bazı semptomları:

• Ağız içinde küçük, toplu iğne başı büyüklüğünde şişlikler ve kümeler,
• Ağızda karıncalanma veya yanma hissi,
• Yeme, içme veya konuşma sırasında kötüleşen ağrı

Aftın Nedenleri ve Risk Faktörleri

Çoğunlukla genetik aile öyküsü olduğu durumlarda, aft gelişme riskinin arttığı bilinmektedir. Genellikle B3 (niasin), B9 (folik asit) veya B12 (kobalamin) gibi belirli vitaminlerdeki eksikliğin aft oluşumuna neden olabileceği bilinmektedir. Çinko, demir veya kalsiyum gibi mineral eksikliği durumlarında da aft oluşabilir veya durumun kötüleşmesine neden olabilmektedir. Bazı durumlarda ise, aftın nedeni bilinmemektedir.

Aftların en yaygın nedenleri:

• Stres
• Hormonal değişimler
• Gıda alerjisi
• Adet döngüsü
• Vitamin veya mineral eksikliği
•  Bağışıklık sistemi sorunları
• Ağız yaralanmaları

Aft Nasıl Teşhis Edilir?

Genellikle doktor tarafından, görsel muayene ile teşhis konulabilmektedir. {4*} Ancak bazı durumlarda doktor, kan testleri isteyebilir veya bölgeden biyopsi alınabilir:

•  Virüs
•  Vitamin veya mineral eksikliği
•  Hormon bozukluğu
•   Bağışıklık sistemi ile ilgili sorunlar

Aft Nasıl Tedavi Edilir?

Aftlar çoğunlukla tedavi edilmeden iyileşebilmektedirler. Ancak aftları hızlı tedavi etmek ve bunlardan korunmak için ek olarak yapılabilecek uygulamalar bulunmaktadır. Bunlar;

• Öncelikle bakteriyel enfeksiyonlardan korunmak için dişler düzenli olarak fırçalanmalı ve diş ipi kullanılmalıdır.
• Hızlı iyileşmesi için baharatlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır.
• Şiddetli ağrı durumlarında, ağız çalkalama suyu veya tuzlu su ile gargara yapılarak rahatsızlığın ve ağrının azaltılabilmesi mümkündür. {5*}

Aftlar İçin Evde Yapılabilecek İlaçlar

Aft yaraları için evde yapılabilecek kolay birkaç uygulama bulunmaktadır. Bunlar genellikle ağrıyı hafifletmede ve iyileşmeye destek olmada etkili yöntemler olarak bilinmektedir.

• Yaralara buz veya az miktarda magnezya sütü uygulamak (magnezyum hidroksit), ağrıyı hafifletmede ve iyileşmeyi hızlandırmada etkili olduğu bilinmektedir.
• Ağız, 1/2 bardak ılık su ve 1 çay kaşığı karbonat karıştırılarak hazırlanan karışım ile çalkalanarak, ağrı azaltılabilir ve aftların iyileşmesine yardımcı bir tedavi yöntemi olarak kullanılabilir.
• Balın aft tedavisinde etkili olabileceği düşünülmektedir. {6*}

Ağız Kanseri ile Aft Arasındaki Fark

Kanserli bir lezyon, aft gibi görünebilmektedir. Ancak bu yaranın tedavi olmadan iyileşemeyeceği bilinmelidir. Ağız kanserlerinin, boğazda ülser ve şişlik gibi semptomları aftınkine benzemektedir. Ancak ağız kanserini afttan ayıracak bazı belirgin semptomlar bulunmaktadır. Bu semptomlar; {7*}

• Ağız veya diş etlerinde kanama
• Sallanan dişler
• Yutma güçlüğü
• Kulak ağrısı olarak bilinmektedir.

Bu semptomlara ek olarak, boğaz ağrısının da eşlik ettiği durumlarda ağız kanseri şüphesi ile doktora başvurulması gerektiği belirtilmiştir.

Aft Oluşumunu Önlemek İçin İpuçları

Daha önceden aft oluşumuna neden olduğu düşünülen yiyeceklerden uzak durmak bu durumun tekrarlamasını engelleyecek faktörlerden biridir. Bu yiyecekler genellikle baharatlı, tuzlu veya asitli yiyeceklerden oluşmaktadır. Ayrıca ağız içinde kaşıntı, dilde şişme veya kurdeşen gibi alerji semptomlarına neden olan yiyeceklerden kaçınmanın da faydalı olacağı belirtilmiştir.

Ağız sağlığı korunmalı ve diş etlerini ve yumuşak dokuyu tahriş etmemek için yumuşak bir diş fırçası kullanılması önerilmektedir.

Stres nedeniyle aft çıkması durumunda, derin nefes alma ve meditasyon gibi stres azaltıcı ve sakinleştirici yöntemler de önerilmektedir.

Vitamin veya mineral eksikliğinin belirlenmesi ve bu minerallerin takviye edilmesi, aft oluşumunu önlemede faydalı olmaktadır. Sağlıklı ve dengeli bir diyet programının uygulanması ve gerekli durumlarda doktor tavsiyesi ile vitamin ve mineral takviyelerinin kullanılması önerilmektedir.

Bağışıklık Güçlendiren Vitaminler, Mineraller, Besinler, Çaylar, Çorbalar ve Takviyeler

Aftların Ciddi Komplikasyonları

Aftların birkaç hafta içinde düzelmediği durumlarda daha ciddi komplikasyonlar görülebilmektedir. Bunlar:

• Konuşurken, diş fırçalarken veya yemek yerken rahatsızlık veya ağrı
• Ağız dışına yayılan yaralar
• Bitkinlik
• Ateş

Bakteriyel enfeksiyonların yayılabileceği ve daha ciddi sorunlara neden olabileceği bilinmektedir. Dolayısıyla aftın, bakteriyel problemlerini hızlı bir şekilde durdurmak gerektiği belirtilmiştir.

Hangi Durumlarda Doktor veya Diş Hekimine Başvurulmalıdır?

Aft yaralarının ağrısı bazı durumlarda dayanılmaz olmaktadır. Bu durumun, hayatı ciddi şekilde etkilediği ve evde uygulanan tedavilerin işe yaramadığı zamanlarda doktora başvurulması önerilmektedir. Yemek yemede ve içmede güçlük çekilmesi veya aftın 3 haftadan fazla sürmesi durumunda tıbbi yardım alınması önerilmektedir. Ayrıca bazı durumlarda mutlaka doktor desteği alınması önerilmektedir:

• Büyük yaralar
• Yaraların patlaması
• Dayanılmaz acı
• Yüksek ateş
• İshal
• Döküntü
• Baş ağrısı