Osteoartrit Nedir?

Osteoartrit nedir? Osteoartrit, en sık görülen kronik eklem rahatsızlıklarından biridir. Dejeneratif artrit ya da dejeneratif eklem rahatsızlığı olarak da adlandırılır. Eklem, iki kemiğin bir araya geldiği bölgedir. Kıkırdak, kemiklerin uçlarını kaplayan koruyucu dokudur. Osteoartrit, kıkırdak dokunun parçalanarak eklemi oluşturan kemiklerin birbirine sürtmesine neden olur.

Osteoartrit her yaş grubunda görülebilir ama yaşlılıkta görülme sıklığı daha yüksektir. Osteoartrit, herhangi bir eklemde oluşabilir. Vücutta osteoartritten en sık etkilenen bölgeler:

• Eller
• Parmaklar
• Omuz
• Omurga
• Kalça
• Dizler

Osteoartrit, engelli olmanın önde gelen nedenlerinden biridir. Amerika Birleşik Devletleri’nde 32,5 milyondan fazla erişkinin osteartrit nedeniyle engelli kategorisinde bulunduğu açıklanmıştır. {1*}

Osteoartrit Belirtileri Nelerdir?

Osteoartrit ilerledikçe, ağrı daha yoğun bir hale gelir. Eklem ve çevresinde şişlik oluşabilir. Osteoartritin en yaygın semptomları:

• Eklem ağrısı
• Eklemde sertlik
• Esneklik kaybı ve azaltılmış hareket aralığı
• Parmakla etkilenen bölgelere bastırırken hassasiyet veya rahatsızlık
• İltihap
• Krepitus veya eklemlerinizi hareket ettirdiğinizde çatırdama, tıklama veya patlama sesleri

Osteoartritin Nedenleri Nelerdir?

Osteoartrit eklem hasarından kaynaklanan bir sağlık sorunudur. Yaş, osteoartrite yol açan eklem hasarının ana nedenlerinden biridir. Yaşlandıkça, eklemler daha güçsüz bir hale gelir ve osteoartritin oluşma riski artar. Osteoartritin vücudun bir bölümünde olması, diğer bölümlerinde olma riskini de artırır. Bununla birlikte, eklem hasarına neden olabilecek bazı faktörler vardır:

• Yırtık kıkırdak, çıkık eklemler veya bağ yaralanmaları gibi geçmiş yaralanmalar
• Eklem malformasyonu
• Obezite
• Duruş bozuklukları

Bazı risk faktörleri osteoartrit gelişme riskini artırır:

• Sosyoekonomik şartlar
• Cinsiyet (kadınlarda osteoartrit görülme riski erkeklerden daha yüksektir)
• En az 50 yaşında olmak
• Menopoza girmiş olmak
• Diz çökme, tırmanma, ağır kaldırma veya benzeri eylemleri içeren bir mesleğe sahip olmak
• Yaralanma veya sakatlanma öyküsü
• Fazla kilolu veya obez olmak
• Diyabet veya farklı bir artrit türü gibi eklem sağlığını etkileyen başka bir tıbbi öykü olması

Osteoartrit Tedavisi Nedir?

Osteoartrit tedavisi, semptomların yönetimine odaklanır. En iyi tedavi için semptomların şiddeti, konumu ve derecesi bir uzman tarafından değerlendirilmelidir. Çoğunlukla reçetesiz ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri ve geleneksel ilaçlar ağrı, sertlik ve şişlikten kurtulmak için yeterlidir.

Osteoartrit İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri Nelerdir?

Ağırlık Yönetimi: Fazla kilolu olmak, eklemleri zorlar ve ağrıya neden olur. İdeal kilonun üstündeki kişilerin birkaç kilo vermesi bile, bu baskıyı ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Bununla birlikte kilo kaybı, diyabet ve kalp hastalığı gibi sağlık sorunlarının ortaya çıkma riskini de azaltır.

Yeterli Uyku: Kasları dinlendirmek, şişliği ve iltihabı azaltmaya yardımcı olur. Geceleri yeterli ve kaliteli uyku almak, ağrının daha etkili biçimde yönetilmesine yardımcı olur.

Sıcak ve Soğuk Terapi: Kas ağrısını ve sertliğini gidermeye yardımcı olur. Ağrı hissedilen eklemlere günde birkaç kez 15-20 dakika sıcak veya soğuk kompres uygulanması tavsiye edilir.

Egzersiz Yapmak: Egzersiz, eklemlerin çevresinde bulunan kasları güçlendirerek hareket kabiliyetini artırmaya yardımcı olur. En az iki günde bir, 20-30 dakika fiziksel aktivite tavsiye edilir. Aktivite, sakatlanmaya neden olmaması için fazla efor gerektirmeyecek şekilde ayarlanmalıdır. Yürüyüş, yüzme, yoga gibi kasları güçlendiren ama fazla efor gerektirmeyen egzersizler tercih edilebilir.

Kilo vererek eklemlerinizi rahatlatmak istiyorsanız Hızlı Kilo Verme Yolları Nelerdir? Hızlı Kilo Verdiren Diyetler yazımızı okuyabilirsiniz.

Osteoartrit Komplikasyonları Nelerdir?

Osteoartrit, fiziksel ve duygusal komplikasyonlara neden olabilmektedir.

Fiziksel komplikasyonlar:

• Uyku kalitesinde azalma
• Ağrı veya hareket kabiliyetinde azalma sonucu kilo alımı
• Osteonekroz veya kemik ölümü
• Bağ ve tendonların aşınması
• Hemartroz veya eklemlerin yakınında kanama

Duygusal komplikasyonlar:

• İşlev kaybının neden olduğu anksiyete ve depresyon

Osteoartrit ve Kıkırdak Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?

Kıkırdak, kemikten daha yumuşak ve esnek bir yapıdır. Görevi, eklem uçlarını korumak ve kemiklerin uçlarını koruyarak kolayca hareket etmelerini sağlamaktır. Kıkırdak yapıda bir bozulma olduğunda, bu kemik yüzeyleri çukurlaşarak pürüzlü hale gelir. Bu durum eklem içinde ağrıya ve çevre dokularda tahrişe neden olur. Hasarlı kıkırdak doku kendini onaramaz çünkü kıkırdakta kan damarı bulunmaz.

Kıkırdak tamamen aşındığında, kemikler birbirine temas etmeye başlar. Kemiklerin birbirine temas etmesi, şiddetli bir ağrıya ve osteoartrit ile ilişkili diğer semptomlara neden olur.

Şiddetli Osteoartrit Nedir?

Osteoartrit tanısı koyulurken, 0’dan 4’e kadar derecelendirilen beş aşamalı bir skor verilir. İlk aşama (0) tipik bir eklemi temsil eder. Son aşama (4) ise şiddetli osteoartrit varlığını gösterir. Osteoartriti olan herkesin durumu 4.aşamaya kadar ilerlemez. Genelde hastalık, bu aşamaya ulaşmadan stabilize olur. Şiddetli osteoartriti olan kişilerde, bir veya daha fazla eklemde, kapsamlı veya tam kıkırdak kaybı vardır. Bununla birlikte, bu kişilerde kemikler arası sürtünme daha ciddi semptomlara neden olabilir:

• Artan şişme ve iltihaplanma: Eklem içindeki sinovyal sıvı miktarı artabilir. Normalde, bu sıvı hareket sırasında sürtünmeyi azaltmaya yardımcı olur. Bununla birlikte, daha büyük miktarlarda eklem şişmesine neden olabilir. Kırık kıkırdak parçaları da eklem sıvısı içinde yüzerek ağrıyı ve şişmeyi artırabilir.
• Artan ağrı: Aktiviteler sırasında ve dinlenirken ağrı hissedilebilir.
• Azalmış hareket kabiliyeti: Eklemlerdeki sertlik veya ağrı nedeniyle hareket etmek zorlaşır. Bu, eskiden kolay gelen günlük aktiviteleri yapmayı da daha güç bir hale getirir.
• Eklem stabilizasyonunda azalma: Eklemler daha az stabil hale gelebilir. Örneğin, dizlerde şiddetli osteoartrit varsa, kilitlenme (ani hareketsizlik) veya bükülme yaşanabilir. Burkulma, düşme ve yaralanmalara neden olabilir.
• Diğer semptomlar: Bir eklem aşınmaya devam ettikçe kas zayıflığı , kemik çıkıntıları ve eklem deformitesi de oluşabilir.

Şiddetli osteoartritin neden olduğu eklme hasarı geri dönülmezdir. Tedavi, semptomları azaltmaya yardımcı olacak şekilde düzenlenir.

Osteoartrit ve Romatoid Artrit Arasında Nasıl Bir İlişki Vardır?

Osteoartrit ve romatoid artrit aynı semptomları gösterir ancak farklı sağlık sorunlarıdır. {2*} Osteoartrit dejeneratif bir rahatsızlıktır, yani zamanla şiddeti artar. Romatoid artrit ise otoimmün bir bozukluktur. {3*}

Romatoid artriti olan kişilerde eklemlerin çevresinde bulunan yumuşak doku, vücut tarafından tehlikeli bir madde olarak algılanır ve bağışıklık sistemini uyarır. Bağışıklık sistemi bu dokuya saldırdığı için, eklem içerisinde sıvı birikir. Bu durum ağrı, şişlik ve iltihapla sonuçlanır.

Semptom gösteren bireylerin, hangi artrit türüne sahip olduğunu öğrenmek için mutlaka bir doktorla görüşmesi önerilir.

Osteoartrit Teşhisi Nasıl Konur?

Osteoartrit, genellikle ağır ilerleyen bir rahatsızlıktır. Ağrı ve hareket kabiliyetinde azalma gibi semptomlar ortaya çıkmadıkça teşhis etmesi zor olabilir. Osteoartriti teşhis etmek için röntgen ve MRI kullanılır. MRI, bir görüntüleme testidir. Kemik ve yumuşak dokuyu görüntülemek içşin radyo dalgaları ve manyetik alan kullanır.

Diğer tanı testleri ise romatoid artrit gibi eklem ağrısına neden olan diğer durumları belirlemek için yapılan kan testidir. {4*} Sinovyal eklem sıvı analizi ise, iltihaplanmanın altında yatan nedenin gut veya enfeksiyon olup olmadığını doğrulamak için yapılır.

Osteoartriti Olanlar Hangi Egzersizleri Yapmalı?

Osteoartriti olan kişilerin, özellikle kalça ve sırttaki ağrı için hafif tempolu açma germe egzersizleri yapması önerilir. {5*} Açma germe egzersizleri, hareket kabiliyetini artırmaya yardımcı olur. Bir egzersiz programına başlamadan önce kişiye uygun egzersizleri belirlemek için uzman görüşü alınması önerilir.

Osteoartrit Doğal Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Alternatif tedavi ve takviyeler, iltihap ve eklem ağrısını azaltmaya yardımcı olur, Semptomları hafifletir:

• Balık Yağı
• Yeşil çay
• Zencefil

Diğer alternatif tedavi seçenekleri:

• Akupunktur
• Fizik Tedavi
• Masaj terapisi
• Tuz banyoları
• Sıcak ve soğuk kompres

Bir takviye veya şifalı bitki kullanmaya başlamadan önce bu ürünler hakkında uzman bir doktorla görüşülmesi tavsiye edilmektedir.

Akupunktur yaptırmayı düşünüyorsanız Akupunktur Nedir? Akupunktur Tedavisi Nasıl Yapılır? yazımızı okuyabilirsiniz.

Osteoartrit Diyeti Nedir?

Osteoartrit varlığında, diyet ve beslenme önem taşır. Öncelikle, ideal kilosundan fazla olan kişiler, eklemlerde oluşan baskıyı azaltmak için kilo vermelidirler.

Flavonoidler, meyve ve sebzelerde bulunur. 2020 yılında yapılan bir çalışma, bazı osteoartrit türlerinde flavonoidlerden zengin bir diyet modelinin semptomları hafifletmeye yardımcı olduğunu göstermiştir. {6*}
Serbest radikaller, hücre hasarına neden olurlar. Birçok sebze ve meyvede bulunan antioksidanlar, iltihaplanma sonucu üretilen serbest radikallere karşı koruma sağlarlar.

Kaliteli ve dengeli bir beslenme modeli, iltihap ve şişliği azaltarak osteoporoz semptomlarını ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir. C vitamini, D vitamini, beta karoten ve omega-3 içeriği yüksek besinlerin tüketimi de semptomlar üzerinde olumlu etki göstermektedir.

Anti-inflamatuar özelliğe sahip gıdalardan zengin beslenmek de, ağrı ve şişliği ortadan kaldırmaya yardımcı olur.

Osteoartrit Çeşitleri Nelerdir?

Ellerde Osteoartrit

Osteoartrit elleri bir veya birkaç bölgesini etkileyebilir:

• Distal interfalangeal eklem
• Proksimal interfalangeal eklem (her parmağın orta eklemi)
• Başparmak ile bileği birleştiren eklem
• Bilek

Etkilenen ekleme göre ortaya çıkan semptomlar değişkenlik gösterir:

• Sertlik
• Ağrı
• Şişme
• Kızarıklık
• Zayıflık
• Hareket kabiliyetinde azalma
• Parmakları hareket ettirirken ağrı hissi
• Nesneleri kavrama veya tutma sorunu

Ellerde osteoartrit, kadınlarda erkeklere kıyasla daha sık görülür. El osteoartriti, günlük yapılan işleri yerine getirmeye engel olur.

Kalça Osteoartriti

Osteartrit bir veya iki kalça kemiğinde oluşabilir. Bu, genellikle her iki kalçada birlikte ortaya çıkan romatoid artritten farklılık gösterir. Kalçada gelişen osteoartrit yavaş ilerler. Birçok insan ilaç, egzersiz ve fizik tedavi kullanarak semptomları yıllarca yönetebilir. Baston gibi destekler de semptomları hafifletmeye yardımcı olur.
Kalçada osteoartrit ilerlerse, steroid enjeksiyon, ilaçlar veya ameliyat gerekebilir. Alternatif terapiler de tedaviyi desteklemektedir.

Dizlerde Osteoartrit

Kalça osteoartritiyle benzer olarak, diz osteoartriti de bir veya iki dizde oluşabilir. Yaş, genetik faktörler ve diz yaralanmaları dizlerdeki osteoartritin gelişiminde rol oynar. Koşma veya tenis gibi yoğun fiziksel aktiviteleri düzenli yapan sporcularda osteoartrit riski daha yüksektir. Dizlerin yoğun kullanıldığı egzersizler, diz ekleminde güçsüzlük ve instabiliteye neden olabilir. Bu nedenle fiziksel aktivitede çeşitlilik önerilir. Bu sayede eklem çevresindeki farklı kas grupları güçlenerek osteoartirit semptomları azalır.

Dizdeki osteoartritin tedavisi, osteoartritin evresine bağlıdır. Dizin etrafına bir dizlik takmak iyi bir cerrahi olmayan osteartirit tedavisidir. Dizlik, dizdeki baskıyı azaltarak şişliği ve ağrıyı azaltır. Dengeyi kurmaya yardımcı olarak hareket kabiliyetini artırır. Dizlik için birkaç çeşit bulunur ve kişiye en uygun dizliği seçmek için doktor tavsiyesi alınması önerilir.

Osteoartrit semptomlarını hafifletmek için spor yapmayı düşünüyorsanız Egzersiz Yapmak Neden Önemlidir? Egzersiz Yapmanın Faydaları Nelerdir? yazımızı okuyarak bilgi alabilirsiniz.

Servikal Osteoartrit

Amerikan Ortopedi Cerrahları Akademisi’nin yaptığı bir açıklamaya göre, 60 yaşın üzerindeki insanların %85’inden fazlası servikal osteoartritten etkilenmektedir. {7*} Servikal omurga eklemleri, omurgada esnekliğin korunmasına yardımcı olan bir hareket aralığına sahiptir. Bu eklemlerin etrafındaki omurga aşınmaya başladığında servikal osteoartrit ortaya çıkar. Servikal osteoartrit her zaman semptom göstermez. Hafif veya şiddetli görülebilecek semptomları vardır:

• Kürek kemiğinde, kolda veya parmaklarda ağrı
• Kas güçsüzlüğü
• Boyunda sertlik
• Çoğunlukla başın arkasında görülen baş ağrısı
• Kollarda/bacaklarda karıncalanma veya uyuşma

Bazen mesane kontrolü, bağırsak kontrolü veya denge kaybı gibi daha ciddi semptomlar da görülebilir. Bu semptomlar görüldüğünde en kısa zamanda tıbbi bir müdahale alınmalıdır.

Omurga (Spinal) Osteoartriti

Sırt ağrısı, spinal osteoartritin bir göstergesidir. Bu durum, omurgada yer alan eklemleri etkiler. Yaş ve omurga travması, spinal osteoartrit için potansiyel risk faktörleridir. Fazla kilolu veya eğilerek iş yapan kişiler de yüksek risk altındadır. Spinal osteoartrit semptomları ve şiddeti değişebilir:

• Sırttaki eklemlerde sertlik veya hassasiyet
• Kollarda veya bacaklarda zayıflık, uyuşma veya karıncalanma
• Hareket kabiliyetinde azalma

Tedavi edilmediği sürece, spinal osteoartrit semptomları şiddetlenebilir. Daha şiddetli semptomlar sakatlığa neden olabilir.

Osteoartriti Önlemek İçin Yapılması Gerekenler

Osteoartrit için yaş ve kalıtım gibi değiştirilemeyecek bazı risk faktörleri vardır. Fakat bazı risk faktörleri kontrol edilebilir ve bu osteoartritin ortaya çıkma riskini azaltır. Kontrol altına alınabilecek risk faktörlerini yönetmek için:

• Vücudu desteklemek: Yüksek tempolu veya uzun süreli bir egzersizlerde, vücudu çok zorlamadan egzersiz yapmaya özen gösterilmelidir.
• İdeal kiloyu korumak.
• Sağlıklı ve dengeli bir diyet modeline uymak.
• Yeterince dinlenmek.

Diyabeti olan kişilerin, kan şekerini takip etmesi de osteoartritin yönetilmesine yardımcı olmaktadır.