Kolesterol, kalp hastalığı ve kalp krizi riskinizi artırır. Kolesterol düşürücü diyet yerine kolesterol düşürücü ilaçlar kullanmanın birçok yan etkileri bulunmaktadır. Kolesterol düşürücü diyet ile kolesterolünüzü düşürücü yaşam tarzı değişiklikleri yapmayı tercih ederek sağlıklı yaşama adım atabilirsiniz.
Kolesterol Nedir?
Kolesterol, bir tür lipittir. Karaciğerinizin doğal olarak ürettiği, mumsu, yağ benzeri bir maddedir. Hücre zarlarının, belirli hormonların ve D vitamini oluşumu için hayati öneme sahiptir.
Kolesterol suda çözünmez, bu nedenle kanınızda kendi başına dolaşamaz. Kolesterolün taşınmasına yardımcı olmak için karaciğeriniz lipoprotein üretir.
Lipoproteinler, yağ ve proteinden yapılan parçacıklardır. Kan dolaşımınız yoluyla kolesterol ve trigliseritler (başka bir tür lipid) taşırlar. Lipoproteinin iki ana formu, düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ve yüksek yoğunluklu lipoproteindir (HDL).
Kanınız çok fazla LDL kolesterol (düşük yoğunluklu lipoprotein tarafından taşınan kolesterol) içeriyorsa, yüksek kolesterol olarak bilinir. Tedavi edilmediğinde yüksek kolesterol, kalp krizi veya felç dahil birçok sağlık sorununa yol açabilir.
Yüksek kolesterol tipik olarak hiçbir belirti vermez. Bu nedenle, kolesterol seviyenizi düzenli olarak kontrol ettirmeniz önemlidir.
LDL Kolesterol “Kötü Kolesterol” Nedir?
Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) genellikle “kötü kolesterol” olarak adlandırılır. Kolesterolü arterlerinize taşır. LDL kolesterol seviyeleriniz çok yüksekse, arterlerinizin duvarlarında birikebilir.
Oluşum aynı zamanda kolesterol plağı olarak da bilinir. Bu plak atardamarlarınızı daraltabilir, kan akışınızı sınırlayabilir ve kan pıhtılaşması riskinizi artırabilir. Kan pıhtısı kalbinizdeki veya beyninizdeki bir arteri tıkarsa, kalp krizi veya felce neden olabilir.
HDL Kolesterol “İyi Kolesterol” Nedir?
Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) bazen “iyi kolesterol” olarak adlandırılır. LDL kolesterolün vücudunuzdan atılması için karaciğerinize geri dönmesine yardımcı olur. Bu, arterlerinizde kolesterol plağının birikmesini önlemeye yardımcı olur.
Sağlıklı HDL kolesterol seviyelerine sahip olduğunuzda, kan pıhtılaşması, kalp hastalığı ve felç riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir.
Kolesterol seviyeleri kaç olmalıdır? İyi kolesterol (HDL-kolesterol) seviyesi kaç olmalı? Kötü kolesterol (LDL-kolesterol) seviyesi kaç olmalı? Trigliserid değeri kaç olmalı?
HDL – LDL Kolesterol ve Trigliserid Seviyeleri Kaç Olmalı?
Kolesterolünüzün yüksek olup olmadığını öğrenmenin tek yolu, kolesterolü desilitre kan başına miligram cinsinden ölçen bir kan testidir (mg/dL).
Toplam kan kolesterolü: Buna HDL, LDL ve toplam trigliseritinizin yüzde 20’si dahildir.
Trigliseridler seviyesi: Trigliseridler, 150 mg/dL’nin altında olmalıdır. Trigliseridler yaygın bir yağ türüdür. Trigliseritleriniz yüksekse ve LDL’niz de yüksekse veya HDL’niz düşükse, ateroskleroz gelişme riskiniz vardır.
HDL Kolesterol: HDL kolesterol sayısı ne kadar yüksekse o kadar iyidir. Kadınlarda en az 55 mg/dL, erkeklerde 45 mg/dL’den yüksek olmalıdır.
LDL Kolesterol: LDL kolesterol sayısı ne kadar düşükse o kadar iyidir. Kalp hastalığınız, kan damarı hastalığınız veya şeker hastalığınız yoksa 130 mg/dL’den fazla olmamalıdır. Bu koşullardan herhangi birine sahipseniz veya yüksek toplam kolesterolünüz varsa, 100 mg/dL’den fazla olmamalıdır.
Toplam (Total) kolesterol Değerleri Kaç Olmalı?
- Normal 200 mg / dL’den düşük.
- Sınırda yüksek 200-240 mg / dL
- Yüksek 240 mg / dL ve üstü
Kötü Kolesterol (LDL kolesterol) Değerleri Kaç Olmalı?
- 70 mg / dL’den düşük Çok yüksek kalp hastalığı riski taşıyan kişiler için ideal
- 100 mg / dL’den düşük Kalp hastalığı riski taşıyan kişiler için ideal
- 100-129 mg / dL Normale Yakın
- 130-159 mg / dL Sınırda yüksek
- 160-189 mg / dL Yüksek
- 190 mg / dL ve üstü Çok yüksek
İyi Kolesterol (HDL kolesterol) Değerleri Kaç Olmalı?
- 40 mg / dL’nin altında (erkekler) Düşük
- 50 mg / dL’nin altında (kadınlar) Düşük
- 50-59 mg / dL Daha iyi
- 60 mg / dL ve üzeri En iyi
Trigliseridler Değerleri Kaç Olmalı?
- 100 mg / dL’nin altında En uygun
- 150 mg / dL’nin altında Normal
- 150-199 mg / dL Sınırda yüksek
- 200-499 mg / dL Yüksek
- 500 mg / dL ve üstü Çok yüksek
“İyi” HDL kolesterol sağlığınız için faydalı olabilirken, yüksek seviyelerde “kötü” LDL kolesterol, özellikle okside olduğunda, kalp hastalığı, kalp krizi ve felç riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir. (1-2-3-4)
Bunun nedeni, oksitlenmiş LDL kolesterolün atardamarlarınızın duvarlarına yapışması ve bu kan damarlarını tıkayan plaklar oluşturması daha olasıdır.
Bununla birlikte, çok miktarda doymuş yağ, trans yağ ve şeker yemek kolesterol seviyelerini yükseltebilir.
Kolesterol Neden Yükselir?
Doymuş ve trans yağlı yiyecekleri fazla tüketmek kolesterolü yükseltir. Diğer yaşam tarzı faktörleri de kolesterolü yükselten etkenlerdir. Kolesterolü yükselten yanlış yaşam tarzı faktörlerinde başı çeken, hareketsizlik ve sigara içmektir.
Ayrıca genetiğinizde yüksek kolesterol olmanızın altında yatan etken olabilir. Genler ebeveynlerden çocuklara aktarılır. Bazı genler vücudunuza kolesterol ve yağları nasıl işleyeceği konusunda talimat verir. Ebeveynlerinizde yüksek kolesterol varsa, sizin de yüksek kolesterol sorunu yaşayabilirsiniz.
Nadir durumlarda, yüksek kolesterol, ailesel hiperkolesterolemiden kaynaklanır. Bu genetik bozukluk, vücudunuzun LDL’yi atmasını engeller. Ulusal İnsan Genomu Araştırma Enstitüsü’ne göre, bu durumdaki çoğu yetişkin 200 mg/dL üzerinde 300 mg/dL ve LDL kolesterol seviyelerinin üzerinde toplam kolesterol seviyeleri vardır.
Diyabet ve hipotiroidizm gibi diğer sağlık koşulları da yüksek kolesterol ve buna bağlı komplikasyonlar geliştirme riskinizi artırabilir.
Yüksek Kolesterolün Sebepleri Nelerdir?
Aşağıdaki durumlarda yüksek kolesterol riskiniz yüksektir.
- Aşırı kilolu veya obez
- Sağlıksız bir diyet yemek
- Hareketsiz yaşam
- Sigara tütün mamülleri
- Ailede yüksek kolesterol olanlar
- Diyabet, böbrek hastalığı veya hipotiroidizm
Kolesterolün yaşı yoktur.
Yüksek Kolesterol Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Yüksek Kolesterol tedavi edilmezse, atardamarlarınızda plak birikmesine neden olabilir. Zamanla bu plak arterlerinizi daraltabilir. Bu durum ateroskleroz olarak bilinir.
Ateroskleroz ciddi bir durumdur. Atardamarlarınızdan kan akışını sınırlayabilir. Aynı zamanda tehlikeli kan pıhtıları geliştirme riskinizi de artırır.
Ateroskleroz, aşağıdakiler gibi hayatı tehdit eden birçok soruna neden olabilir:
- İnme
- Kalp krizi
- Anjina (göğüs ağrısı)
- Yüksek tansiyon
- Periferik vasküler hastalık
- Kronik böbrek hastalığı
- Yüksek kolesterol ayrıca safra dengesizliği oluşturarak safra taşı riskinizi artırabilir.
Yüksek Kolesterol Nasıl Teşhis Edilir
Kolesterol seviyenizi ölçmek için doktorunuz basit bir kan testi kullanacaktır. Lipid panel olarak bilinir. Toplam kolesterol, LDL kolesterol, HDL kolesterol ve trigliserit düzeylerinizi değerlendirmek için kullanabilirler.
Bu testi yapmak için doktorunuz veya diğer sağlık uzmanınız kanınızdan bir örnek alacaktır. Bu örneği analiz için bir laboratuvara gönderecekler. Test sonuçlarınız mevcut olduğunda, kolesterol veya trigliserit seviyelerinizin çok yüksek olup olmadığını size bildireceklerdir.
Bu teste hazırlanmak için doktorunuz sizden en az 12 saat önceden herhangi bir şey yemekten veya içmekten kaçınmanızı isteyebilir.
Kolesterol Nasıl Düşürülür?
Kolesterolünüz yüksekse, yaşam tarzı değişiklikleri kolesterolü doğal yolla düşürmenin en güvenli yoludur. Doğal yolla kolesterol nasıl düşürülür?
Kolesterolü düşürmenin birçok yolu ve gıdası vardır. Diyetle düşürmek istiyorsanız, Kolesterol Düşürücü Diyet yazımızı okuyabilirsiniz. Kolesterol düşürücü diyetle beraber, egzersiz alışkanlıklarınızda veya günlük rutinlerinizde değişikliğe gidebilirsiniz. Tütün ürünleri içiyorsanız, bırakmayı deneyebilirsiniz.
Kolesterol Düşürücü Diyet Nasıl Yapılır?
Sağlıklı kolesterol seviyelerine ulaşmanıza ve bunu korumanıza yardımcı olmak için, kolesterol düşürücü diyet en iyisidir.
- Kolesterol, doymuş yağlar ve trans yağlar açısından yüksek gıdaları azaltın.
- Tavuk, balık ve baklagiller gibi yağsız protein kaynaklarını seçin
- Meyveler, sebzeler ve tam tahıllar gibi çok çeşitli yüksek lifli yiyecekler yiyin
- Kızarmış yiyecekler yerine pişmiş, ızgara, buharda pişirilmiş, ızgara ve kavrulmuş yiyecekleri tercih edin
- Fast food ve abur cuburdan kaçının
Kolesterol, Doymuş Yağlar veya Trans Yağların Olduğu Gıdalar Nelerdir?
- Kırmızı et, sakatat, yumurta sarısı ve yüksek yağlı süt ürünleri
- Kakao yağı, hurma yağı veya hindistancevizi yağı ile yapılan işlenmiş yiyecekler
- Patates cipsi, soğan halkaları ve kızarmış tavuk gibi trans yağda kızartılmış yiyecekler
- Kurabiye ve kek vb. unlu mamuller
Omega-3 yağ asitleri içeren balık ve diğer yiyecekleri yemek de LDL seviyenizi düşürmeye yardımcı olabilir. Örneğin, somon, uskumru ve ringa balığı zengin omega-3 kaynaklarıdır. Ceviz, badem, öğütülmüş keten tohumu ve avokado da omega-3 içerir.
Kolesterol düşürücü diyeti buradan okuyabilirsiniz.
Yüksek Kolesterollü Gıdalar Nelerdir?
Yüksek kolesterol, et, yumurta ve süt ürünleri gibi hayvansal ürünlerde bulunur. Yüksek kolesterolü tedavi etmeye yardımcı olmak için, yüksek kolesterollü gıdaları sınırlamalısınız.
Yüksek Kolesterol Gıdalar
- Kırmızı etin yağlı kesimleri
- Karaciğer ve diğer organ etleri
- Yumurtalar, özellikle sarısı
- Tam yağlı peynir, süt, dondurma ve tereyağı gibi yüksek yağlı süt ürünleri
Doktorunuzun tavsiyelerine bağlı olarak, bu gıdalardan bazılarını ölçülü olarak yiyebilirsiniz.
Kolesterol Doğal Yollarla Nasıl Düşürülür?
İlaçsız kolesterolü düşürebilirsiniz. İlaçsız kolesterol düşürmek için, kolesterol düşürücü diyet, düzenli egzersiz yapmak ve tütün ürünlerinden uzak durmak yeterli olabilir.
Ayrıca kolesterolü düşürmek için şifalı bitki baharatlarda mevcuttur. Bitki ve besin takviyeleri iyi bir diyetle kolesterol seviyelerinizi düşürmeye yardımcı olabilir.
Kolesterol Düşürücü Şifalı Bitki ve Baharatlar Nelerdir?
Kolesterolü ne düşürür? Kolesterol doğal yollarla düşürülür mü? Gibi sorular için bir den çok yanıt olsa da tek bir yanıt yeterlidir. Kolesterol düşürücü diyetle birlikte aşağıdaki şifalı bitki ve baharatları kullanmak kolesterol düşürücü ilaçlar gibi etki yapabilir.
Kolesterol Düşürücü Şifalı Bitki ve Baharatlar
- Sarımsak
- Alıç
- Astragalus
- Kırmızı pirinç mayası
- Bitki sterol ve stanol takviyeleri
- Yulaf kepeği ve yulaf ezmesi
- Sarı pisilyum, pisilyum tohum kabuğunda bulunur
- Öğütülmüş keten tohumu
Herhangi bir bitkisel veya besin takviyesi almadan önce daima doktorunuzla konuşun. Bazı durumlarda, aldığınız diğer ilaçlarla etkileşime girebilirler.
Yüksek Kolesterol Nasıl Önlenir
Yüksek kolesterol için genetik risk faktörleri kontrol edilemez. Bununla birlikte, yaşam tarzı faktörleri yönetilebilir.
Yüksek kolesterol riskinizi azaltmak için:
- Kolesterol ve hayvansal yağlar açısından düşük ve lif içeriği yüksek, besleyici bir diyet yapın.
- Aşırı alkol tüketiminden kaçının.
- Sağlıklı kilonuzu koruyun.
- Düzenli egzersiz.
- Sigara içmeyin.
Rutin kolesterol taraması için doktorunuzun tavsiyelerine uymalısınız.
