Farkında olunmadan küfler sağlığımızı etkilemektedir. Bu yüzden akla gelmese bile vücudun küflerden nasıl arındırılacağı bilinmesi gereken bir konudur. Hasta olunduğunda, hastalık sebebi küfler olsa bile fark edilmeyebilmektedir. Bunun nedeni, küflerin sebep olduğu toksisitenin diğer birçok rahatsızlıkla aynı semptomları göstermesidir. Küflerin sebep olduğu hastalıklar genellikle yanlış teşhis edilmekte ve tedavi edilememektedir.
Küflere maruz kalındığında aşağıdaki semptomlar görülebilmektedir;
- Tükenmişlik
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Ateş
- Baş ağrısı
- Eklem ağrısı
- Hafıza sorunları
- Baş dönmesi
- Sinüs enfeksiyonları
- Hırıltı
- Odaklanmada zorluk
- Işığa duyarlılık
- Deri döküntüsü
- Sindirim problemleri
Küf toksinleri birbirinden farklı semptomlara neden olmaktadır. Bunun temel sebeplerinden biri, küflerin bağışıklık sistemini baskılaması ve zarar vermesidir. Ayrıca küfler diğer hastalıklara karşı da vücudun savunmasız kalmasına sebep olmaktadır. {1*}
Küf Nerelerden Bulaşır?
Küfe maruz kalma durumu oldukça yaygındır. Küf havada, rutubetli veya sudan zarar görmüş binalarda hatta yediğimiz yiyeceklerde bulunmaktadır. Genellikle küf içeren yiyecekler arasında;
- Tahıllar,
- Kuruyemişler,
- Baharatlar,
- Kahve,
- Süt ve süt ürünleri bulunmaktadır. {2*}
İç mekanlarda ve dış mekanlarda küfe maruz kalındığında küf sporları aşağıdaki maddelere yapışabilmektedir. Bunlar:
- Giysiler,
- Ayakkabılar,
- Evcil hayvanlar,
- Yeniden kullanılabilir market torbalarıdır.
Küfler hemen hemen her yerden bulaşabilmektedir. Nemli bir ortamda kaldığında ise büyüyerek çoğalmaktadır.
Küfler Toksin Üretir
Küfler doğada ölü ağaçların ve düşen yaprakların parçalanmasını (ayrışmasını) hızlandıran organizmalardır. Bazı küf türleri peynir ve antibiyotik yapmak için kullanılmaktadır. Ancak birçok küf türü sağlık için tehlikelidir. Küflerin ürettiği mikotoksinler, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilen zehirli maddeler üretmekte ve çeşitli toksik semptomlara neden olmaktadır. En yaygın görülen zararlı mikotoksinler;
- Aflatoksin,
- Okratoksin.
Bu mikotoksinlere maruz kalmak kronik alerjiden kansere kadar önemli sağlık sorunlarına neden olmaktadır. Vücut bu toksinleri atamadığında, kalıcı veya tekrarlayan hasarlara sebep olmakta ve vücutta uzun süreli olarak depolanabilmektedir.
Mikotoksinlerin Sağlığa Zararları
Mikotoksinler sinsi organizmalardır. Küfler, burun delikleri ve akciğer gibi organlarda dolaşıp kolonize olmasına rağmen kan dolaşımına giremezler. Mikotoksinler ise kan dolaşımına girebilmektedir.
Bu toksinler, bağışıklık sistemini ele geçirerek kişiyi enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirmektedir. Eğer kişinin bağışıklık sistemi zayıfsa (otoimmün rahatsızlıkları olan ya da kanser tedavisi gören kişiler gibi), mikotoksinler bundan faydalanmaktadır. {3*}
Yapılan araştırmalar mikotoksinlerin aşağıdaki belirtilere neden olduğunu göstermektedir;
- Nefes almayı zorlaştıran akciğer iltihabına neden olmaktadır.
- Yararlı bakterilerin azalmasına neden olmakta ve patojenleri destekleyerek bağırsak sağlığını bozmaktadır.
- Kronik yorgunluk sendromunu tetiklemektedir.
- Beyin fonksiyonunu ve hafızayı etkilemektedir.
- Kansere ve karaciğer hasarına neden olur.
- Alerji ve astıma neden olur. {4*} {5*} {6*} {7*} {8*} {9*}
Küf toksisitesi sıklıkla yanlış teşhis edilmektedir. Geniş kapsamlı etkileri sebebi ile genellikle depresyon, multipl skleroz veya otoimmün gibi diğer durumlar ile karıştırılmaktadır. Ayrıca mikotoksinler, Lyme hastalığına, İBS (irritabl bağırsak sendromu) ve fibromiyalji gibi hastalıklar ile de bağlantılıdır.
Dikkat! Genleriniz Sizi Savunmasız Hale Getirebilir.
İnsanların yaklaşık %25’i genetik olarak küfe maruz kaldığında hastalanmaya yatkındır. Genetik olarak küfe maruz kalınıp kalınmadığı, HLA-DR adı verilen basit bir test ile tespit edilebilmektedir.
Küfe duyarlı kişilerin vücudu, mikotoksinleri kolayca tanımlayamaz ve onlardan kurtulamaz. Bu durum da mikotoksinlerin vücutta birikmesine ve zarar vermelerine neden olmaktadır Genetik olarak küfe duyarlı kişiler az miktarda mikotoksine maruz kaldıklarında bile hasta olabilmektedir.
Genetik olarak küf hastalığına yatkın olunmasa bile mikotoksinler sağlığı etkileyebilmektedir. Sağlıklı bireyler de kronik veya yoğun küfe maruz kaldıklarında hastalanabilmektedir. Bağışıklık sistemi zayıf kişiler, vücut küfü tanımlayabilse bile, küf toksisitesine karşı savunmasız kalmaktadır.
Kaynaklar
{1*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC145304/
{2*} https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fmicb.2016.02170/full
{3*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12857779/
{4*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27382275/
{5*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5834427/
{6*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3705282/
{7*} https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0006899317302901?via%3Dihub
{8*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19875698/
{9*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20194814/