Kronik Ağrı Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir? Kronik ağrı sendromu 12 haftadan uzun süren ve vücudun herhangi bir bölümünde kronik ağrıya sebep olan sendromdur. Kronik ağrı, akut ağrıdan farklıdır. Çünkü tipik olarak yaralanma veya hastalıktan kaynaklanır, zaman içinde de azalma olmaz. Bunun yerine aylar veya yıllar boyunca devam eden semptomlara neden olur. Ayrıca kronik ağrısı olan kişilerin yaklaşık yüzde 25’i, fiziksel ağrıya ek olarak depresyon ve anksiyete gibi psikolojik semptomlara neden olan kronik ağrı sendromu (CPS) yaşamaktadır. [1*]
Kronik ağrı sendromu yaşayan kişiler, iş hayatı, sosyal hayat ve eğlence gibi aktiviteler de dahil olmak üzere temel yaşam alanlarında kısıtlanmaktadır.
Kompleks bölgesel ağrı sendromu ise (CRPS, bazen kronik bölgesel ağrı sendromu olarak adlandırılır), genellikle bir uzvunu (kol, bacak, el veya ayak) etkileyen ve bir yaralanmayı takiben altı aydan uzun süren ağrıdır. CRPS’nin periferik ve merkezi sinir sistemlerinin arızalanmasından kaynaklandığına inanılmaktadır. [2*]
Kronik ağrının en yaygın türlerinden bazıları şunlardır:
- Kas ağrıları
- Sırt ağrısı
- Boyun ağrısı
- Eklem ağrısı ve artrit
- Karıncalanma ve sarsılma dahil sinir ağrıları
- Kemik ağrısı
- Baş ağrısı / migren
- Rahim ağrısı / endometriozis
- İltihaplı bağırsak ve mide ağrıları
Kronik Ağrı Sendromu Geçer mi?
Ulusal Sağlık Enstitüleri bu ağrılar için “Genellikle tedavi edilemez, ancak yönetilebilir.” demektedir. Kronik ağrı tedavisinde kullanılan ilaçlara ek olarak takviyeler ve terapi gibi doğal ağrı kesiciler de genellikle semptomları azaltmaya ve kişinin günlük aktivitelerini yapmasına yardımcı olabilmektedir. Ancak altta yatan nedenlere bağlı olarak ağrı hiçbir zaman tamamen kaybolmayabilmektedir.
Kronik ağrı sendromu, hastalar için son derece sinir bozucu olabilmektedir. Çünkü bu sendrom, zaman zaman ilaçlara veya diğer tedavilere olumlu yanıt vermeyebilmektedir. Her birey, tedavi seçeneklerine farklı yanıt verdiği için sendrom, kişiye uygun ilaçlar, psikoterapi ve bir dizi alternatif tedavi programlarını kapsayan “çok disiplinli bir yaklaşım” ile tedavi edilmektedir.
Kronik Ağrı Belirtileri
Kronik ağrı sendromunda, kişinin yaşam kalitesini etkilenmesinin dışında fiziksel ve zihinsel semptomlar da görülmektedir. Kronik ağrı kişinin hareketlerini sınırlayabildiği için önemli ve eğlenceli aktiviteleri gerçekleştirmede zorluk oluşturmaktadır. Bu durum gündelik aktiviteleri kısıtlanan kişide umutsuzluğa yol açabilmektedir. Bunların dışında kronik ağrı sendromunun semptomları şunlardır:
- Keskin/donuk, sabit/aralıklı yanma veya ağrı hissi
- Hareketliliğe ve günlük aktivitelere kısıtlamalar
- Esnekliği kaybetme, güçsüzlük ve dayanıklılığı yitirme
- Artan kaygı, depresyon ve ruh hali değişiklikleri
- Alkol, opioidler ve diğer ağrı kesici ilaçlara bağımlılık için riskin artması
- Yaşam kalitesinin düşmesi
- Yorgunluk ve uyku bozuklukları
- İştahta değişiklikler, kilo kaybı ya da aşırı kilo alımı
- Düşük libido
- Evlilik, aile ve iş yaşamında sorunlar
- İntihar düşünceleri ve girişimlerinin artması
Kronik Ağrı Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kronik ağrı, nöromüsküler (kas ve sinir hastalıkları), üreme, gastrointestinal ve ürolojik bozukluklar gibi birçok farklı faktörden kaynaklanabilmektedir. Bazen birden fazla durum kronik ağrıya neden olabilirken, bazen de kronik ağrının açık veya tanımlanabilir bir nedeni bulunmamaktadır. Yaygın görülen kronik ağrı nedenleri şunlardır:
- Yaralanma veya travma
- Eklem hastalıkları
- Kas ve iskelet sistemi bozuklukları
- Romatoid artrit veya Lyme hastalığı gibi otoimmün hastalıklar
- Enfeksiyonlar
- Viseral ağrı sendromu, GÖRH, ülser, bağırsak tıkanıklığı veya inflamatuar bağırsak hastalığı gibi gastrointestinal bozukluklar
- İnme
- Epilepsi
- Kırıklar
- Duruş bozukluğu ve hareketsiz yaşam tarzı
- Fibromiyalji
- Reiter sendromu
- Alerjiler
- Endometriozis ve üreme hastalıkları
- Kalp-damar hastalıkları
- Kemoterapötik, radyasyon veya cerrahi komplikasyonlardan kaynaklanan yan etkiler
- Kas gerilmeleri, spazmlar ve burkulmalar
- Piriformis sendromu
- Fıtıklar (obturator, siyatik, kasık, femoral, spigel, perine, göbek fıtıkları gibi)
- Ortopedik rahatsızlıklar
Risk faktörleri ise şunlardır:
- 65 yaş üstü olmak
- Kadın olmak
- Aşırı kilolu olmak
- Majör depresyon, somatizasyon bozukluğu, hipokondriyazis veya konversiyon bozukluğu gibi psikolojik sendrom geçmişine sahip olmak
Kronik Ağrı Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
Doktorlar için kronik ağrı sendromunu teşhis etmek zor olabilmektedir. Kronik ağrılar kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir. Kronik ağrıyı doğru şekilde teşhis etmek için kullanılabilecek tek bir test yoktur. Semptomları ölçebilen ve ağrının yerini tespit edebilen birkaç test yapılması gerekmektedir. Çoğu zaman, doktorun teşhis koymasına ve kronik ağrıya sebep olan durumun ne olduğunu anlayabilmesine yardım etmek için hastalar ağrılarının türünü, ağrının başladığı ve bittiği zamanları, ağrıyan bölgeyi ve rahatsızlığın geçmişini doktorlarına açıklamalılardır.
Doktorlar, ağrının nedenini belirlemeye yardımcı olmak için bir dizi test kullanabilmektedir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Radyografi
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
- Bilgisayarlı tomografi taraması.
Kronik Ağrı Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Kronik ağrıyı ilaçlarla tedavi ederken ortaya çıkan sorunlar, bu ilaçların her zaman işe yaramaması ve birçoğunun uyuşukluk, baş dönmesi, kalp atışının hızlanması, hafıza bozukluğu, iştah değişiklikleri, kilo değişiklikleri ve bazen bağımlılık gibi yan etkilere neden olması tedavinin sağlıklı şekilde tamamlanmasına engel teşkil edebilmektedir.
The National Pain Strategy kurumu kronik ağrısı olan kişiler için aşağıdaki tedavi seçeneklerini önermektedir:
- Sinir blokları (Sempatik sinirlerin aktivitesini doğrudan engellemek ve kan akışını iyileştirmek için omurganın yanına bir anestezik enjekte etmek)
- Elektro-stimülasyon
- Fizik Tedavi
- Ameliyat
- Konuşma terapisi ya da psikolojik danışmanlık
- Biofeedback eğitimi
Kronik Ağrı Yönetimi: 6 Doğal Tedavi
Kronik ağrı sendromu teşhis edilen kişiler, gündelik yaşamlarında değişiklikler yaparak, profesyonellerden destek alarak, sağlıklı ve dengeli bir beslenme modeli oluşturarak ve uçucu yağların faydalarından yararlanarak kronik ağrılarını yöneltebilmektedir. Kronik ağrı sendromlarının etkilerini azaltmanıza yarayacak 6 doğal tedavi şunlardır:
Fizik Tedavi ve Diğer Uygulamalı Terapiler
Araştırmalar, fizik tedavi, ergoterapi ve egzersiz programlarını içeren rehabilitasyon hizmetlerinin, kan dolaşımını iyileştirme, sertlik ve ödemi azaltma ve etkilenen vücut bölümünün esnekliğini, gücünü ve işlevini iyileştirme gibi faydaları olduğu için kronik ağrıyı tedavi etmeye yardımcı olmak için kullanılabileceğini göstermektedir. Egzersiz ve hareketin ayrıca stresi azaltmaya, yaşam kalitesini ve uykuyu iyileştirmeye ve kronik ağrı ile ilişkili ikincil beyin değişikliklerini önlemeye veya tersine çevirmeye yardımcı olduğu gözlemlenmiştir.
Kronik ağrıyı yönetmeye yardımcı olmak için kullanılan fizik tedavi teknikleri arasında sıcak veya soğuk kompres uygulamaları, konumlandırma, germe egzersizleri, traksiyon, köpük yuvarlama egzersizleri veya kendi kendine miyofasyal gevşetme, yuvarlanma ve masaj yer almaktadır. [3*] Bunların tümü, günlük görevleri yerine getirmeyi kolaylaştırmaya ve kişinin kendine güvenini artırmaya yardımcı olabilmektedir,
Aynı nedenlerle kullanılabilecek diğer uygulamalı tedaviler arasında transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS) ve kayropraktik ayarlamalar yer almaktadır.
Yoga, Akupunktur ve Tai Chi
Kronik ağrı tedavisinde tamamlayıcı veya alternatif tıp yaklaşımları ek rahatlama sağlamaktadır. Bazı araştırmalar, yaralanmalar, artrit veya fibromiyalji gibi kronik ağrıları olan kişilerin tai chi, akupunktur, kuru iğne tedavisi, meditasyon, masaj terapisi, yoga ve diğer ilgili alternatif tedaviler gibi zihin-vücut tekniklerini uygulamanın faydalı olabileceğini göstermektedir.
Psikoterapi
Hem fiziksel hem de psikolojik stres, kronik ağrıları arttırmaktadır. [4*] Yeni araştırmalar, özellikle depresyon veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi ikincil semptomlar yaşayan bireyin, kronik ağrı tedavisini psikoterapi ile birlikte yürütmesi gerektiğini göstermektedir. Bu tedaviler, ağrı hakkında farklı düşünme ve tepki verme yollarını öğretmede, karar vermeyi geliştirmede ve ağrıyla baş etme yeteneğini artırmada yardımcı olmaktadır.
Gevşeme Terapileri ve Kişisel Bakım
Konu ağrıyı yönetmeye geldiğinde kişisel bakımın ve rahatlamanın önemi göz ardı edilmemelidir. Kişisel bakım ve gevşeme uygulamaları ile ağrının azaltılabileceği yollardan bazıları şunlardır:
- Aşırı yorgunluktan kaçınmak,
- Rahatsız edici pozisyonlardan ve kötü duruştan kaçınmak,
- Hafif ama düzenli egzersiz yapmaya çalışmak,
- Düzenli uyku alışkanlığı oluşturmak,
- Dengeli beslenme
- Nefes alma teknikleri
- Günlük tutma
- Meditasyon
Uçucu Yağlar ve Takviyeler
Bazı uçucu yağlar, özellikle nane ve sığla yağı iltihaplanma ve ağrıyı yönetmeye yardımcı olabilmektedir. Lavanta yağı da rahatlama ve uykuya yardımcı olmak, çuha çiçeği yağı ise rahim ağrıları, krampları, PMS tipi ağrılar için kullanılabilmektedir. Aşağıda, ağrı yönetimini destekleyebilecek bazı takviye ve diğer doğal tedavi örnekleri verilmiştir:
- Zerdeçal: İltihap önleyici bileşikler içermektedir.
- Kollajen: Eklemleri, sindirim sistemini, belirli organları ve bağ dokusunu onarmaya yardımcı olmaktadır.
- Omega-3: Anti-inflamatuar bir bileşen olması bakımından ağrı için olası alternatif tedavi olarak kullanılabilmektedir.
- Kapsaisin içeren besinler: Kapsaisin maddesi, kas ağrısını, gerginliği ve hatta cilt enfeksiyonlarını tedavi etmeye yardımcı olmaktadır. Kırmızı biber, zencefil, yeşil çay, hindistan cevizi kapsaisin maddesini içeren besinlerdendir.
- Epsom tuzu: Magnezyum açısından zengin epsom tuzu, kemik ve eklem ağrıları ve kas ağrıları için doğal bir ağrı kesicidir.
