İyot Eksikliğinin 10 Belirtisi
İyot eksikliği neden olur? İyot ne işe yarar? İyot eksikliği belirtileri nelerdir? İyot eksikliği nasıl geçer? İyot eksikliği kimlerde görülür? Doğal yoldan iyot nasıl alınır?İyot eksikliği tehlikeli midir? İyot eksikliği için ne yemeli?Günde ne kadar iyot almak gerekir? İyot açısından zengin yiyecekler nelerdir?
İyot eksikliğinin 10 belirtisi. İyot, deniz ürünlerinde yaygın olarak bulunan temel bir mineraldir. Düşük iyot seviyeleri, boyun şişmesi ve kilo alımı gibi semptomlara neden olabilir. Tiroid bezi, iyotu büyümeyi kontrol etmeye, hasarlı hücreleri onarmaya ve sağlıklı bir metabolizmayı desteklemeye yardımcı olan tiroid hormonları yapmak için kullanır. Bu nedenle, düşük seviye iyot eksikliği yaşarken düşük seviyede tiroid uyarıcı hormonun diğer semptomlarına da sebep olabilir. {1*}
Dünya çapındaki insanların üçte biri iyot eksikliği riski altındadır. İyot eksikliği risk grupları: {2*}, {3*}, {4*}, {5*}
- Hamiller
- Toprakta çok az iyot bulunan ülkelerde yaşayan insanlar (Güney Asya, Güneydoğu Asya, Yeni Zelanda ve Avrupa ülkeleri)
- İyotlu tuz kullanmayanlar
- Vejetaryen veya vegan diyeti uygulayanlar
İyot Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
İyot eksikliği şiddetli semptomlara neden olabilir. Boyunda şişlik, hamilelikle ilgili sorunlar, kilo alımı ve öğrenme güçlüklerini içerir. İyot eksikliği semptomları hipotiroid veya düşük tiroid hormonları semptomlarına benzerdir.
Boyunda şişlik
Boynun ön kısmındaki şişlik, iyot eksikliğinin en yaygın belirtisidir. Buna guatr denir ve tiroid bezi çok büyüdüğünde ortaya çıkar. Tiroid bezi boynun ön tarafında küçük, kelebek şeklinde bir bezdir. Tiroid uyarıcı hormondan (TSH) sinyal alarak tiroid hormonu üretir. {6*}
TSH seviyeleri yükseldiğinde, tiroid bezi tiroid hormonları yapmak için iyot kullanır. Bununla birlikte, vücudun iyot seviyesi düşük olduğunda, yeterince iyot üretemez. Telafi etmek için, tiroid bezi daha fazlasını yapmaya çalışmak için daha çok çalışır. Bu, hücrelerin büyümesine ve çoğalmasına neden olarak sonunda guatre yol açar. Neyse ki, çoğu vaka iyot alımını artırarak tedavi edilebilir. Ancak guatr uzun yıllardır tedavi edilmezse kalıcı tiroid hasarına neden olabilir.
Beklenmeyen Kilo Alımı
Beklenmeyen kilo alımı, iyot eksikliğinin başka bir işaretidir. Vücutta tiroid hormonları yapmak için yeterli iyot yoksa oluşabilir. Bunun nedeni, tiroid hormonlarının, metabolizma hızını kontrol etmeye yardımcı olmasıdır.Tiroid hormon seviyeleri düşük olduğunda, vücut dinlenirken daha az kalori yakar. Yani, yediğiniz yiyeceklerden daha fazla kalori yağ olarak depolanır. {7*}, {8*}
Diyete daha fazla iyot eklemek, vücudun daha fazla tiroid hormonu yapmasına yardımcı olacağı için yavaş metabolizmanın etkilerini tersine çevirmeye yardımcı olabilir.
Yorgunluk ve Halsizlik
Yorgunluk ve halsizlik de iyot eksikliğinin yaygın belirtilerindendir. Bazı araştırmalar, iyot eksikliği vakalarında ortaya çıkan düşük tiroid hormon düzeyine sahip kişilerin yaklaşık %80’inin kendilerini yorgun, halsiz ve zayıf hissettiklerini bulmuştur. {9*}
Bu semptomlar, tiroid hormonlarının vücudun enerji yapmasına yardımcı olması nedeniyle ortaya çıkar. Tiroid hormon seviyeleri düşük olduğunda, vücut normalde yaptığı kadar enerji üretemez. Bu, enerji seviyelerinin düşmesine ve kendinizi zayıf hissetmenize neden olabilir. 2.456 kişide yapılan bir araştırma, yorgunluk ve halsizliğin, düşük veya hafif düşük tiroid hormonu seviyeleri olan kişilerde en yaygın semptomlar olduğunu bulmuştur. {10*}
Yorgunluk hakkında daha fazla bilgi almak için Kronik Yorgunluk Tedavisi yazımızı okuyabilirsiniz.
Saç Dökülmesi
Tiroid hormonları saç köklerinin büyümesini kontrol etmeye yardımcı olur. Tiroid hormon seviyeleriniz düşük olduğunda, saç köklerinin yenilenmesi durabilir ve bu da saç dökülmesine neden olabilir. {11*}, {12*}
700 kişide yapılan bir araştırma, düşük tiroid hormon düzeyine sahip kişilerin %30’unun saç dökülmesi yaşadığını bulmuştur. Bununla birlikte, diğer araştırmalar, düşük tiroid hormon düzeylerinin yalnızca ailesinde saç dökülmesi öyküsü olanlarda saç dökülmesine neden olduğunu bulmuştur. {13*}
İyot eksikliği nedeniyle saç dökülmesi yaşıyorsanız, bu mineralden yeterince almak tiroid hormon seviyenizi düzeltmeye ve saç dökülmesini durdurmaya yardımcı olabilir.
Kuru Cilt
Kuru ve pul pul dökülmüş cilt, iyot eksikliği olan birçok kişiyi etkileyebilir. Bazı araştırmalar, düşük tiroid hormon düzeyine sahip kişilerin %77’ye varan oranda kuru cilt sorunu yaşayabileceğini bulmuştur. {19*}
İyot içeren tiroid hormonları cilt hücrelerinin yenilenmesine yardımcı olur. Tiroid hormon seviyeleri düşük olduğunda, yenilenme sık gerçekleşmez ve kuru cilt oluşabilir. Ek olarak, tiroid hormonları vücudun teri düzenlemesine yardımcı olur. İyot eksikliği olanlar, normal tiroid hormonu seviyelerine sahip insanlardan daha az terleme eğilimindedir. {14*}, {15*}, {16*}
Terin cildinizi nemli ve sulu tutmaya yardımcı olduğu göz önüne alındığında, kuru ve pul pul dökülmüş cildin iyot eksikliğinin yaygın bir belirtisi olmasının bir başka nedeni de ter eksikliği olabilir.
Kuru cilt probleminiz varsa Kuru Cilt İçin Bal Nasıl Kullanılır? yazımızı okuyabilirsiniz.
Üşüme
Üşüme, iyot eksikliğinin yaygın bir belirtisidir. Bazı araştırmalar, düşük tiroid hormon düzeyine sahip kişilerin %80’inden fazlasının soğuğa karşı normalden daha hassas hissedebileceğini bulmuştur. {19*}
İyot tiroid hormonları yapmak için kullanıldığı için, iyot eksikliği tiroid hormon seviyelerinizin düşmesine neden olabilir. Tiroid hormonlarının metabolizmanın hızını kontrol etmeye yardımcı olduğu göz önüne alındığında, düşük tiroid hormonu seviyeleri metabolizmanızın yavaşlamasına neden olabilir. Daha yavaş bir metabolizma daha az ısı üretir ve bu da normalden daha soğuk hissetmenize neden olabilir. {17*}, {18*}
Ayrıca, tiroid hormonları, ısı üretiminde uzmanlaşmış bir yağ türü olan kahverengi yağınızın aktivitesini artırmaya yardımcı olur. Bu, iyot eksikliğinden kaynaklanabilecek düşük tiroid hormonu seviyelerinin kahverengi yağın işini yapmasını engelleyebileceği anlamına gelir. {19*}, {20*}
Kalp Ritim Değişiklikleri
Kalp atış hızınız, kalbinizin dakikada kaç kez attığının bir ölçüsüdür. Kalp atış hızı iyot seviyelerinden etkilenebilir. İyot eksikliği kalbin normalden daha yavaş atmasına neden olurken, çok fazlası kalbin normalden daha hızlı atmasına neden olur. Şiddetli iyot eksikliği anormal derecede yavaş kalp hızına neden olabilir. Bu kendinizi halsiz, yorgun, baş dönmesine ve muhtemelen bayılmanıza neden olabilir. {21*}, {22*}, {23*}
Öğrenme ve Hafıza Problemleri
İyot eksikliği, öğrenme ve hafıza yeteneğinizi etkileyebilir. 1.000’den fazla yetişkinin dahil olduğu bir araştırma, daha yüksek tiroid hormonu seviyelerine sahip olanların, daha düşük tiroid hormonu seviyelerine sahip olanlara kıyasla öğrenme ve hafıza testlerinde daha iyi performans gösterdiğini bulmuştur. {24*}, {25*}, {26*}, {27*}
Tiroid hormonları beynin büyümesine ve gelişmesine yardımcı olur. Bu nedenle tiroid hormonları yapmak için gerekli olan iyot eksikliği beyin gelişimini azaltabilir. Araştırmalar, beynin uzun süreli hafızayı kontrol eden kısmı olan hipokampusun, düşük tiroid hormon düzeyine sahip kişilerde daha küçük göründüğünü bulmuştur. {28*}, {29*}
Hamilelik Problemleri
Hamile kadınlar iyot eksikliği açısından yüksek risk altındadır. Bunun nedeni, hem kendi günlük ihtiyaçlarını hem de büyüyen bebeklerinin ihtiyaçlarını karşılayacak kadar tüketmeleri gerekmesinden kaynaklanır. Bebekler anne sütü yoluyla iyot aldığı içinartan iyot ihtiyacı emzirme dönemi boyunca dadevam eder. {30*}
Hamilelik ve emzirme döneminde yeterince iyot tüketilmemesi hem anne hem de bebek için yan etkilere neden olabilir. Anneler, guatr, halsizlik, yorgunluk ve üşüme gibi az aktif tiroid semptomları yaşayabilir. Bu arada, bebeklerde iyot eksikliği fiziksel büyümeyi ve beyin gelişimini engelleyebilir. Ayrıca, ciddi bir iyot eksikliği ölü doğum riskini artırabilir. {31*}
Düzensiz Adet Döngüleri
İyot eksikliğinin bir sonucu olarak ağır ve düzensiz adet kanamaları meydana gelebilir. İyot eksikliğinin adet döngüsüne olan etkisi düşük tiroid hormon seviyeleri ile ilişkilidir. Bir çalışmada, düşük tiroid hormon düzeyine sahip kadınların %68’inin düzensiz adet kanaması yaşadığı gösterilmiştir. {32*}, {33*}
Araştırma ayrıca, düşük tiroid hormon seviyelerine sahip kadınların, ağır kanama ile daha sık adet döngüsü yaşadıklarını göstermiştir. Bunun nedeni, düşük tiroid hormonu düzeylerinin adet döngüsüne dahil olan hormonların sinyallerini bozmasıdır. {34*}
Düzensiz adet döngüleriniz varsa Hayıt Tohumu Nedir? Regl Dönemlerinde Hayıt Tohumu Nasıl Kullanılmalı? yazımızı okuyabilirsiniz.
İyot Açısından Zengin Yiyecekler Nelerdir?
Diyete eklenen çok az iyot kaynağı vardır. Bu nedenle, iyot eksikliği dünya çapında yaygındır. Önerilen günlük alım miktarı (RDI) günde 150 mcg’dir. Bu miktar, tüm sağlıklı yetişkinlerin %97-98’inin ihtiyaçlarını karşılar. Bununla birlikte, hamile veya emziren kadınların daha fazlasına ihtiyacı vardır. Hamile kadınların günde 220 mcg’ye, emziren kadınların ise günde 290 mcg’ye ihtiyacı vardır.
İyot açısından zengin yiyecekler: {35*}
- Deniz yosunu: 1 yaprak günlük değerin %11–1,989’u
- Morina: 85 gram günlük değerin %66’sı
- Yoğurt: 1 kase günlük değerin %50’si
- İyotlu tuz: çeyrek çay günlük değerin %47’si
- Karides: 85 gram: günlük değerin %23’ü
- Yumurta: günlük değerin %16’sı
- Ton balığı: 85 gram günlük değerin %11’i
- Kuru erik: 5 kuru erik günlük değerin %9’u
Deniz yosunu genellikle harika bir iyot kaynağıdır, ancak bu nereden geldiğine bağlıdır. Japonya gibi bazı ülkelerden gelen deniz yosunu iyot açısından zengindir. Daha küçük iyot miktarları ayrıca balık, kabuklu deniz ürünleri, dana eti, tavuk, barbunya, süt ve diğer süt ürünleri gibi çeşitli yiyeceklerde bulunur.
Yeterince iyot almanın en iyi yolu yemeklere iyotlu tuz eklemektir. Gün boyunca yarım çay kaşığı (3 gram) eksikliği önlemek için yeterlidir. İyot eksikliğiniz olduğunu düşünüyorsanız, en iyisi doktorunuza danışmanızdır.
Kaynaklar
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3596953/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5372892/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3074887/
- https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(17)30703-1/fulltext
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12748410/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK278958/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18279014/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6391756/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2895281/
- https://lww.com/pages/default.aspx
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10792210/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2634852/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25305308/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3219173/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3616354/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0026049572900078
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212877816301569
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4044302/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC209345/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8808101/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK279005/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4318631/
- https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJM200003093421006
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9670226/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9665349/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12587187/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3733856/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10828176/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24205791/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22742605/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10826578/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1117669/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8051643/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9238278/
- https://ods.od.nih.gov/factsheets/Iodine-HealthProfessional/