Rahim(uterus), ters armut şeklindedir ve kalın duvarlara sahip kadın üreme sistemine ait bir organdır. Rahmin asıl görevi, doğuma hazır olana kadar fetüsün burada bulunmasını ve beslenmesini sağlamaktır.
Rahim, bebeğin anne karnına yerleştiği ve doğuma kadar beklediği boşluğa verilen isimdir. Rahminizdeki belirli durumlar (ki bunlar anormallikler veya kusurlar olarak adlandırılır) her zaman belirti veya semptomlara neden olmaz. Bu nedenle hamile kalmaya çalışana veya hamile kalana kadar rahminizde sorun olup olmadığından haberiniz olmayabilir. Bu koşullardan bazıları hamilelik sırasında herhangi bir soruna neden olmaz. Ancak bazıları hamile kalmanızı zorlaştırabilir, bazıları ise düşük yapmaya veya erken doğum gibi sorunlara neden olabilir. Sağlıklı bir hamilelik süreci geçirmek için rahim(uterus) sağlığı oldukça önemlidir.
Rahim (Uterus) Ne Demek?
Uterus Latince kökenli bir kelime olup Türkçe karşılığı rahim veya döl yatağı anlamına gelir. Kadın üreme sistemine ait bir organdır.
Rahim Nerede Bulunur?
Rahim(uterus), pelvisin ortasında, mesanenin arkasında ve rektumun önünde bulunur. Rahmin pelvis içindeki pozisyonu kişiden kişiye değişim göstermektedir. Rahim geriye dönük ve öne dönük olmak üzere iki şekilde bulunabilir ve bu gayet normaldir. Rahmin pozisyonu bir kadının hamileliğinden ve doğumundan sonra değişkenlik gösterebilmektedir.
Rahmin Bölümleri
Rahim(uterus) ters armut şeklindedir ve kalın duvarlara sahiptir. 4 farklı bölümden oluşur. Bunlar:
Fundus
Fundus, rahmin üst kısmıdır. Geniş ve kıvrımlıdır. Fallop tüpleri, fundusun hemen altında rahime bağlanır. Fallop tüpleri, yumurtayı, yumurtalıklardan rahime taşımak için çalışır. Döllenme genellikle fallop tüpünde meydana gelir.
Korpus
Korpus, rahmin ana gövdesidir. Çok kaslıdır ve gelişmekte olan bir fetüse uyum sağlamak için gerilip açılır. Doğum sırasında, korpusun kaslı duvarları, bebeği serviks ve vajinadan itmeye yardımcı olmak için kasılır.
Korpus, endometrium adı verilen bir mukus zarı ile kaplıdır. Bu zar, her adet döngüsü sırasında kalınlığını değiştirerek üreme hormonlarına yanıt verir. Bir yumurta döllenirse endometriuma tutunur. Döllenme olmazsa, endometrium menstrüasyon (adet döngüsü) sırasında salınan dış hücre tabakasını tutar.
İsthmus
Rahmin korpus ile serviks arasındaki kısmına isthmus denir. Rahim duvarlarının rahim ağzına doğru daralmaya başladığı yer burasıdır.
Serviks (Rahim Ağzı)
Rahim ağzı, rahmin en alt kısmıdır. Düz bir mukoza ile kaplıdır ve rahmi vajinaya bağlar. Servikal astardaki bezler genellikle kalın bir mukus üretir. Ancak yumurtlama sırasında spermin rahime kolayca geçmesine izin vermek için incelir. Doğum sırasında, serviks bebeğin doğum kanalından geçebilmesi için genişler.
Çift Rahim Rahatsızlığı Nedir?
Çift rahim, nadir görülen ve doğuştan gelen bir anormalliktir. Dişi bir fetüs, rahimde iki küçük tüp ile oluşmaya başlar. Fetüs geliştikçe, tüpler normalde birleşerek daha büyük, içi boş bir organ olan rahmi oluştururlar.
Ancak bazen tüpler tamamen birleşemez. Her ikisi de ayrı birer yapıya dönüşürler. Çift rahmin vajinada tek bir açıklığı (serviks) olabilir veya her rahim boşluğunda bir serviks boşluğu meydana gelebilir. [1*]
Çift rahmi olan kadınlar genellikle başarılı gebeliklere sahiptir. Ancak bu durum bazen, düşük veya erken doğum riskini artırabilir.
Rahim Sarkması Nedir?
Sistosel (SIS-toe-seel) veya mesane sarkması olarak da bilinen rahim sarkması (Uterus prolapsus), mesanenin pelviste bulunduğu yerden düşmesi ve vajina duvarına baskı yapmasıdır.
Pelvis organları – mesane, rahim ve bağırsaklar dahil – normalde pelvik taban kasları ve bağ dokuları sayesinde olması gereken yerde tutulurlar. Rahim sarkmasının gerçekleşmesi, pelvik kaslarının zayıflamasıyla veya pelvik kaslarına çok fazla baskı yapıldığında meydana gelmektedir. Bu rahatsızlık, vajinal doğum sırasında, kronik kabızlık, şiddetli öksürük veya ağır kaldırma sebebiyle de meydana gelebilmektedir.
Rahim sarkması tedavi edilebilir bir durumdur. Hafif ya da orta derecede bir sarkma söz konusuysa cerrahi müdahale gerekmeden tedavisi yapılabilir. Daha ciddi vakalarda vajinayı ve pelvik kaslarının tutmakta olduğu diğer pelvik organlarını uygun pozisyonlarına getirebilmek için cerrahi müdahale gerekebilmektedir. [2*]
Rahim Yırtılması (Uterus Rüptür) Nasıl Olur?
Rahim yırtılması (uterus rüptür) gebelikte gelişen nadir ancak ciddi bir komplikasyondur. Rahim yırtılması, Plasenta doğumdan önce rahmin iç duvarından kısmen veya tamamen ayrıldığında meydana gelir. Bu, bebeğin oksijen ve besin alımını azaltır hatta engelleyebilir ve annede ağır kanamaya neden olabilir. Plasental abrupsiyon (plasenta yırtılması) genellikle aniden gerçekleşen bir durumdur. Tedavi edilmediğinde hem anneyi hem de bebeği tehlikeye atar. Belirtileri şunlardır;
- Vajinal Kanama (hamilelik süresince kanama olmamasına rağmen bir anda başlaması)
- Karın ağrısı
- Sırt ağrısı
- Rahim hassasiyeti veya sertliği
- Birbiri ardına ve sık sık gelen rahim kasılmaları
Bu belirtilerden herhangi birini hamileliğiniz sırasında yaşıyorsanız hemen doktorunuza başvurmalısınız.
Rahim Yırtılması (Uterus Rüptürü) Nasıl Önlenir?
Rahim yırtılmasını (uterus rüptür) önlemenin tek yolu sezaryen ile doğum yapmaktır. Vajinal doğum sırasında olmayacağı garanti edilmemektedir. Ancak, bu problemin olma riski sizi korkutmamalı, vajinal doğum yapmanıza engel olmamalıdır. Tabi ki, sizin ve bebeğiniz için en iyi kararı, doktorunuz ile konuşarak verebilirsiniz.
Rahmin Eski Haline Gelmesi Nasıl Olur?
Rahmin eski haline dönmesi (Uterus involüsyonu), rahminizin doğum yaptıktan sonra, doğum öncesi normal boyutuna dönmesidir. Rahim involüsyon sürecinden geçerken, yani gebelik öncesi boyutuna geri dönerken, doğum sonrası kanama yaşanır. Normal doğumda da sezaryende de doğum sonrası kanama yaşanmaktadır ve bu normal bir durumdur. Doğumdan sonra yaşanan bu kanamaya ‘loşi’ adı verilir. Bu kanama sürecinde uzun ve büyük hijyenik pedler kullanmanız tavsiye edilmektedir. Doğum sonrası kanama 2 ila 6 hafta kadar sürebilir. 6 hafta sonra rahim normale döner ve kanama sona erer.
Rahim Dönmesi Nedir?
Rahim dönmesi, rahmin kısmen veya tamamen ters döndüğü vajinal doğumun nadir bir komplikasyonudur. Rahim dönmesi nadir görülüyor olsa da, bu durumun meydana gelmesi sonucunda şiddetli kanama ve şok nedeniyle yüksek ölüm riski de artmaktadır. Ancak hızlı teşhis, intravenöz sıvılar ve kan nakli ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilir.
Doğum Sonrası Rahim Kanaması (Atonisi) Nedir?
Uterus atonisi yani rahim kanaması, doğumdan sonra ortaya çıkabilecek ciddi bir problemdir. Doğum sırasında rahmin kasılmaması durumunda ortaya çıkar ve doğum sonu kanama olarak bilinir. Doğum yapan kişinin yaşamını tehdit edecek bir duruma yol açabilir.
Bebeğin doğumundan sonra, rahim kasları normalde plasentayı dışarı atmak için gerilir veya büzülür. Kasılmalar ayrıca plasentaya bağlı kan damarlarının sıkışmasına da yardımcı olur. Bu sıkıştırma doğum sonrası kanamayı önlemeye yardımcı olmaktadır. Rahim kasları yeterince güçlü bir şekilde kasılmazsa aşırı kanamaya sebep olabilmektedir.
Rahim Duvarı Kalınlaşması Nedir?
Endometriozis yani rahim duvarı kalınlaşması, normalde rahminizin içini kaplayan dokuya benzer bir dokunun (endometriyum) rahminizin dışına doğru büyüdüğü ve genellikle ağrı veren bir hastalıktır. Rahim duvarı kalınlaşması, özellikle adet dönemlerinde hissedilen ağrıya benzeyen şiddetli bir ağrıya neden olabilir. Endometriozis genellikle adetin (menarş-ilk regl olma yaşları) başlangıcından birkaç yıl sonra ortaya çıkabilmektedir. Rahim duvarı kalınlaşmasının belirti ve semptomları hamilelikle geçici olarak iyileşebilir ya da menopozla birlikte tamamen kaybolabilir. [3*]
Ek Bilgi: Dünya çapında 176.000.000 kadının endometriozise sahip olduğu tahmin edilmektedir. Rahim duvarı kalınlaşması sorununuz varsa doğal süt ve süt ürünleri ve glütenden kaçınmalısınız. Yapılan bir çalışmada, glütensiz bir diyetle 12 ay sonra, endometriozisli katılımcıların %75’inin ağrılarının önemli ölçüde azaldığı kanıtlanmıştır. [4*]
Rahim Miyomu Nedir?
Rahim miyomları olarak da bilinen uterus fibroidleri (tümör), bir kadının rahminde veya rahim üzerinde gelişen anormal büyümelerdir. Bazen bu tümörler oldukça büyüyerek şiddetli karın ağrısına ve regl dönemlerinin ağır ve ağrılı geçmesine neden olur. Büyümeler tipik olarak iyi huyludur ve kanserli (kötü huylu) değildir. Fibroidlerin nedeni tam olarak bilinmemektedir.
Yapılan araştırmalarda, rahim tümörlerinin östrojen fazlalığının bir belirtisi olduğunu ve sağlıklı bir yaşam tarzı yoluyla önlenebileceğini hatta tamamen iyileştirilebileceğini kanıtlanmıştır. [5*] [6*] [7*]
Rahim Muayenesi Nasıl Yapılır?
Rahim (uterus) muayenesi bazı özel testler ile yapılmaktadır. Kullanılan özel testler şunlardır:
- Vajinal veya 3 boyutlu ultrason: Ultrason, yüksek frekanslı ses dalgaları ile vücudun görüntülenmesini sağlayan test cihazıdır. (Hamilelik sırasında da bebeğin rahim içerisindeki durumunu görmek için kullanılır). Vajinal ultrason karnınızın dışında değil de vajina içerisinde kullanılır. Üç boyutlu ultrason, neredeyse bir fotoğraf kadar net görüntü oluşturur.
- Sonohisterogram: Bu testte, serviks yoluyla rahime özel bir sıvı koyulur ve ardından vajinal ultrason yapılır. Sıvı, rahmin içinin normal bir ultrasondan daha net görüntülenmesini sağlar. Serviks, vajinanın üst kısmında yer alan ve rahime açılan açıklıktır. Bu testi hamile olmadığınızda yaptırabilirsiniz.
- Histerosalpingogram: Bu testte, servikse boya sokulur ve ardından rahmin röntgeni çekilir. Bu test ile serviks, rahim ve fallop tüpleriniz kontrol edilebilir. Fallop tüpleri, yumurtalıklarınız ve rahminiz arasındaki tüplerdir. Bu testi hamile olmadığınızda yaptırabilirsiniz.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MR olarak da bilinir). MRI, rahminizin içini net bir şekilde görebilmek için büyük mıknatıslar ve radyo dalgaları kullanır. Çoğu rahim anormalliğini teşhis etmede son derece başarılıdır. Bu testi hamile olmadığınızda yaptırabilirsiniz.
Rahim Kontrolü Nasıl Yapılır?
Rahim kontrolü biraz önce bahsettiğimiz özel testlerle sağlanabilmektedir. Ancak kendinizde gördüğünüz bazı semptomlar rahim kontrolünü sağlamanız ve erken teşhis yapılması açısından önemlidir. Unutmayınız ki rahim rahatsızlıkları birçok farklı problemin ortaya çıkmasına neden olabilir. Kendinizde aşağıdaki semptomlardan herhangi birini görürseniz mutlaka doktorunuza başvurunuz.
- Çok ağır geçen regl dönemleri
- Regl dönemleri arasında başlayan kanama
- Normal olmayan, kötü kokulu vajinal akıntı
- Pelvik veya bel ağrısı
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- İdrara çıkma ve bağırsak hareketlilikleri esnasında şiddetli ağrı
Rahim Yüksekliği Nasıl Ölçülür?
Rahim yüksekliği denilen şey aslında fundal yüksekliktir. Fundal yükseklik, karnınızın dikey (yukarı ve aşağı) ölçümüdür. Kasık kemiğinden rahmin (uterus) tepesine kadar olan mesafedir. Fundus yüksekliği her zaman santimetre cinsinden ölçülür. Ölçümü, tıpkı bir ultrason taraması gibi yapılmaktadır. Muayene esnasında sırt üstü yatmanız gerekir. Doktorunuz, pelvis bölgenizden rahminizin tepesine kadar olan mesafeyi ölçmek için esnek bir ölçüm bandı kullanacaktır.
Rahminizin yüksekliğinin ölçülmesi hamilelikte ne kadar ilerlediğinizi (gebelik yaşı), bebeğinizin düzenli ve sağlıklı şekilde büyüyüp büyümediğini ve bebeğinizin ne kadar büyük olduğunu (fetal büyüme) göstermeye yardımcı olur.
Fundal mesafeniz yaklaşık 26 santimetre (artı veya eksi 2 santimetre) ise, muhtemelen hamileliğinizin 26. haftasındasınızdır. Tabii ki fundal yükseklik tam hafta sayısı veremez ya da bebeğinizin tam boyutunu anlamanızı sağlamaz, ancak iyi bir tahmin yöntemi olarak kullanılır.
Fundal yükseklik o kadar önemlidir ki, araştırmacılar uluslararası bir formül ile hamilelik haftalarını ve bebek boyutunu daha iyi tahmin etmeye yardımcı olmak için bu ölçüm tekniğini kullanırlar.
Rahim Kasılması
Kadınların hamilelik sürecinde bazen rahim kasılması yaşaması gayet normaldir. Kadınlar bazen bu kasılmaların farkında değildir. Ancak diğer zamanlarda yaşanan şiddetli kasılmalar ağrılı ve düzenli olup doğum eylemini başlatıyor gibi görünebilmektedir.
