Haşhaş tohumu yağı faydaları nelerdir? Haşhaş tohumu sayısız faydası olan bitki tohumlarından bir tanesidir. Başta cilt ve saç sağlığı olmak üzere bağışıklık sistemini güçlendirme, kalp ve damar sağlığını koruma, üreme sağlığını destekleme gibi birbirinden önemli faydaları bulunan haşhaş tohumunun daha pek çok faydası vardır.
Haşhaş Tohumu Nedir?
Haşhaş bitkisi; Papaveraceae’nin bir alt ailesi olan, afyon haşhaşı veya ‘ekmek tohumu’ haşhaş olarak da adlandırılan Papaver somniferum ailesine ait bir bitki türüdür. Akdeniz bölgesi haşhaşın anavatanı olarak kabul edilse de günümüzde Doğu Asya’da ve Avrupa’nın birçok yerinde de haşhaş yetiştiriciliği yapılmaktadır. Haşhaşın bu haşhaş tohumu olarak bilinen ve ‘ khus khus ‘ olarak da adlandırılan yenilebilir, böbrek şeklinde küçük tohumları vardır. Haşhaş tohumu mutfaklarda salatalardan soslara kadar pek çok tarifte kullanılabilir. {1*}
Haşhaş Tohumu Çeşitleri Nelerdir?
Dünyada sayısı 70 ila 100 arasında değişen farklı türde haşhaş tohumu bulunur. Haşhaş tohumu çeşitleri arasında yaygın olarak bilinen ve kullanılan tohum çeşitleri şunlardır: {2*}
- Mavi haşhaş tohumları: Genellikle ekmek ve şekerleme yapımında kullanılan mavi haşhaş tohumları Avrupa haşhaş tohumları olarak da bilinir.
- Beyaz haşhaş tohumu: Hint mutfağının önemli lezzetlerinden olan köri yapımında sıklıkla kullanılan beyaz haşhaş tohumu, Hint, Ortadoğu ve Asya haşhaş tohumları olarak da adlandırılır.
- Doğu haşhaş tohumları: Haşhaş tohumunun daha çok ticari amaçla üretimi yapılan türüdür.
Haşhaş çiçeğinin yaprakları ve tohumları destekleyici tedavilerde kullanılabilir. Haşhaş bitkisinden elde edilen tohumun küçük miktarları bile vücut üzerinde son derece etkili olabilir. Kırmızı haşhaş gibi bazı haşhaş türlerinin kurutulmuş yaprakları alkaloidler ve flavonoidler bakımından oldukça zengindir. Genellikle bitki çayı, bitki özü veya öksürük azaltıcı olarak kullanılırlar.
Haşhaş Tohumu Besin Değerleri
Haşhaş tohumları çoklu doymamış yağ bakımından zengin olan bitki tohumlarıdır. Aynı zamanda sağlıklı diyet lifi, kalsiyum, demir, magnezyum, fosfor ve potasyum gibi mineraller bakımından da zengindir. Ayrıca esansiyel besin öğeleri olan C vitamini, B1 (tiamin) ve B2 (riboflavin) gibi vitaminler de haşhaş tohumu içerisinde yer alan besin maddeleridir. Haşhaş tohumları ayrıca vücut üzerinde güçlü etkileri olabilen bazı alkaloidler içerir. Morfin gibi maddeler haşhaş tohumlarından elde edildiği için dünya genelinde haşhaş yetiştiriciliği konusunda uzlaşı sağlanabilmiş değildir. {2*}
Haşhaş Tohumunun Faydaları Nelerdir?
Haşhaş tohumu güvenilir dozlarda tüketildiğinde sağlığa faydası olan bitki tohumlarından bir tanesidir. Haşhaş tohumundan elde edilen haşhaş tohumu yağı da başta saç ve cilt sağlığı olmak üzere vücuda sayısız katkılar sağlar. Haşhaş tohumu ve haşhaş tohumu yağının başlıca faydaları şunlardır;
Analjezik Etkilere Sahiptir
Haşhaş tohumunun en bilinen etkisi analjezik etkisidir. Hastanelerde bazı hastaların ağrılarını hafifletmek için kullanılan morfinin ana bileşenlerinden bir tanesi haşhaş tohumudur. Tohumların düşük miktarlarda tüketilmesi bile hafif ağrıları azaltmaya yardımcı olabilir. Haşhaş tohumu içerisinde çinko gibi sağlıklı bir yaşam için gerekli olan birbirinden önemli vitamin ve mineraller bulunur. Bu özelliği sayesinde haşhaş tohumu metabolizmayı hızlandırıcı etki gösterebilir. {3*}
Çinko Eksikliğinde Ne Yenmeli? Çinko İçeren Besinler Nelerdir?
Cilt bakımında Kullanılır
Haşhaş tohumu, vücutta serbest radikallerin neden olduğu oksidatif stresle mücadele eden antioksidanlar ve linolenik asit sayesinde cildin korunmasına yardımcı olur. Haşhaş tohumunun su veya süt ile karıştırarak elde edilen krem kıvamındaki karışım cilde uygulandığında, cildin kaybettiği nemi geri kazandırır. Ayrıca tohum yoğurtla karıştırılarak maske olarak da kullanılabilir. {4*}
Saç Bakımında Kullanılır
Haşhaş tohumlarının içerisinde bulunan doymamış yağ asitleri, kalsiyum, çinko ve magnezyum gibi mineraller ve vitaminler saçları beslemeye yardımcı olur. Tohumların su veya süt ile karıştırılmasıyla hazırlanan krem, zeytinyağı ile karıştırılarak saça uygulandığında saçın sağlıklı bir biçimde uzamasına ve saç uçlarındaki kırıkların azalmasına yardımcı olur. Ayrıca haşhaş tohumları saç ve saç derisinde oluşan kepekten kurtulmaya da yardımcı olur.
Kaliteli Uyku Uyumaya Yardımcı Olur
Bir araştırmaya göre haşhaş tohumlarından yapılan bir fincan çayı tüketmek kaliteli uyku uyumaya yardımcı olur. Haşhaş tohumlarının içerisinde vücudun kortizol seviyelerini düşüren ve stresi azaltan çok sayıda alkaloit bulunur. Ancak içeriğindeki morfin nedeniyle haşhaş tohumu çayını fazla miktarda tüketmemeye özen gösterilmesi ve çocuklara vermeden önce mutlaka bir uzmana danışılması gerekmektedir. {5*}
Kadın Üreme Sağlığını Destekler
Yakın tarihli bir araştırmaya göre, haşhaş tohumu kadınlarda infertilitenin nedenlerinden bir tanesi olan fallop tüplerindeki tıkanıklığı gidermeye yardımcı olabilir. {6*}
Bağışıklık Sistemini Güçlendirir
Haşhaş tohumu; vücutta beyaz kan hücrelerinin yapımına yardımcı olan çinko mineralini içerir. Bu sayede bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur. {7*}
Kalp Sağlığını Destekler
Haşhaşta bulunan diğer önemli minerallerden birisi de demirdir. Demir, kırmızı kan hücrelerinin yapımında aktif görev alır. Demir alımını artırmak kan akışını hızlandırmaya, oksijen bakımından zengin kanın, doku ve hücrelere taşınmasına yardımcı olur. {8*}
Sindirime Yardımcı Olur
Bağırsak hareketlerinde düzensizlik olması durumunda sağlıklı diyet lifi içeren gıdalarla beslenmek sorunun çözümüne yardımcı olabilir. Haşhaş tohumları sağlık diyet lifi bakımından zengindir. Böylece bağırsakların normal fonksiyonuna katkıda bulunur. {9*}
Kan Şekerini Kontrol Etmeye Yardımcı Olur
Haşhaş tohumlarının çinko açısından zengin olduğu bilinmektedir. Çinko kandaki şeker seviyesini korumaya yardımcı olan minerallerden bir tanesidir. {10*} {11*}
Görme Sağlığını Destekler
İlerleyen yaşla birlikte diğer doku ve organlar gibi göz sağlığı da bozulabilir. Haşhaş tohumunun içerisinde bulunan antioksidanlar ve çinko gibi mineraller gözde yaşlanmaya bağlı etkileri hafifletmeye yardımcı olur. {12*}
Göz Hastalıklarına İyi Gelen Bitki Çayları Nelerdir?
Sinir Sistemini Destekler
Haşhaşta bulunan kalsiyum gibi mineraller sinir sistemini desteklemeye ve onarmaya yardımcı olur. {13*}
Kemik Sağlığını Destekler
Kalsiyum aynı zamanda kemik mineral yoğunluğunun ayrılmaz bir parçasıdır, bu nedenle haşhaştaki kalsiyum yaşla birlikte görülen kemik sorunlarının en aza indirilmesine yardımcı olur. {14*}
Kan Basıncını Düzenlemeye Yardımcı Olur
Haşhaş tohumunda bulunan potasyum dolaşım sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur. Bu sayede, ateroskleroz gelişiminin ve sıklıkla ortaya çıkabilen felç ve kalp krizi gibi ileride yaşanabilecek olan kalp sorunlarının önlenmesine yardımcı olur. {15*}
Haşhaş Tohumu Yağı Nedir? Haşhaş Tohumu Yağı Ne İşe Yarar?
Haşhaş tohumlarından elde edilen yağın da başta saç ve cilt sağlığı olmak üzere birbirinden önemli faydaları vardır. Tohumların içerisinde bulunan yağın özelliği tohumların çeşidine göre değişiklik gösterebilir. {16*} Haşhaş tohumlarından yaklaşık olarak %45-%50 oranında yağ elde edilir. {17*}
Haşhaş Tohumu Yağı Faydaları Nelerdir?
Haşhaş yağı, antioksidan özellikleri nedeniyle cilt ve saç sağlığı için faydalı yağlardan bir tanesidir.
Antioksidan Özelliklere Sahiptir
Antioksidanlar, hücrelere zarar verebilen, kanser ve diyabet gibi durumlara yol açabilen serbest radikallerle savaşmaya yardımcı olur. Yapılan bir araştırmaya göre haşhaş yağı; hardal tohumu yağı ve çemen otu tohumu yağı kadar olmasa da güçlü antioksidan özelliklere sahiptir. {18*} 2009 yılında yapılan başka bir araştırmada ise haşhaş yağının içerisinde alfa ve gama-tokoferol olduğu görülmektedir. Tokoferoller, antioksidanlar ve doğal olarak oluşan E vitamini formlarıdır.
Saç ve Cilt Sağlığına Faydalıdır
Haşhaş tohumu yağı içeriğinde bulunan antioksidanlar ve yağ asitleri sayesinde saç ve cilt sağlığının korunmasına yardımcı olur. {19*} Haşhaş yağındaki ana yağ asitleri şunlardır;
- Linoleik asit: Linolenik asit cildin nem dengesini korumaya yardımcı olur. İnsan vücudunda sentezlenemediği için dışarıdan besinlerle veya besin takviyeleri yardımıyla alınması gerekir. {20*}
- Oleik asit: Oleik asit yara iyileşmesinde rol oynar. Ayrıca beraberinde bulunan diğer bileşenlerin cilt tarafından daha kolay emilmesine yardımcı olur. {21*}
- Palmitik asit: Palmitik asit, vücutta bulunan yağ asitlerinden bir tanesidir. {22*} Ciltte de palmitik asit bulunabilir. 2010 yılında yapılan bir çalışmaya göre vücuttaki palmitik asit seviyeleri yaşla birlikte azalma eğilimindedir. {23*}
Haşhaş tohumu içerisinde yaklaşık olarak %56-%69 oranında linoleik asit bulunur. {16*} Piyasa bulunan cilt ve saç bakım ürünlerinin bu yağ asitlerini içerdiği görülebilir.
Haşhaş Tohumu Yağı Nasıl Kullanılır?
Haşhaş tohumu yağı küçük damlalar halinde doğrudan cilde uygulanabilir. Ayrıca losyon, krem gibi çeşitli kozmetik ürünlere birkaç damla yağ ekleyerek kullanmak da mümkündür. Haşhaş yağı, uçucu yağlar için taşıyıcı yağ olarak da kullanılabilir. Uçucu bir yağı haşhaş yağında seyreltmek için Ulusal Bütünsel Aromaterapi Derneği, her bir damla taşıyıcı yağa 6- 15 damla uçucu yağı eklenebileceğini söylemektedir. {24*}
Soğuk sıkım yöntemiyle elde edilen haşhaş yağının güvenilir bir markadan satın alınması gereklidir.
Haşhaş Tohumu Yağı Zararları ve Yan Etkileri Nelerdir?
Haşhaş tohumu yağı nadiren de olsa yan etki gösterebilir. {25*} Bu durumda hemen kullanmayı bırakmak ve en yakın sağlık kuruluşundan yardım almak gerekir. Haşhaş tohumu yağı kullananlarda görülebilecek bazı yan etkiler şunlardır:
- Boğazda ve yüzde şişme,
- Hırıltılı öksürük,
- Nefes almada zorluk,
- Kramp, mide bulantısı ve ishal gibi sindirim sistemi problemleri.
Haşhaş tohumu yağı haricen cilde uygulandığında yan etki görülme olasılığı oldukça düşüktür. Ancak yağı kullanmadan önce ufak bir bölgede test etmek ve kaşıntı, kızarıklık gibi durumlarda kullanmayı bırakmak önemlidir.
Kaynaklar
- https://link.springer.com/article/10.1007/s10681-006-9111-x
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0031942272801018
- https://academic.oup.com/clinchem/article-abstract/33/6/806/5653563
- https://link.springer.com/article/10.1007/s004030050320
- https://www2.palomar.edu/users/warmstrong/opium.htm
- https://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMoa1612337
- https://www.cambridge.org/core/journals/proceedings-of-the-nutrition-society/article/zinc-and-the-immune-system/23B26245CF0F773E5F1AA19E9800B82B
- https://www.science.org/doi/10.1126/science.1151133
- https://link.springer.com/article/10.1007/s10681-004-4811-6
- https://www.semanticscholar.org/paper/Relations-among-alkaloids%2C-cadmium-and-zinc-in-L.%29-Lachman-Hejtm%C3%A1nkov%C3%A1/ea2dbfc1d9cc00c05b203d1c2f0fb5ec07a6e198?p2df
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24476591/
- https://jamanetwork.com/journals/jamaophthalmology/article-abstract/637111
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1824667/
- http://ajcn.nutrition.org/content/36/5/986.short
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0168365999002485
- https://link.springer.com/?utm_medium=affiliate&utm_source=commission_junction&CJEVENT=5cb65ccf4f6c11ed80d8000f0a18ba74&utm_campaign=CONR_BOOKS_ECOM_GL_PHSS_ALWYS_DEEPLINK&utm_content=textlink&utm_term=PID100090071&?utm_medium=affiliate
- https://hort.purdue.edu/newcrop/duke_energy/Papaver_somniferum.html
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4665514/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16218681/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3650500/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5796020/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5682332/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2877242/
- https://naha.org/explore-aromatherapy/about-aromatherapy/methods-of-application/
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/all.12962