Glütensiz beslenmede çapraz bulaşma nasıl önlenir? Glüten bulaşması olarak da bilinen çapraz bulaşma, glütene hassasiyeti olan kişilerin yaşamını zora sokabilen durumlardan bir tanesidir. Çölyak hastalığı gibi sağlık sorunları bulunan kişilerin buğday, arpa, yulaf ve çavdardan uzak durması gerekir. Ancak her zaman sadece bu besinlerden uzak durulması yeterli olmayabilir. Çapraz bulaşma, glüten içermeyen yiyeceklerin gluten içeren yiyeceklerle temas etmesi sonucu glutenin yiyeceklere geçmesi olarak tanımlanabilir. Bu durum gluten intoleransı olan veya çölyak hastaları için ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Glüten bulaşmasını önlemenin bazı yolları vardır. {1*}
Çapraz Bulaşma Belirtileri Nelerdir?
Glüten hassasiyeti olan bir kişi vücuda glüten aldığında ortaya çıkabilecek çok çeşitli olası semptomlar vardır. Semptomlar ve semptomların şiddeti vücuda alınan glüten miktarına ve kişinin hassasiyetine göre değişiklik gösterebilir. Bazı insanlar glüten alımından hemen sonra şiddetli semptomlar gösterirken, diğerleri semptomları birkaç saat veya ertesi güne kadar fark etmeyebilir. Çapraz bulaşmanın yaygın belirtileri:
- Tükenmişlik hissi
- Eklem ağrısı ve vücut ağrıları
- Mide bulantısı ve kusma
- İshal
- Karın krampları
- Şişkinlik
- Baş ağrısı
- Anksiyete, depresyon veya sinirlilik gibi ruh hali değişiklikleri
Kişiler genellikle çölyak hastalığı teşhisi konduktan sonra, yaşanılan tüm semptomların glüten maruziyetinden kaynaklandığını varsayma eğilimindedir. Bununla birlikte, yukarıdaki semptomlar laktoz intoleransı veya başka bir gıda duyarlılığı, gıda zehirlenmesi, panik atak/anksiyete, gastroenterit, grip ve çok daha fazlası ile ilişkili olabilir.
Glüten Maruziyetinden Sonra Ne Yapılır?
Çapraz bulaşma sonucu vücudunuza giren glütenin sebep olduğu semptomları yönetmek için birçok yol vardır.
Bol Su Tüketin
Günde en az 2 L su içmeyi hedefleyin. Yeterli miktarda su içmek her zaman önemlidir ancak glütene maruz kaldıktan sonra özellikle önemlidir. İshal veya kusma gibi semptomlar yaşarsanız sıvı alımınızın yeterli olduğundan emin olun. İshal ve kusma ile kaybedilen elektrolitleri telafi etmek için kemik suyu kullanabilirsiniz. Kemik suyu, doğal olarak mineraller ve elektrolitlerle doludur. Ayrıca bağırsakları iyileştiren kollajen ve glutamin içerir.
İlikli kemik suyu tarifi için İlikli Kemik Suyu yazımızı okuyabilirsiniz.
Bitki Çayları İçin
Bitki çayı içerek hem sıvı alımınızı artırır hem de ek faydalardan yararlanabilirsiniz. Hangi bitki çayını içeceğinize yaşadığınız semptomlara göre karar verebilirsiniz.
- Nane Çayı: Nane çayı, özellikle gaz, şişkinlik ve mide ağrısı çekiyorsanız faydalı olur.
- Papatya Çayı: Papatya çayı, mide kramplarını ve herhangi bir kaygı/ruh hali bozukluğunu hafifletir.
- Zencefil çayı: Zencefil çayı, mide bulantısını ve ishali tedavi etmeye yardımcı olur.
- Rezene: Rezene, özellikle şişkinlik, gaz veya hazımsızlık problemlerini iyileştirir.
Sindirim Enzimi Takviyeleri Alın
Glüten maruziyetini takip eden günlerde ve haftalarda aldığınız sindirim enzimleri sağlıklı bir sindirim sistemini destekler. Glütene maruz kaldığınızda, ince bağırsağınız muhtemelen iltihaplanır ve yiyecekleri uygun bir şekilde sindiremez. Sindirim enzimi takviyesi ise yemekleri tam olarak sindirebilir bir hale getirir ve böylece sindirilmemiş yiyeceklerle ilişkili artan gaz, şişkinlik ve ishali önler. Ayrıca, sindirim sisteminizi daha fazla desteklemek için sindirimi kolay basit yiyecekler tercih etmeye özen gösterin. Sindirimi kolay yiyecekler arasında kemik suyu, tavuk suyu, çorbalar, patates püresi/fırınlanmış patates, fırında tavuk/balık ve iyi pişmiş sebzeler yer alır. Glüten maruziyetinin hemen ardından çiğ ve/veya yüksek lifli gıdalardan kaçının. Bu tür yiyecekleri sindirmek daha zor olacağı için bir süre lifli gıda tüketiminizi sınırlamaya özen gösterin.
İltihap önleyici yiyecekler için İltihaba İyi Gelen Bitkiler Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.
Dinlenin
Vücudunuzun iyileşmesi için daha fazla çalışması gerekir. Yani, daha erken yatın, daha uzun süre uyuyun ve gün boyunca dinlenmek için daha fazla zaman ayırın. Çapraz bulaşmaya maruz kalmak sinir bozucu olabilir ve beraberinde suçluluk duygusu getirebilir. Kendinize karşı nazik olmak için elinizden gelenin en iyisini yapın ve bu duyguları bırakın. Kaygı, depresyon, sinirlilik ve diğer duygudurum bozuklukları glüten maruziyetinden sonra daha yoğun bir şekilde kendini gösterebilir. Ruh halinizi desteklemek için elinizden geleni yapmaya özen gösterin.
Çapraz Bulaşmayı Önlemenin Yolları Nelerdir?
Glüten bulaşması genellikle aynı mutfak ekipmanlarının kullanılması veya gluten içermeyen yiyeceklerin gluten içeren yiyeceklerle birlikte pişirilmesi sonucu oluşur.
Mümkün Olduğunca Evde Yemek Yiyin
Gluten bulaşması genellikle restoran veya işyeri gibi yerlerde pişirilen yemeklerde görülen bir durumdur. Glüten bulaşmasını önlemenin en etkili yolu, yemekleri evde pişirmek ve mümkünse dışarıda da evde pişirilen yemekleri tüketmektir.
Ürün Satın Alırken Etiketleri Dikkatli Okuyun
Ürün satın alırken %100 glütensiz bir tesiste üretildiğinden emin olmak önemlidir. Ayrıca özellikle fırınlarda veya pastanelerde kullandıkları unun çeşidini, nerede üretildiğini, işleme giren kabartma tozunu, kakao çeşidini, pudra şekerini ve/veya kullanılan kremayı sormak önemlidir. Çünkü glüten içeren 1 gr buğday dahi glüten hassasiyeti olanlarlar için olumsuz sonuçlara neden olabilir.
Mutfak Ekipmanlarını Kaynatın
Dışarıda yemek yemenin gerekli olduğu durumlarda çalışanlardan ürünün hazırlandığı tencerenin içerisinde bir miktar su kaynatmaları istenebilir. Bu durum tencere, tava gibi ekipmanların glütenden tamamen temizlenmesine yardımcı olur.
Kalabalık Organizasyonlarda Dikkatli Olun
Arkadaşlar veya aileyle pek çok yemek çeşidinin olduğu bir masada yemek yemek gerektiğinde çapraz bulaşma olasılığı çok daha yüksektir. Bu noktada, ilk olarak glüten içermeyen gıdalar tüketen kişilerin tabaklarına yemek alması çapraz bulaşmayı önlemeye yardımcı olabilir.
Ortak Tabak Kullanmayın
Salata veya sos gibi yemekler de dahil olmak üzere tabaklarınızı kendinize özel kullanın. Örneğin; sabah kahvaltılarında ekmeğin üzerine bir miktar tereyağı sürmeyi pek çok kişi sever. Ancak masada tek bir tereyağı tabağı varsa tereyağını glütensiz ekmeğe sürmek için kullanmaktan kaçınılması faydalı olabilir. Çünkü o tereyağı daha öncesinde glüten bulaşmış bir bıçakla temas etmiş olabilir.
Ziyarete Gitmeden Önce Ev Sahibine Bilgi Verin
Bir yere ziyarete gitmeden önce ev sahibinden glütensiz ürünler hazırlamasını rica etmek veya giderken glütensiz ürünler götürmek glüten bulaşmasını önlemeye yardımcı olabilir.
Glüten Konusunda Yeterli Bilgiye Sahip Olun
Gluten alerjisi ve çölyak hastalığı konusunda yeterli bilgiye sahip olunması önemlidir. Daha önce alınan bir ürünün içerisindeki malzemeler değişebilir. Bu nedenle bir ürün satın alırken etiketin her seferinde dikkatli bir biçimde okunması önemlidir.
Glütensiz beslenme hakkında daha fazla bilgi almak için Glütensiz Beslenmenin Püf Noktaları Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.
