Reklam
Sağlık

Yüksek Tansiyon Neden Olur? Hipertansiyon Nedir?

Reklam

Yüksek tansiyon neden olur? Hipertansiyon, kan damarlarında basıncın artması durumudur. Normal kabul edilen kan basıncı değeri bir yetişkinde 120/80’dir yani büyük tansiyon 12, küçük tansiyon ise 8’dir. Kan basıncı sürekli sabit kalan bir değer değildir. Hareket ederken ya da heyecanlanınca biraz artabilir, uyurken ve istirahat ederken daha düşük olabilir. Bu değişimler normaldir. Ancak, kan basıncının sürekli olarak 14/9’un üzerinde olması durumunda hipertansiyon söz konusudur.

Tansiyon ölçümü, kan damarlarından ne kadar kan geçtiğini ve kalp kanı pompalarken kanın karşılaştığı direnci ifade eder. Hipertansiyon, damarlardan geçen kanın gücünün sürekli yüksek olmasıdır.

Reklam
42 Gün Şekersiz Hayat Kansere Çare Olabilir mi❓Youtube Videomuzu İzleyerek Bilgi Alabilirsiniz.

Yüksek Kan Basıncı (Hipertansiyon) Nedir?

Atardamarlar ne kadar darsa, kanın damarda oluşturduğu direnç, yani kan basıncı o kadar yükselir. Uzun vadede artan basınç, kalp hastalığı dahil olmak üzere birçok sağlık sorununa neden olabilir.

Hipertansiyon, yaygın görülür. Yayınlanan kılavuzlara göre, Amerikalı yetişkinlerin neredeyse yarısına hipertansiyon teşhisi konmuştur. {1*} Hipertansiyon, genellikle herhangi bir semptom göstermeden birkaç yıl içerisinde gelişir. Semptomlar olmasa bile hipertansiyon, kan damarlarına, beyine, kalbe, göze ve böbreklere zarar verebilir.

Hipertansiyonda erken teşhis büyük önem taşır. Düzenli tansiyon ölçümleri, erken tanıda çok önemlidir. Hipertansiyon tedavi edilmediğinde, kalp krizi ve felç ile sonuçlanabilir.

Düzensiz Kalp Atışı Nedir? Nedenleri ve Tedavileri Nelerdir?

Reklam

Yüksek Tansiyon Değerleri Nelerdir?

İki sayı, bir kan basıncı ölçümünü gösterir. Sistolik basınç kalbin attığı ve kan pompaladığı sırada atardamardaki basıncı gösterir. Diyastolik basınç ise kalp atışlarının arasında atardamarlardaki basıncın okunmasıdır. Yetişkinler için kan basıncı ölçümleri beş kategoride listelenir;

  • Sağlıklı: Kan basıncı ölçüm sonucu 120/80 mmHg azdır.
  • Yüksek: Sistolik değer 120-129 mmHg arasındadır. Diyastolik değer ise 80 mmHg ’den azdır.
  • Evre 1 Hipertansiyon: Sistolik değer 130-139 arasındadır. Diyastolik değer ise 80-89 mmHg arasındadır.
  • Evre 2 Hipertansiyon: Sistolik değer 140 mmHg ’den yüksek veya diyastolik değer 90 mmHg ’den yüksektir.
  • Hipertansif Kriz: Sistolik değer 180 mmHg ’den yüksek veya diyastolik değer 120 mmHg ’den yüksektir. Bu aralıktaki kan basıncı acil tıbbi müdahale gerektirir. Tansiyon bu kadar yüksek olduğunda göğüste ağrı, baş ağrısı, nefes darlığı veya görme kaybı meydana gelebilir.

Tansiyon ölçümü yapılan cihaza basınç manşonu denir. Doğru bir ölçüm yapılması için uygun bir manşon kullanılması gereklidir. Uygun bir manşon kullanılmaması, ölçümün hatalı olmasına sebep olabilir. Kan basıncı ölçümleri, çocuklar ve gençler için farklıdır. Doğru değer aralıklarını öğrenmek için bir uzmana danışılması önerilir.

Hipertansiyon Belirtileri Nelerdir?

Hipertansiyon, genellikle sessiz ilerler. Birçok insan, herhangi bir semptoma rastlamadan bu hastalıkla yaşamaktadır. Semptomların belirgin hale gelmesi için, yeterince şiddetli seviyelere ulaşması gerekir. Bu da yıllar alabilecek bir süreçtir. Şiddetli hipertansiyon belirtileri: {2*}

  • Kızarma
  • Gözlerde kan lekeleri
  • Baş dönmesi

Amerikan Kalp Derneği’ne göre, bilinenin aksine, şiddetli hipertansiyon burun kanaması ve baş ağrısına neden olmaz. {2*}

Düzenli kan basıncı ölçümleriyle hipertansiyon tanısı koymak kolaydır. Ailede kalp hastalığı öyküsü varsa veya hipertansiyonla ilgili diğer risk faktörleri bulunuyorsa düzenli ölçüm yapmak, erken teşhis için büyük önem taşır.

Reklam

Kalp Üfürümü Nedir? Kalp Sağlığını Korumak İçin Neler Yapılmalıdır?

Yüksek Tansiyon Neden Olur?

İki tip hipertansiyon çeşidi bulunur. Hipertansiyon türüne göre nedenleri değişkenlik göstermektedir.

Primer (Esansiyel) Hipertansiyon

Primer hipertansiyon zamanla gelişir. Çoğu insan bu tip hipertansiyona sahiptir. Risk faktörlerinin bir arada olması, esansiyel hipertansiyon gelişiminde rol oynar: {3*}

  • Genetik faktörler: Bazı insanlar, genetik olarak hipertansiyona daha yatkındır. Buna, genetik mutasyonlar veya ailede bulunan hipertansiyon öyküsü neden olabilir.
  • Yaş: 65 yaş üstü bireyler hipertansiyon için daha yüksek risk altındadır.
  • Irk: Hispanik olmayan siyah bireylerde hipertansiyon görülme riski daha yüksektir.
  • Obezite: Obezite ile yaşamak, hipertansiyon dahil birçok kardiyovasküler soruna neden olabilir.
  • Alkol tüketimi: Düzenli olarak günde birden fazla alkol tüketen kadınlar ve günde ikiden fazla alkol tüketen erkekler, hipertansiyon için daha yüksek risk altındadır.
  • Hareketsiz bir yaşam tarzı: Egzersiz yapmamak ve hareketsiz bir yaşam sürmek hipertansiyona sebep olabilir.
  • Diyabet ve/veya metabolik sendrom: Diyabet veya metabolik sendrom tanısı konan bireylerde hipertansiyon gelişme riski daha yüksektir.
  • Yüksek sodyum alımı: Günlük yüksek sodyum alımı (günde 1.5 gramdan fazla) ile hipertansiyon arasında bir ilişki bulunur.

İkincil (Sekonder) Hipertansiyon

Sekonder hipertansiyon, genelde hızlı bir şekilde ortaya çıkar ve primer hipertansiyondan daha şiddetli bir hal alabilir. Sekonder hipertansiyona neden olabilecek durumlar:

  • Böbrek hastalığı
  • Obstrüktif uyku apnesi
  • Doğuştan kalp kusurları
  • Tiroid ile ilgili sorunlar
  • Bazı ilaçların yan etkileri
  • Uyuşturucu kullanımı
  • Kronik alkol tüketimi
  • Adrenal bez sorunları
  • Bazı endokrin tümörler

Yüksek Tansiyon Teşhisi Nasıl Konur?

Hipertansiyonu teşhis etmek, kan basıncı ölçümü kadar basittir. Çoğu doktor kontrolünde, muayenenin rutin bir parçası olarak kan basıncı kontrol edilir. Tansiyon yüksek bulunursa, doktor birkaç gün veya hafta boyunca ölçüm alınmasını isteyebilir. Sadece bir ölçümden sonra hipertansiyon teşhisi nadiren konur. Devamlı olarak tansiyonun yüksek olması, tanı koymada önemli bir kriterdir. Bunun nedeni, muayenehanede hissedilebilecek stres gibi faktörlerin, artan kan basıncına katkıda bulunabilmesidir. Ayrıca kan basıncı seviyeleri gün boyunca değişebilir. Tansiyon, düzenli olarak yüksek ölçülürse, altta yatan koşulları tespit etmek için daha kapsamlı bir test yapılmalıdır. Bu testler:

  • Kolesterol taraması ve diğer kan testleri
  • Elektrokardiyogram ile kalbin elektriksel aktivite testi (EKG)
  • Kalp ve böbrek ultrasonu
  • Evde 24 saatlik bir süre boyunca kan basıncını izlemek için tansiyon monitörü

Bu testler, yüksek kan basıncına neden olan ikincil sorunların tespit edilmesine yardımcı olur. Bununla birlikte yüksek tansiyonun organlar üzerindeki etkisi takip edilebilir.

Kolesterol İlacı Kullananlar Koenzim Q10 Takviyesi Almalı Mı?

Yüksek Tansiyon Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hipertansiyon tedavisinde, bazı faktörler göz önüne alınarak tedavi yöntemi belirlenir. Bu fakétörler, hipertansiyonun türünü ve hangi nedenlerin bulunduğunun anlaşılmasını sağlar.

  • Primer Hipertansiyon Tedavi Seçenekleri: Primer hipertansiyon teşhisi konulduğunda, yaşam tarzında yapılan değişiklikler tansiyonun düşmesine yardımcı olur. Yapılan bu değişiklikler tek başına yeterli gelmediğinde ilaç tedavisine başlanır.
  • Sekonder Hipertansiyon Tedavi Seçenekleri: Hipertansiyona neden olan durum altta yatan bir başka rahatsızlıktan kaynaklanıyorsa, altta yatan sorunun tedavisi ele alınır.

Örneğin, kullanılan bir ilaç tansiyonun yükselmesine neden oluyorsa, bu yan etkiye sahip olmayan başka ilaçlar denenir. Bazı durumlarda ise, altta yatan rahatsızlığa yönelik tedavi uygulanmasına rağmen hipertansiyon kalıcı bir hal alır. Bu durumda ise, yaşam tarzında değişiklikler yapmak ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olacak ilaçlar kullanmak gerekir.

Hipertansiyon İlaçları Nelerdir?

Birçok hipertansiyon hastası, uygun ilacı bulmak için, hipertansiyon ilaçlarını deneme-yanılma yoluyla kullanır. Benzer şekilde bir doktor da, uygun ilacı tespit edene kadar birkaç ilaç veya ilaç kombinasyonlarını deneyebilir. Hipertansiyon tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar:

  • Beta blokerler: Beta blokerler, kalbin daha yavaş ve daha az kuvvetle atmasını sağlar. Bu sayede, her kalp atışında atardamarlardan pompalanan kan miktarını azaltır ve kan basıncını düşürür. Ayrıca, vücutta kan basıncını yükseltebilecek bazı hormonları da bloke eder.
  • Diüretikler: Vücuttaki yüksek sodyum seviyeleri ve aşırı sıvı, kan basıncını artırabilir. Diüretikler, böbreklerin vücuttaki fazla sodyumu atmasına yardımcı olur. Sodyum atıldıkça, kan dolaşımındaki ekstra sıvı idrar yoluyla atılır ve kan basıncı düşer.
  • ACE inhibitörleri: Anjiyotensin, kan damarlarının ve arter duvarlarının sıkılaşmasına ve daralmasına neden olan bir kimyasaldır. ACE (anjiyotensin dönüştürücü enzim) inhibitörleri, vücudun bu kimyasalın çoğunu üretmesini engeller. Bu durum, kan damarlarının gevşemesine yardımcı olur ve kan basıncını düşürür.
  • Anjiyotensin II reseptör blokerleri (ARB’ler): ACE inhibitörleri anjiyotensin oluşumunu durdurmayı amaçlarken, ARB’ler anjiyotensinin reseptörlere bağlanmasını engeller. Kimyasal olmadan kan damarları daralmaz. Bu sayede, damarları gevşetmeye ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olur.
  • Kalsiyum kanal blokerleri: Bu ilaçlar, kalsiyumun bir kısmının kalp kaslarına girmesini engeller. Bu sayede, kalp atışlarının gücünü azaltmaya ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olur. Bu ilaçlar ayrıca kan damarlarının gevşemesine ve kan basıncının daha da düşürülmesine yardımcı olur.
  • Alfa-2 agonistleri: Bu tür ilaçlar, kan damarlarının daralmasına neden olan sinir uyarılarını değiştirir. Bu sayede, kan damarlarının gevşemesine yardımcı olur ve kan basıncını düşürür.

Hipertansiyon İçin Yapılabilecek Olan Değişiklikler

Sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri, hipertansiyona neden olan faktörleri kontrol altına almaya yardımcı olur.

Sağlıklı Beslenme

Sağlıklı bir beslenme modeli, yüksek tansiyonu düşürmek için hayati önem taşır. Hipertansiyonu yönetmek ve komplikasyon riskini (kalp hastalığı ve felç gibi) azaltmak için de oldukça önemlidir. Kalp için sağlıklı olan bir diyette mutlaka; meyve, sebze, kepekli tahıllar ve balık gibi yağsız protein kaynakları bulunmalıdır. Meyve ve sebze tüketimini yavaş yavaş artırarak alışkanlık edinilmesi hedeflenir. Hipertansiyonu olan kişilere tavsiye edilen günlük 10 porsiyon sebze ve meyvedir. {4*} Ayrıca, hipertansiyon tanısı konmuş kişilerde sodyum alımının günde 1500-2300 mg arasında tutulması önerilmektedir. {5*} Sodyum alımını azaltmanın en iyi yolu, daha sık taze yiyecek tüketmek ve paketli gıda alımını azaltmaktır.

Fiziksel Aktivite Yapmak

Egzersiz, kilo vermeyi kolaylaştırırken, kan basıncını doğal olarak düşürmeye ve kardiyovasküler sistemi güçlendirmeye yardımcı olur. Hipertansiyondan korunmak için haftada 150 dakika orta derece fiziksel aktivite yapılması önerilmektedir. {6*}

İdeal Kiloya Ulaşmak

Özellikle obezite tanısı konmuş kişilerin, hipertansiyondan korunmak için mutlaka kilo vermesi önerilmektedir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi, haftalık hedefin 1-2 kilo olmasını önermektedir. {7*} Kilo vermek için ise, daha besleyici ve dengeli bir diyet programı uygulanmalı, daha fazla egzersiz yapılmalıdır.

Stresi Yönetmek

Egzersiz yapmak, stresi yönetmek için iyi bir yoldur. Ayrıca meditasyon ve nefes egzersizleri, masaj, kas gevşeticiler, yoga ve yeterli uyku uyumak da stresi yönetmeye yardımcıdır.

Sigara ve Alkol Kullanımını Azaltmak/Bırakmak

Sigara tüketen bireylere hipertansiyon tanısı konduysa, sigarayı bırakmaları istenmektedir. Tütün dumanında bulunan zararlı kimyasallar, dokulara zarar verir ve kan damarlarını sertleştirebilir. Benzer şekilde alkol kullanımı da dokulara zarar vererek hipertansiyonun vücuttaki olumsuz etkisini arttırmaktadır.

Sigarayı Bıraktıktan Sonra Vücut Nasıl Temizlenir? Vücuttan Nikotin Atan Besinler

Kan Basıncının Düzenli Olarak İzlenmesi

Komplikasyonları önlemenin en iyi yolu erken teşhistir. Hipertansiyonu olan kişilerin, tansiyon ölçümlerini düzenli olarak kaydetmesi ve doktoruna bu kayıtları bildirmesi gerekmektedir.

Hamilelikte Yüksek Tansiyon Nelere Yol Açar?

Hipertansiyonu olan kişiler, sağlıklı bebekler doğurabilirler. Ancak hamilelik sırasında hipertansiyon yakından izlenmezse hem doğum yapan kişiyi hem de bebeği tehlikeye atabilir. Yüksek tansiyonu olan hamile kadınlarda, komplikasyonların gelişme riski daha yüksektir. {8*} Hipertansiyonu olan hamile kadınlarda özellikle böbrek fonksiyonlarında azalma olabilir. {9*}

Hipertansiyonu olan ebeveynden doğan bebeklerde, düşük doğum ağırlığı ve erken doğum sıklıkla görülmektedir.

Hipertansiyonun Vücuda Zararları Nelerdir?

Hipertansiyon genelde sessiz ilerleyen bir hastalıktır. Semptomlar ortaya çıkmadan yıllarca yaşanabilir ve bu vücuda zarar verebilir. Hipertansiyon tedavi edilmezse, ciddi, hatta ölümcül komplikasyonlara neden olur. Bu komplikasyonlar:

  • Arterlerin Hasar Görmesi: Sağlıklı arterler, esnek ve güçlüdür. Kan, sağlıklı arter ve damarlardan rahatça akabilir. Hipertansiyon, arterleri daha sert, sıkı ve daha az elastik hale getirir. Bu hasar sonucu vücuda alınan yağlar kolaylıkla damar içinde birikir ve kan akışını kısıtlar. Kan basıncı yükselir, bu da damarın tıkanmasına, sonucunda ise kalp krizi ve felce neden olur.
  • Kalbin Hasar Görmesi: Hipertansiyon sebebi ile kalp daha çok çalışır. Kan damarlarında artan basınç, kalp kaslarını daha da sıkar ve kan pompalamaya zorlar. Bu durum sonucu kalp büyümesi görülmektedir. Kalp büyümesi; kalp yetmezliği, aritmi, ani kalp ölümü ve kalp krizine neden olabilir.
  • Beynin Hasar Görmesi: Beynin sağlıklı çalışması için, kandaki oksijen miktarının fazla olması gerekir. Tedavi edilmeyen hipertansiyon, beyne giden kan akışını azaltabilir. Ayrıca, kontrolsüz hipertansiyon, hafıza ve öğrenmeyi, hatırlamayı, konuşmayı ve akıl yürütme yeteneğini de etkiler.

Hipertansiyon İçin Ev İlaçları

Yüksek tansiyondan korunmada sigaradan uzak durmak, fazla kilolardan kurtulmak, az yağlı ve az tuzlu beslenmek, düzenli egzersiz yapmak önemli yer tutar.

  • Gıda tüketiminizi azaltır ve düzene sokarsanız, kabızlık ortadan kalkarsa, karaciğer, kan ve damar temizlemesi yaparsanız tansiyonunuz hızla normale döner.
  • Her sabah 1-3 limon, elma, nar ve greyfurt suyunu karıştırarak içebilirsiniz. 1-2 saat sonra ikindiye kadar 30 gram su, aynı miktarda pancar suyu ve havuç suyu karışımı içebilir veya elma, vişne, karpuz gibi meyvelerden birini seçip yiyebilirsiniz.
  • İkindi-akşam arasında tek çeşit yemek ile salata yiyebilirsiniz. Ayrıca bunun yerine haftada 3 kez sabah 25-30 gram magnezyum sülfatı (İngiliz tuzu) 1 bardak suyla karıştırarak içebilirsiniz.
  • Haftada 2 gün 36 saat aralıklı oruç yapabilirsiniz.
  • Eğer tansiyonunuz yükselirse tansiyon düşürücü bir ilaç almak yerine kusmanız gerekir. Kusma ile yemek kalıntıları ve mideye inen toksik geniz akıntısı dışarı atılır ve vücudun hazım ile değil, kendi durumunu düzeltmekle meşgul olması sağlanır. Daha sonra ılık bir duş alabilir, limon suyu ya da biberiye çayı içebilirsiniz. 1 tatlı kaşığı biberiye çayı 1 bardak kaynar suda demlenerek hazırlanır ve iki defada içilir.
  • Boyuna omuzlara veya kafaya hacamat yapabilir, sülük koyabilir ya da kupa çektirebilirsiniz.
  • Bağırsaklar dolu olduğu zaman, o anda bağırsaklarda bulunan fazla besin maddeleri ve toksinler kana karışır. Bunun sonucunda tansiyon yükselmeye devam eder. Lavmanla bağırsaklar boşaltıldığı zaman ise bir önceki durumun tersine, bu zararlı maddeler kandan bağırsaklara akar ve tansiyon düşmeye başlar.
  • Soğuğa yakın ılık suyla yapılan banyo, vücudun enerjisini yükselterek, kalp ve damarların direncini artırır.
  • Limon suyu kandaki asidi nötralize ederek, mineral tuzların üretimini keser, kanı sulandırır ve idrarı çoğaltır. İdrar çoğalınca kan miktarı azalarak tansiyon düşer.
  • Böbrek ve böbreküstü bezlerine bağlı bir tansiyon yüksekliği söz konusu ise, böbrekler tedavi edilmeden hipertansiyonun kontrol altına alınması mümkün değildir.

Fazla Limonlu Su İçmenin Zararları Nelerdir?

Kaynaklar

  1. https://www.acc.org/latest-in-cardiology/articles/2017/11/08/11/47/mon-5pm-bp-guideline-aha-2017
  2. https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/why-high-blood-pressure-is-a-silent-killer/what-are-the-symptoms-of-high-blood-pressure
  3. https://bestpractice.bmj.com/topics/en-us/26/history-exam#riskFactors
  4. https://www.heart.org/en/healthy-living/healthy-eating/add-color/fruits-and-vegetables-serving-sizes
  5.  https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/changes-you-can-make-to-manage-high-blood-pressure/shaking-the-salt-habit-to-lower-high-blood-pressure#:~:text=The%20American%20Heart%20Association%20recommends,blood%20pressure%20and%20heart%20health.
  6. https://www.cdc.gov/physicalactivity/basics/adults/index.htm
  7. https://www.cdc.gov/healthyweight/losing_weight/index.html
  8. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6005390/
  9. https://www.acog.org/womens-health/faqs/preeclampsia-and-high-blood-pressure-during-pregnancy?utm_source=redirect&utm_medium=web&utm_campaign=otn

Reklam

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu