Mart dolunayı “Solucan Ay” olarak tanımlanmaktadır. Bunun sebebi, çiftçi Almanak’a göre, bu dolunayın kışın son dolunayı olması ve toprakların çözülmesi ile solucan, sümüklü böcek gibi hayvanları uykudan uyandırıp yüzeye çıkarmasıdır. {1*} Ateşböcekleri, bahar ve yaz aylarında geceleri uçarken yanıp sönen ve aydınlatma sağlayan bir böcek türü olarak bilinmektedir. Bu böcekler, kanatlı diskotek ışıkları gibi gece gökyüzünü aydınlatma gücüne sahiptir. Dünyadaki pek çok böcek gibi, ateşböcekleri de nesli tükenmekte olan bir böcek topluluğudur. Dünyadaki böceklerin yüzde 45’inin ölümü son 10-20 yılda görülmüştür.
Nane Yağının İnanılmaz 15 Faydası Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
Delaware Üniversitesi’nde böcek bilimi profesörü, Bringing Nature Home ve Nature’s Best Hope’un yazarı olan Doug Tallamy’e göre böcekler dünyayı yönetmektedir ve böcekleri kaybedersek varlığımız sona erecektir. {2*} {3*} Bu konuda, insanların yapabileceği şey bahçelerinin her alanını böcek dostu hale getirmektedir. Örneğin ateşböceklerini bahçenize nasıl çekeceğinizi öğrenmek, yaz akşamlarında ışık gösterileri izliyor gibi hissetmenize ve bahçe ya da yeşilliklerde biyolojik çeşitliliği korumanın keyfini yaşamanıza fayda sağlamaktadır.
İçindekiler
Ateşböceklerini Bahçenize Ne Çeker?
Böcekler dünyada bulunan tüm bitkilerin yüzde 80’ini, çiçekli bitkilerin yüzde 90’ını tozlaştırarak yeni tohumlar oluşturmaktadır. Bu durum tarımın devam edebilmesi için ve üretim süreçlerinin zorlaşmaması için önemlidir. Tallamy, yaşamı sürdüren bu bitkilerin ve böceklerin olmadığı bir gezegende yaşamanın bir seçenek olmadığını söylemektedir. Böcekler, tüm besin ağını destekleyen besin ağı temelleridir diyerek böceklerin, insanlar için önemini açıklamaktadır. Böceklerin öneminin bilincine vararak bahçelerimizde düzenlemeler yapmamız gerekmektedir. Olumlu bir değişim için çimleri farklı şekilde ekmek ve düzenlemek, ateşböceklerinin yaşayabileceği bir bahçe oluşturmaya odaklanmak gerekmektedir. Bu noktada hem çocukların hem de yetişkinlerin dikkatini çeken ateşböceklerini yakından tanımak önemlidir.
- Türkiye’nin her yerinde ateşböcekleri bulunmaktadır.
- Ateşböceklerinin bazı türlerinde larva ve yumurtalar bile parlamaktadır. Bu manzara genellikle sonbaharda görülmektedir.
- Ateşböcekleri larva halindeyken rahatsız edilmezse 1-2 yıl yaşamakta ancak büyüdükten sonra sadece birkaç hafta ömrü vardır ve bu sürede üremeye çalışmaktadır. {4*}
- Ateşböceklerinin gün geçtikçe sayılarının azaldığı bilinmektedir. Bu sebeple böceklerin neslinin tükenmemesi için insanların yardımına ihtiyaçları bulunmaktadır.
- Erken ölümlere ve iklim değişikliğine de neden olan kirliliğin artması, ateşböceklerinin yaşamını tehdit etmektedir.
- Ateşböcekleri esas olarak etoburdur ve larva halindeyken salyangoz, sümüklü böcek ve solucan yerler.
- Ateşböceğinin kuyruğunda bulunan kimyasallar, tıpta hastalıklı hücrelerdeki anormallikleri bulmaya ve gıda bozulmalarını algılamaya yardımcı olmaktadır.
- Ateşböceğinin kuyruğundaki kimyasallar ile oluşturulan elektronik detektörler, uzayda yaşam aramaya da yardımcı olmak için uzay araçlarına konulmaktadır.
Ateşböceklerine Nasıl Yardım Ederiz?
Ateşböceklerine yardım etmek için bahçede yapılması gereken değişiklikler şu şekilde sıralanmaktadır;
Tırmıklamayı ve Yaprak Üfleyicileri Bırakmak Gerekiyor
Tallamy, ateşböceklerinin sayısının sürekli düşmesinin nedenini böceklerin yaşadığı yerlere davranış şeklimiz olarak görmektedir. Ateşböceklerini arka ya da ön bahçenize nasıl çekeceğinizi merak ediyorsanız, yere biraz yaprak ve ot çöpü bırakmak çok önemlidir. Çimlerinizin bir kısmına bunu yaptığınızda ilk adımı atmış ve ateş böceği larvalarına kışı geçirebilecekleri bir yer vermiş olursunuz. Yaprak üfleme makineleri kullanmak ya da tırmıklama yapmak, ateşböceği dostu olma şansınızı yok etmektedir. Çünkü yaprakları tırmıklayıp atmak, böceklerin yaşadıkları yeri atmak demektir. Ayrıca çim ve bahçe biçme aletlerinin insan sağlığı için de zararları bulunmaktadır; {5*}
- Benzinle çalışan çim ve bahçe ekipmanı, akciğer iltihabı ve erken ölümle de bağlantılı olan güçlü bir kanserojen ve kirli madde yaymaktadır.
- Gazla çalışan yaprak üfleyiciler ve çim biçme makinelerinden kaynaklanan maddeler, kansere neden olan ilk dört bileşikten üçünü içerir.
- Benzinle çalışan çim ve bahçe ekipmanlarının kullanımı, kanser, kalp krizi, felç, kalp yetmezliği, astım, KOAH ve muhtemelen otizm ile bağlantılıdır.
Biçme Yapılmayan Bir Bahçe Bölgesi Belirleyin
Bahçenin bir kısmını bahçeden ayrı bölüm gibi değerlendirmek önemlidir. Araştırmalara göre ateşböcekleri, uzun otları sevmekte ve gündüzleri çoğunlukla yere yakın durmaktadır. {6*} Geceleri de yukarı tırmanarak enerjilerini salmakta ve uçmaya başlamaktadırlar. Çimleri düzenli biçmek, bitki örtüsünü kurutur. Bu kuru ortam, larvaların beslendiği salyangoz ya da sümüklü böcekleri barındırmaz. {7*}
Bahçenizde ve çimlerde düzen sağlayarak her türlü böcek, kuş ve bitkiye sağlıklı bir ortam yaratmak hem çevresel ve ekonomik yönden hem de insan sağlığı için önemlidir. {8*} Arazilerin uzun süreli kanser koruması sağladığını ve steril alanlar olduğunu ifade etmektedir. Kimyasal bazlı çim uygulamalarının yağmur suyunun toprağa sızmasını azalttığını ve bu durumun erozyonu arttırdığı bilinmektedir. Ayrıca toprağı kurutarak mantar üretimi için kaynakları azaltır.
- Bahçenize yerli bitkileri ekmeyi tercih edin.
- Yaprak çöpleri, kuş yuvaları ve arı kovanlarını koruyun.
- Sebze, mantar, meyve ağaçları ve çalılar ile doğal bir bahçe tasarımı yapın ve kendi gıdanızı yetiştirin.
Böylece daha insani ve çevre dostu bir peyzaj yaratabilirsiniz. Çocuklarının ve torunlarının geleceğini önemseyen kişilerin bu adımları atması gerektiği de önerilmektedir. Değişim yaşanan her bahçe, başka bahçelerin de doğa dostu hale gelmesine sebep olacak ve iklim sorunlarının çözümüne olumlu katkı sağlayacaktır.
İstilacı Bitki Denen Zararlı Bitki Türlerini Temizleyin
İstilacı türler denilen bitkiler, ekosisteme dahil olan ve hızlı yayılan otlardır. Ayrıca bu otlar, ekonomik ve çevresel zarara neden olmaktadır. {9*} Yerli ve yabancı türleri bulunan bu bitkilerin bazıları, insan sağlığına da zarar verebilmektedir. Tallamy, istilacı bitkileri tanımlarken “ekolojik tümörler” demiştir. Hızlı büyüyen ve yayılan bitkiler olduklarından dengeyi bozmakta ve besinlerin hepsini kendisi emmektedir. Ayrıca Lyme denilen bir hastalık yayma ihtimalleri de bulunmaktadır.
Yerli Bitkiler Dikin
Yerli bitkiler, belirli bir alanda büyümek üzere evrimleşmiş bitkilerdir. Ulusal Yaban Hayatı Federasyonu, yerel bitkileri en sürdürülebilir yaşam alanı sunan ve insan olmayan belirli bir bölgede, ekosistemde ya da habitatta doğal olarak meydana gelebilir şeklinde tanımlamaktadır. {10*} Yerli bitkilerin faydaları şu şekilde sıralanmaktadır; {11*}
- Zirai ilaç ve gübre gerektirmeyen bu bitkiler, sizi ve ailenizi kanser, otizm ve hormon sorunlarına neden olan kimyasallardan korur.
- Biçme gerektirmediği için hava kirliliğine katkı sağlamaz
- Yağmur suyu akışını azaltır ve yeraltı suyu kaynaklarını besler. Bu sayede sel riskini ve erozyonu önler.
- Yerli bitki diğer türlerden çok daha az iş gerektirir ve bize sevdiğimiz şeyleri yapmak için daha fazla zaman verir.
- Yerel ekosistemlere denge ve sağlık getirerek yaban hayatı için yiyecek ve barınak sağlar
- Büyüme aşamasında az su yeterli geldiği için su tasarrufu sağlar.
- Kelebekler için barınma alanı sağlar.
Bahçeniz Karanlık Olsun
Bahçeye aydınlatma eklemekten ve sundurma ışıkları kullanmaktan kaçınmak önemlidir. Işık kirliliği, birçok böceğin sağlığını tehdit eden ciddi bir sorundur. Bu böceklere, ateş böcekleri de dahildir. Gece ışıkları böceklerin gece yolculuklarında yönlerini bulma duygularını bozar. Ayrıca dış mekân aydınlatmaları, güveler için de öldürücü olmaktadır. Güve tırtılları, kuşlar için en büyük besin kaynağıdır. Bu nedenle, bahçedeki aydınlatmaları ortadan kaldırmak, kuşların bahçeye gelmesine de katkı sağlamaktadır. Güvenlik konusunda endişeleriniz varsa, hareket sensörlü bir ışık kullanmak önerilmektedir. Sarı LED ampuller, böcekler için en az çekici ışık türleri olduğundan onlar tercih edilebilir.
Bonus öneri: Sümüklü Böcekleri Kullanın
Ateşböceklerinin larva aşamasında avladıkları ve en sevdikleri yemekler sümüklü böceklerdir. Bu nedenle, kulübe yanı ve gölge yerlerde bahçe ayırması yapmak, bu noktalarda sümüklü böcek yaratacak ve ateşböceklerini buraya yaklaştıracaktır.
Kaynaklar
{1*} https://www.farmersalmanac.com/march-full-worm-moon-16992
{2*} https://www.amazon.com/Natures-Best-Hope-Approach-Conservation-ebook/dp/B07NMH5GH5
{3*} https://www.amazon.com/Bringing-Nature-Home-Wildlife-Expanded/dp/0881929921/ref=tmm_pap_swatch_0
{4*} https://www.firefly.org/facts-about-fireflies.html
{5*} https://www.epa.gov/sites/default/files/2015-09/documents/banks.pdf
{6*} https://www.firefly.org/firefly-habitat.html
{7*} https://news.temple.edu/news/2020-02-26/temple-invites-visitors-ungarden-their-gardens
{8*} https://www.unep-wcmc.org/resources-and-data/global-biodiversity-outlook-4
{9*} https://www.invasivespeciesinfo.gov/what-are-invasive-species
{10*} https://www.nwf.org/Garden-for-Wildlife/about/native-plants
{11*} https://www.fs.fed.us/wildflowers/Native_Plant_Materials/Native_Gardening/index.shtml
