Karpal Tünel Sendromu Nedir?

Karpal tünel sendromu nedir? Karpal tünel sendromu medyan sinir üzerindeki baskı sonucu ortaya çıkar. Karpal tünel, avuç içindeki kemikler ve bağlarla çevrili dar bir bölgedir. Medyan sinir sıkıştığında; el ve kolda uyuşma, karıncalanma ve güçsüzlük görülür. Bileğin anatomisi ve enfeksiyon karpal tünel sendromunun gelişmesine neden olabilir.

Karpal tünel sendromu, yetişkinlerde en yaygın görülen periferik nöropati türüdür. Orta yaşlı kadınlar diğer yaş gruplarına göre daha yüksek risk altındadır. {1*}

Ulusal Nörolojik Bozukluklar ve İnme Enstitüsü, karpal tünel sendromunun gelişimini şu şekilde açıklar: “ Medyan sinir, başparmağın avuç içi ve yüzük parmağına duyu/his sağlar. Medyan sinir sıkıştığında veya iltihaplandığında, sinovyal membran dokusu sinirde ağrı hissi uyandırır. Bu ağrı, elin normal hareket açıklığının kaybolmasına neden olur. Karpal tünel çok dar bir aralıktır. Bu nedenle yaygın stres faktörlerinin neden olduğu şişme ve iltihaplanmaya oldukça meyillidir.” {2*}

Karpal tünel sendromu belirtileri, yoğunluk ve sıklık açısından kişiden kişiye değişkenlik gösterir.

Karpal tünel, genellikle iş için tekrarlayan el hareketleri yapan veya saatlerce bilgisayar başında yazı yazan kişilerde görülür. Buna “mesleki karpal tünel sendromu” da denir. Genellikle, yüksek basınç veya kuvvet uygulanması gereken, titreşimli aletlerin kullanıldığı işlerin sürekli olarak tekrarlanmasıyla ortaya çıkar.

Karpal tünel sendromu, genellikle kademeli ve yavaş bir şekilde başlar. İki eli de etkileyebilir. Parmaklarda (özellikle baş ve işaret parmaklarında) karıncalanma veya uyuşma hissedilir. Bu semptomlara bilekte rahatsız edici bir his veya güçsüzlük de eşlik edebilir.

Karpal Tünel Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Karpal tünel sendromunun belirtileri genellikle yavaş başlar ve zaman içinde şiddetlenir. {3*}

Karıncalanma ve/veya Uyuşma

Parmaklarda veya elde karıncalanma hissi en sık görülen semptomdur. Serçe parmak bu durumdan etkilenmez. Etkilenen parmaklarda elektrik çarpması gibi bir his oluşur. Bu his, bilekten kola doğru yayılabilir. Bu belirtiler genellikle araç kullanırken, telefon veya gazete tutarken ortaya çıkabilir. Semptomlar şiddetlendiğinde, kişiyi uykusundan dahi uyandıracak kadar ciddi bir ağrıya sebep olabilir. Ayrıca uyuşukluk hissi, zamanla kalıcı bir hal alabilir.

Ellerde ve Parmaklarda Güçsüzlük

Ellerde ve parmaklarda güçsüzlük hissi nedeniyle hareket kabiliyeti azalır. Bu yüzden kişi, bir nesneyi kavramakta zorlanabilir ya da tuttuğu nesneyi elinden düşürebilir. Bunun nedeni, eldeki uyuşma veya medyan sinir tarafından kontrol edilen başparmağın kavrama kabiliyetini sağlayan kasların zayıflamasıdır.

Karpal Tünel Sendromu Neden Olur?

Karpal tünel sendromunun ilişkilendirildiği bazı durumlar vardır. Bu faktörler doğrudan karpal tünel sendromuna neden olmasa da medyan sinirde tahriş ve hasar riskini artırırlar.

Karpal tünel sendromu risk faktörlerinden bazıları şunlardır:

• Anatomik Faktörler: Bir bileğin kırık veya çıkık olması, karpal tüneldeki boşluğu değiştirerek medyan sinire baskı uygulayabilir. Ayrıca, karpal tüneli doğuştan küçük olan kişilerde sendromun ortaya çıkma riski artar.
• Cinsiyet: Kadınlarda, özellikle orta yaştaki kadınlarda karpal tünel sendromu daha sık görülmektedir.
• Sinir ve Eklemleri Etkileyen Durumlar: Diyabet, romatoid artrit ve tiroid bozukluklar karpal tünel sendromuna neden olabilmektedir.
• İnflamatuar Durumlar: Romatoid artrit ve inflamatuar diğer hastalıklar, bilekte bulunan tendonları zedeleyerek medyan sinire baskı uygulayabilir.
• İlaçlar: Yapılan çalışmalar, karpal tünel sendromuyla meme kanseri tedavisinde kullanılan anastrozol ilaçları arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir.
• Vücut Sıvısında Değişiklikler: Vücutta sıvı tutulması, karpal tüneldeki basıncı artırarak medyan siniri tahriş edebilir. Bu durum en sık hamilelik ve menopoz döneminde görülür. Hamilelikle ilişkili karpal tünel sendromu genellikle hamilelikten sonra kendiliğinden iyileşir.
• Diğer Tıbbi Durumlar: Menopoz, tiroid bozuklukları, böbrek yetmezliği ve lenfödem gibi belirli rahatsızlıklar karpal tünel sendromunun gelişmesine neden olabilir.
• Çalışma Koşulları: Titreşimli aletlerin kullanımını veya bileğin uzun süre esnetilmesini gerektiren işlerde, özellikle soğuk bir ortamda çalışılıyorsa medyan sinire zarar verecek bir baskı oluşabilir. Ayrıca, uzun süreli klavye kullanımı da karpal tünel sendromu oluşumunda risk faktörüdür.
• Obezite veya aşırı kilolu olmak.

Karpal Tünel Sendromu Nasıl Önlenir?

Karpal tünel sendromunu önlemek için kanıtlanmış net bir yöntem bulunmamaktadır. Fakat bilek ve ellerdeki stresi azaltmak, karpal tünel sendromunun oluşmasını önlemeye yardımcı olabilir.

• Gücü azaltmak ve baskı uygulamamak: Bir yazı yazarken veya klavye kullanırken, kalemi daha gevşek tutmak veya tuşlara daha yumuşak bir şekilde basmak, ellerdeki ve bileklerdeki stresi azaltmaya yardımcı olur.
• Sık ve kısa molalar vermek: Elleri ve bilekleri kısa ve sık aralıklarda dinlendirmek etkili bir önlemdir. Bu yöntem, özellikle titreşimli olan ve fazla kuvvet uygulanan aletlerle çalışan kişilerde büyük farklar yaratmaktadır.
• Bileklerin formunu korumak: Bilekleri tamamen yukarı veya aşağı bükmekten ve uzun süre bükülmüş şekilde tutmaktan kaçınmak gerekir. Rahat bir pozisyonda olmak bilek sağlığını korumaya yardımcı olacaktır.
• Elleri sıcak tutmak: Soğuk bir ortamda çalışmak, el ağrısı ve sertliğine neden olmaktadır. Ortam sıcaklığı kontrol edilemiyorsa, eldiven giyilmesi önerilmektedir.

Karpal Tünel Sendromu Tedavisi Nedir?

Karpal tünel sendromunun varlığından şüpheleniliyorsa, evde teşhis koymak yerine bir doktor tarafından teşhis konulması en sağlıklısıdır. Sinirlerdeki tahriş ve iltihap ilerledikçe, karpal tünel semptomları şiddetlenir. Bu nedenle erken teşhis ve tedavi, karpal tünel sendromunun ilerlemesini durdurmaya yardımcı olabilir.

Hafif-orta derece karpal tünel sendromu olan kişilerde, semptomlar ameliyatsız ve ilaçsız tedavi edilebilir. Karpal tünel sendromu tanısı, fiziki muayene ve elektrofizyolojik testlerle konulmaktadır.

Ameliyat da dahil olmak üzere karpal tünel tedavisinde amaç, medyan sinir üzerindeki baskıyı azaltmak ve karpal tünel alanını artırmaktır. Bu amaçla tedavi şu şekilde ilerleyebilir:

• Karpal Tünel Braketleri: Braketler, ağrı olan bileği stabil ve sabit tutmak için kullanılan yaygın bir yöntemdir. Duruş bozukluklarını, basıncı ve bükülmeyi önlemeye yardımcı olur. Sinir üzerinde artan baskıyı azaltmak için genellikle gece uyurken kullanılmaktadır.
• İlaç Kullanımı: Karpal tünel sendromunun semptomları şiddetlendikçe, ibuprofen veya advil gibi nonsteroid anti-inflamatuar ağrı kesiciler gerekebilir. Bu ilaçlar iltihabı azalttığı için iyileşmeyi hızlandırabilir. Bilekte ve elde şişlik çok fazlaysa ve iltihap yoğunsa geçici olarak steroid enjeksiyonları (kortizon vb.) da kullanılması gerekebilir.
• Karpal Tünel Sendromu Cerrahisi: Uzmanlar, bilekte veya eldeki kalıcı hasarı önlemek için ciddi vakalarda cerrahi müdahalelere başvurabilirler. {4*} Riskli bir ameliyat olduğu bilinmesine rağmen, ABD’de her yıl en sık yapılan cerrahi işlemlerden biridir. Cerrahi yöntemler her zaman etkili sonuç vermez. Bazı operasyonlar sonucunda kavrama gücünde azalma, enfeksiyonlar, sinir hasarı, sertlik ve ağrı gibi yan etkiler görülmektedir. İyileşme süreci aylar alabilir.

Karpal Tünel Sendromu Doğal Tedavi Yöntemleri

Hafif karpal tünel sendromunda, yaşam tarzında yapılan değişiklikler semptomları hafifletmeye yardımcı olur. Evde yapılan bazı ilaçlar da semptomları hafifletmeye yardımcı olacaktır.

• Sürekli olarak yapılan işlere ara vermek: Yazmak, gitar çalmak, el matkabı kullanmak gibi işler uzun süre yapılacaksa, 15 dakikada bir ellerin dinlendirilmesi önerilir. Bu bölgelere kan akışını artırmak için, dinlendirme esnasında el ve bilekler hafifçe esnetilmelidir.
• Bileklere atel takmak: Bilekleri düz tutmak, medyan sinir üzerindeki baskıyı hafifletmeye yardımcı olur. Semptomlar geceleri daha sık görülür, bu nedenle akşamları bileğe atel takmak, semptomları hafifletmeye yardımcı olur. İşyerinde sürekli olarak aynı iş yapılıyorsa, gün içinde de bilek ateli kullanılabilir.
• Bilekleri fazla esnetmemek: Bilekleri her iki yöne de aşırı derecede esneten aktivitelerden kaçınılması önerilir. Bilekleri mümkün olduğunca zorlamamak en sağlıklısıdır.
• Ellerin sıcak tutulması: Elleri sıcak tutmak ağrı ve sertliği azaltmaya yardımcı olur. Parmaksız eldiven giymek veya mini el ısıtıcıları kullanmak fayda sağlayacaktır.
• Topikal tedaviler: Yapılan çalışmalar, topikal (cilt üzerine) mentol uygulamasının ağrıyı büyük ölçüde azalttığını göstermektedir.

Karpal Tünel Sendromu İçin Takviyeler ve Uçucu Yağlar

Hızlı sonuç almak ve bilekleri rahatlatmak için takviye kullanılması önerilmektedir.

• B6 vitamini (günde 3 kez 100 mg): B6 vitamini sinir iltihabını azaltmaya yardımcı olur. Yapılan çalışmalar, B6 ve B12 vitamininin sinir dokusunu desteklediğini, karpal tüneli genişlettiğini, iyileşme ve yenilenmeye yardımcı olan en etkili vitaminler olduğunu göstermiştir.
• Bromelain (yemekler arasında günde 3 kez 500 mg): Ananasta bulunan bir enzim olan bromelain, doğal anti-inflamatuar etki gösterir. Bromelain özü, ananasın çekirdeğinden elde edilir. Proteolitik ve anti-inflamatuar bir enzimdir. Zerdeçal, boswellia (akgünlük) ve zencefil gibi takviyelerle birlikte alındığında biyoyararlılığı artar. Tüm bu takviyeler, karpal bölgede baskıyı azaltmaya yardımcı olur.
• Magnezyum kompleksi (500 mg kalsiyum + 250 mg magnezyum): Kalsiyum ve magnezyum, kas gerginliğini azaltmaya yardımcı olan elektrolitlerdir. Magnezyum, kan damarlarını ve karpal bölgedeki sinirleri sıkıştırabilen kas dokusunu gevşetmeye yardımcı olur.
• Ginkgo biloba (günde 2 kez 120 mg): Kan dolaşımını iyileştirir.

Uçucu yağlar, ağrıyı azaltmaya ve çeşitli semptomları iyileştirmeye yardımcı olur. Wintergreen ve selvi yağı, karpal tünel sendromunda en iyi etki gösteren iki yağdır.

• Wintergreen (kış yeşili) yağı; Analjezik etki gösterir. Ağrılı ve iltihaplı bölgeyi rahatlatır ve semptomları hafifletmeye yardımcı olur.
• Selvi yağı: Kan dolaşımını artırır ve iyileşmeyi hızlandırır.
• Doku onarımını hızlandırmak için başka yağlar eklemek, tedavi sürecini hızlandırır. Bunun için helichrysum (ölmez çiçeği) ve nane yağı tavsiye edilir.
• Selvi ve wintergreen yağlarının karıştırılarak kullanılması daha etkilidir. Bu yağların Hindistan cevizi yağıyla karıştırılarak, günde 1-3 kez 3-4 damla olacak şekilde iltihaplı bölgeye uygulanması tavsiye edilir.

Karpal Tünel Sendromunda Beslenme Nasıl Olmalı?

Sağlıksız bir beslenme rutini ve tüketilen gıdaların düşük kalitede olması iltihap seviyesinin artmasıyla doğrudan ilişkilidir. Bağlar, eklemler ve dokular; beslenme şeklinden etkilenir. Taze meyve ve sebzeler bakımından zengin, yani anti-inflamatuar gıdalar ile beslenilmesi iltihabın azalması için önemlidir.

Karpal tünel sendromunun semptomlarını hafifletmek için tüketilmesi gereken yiyecekler:

• Meyve ve sebzeler: Vücudun iltihapla savaşması için meyve ve sebzelerden alınacak olan antioksidanlara, elektrolitlere ve diğer elementlere ihtiyaç vardır. Potasyum ve magnezyum açısından zengin, sodyum oranı düşük bitkileri tüketmek, şişliği azaltmaya ve fazla sıvıyı karpal bölgeden uzaklaştırmaya yardımcı olur.
• Su tüketimi: Vücudu nemli tutmak, ödemi azaltmaya ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olur. Günde en az 2 litre su tüketilmesi önerilmektedir.
• Balık, keten tohumu ve chia tohumu: Fındık ve tohumların tüketimi artırılmalı, her hafta mutlaka balık tüketilmelidir. Balıktan elde edilen omega-3‘ü artırmak iltihabı azaltmaya yardımcı olur.
• B vitamini bakımından zengin gıdalar: B6 vitamini eksikliği karpal tünel sendromunu daha şiddetli hale getirebilir. Beslenme rutinine yeşil yapraklı sebzeler, fasulye veya et gibi B vitamini kaynağı besinlerin eklenmesi önerilir.

Karpal tünel sendromu varlığında kaçınılması gereken yiyecekler:

• Şeker: İnflamatuar yanıtları ve ağrıyı artırabilir.
• Çok fazla tuz/sodyum: Vücutta sıvı tutulmasını ve dolayısıyla şişliği artırır. Bu yüzden işlenmiş, konserve edilmiş, dondurulmuş veya paketlenmiş gıdalardan uzak durulmalı, sodyum alımı kısıtlanmalıdır.
• Doymuş yağ oranı yüksek yiyecekler: Doymuş yağ kan dolaşımını yavaşlatabileceğinden pastırma, sosis, peynir veya yağlı ve işlenmiş et ürünlerinden kaçınılmalıdır.
• Alkol: Normalden fazla alkol tüketimi iltihabı artırabilir, şişliği artırabilir ve iyileşme için kritik öneme sahip olan vücuttaki B vitaminlerinin miktarını azaltabilir.
• İşlenmiş tahıllar (glüten): Çok fazla işlenmiş un/tahıl ürünü yemek semptomların daha da kötüleşmesine neden olabilir.