Beyin Zapları Nedir? Beyin Zaplarını Durdurmanın Yolları Nelerdir?

Bazen beyin titremeleri, beyin şokları veya kafa şokları olarak da adlandırılan beyin zapları, belirli depresyon ve anksiyete ilaçlarının dozunu azaltırken ya da bırakırken ortaya çıkmaktadır. Beyin zapları en dayanılmaz yoksunluk semptomlarından biri olarak tanımlanmaktadır. İsmini, beyinde hissedilen ani elektrik vızıltıları, titreme, sarsıntı veya sarsıntı gibi hisler olarak tanımlanan, neden oldukları rahatsız edici duyumlardan almaktadır.

Bir New York Times analizine göre, her yıl milyonlarca birey, antidepresan bırakma sürecinde beyin zapları yaşamaktadır. {1*} Örneğin, uzun süreli psikiyatrik ilaç (çoğunlukla antidepresan) kullanıcısı olarak kabul edilen 250 katılımcıya 2017 yılında bir anket yapılmıştır. Anketin sonucuna göre kullanıcıların yaklaşık yarısının ilaçlarını kullanmayı bırakmaya çalışırken ciddi antidepresan yoksunluğu belirtileri yaşadıkları ortaya çıkmıştır. Bireylerin yarısı ayrıca potansiyel yoksunluk belirtileri nedeniyle ilacı almayı bırakamadıklarını/bırakamayacaklarını bildirmiştir. {2*} Şu anda, beyin zaplarını güvenilir bir şekilde kontrol etmek için kullanılabilecek herhangi bir tıbbi müdahale veya ilaç bulunmamaktadır.

Beyin Zapları Nelerdir?

 Beyin zapları, genellikle antidepresan ilaçların kesilmesinin ardından yaşanan kafa şoklarıdır. Bu yüzden “antidepresan kesilme sendromu” olarak da isimlendirilmektedir. Beyin zaplarından mustarip çoğu birey, bunların birdenbire ortaya çıktığını, genellikle sadece birkaç dakika sürdüğünü ve sonra ortadan kaybolduğunu söylemektedir. Belirgin bir tetikleyicileri olmadığı düşünülmektedir. Fakat beyin zapları alkol kullanımı, kaygı veya stres tarafından tetiklenebilmektedir. Bazı insanlar uykuya daldıklarında veya uykudan uyandıktan kısa bir süre sonra beyin zapları yaşadıklarını belirtmişlerdir.

Beyin zaplarının belirtileri şunlardır: {3*}

• Beyinde ani titremeler, sarsılmalar veya vızıltılar. Bazı insanlar tüm kafalarının etkilendiğini hissederken, diğerleri beyinlerinin sadece küçük bir kısmının dahil olduğunu hissettiklerini söylemektedir.
• Kısa beyaz ışık patlamaları görmek
• Gözlerin veya başın ani hareketleri
• Baş dönmesi ve bazen vertigo
• Kulaklarda çınlama (tinnitus)
• Boğazda gerginlik ve yutma güçlüğü
• Mide bulantısı ve iştah kaybı

Beyin Zapları Neden Oluşur?

 Beyin zaplarına neyin neden olduğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak beyin zapları genellikle belirli ilaçlar, özellikle SSRI’lardan veya depresyon ve anksiyete için en sık reçete edilen antidepresanlar olan seçici serotonin geri alım inhibitörlerinin bırakılmasıyla ortaya çıkmaktadır. Antidepresan ilaçların kesilmesi veya azaltılmasından sonra ortaya çıkabilen geçici bir durumdur. Yoksunluk sendromuna neden olabilecek ilaçlar şunlardır;

Sertralin (Zoloft), Sitalopram (Celexa), Escitalopram (Lexapro), Fluoksetin (Prozac) ve Paroksetin (Paxil, Pexeva).

İnternette, birçok birey, beyin zapları ile Zoloft arasında bir bağlantı olduğunu belirtmiştir. Zoloft veya Prozac gibi ilaçlardan ayrılan kişilerin yaşayabileceği tek yoksunluk belirtisi beyin sarsıntıları değildir. Diğer yaygın yoksunluk etkileri arasında baş dönmesi, baş ağrısı, mide bulantısı ve parestezi (genellikle ellerde, kollarda, bacaklarda veya ayaklarda hissedilen yanma veya karıncalanma hissi) bulunmaktadır.

Bir teoriye göre, beyin zaplarının nedeni bu ilaçları bırakmayla birlikte beyindeki serotonin seviyelerinde değişme olmasıdır. Fakat günümüzde beyin zaplarının neden oluştuğunu araştıran çok fazla çalışma yapılmamıştır. Beyin zaplarının nedeni için mevcut bir hipotez, bu durumun beyinde azalan GABA seviyelerine bağlı olabileceğidir. Beyin zapları ile ilişkili ilaçların (SSRI’lar, benzodiazepinler, ecstacy ve Adderall) tümü beyindeki GABA seviyelerinde bir artış ile ilişkilidir ve bir dizi çalışma da GABA seviyeleri düştüğünde, bir takım yoksunluk semptomlarının yaşanmasının mümkün olduğunu söylemektedir. Örneğin, düşük GABA seviyeleri nöbetleri tetikleyebilmektedir.

Beyin Zapları İçin Doğal Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Beyin zapları yaşamamak ya da semptomlarını azaltmak için uygulanabilecek bazı doğal yöntemler şunlardır:

• Antidepresanlar azaltılarak bırakılmalıdır.

Özellikle ilaçları yüksek doz ve uzun süreli kullananlar, antidepresanları azaltarak bırakmalıdır. İlaçları yavaş yavaş bırakmak beyin zapları yaşama şansını azaltmaktadır; ancak, bu uygulamanın kesinliği kanıtlanmamıştır. {4*}

• Anksiyete ve stres kontrol altına alınmalıdır.

Belirgin bir sebep olmadan beyin zapları yaşanabilmektedir ancak çok fazla stres altında olan veya endişe ile uğraşan bireyler arasında daha yaygın görülmektedir. Bazı insanlar, yüksek stresle uğraşırken beyin zaplarının yoğunluğunun, süresinin ve sıklığının daha da kötüleştiğini belirtmişlerdir.

Stres kronikleşirse, yıllarca beyin zapları ve diğer semptomların yaşanması da sıklaşmaktadır. Beyin zaplarını tedavi edebilmek için stresi yönetmek ve vücuda son zamanlarda uğraşılan travmatik veya yorucu olaylardan kurtulması için zaman vermek gerekmektedir. Depresyon veya anksiyete bozukluğu yaşayanlar, semptomlarını uzun vadede nasıl yöneteceklerini öğrenmek için eğitimli bir danışman, koç veya terapiste başvurmalıdırlar.

Yararlı olabilecek diğer stres giderici faaliyetler; yoga, egzersiz, meditasyon, doğada geçirilen zaman, dua, inanç temelli bir organizasyona/topluluğa katılma, okuma ve günlük tutmadır.

• GABA alımı doğal olarak arttırılmalıdır.

GABA (gama-aminobütirik asit) sinirlilik, kaygı ve uykusuzluğun önlenmesine yardımcı olabilecek bir nörotransmitter olduğundan, stres nedeniyle oluşan beyin zapları yaşama olasılığını azaltmaktadır. GABA’nın; iltihaplanma, PMS, kilo alımı, kas kaybı, kalp hastalığı ve DEHB ile mücadeleye yardımcı olmak gibi ek faydaları bulunmaktadır. GABA’nın olumlu ruh hali arttırıcı etkilerinin çoğu, merkezi sinir sistemindeki belirli sinir hücrelerinin aktivitesini nasıl azalttığı/engellediğine bağlıdır.

GABA üretimini doğal olarak sağlamak için yapılması gerekenler şunlardır:

• Kaliteli bir uyku düzeni oluşturulmalıdır. Düzenli bir uyku-uyanıklık döngüsüne bağlı kalmak, kafein ve alkol alımını sınırlamak ve geceleri gevşemeye yardımcı olacak sakinleştirici bir “yatma zamanı rutini” oluşturmak gerekmektedir.
• Bol miktarda antioksidan, vitamin, mineral, amino asit ve esansiyel yağ asitleri içeren, yapraklı yeşillikler gibi taze sebzeler, çilek gibi meyveler, otla beslenmiş sığır eti, gezen tavuk yumurtaları, yabani otlar gibi besinler açısından yoğun, anti-depresyon diyeti yapılmalıdır. Somon balığı gibi balıklar, probiyotik gıdalar ve zeytinyağı, hindistancevizi yağı, ceviz, badem, keten tohumu ve diğer sert kabuklu yemişler/tohumlar gibi sağlıklı yağlar tüketilmelidir.
• Mümkünse yüksek yoğunluklu (HIIT) egzersizler de dahil olmak üzere düzenli egzersiz yapılmalıdır.
• Sigarayı bırakmak, aşırı alkol tüketimi (ortalama günde bir içkiden fazla) azaltılmalıdır.
• D vitamini seviyelerini artırmak için güneşe çıkmak ve doğada zaman geçirmek gerekmektedir.
• Anti-inflamatuar etkileri olan Omega-3 yağ asitleri (veya balık yağı) alınmalıdır.
• GABA üretimini destekleyebilen ve yorgunluk, halsizlik ve beyin sisi gibi semptomlarla savaşabilen B12 vitamini ve B6 vitamini alınmalıdır.
• Uyku ve huzursuzluk, kas gerginliği ve stresle ilişkili semptomlarla savaşmaya yardımcı olan magnezyum alınmalıdır.
• Sarı Kantaron kullanılmalıdır.
• Büyüme hormonu seviyelerini desteklemek için GABA ile birlikte çalışan L-glutamin ve L-arginin alımı arttırılmalıdır.
• Kediotu kökü, ashwagandha ve rhodiola, doğal olarak sakinleştirici ve sinir sistemi için faydalı olan tüm otlar kullanılmalıdır.
• Lavanta, ylang ylang ve papatya yağı gibi sakinleştirici uçucu yağlar kullanılmalıdır.

Beyin zapları için tedavi yöntemleri denenmeden önce özellikle ilaç kullanan bireylerin doktora danışmaları gerekmektedir.