Dışkı (Kaka) Nasıl Olmalı? Normal Dışkı İçin 7 AdımBağırsak hareketleriniz düzenli olmadığında veya dışkınız alışılmadık bir renk veya kıvamdaysa, bu bir şeylerin ters gittiğini gösterir. Baharatı fazla kaçırmış olabilirsiniz, bağırsaklarınızda bir enfeksiyon olabilir, belki de çok susuz kaldınız. Muhtemelen altta yatan daha ciddi bir sindirim hastalığınız var.
Dışkılama alışkanlığınızın sağlıklı olup olmadığını merak ediyorsanız o zaman doğru düşünüyorsunuz. Dışkınızın rengi, sıklığı, şekli, boyutu ve tutarlılığı aslında size tüm vücudunuzun sağlığı hakkında çok şey söyleyebilir.
Kabızlık, lif içermeyen beslenme, stres, adet döneminiz veya hamileliğiniz gibi hormonla ilgili bir sebepten kaynaklanıyor olabilir.
Normal Dışkılama Nedir?
Dışkı, yediğiniz yiyecekler sindirildikten sonra bağırsaklardan atılan “atık” madde olarak tanımlanabilir. En basit ifadeyle dışkı, vücudun tükettilen gıdalardan kullanılabilir besinleri emdikten sonra ihtiyaç duymadığı atıkları ve toksinleri atmasının doğal bir yoludur. Dışkılama ise dışkının vücuttan atılmasıdır.
Sindirim sürecinde pek çok farklı eylem meydana gelir: Yemek yemek – mideden ve bağırsaklardan yiyeceklerin geçmesi, kolona ve oradan da anal kanala doğru ilerlemesi atıkların vücuttan dışarı atılması gibi., Sindirim enzimleri kan akışı, hormonlar, kas kasılmaları dışkılama sürecine dahil olur.
Günde Kaç Kez Dışkılama Yapılmalıdır?
Çok seyrek ve çok sık dışkılama normal kabul edilmez. Haftada birkaç defadan fazla tuvalete gitmek anormal bağırsak hareketlerine işaret eder.
Dışkılama miktarı kişiden kişiye değişir. Bu nedenle tamamen “normal” kabul edilen belirli bir sayı yoktur. Ancak çoğu uzman, haftada minimum üç kez tuvalete gitmenin önemli olduğunu belirtmektedir. Bundan daha azı kabız olduğunuzu gösterir. (1) Genellikle günde bir veya iki kez dışkılama da normal kabul edilir.
Dışkının Rengi ve Şekli Ne Anlama Geliyor?
Tek bir uzun, pürüzsüz, “S” şeklinde birbirine bağlanan bir dışkıya sahip olmak idealdir. Yeterince lifli yiyecek tükettiğinizde, bol su içtiğinizde ve bağırsak hareketlerini hızlandıran sıvılar içtiğinizde bu dışkı gelişir.
Sindirim uzmanlarına göre, sizin için “normal” olması ve size herhangi bir rahatsızlık vermediği sürece küçük, bölünmüş ve yumuşak bir dışkıda endişe edilecek bir şey yoktur. Normal bir dışkının rengi orta-koyu kahverengidir. Yeşil yapraklı yiyecekler tüketirseniz, dışkınız yeşil olabilir ve bu “normal” kabul edilir.
1990’lı yıllarda dışkıyı yedi kategoriye ayıran araştırmacılar, Bristol Dışkı Formu Skalasını yapmışlardır. Uzmanlar, hastalarla buluşup sindirim sağlığını tartışmış ve tipik bir dışkının nasıl olduğunu bulmak ve anormal bir duruma neyin sebep olduğunu araştırmışlardır.
Skalayı tasarlamanın arkasındaki fikir, dışkının kolonda oluşması için geçen süreye ve dışkının “geçiş süresine” bağlı olarak dışkının nasıl göründüğünü sınıflandırmaktır. Dışkı anormal kabul edilirse, genellikle 1-2 kategorilerine (vücutta uzun süre tutulan kabızlık belirtisi) veya 6-7 kategorilerine (çok hızlı hareket eden dışkı, ishal belirtisi) girer.
Bristol Dışkı Skalasına göre yedi tür dışkı şunlardır: (2)
- Tip 1: Parça parça (çok zor çıkarılır) (Kabızlık)
- Tip 2: Sosis şeklinde fakat topaklı (Kabızlık)
- Tip 3: Sosis şeklinde fakat yüzeyinde çatlaklar var (İdeal)
- Tip 4: Sosise veya yılana benzer, düz ve yumuşak (İdeal)
- Tip 5: Birbirinden ayrı yumuşak parçalar (İdeal)
- Tip 6: Pürtüklü, kenarlı, lapa gibi (Anormal ve İshal)
- Tip 7: Katı parça içermeyen, sıvı (Anormal ve İshal)
- Tip 1 -2: Kabızlığı gösterir. (3)
- Tip 3-5: İdeal olarak kabul edilir.
- Tip 6-7: Anormal kabul edilir ve ishali gösterir.
Dışkı Renkleri ve Anlamları
Dışkınızın kıvamında ve sıklığında çok fazla değişiklik yaşamamalısınız.
Dışkınız çok sıvı veya sertse ve dışarı atılması zorsa, bu sindirim sisteminizde işleriniyi gitmediğinin işaretidir.
Orta veya Koyu Kahverengi
Orta büyüklükte ve koyu kahverengi bir dışkı “normal” kabul edilir.
Yeşil
Peki bu ne anlama gelir? İshalin ve yeşil dışkının nedenleri farklıdır.
Zararlı parazitler, bakteriler, dehidrasyon, viral mide gribi ve enfeksiyon yeşil dışkının nedenleri arasındadır.
Siyah
Meyan kökü, demir takviyeleri veya bizmut ilaçlarınız (Pepto-Bismol gibi) varsa, siyah dışkının arkasındaki açıklama bu olabilir. Bunlardan herhangi birine sahip değilseniz, siyah kaka üst gastrointestinal kanalda kanamanın bir işareti olabilir.
Kırmızı gibi görünebilir, bu tür endişeler için daha olası bir renk olabilir, ancak aşağı inmesi biraz zaman aldığı için daha eski ve dolayısıyla daha koyu olabilir.
Kırmızı
Kırmızı dışkı, hemoroit ya da alt bağırsak yolunda kanama nedeniyle kanama anlamına gelebilir.
Dışkınız kırmızıysa, hemen endişelenmenize gerek yoktur. Pancar, kızılcık veya domates suyu gibi yiyecekler de dışkıyı kırmızıya çevirebilir.
Sarı
Yağlı, kokmuş, sarı dışkı tipik olarak çok fazla yağın bir işaretidir. Bu aynı zamanda, vücudunuzun besinleri yeterli emmediği çölyak hastalığı gibi bir malabsorpsiyon bozukluğuyla da ilişkili olabilir.
Soluk, Beyaz ve Grimsi
Dışkınız kireçli ise, muhtemelen safradan yoksun olduğunuz anlamına gelir. Safra, karaciğerinizden ve safra kesenizden gelen bir sindirim sıvısıdır, bu nedenle beyaz dışkı üretiyorsanız, muhtemelen safra kanalınızın tıkalı olduğu anlamına gelir.
Soluk kaka, ishal önleyici ilaçlar gibi bazı ilaçların yan etkisi olabilir. Her iki durumda da, devam ederse, muhtemelen bir doktora danışmalısınız.
Dışkının Yüzmesi Ne Anlama Geliyor?
Ara sıra klozete baktığınızda, dışkınızı küvette oyuncak bir yelkenli gibi sallanırken görebilirsiniz. Bilinen tek anlamı, yüzen dışkının diğer batan dışkılardan daha az yoğun olmasıdır.
Dışkı çalışmasında yapılan araştırma, yüzen dışkının artan miktarda gaz veya sudan kaynaklanabildiğini söylüyor.
Emilim bozukluğunun da yüzen dışkıya neden olması mümkündür. Bu surumda, hafif kabızlık gibi daha önce bahsedilen diğer anormallikler de mevcut olacaktır.
Normal Dışkılama Ne Kadar Sürer?
Sağlıklı bir dışkılama ağrıya neden olmaz. Birden fazla küçük parçaya bölünmüş ya da çok uzun sürede dışarı çıkması da sizi çok fazla zorlamayacaktır. Dışkılama kolay olmalı ve dışkılama sonrasında bağırsaklarınızı boşaltmış gibi hissetmelisiniz. Tüm bu süre, birkaç dakikayı geçmemelidir.
Yakın zamanda yapılan bir araştırmada büyüklüklerine bakılmaksızın çoğu memelinin yaklaşık 12 saniyede bağırsak hareketi ürettiğine dair bir kanıt bulunmuştur. (4)
Bağırsak hareketleri sırasında çok fazla baskı, gerginlik ve ağrı hissetmek normal değildir. Dışkı yanmaya ve baskıya neden olmamalıdır. Ayrıca dışkılama sırasında kan gelmemeli, sizin tarafınızdan çok fazla çaba gerektirmemelidir. Dışkılama yaparken çok zorlanırsanız ve kan fark ederseniz hemoroit yaşıyor olabilirsiniz. Bu genellikle ciddi bir problem değildir. Tıbbi müdahale gerektirmese de ağrılı olabilir.
Dışkınızın kıvamında ve sıklığında çok fazla değişiklik yaşamamalısınız. Dışkınız çok sıvı veya sertse ve dışarı atılması zorsa, bu sindirim sisteminizde işlerin iyi gitmediğinin işaretidir.
İshal aşırı derecede sulu ve yumuşak dışkıdır. İshal devam ederse tehlikeli olabilir ve vücutta su kaybına neden olur ayrıca kilo kaybında yol açar.
Dışkınız yeşil olabilir. Peki bu ne anlama gelir? İshalin ve yeşil dışkının nedenleri farklıdır. Zararlı parazitler, bakteriler, dehidrasyon, viral mide gribi ve enfeksiyon yeşil dışkının nedenleri arasındadır.
İshal ve ani kaka yapma dürtüsü, aşağıdaki gibi ilaçlardan ve tıbbi durumlardan kaynaklanabilir:
- Glüten duyarlılığı veya çölyak hastalığı (glüten alerjisi)
- Laktoz intoleransı (süt ürünleri alerjisi)
- Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları
- İrritabl bağırsak sendromu
Kabızlık ise pelvik tabandaki yavaş kolon geçişi veya işlev bozukluğunun neden olduğunu seyrek, genellikle ağrılı dışkı olarak kategorize edilmektedir. (5) Pek çok kişi, kronik kabızlık yaşar. Aslında bu, her yıl doktor ziyaretlerinde en çok bildirilen sorunlardan biridir. Kabızlığa ayrıca şişkinlik (gaz), karın ağrısı, mide şişkinliği, iştahsızlık gibi diğer sindirim semptomları eşlik edebilir.
Dışkıyı Uzun Süre Tutmak Ne Kadar Tehlikeli?
Tuvalete 7/24 yakın olamayabilirsiniz, bu yüzden zaman zaman dışkınızı tutmanız gerekebilir. Ara sıra dışkıyı tutmak sorun yaratmaz fakat bunu alışkanlık haline getirmek, tehlikelidir.
Dışkınızı tutmak, bağırsaklarınıza ve kolona ek olarak baskı yapabilir. Bunun sık sık tekrar ederseniz, kabızlık oluşabilir. Zamanla, bağırsaklarınızı kontrol eden kaslar düzgün çalışmayı bırakır. Mümkünse, birkaç dakikadan fazla kakanızı tutmaktan kaçınmalı ve ihtiyaç duyduğunuzda dışkılama yapmalısınız.
Anormal Dışkılamanın Nedenleri
Yüksek düzeyde stres
World Journal of Gastroenterology’de yayınlanan rapora göre, psikolojik stres, iritabl bağırsak sendromunun gelişmesini sağlayan en önemli nedenlerden biridir. Stres, bağırsak hassasiyet, motilite ve geçirgen üzerinde etkiye sahiptir. (6)
Kronik stres, kişilerin vücudunu gevşetmesini ve düzenli olarak dışkılama yapmanızı zorlaştırır. Ruh haliniz, sindirim sisteminizin sağlığı üzerine önemli bir etkisi vardır. Stresli olduğumuzda beynimiz negatif duygularımızı sindirim sistemimize iletir. Bu da bağırsak duvarının daralmasına ve gerilmesine neden olur. (kabızlık) Ayrıca kramplara yol açarak ishale de neden olabilmektedir. Düzenli spor ve uyku, stresi azalmaya yardımcı olur.
Düşük Lifli Diyet
Düzenli dışkılama yapmak için lif son derece önemlidir. Lif, dışkının şeklini verir ve sindirim sisteminde hareket etmesine yardımcı olur. İki tur lif vardır. Bunlar, suda çözünen ve çözünmeyendir. İkisi arasındaki en temel fark suda çözünebilme yeteneğidir.
Eğer devam eden kabızlık ile mücadele ediyorsanız, günlük lif alımınızı kontrol edin. Diyetinize et, peynir, rafine karbonhidratlar tüketebilirsiniz.
Enflamatuar ve Otoimmün Gıdalar
Pek çok kişi inflamatuar ve alerjen yiyecekleri tüketir. Bu yiyecekler sindirim sisteminin normal dışkı üretme yeteneğini bozar. Sızıntılı bağırsak sendromuna ve otoimmün hastalıklara neden olabilir. Eğer düzenli dışkılama yapmakta da zorlanıyorsanız şu yiyeceklerde kaçınmalısınız.
- Süt ürünleri (organik veya pastörize olmayan inek sütü, peynir ve yoğurt.)
- Glüten (tüm buğday ürünleri ve işlenmiş gıdalarda, çavdar ve arpa içeren tüm gıdalarda bulunur.)
- Yüksek alerjen ve otoimmün rahatsızlıklara neden olan soya
- Kabuklu yemişler, tahıl ve kabukları deniz ürünleri
Alkol ve Kafein
Stres ve kafein kişiye bağlı olarak sindirim sisteminde pek çok olumsuz reaksiyon yaratabilir. Örneğin, bazı insanlar kafein içtikten sonra dışkılama ihtiyacı duyarken, bazılarında tam tersi olur. Kafein ve alkol kolonu kurutabilir. Normal dışkılar oluşturmak için iyi hidratlanmış bir sindirim sistemi çok önemlidir.
Hormonal Değişiklikler
Kadınlar genel olarak erkeklerden fazla kabızlık, IBS gibi sindirim sorunları ile karşılaşırlar. Uzmanlar, kadınların sindirim sorunları yaşamasına neden olan pek çok faktör olduğuna inanmaktadır. Bunlardan bazıları: Adet döngüsü boyunca hormonlardaki değişiklikler (daha yüksek progesteron seviyesi), hamilelik, hormonal ilaçlar ve strestir. (7)
Temel Hastalıklar
Yukarıda açıklandığı gibi dışkınızın rengini ve anormal dışkılama hareketlerini etkileyen pek çok neden vardır. Uzun süredir anormal dışkılama yaşıyorsanız, bir uzmana görünmenizde yarar var. Bağırsak hareketlerinizdeki değişiklikler, safra kesesi ve karaciğer hastalığı, bağırsak paraziti, kanama gibi ciddi sorunlar işaret ediyor olabilir. Ayrıca iltihaplı bağırsak hastalığı, kanser, gıda alerjileri de anormal dışkılamaya neden olabilir.
Normal Dışkılama İçin 7 Adım
Normal dışkılama için uygulayabileceğiniz 7 adımı sizler için sıraladık.
1. Lif alımınızı artırın.
Kabızlığın en yaygın nedenlerinden biri yeteri kadar lifli gıdalar tüketmemektir. Lif, doğal bir müshil görevi görür ve bağırsaklarınızı temizlemeye yardımcı olur.
Günde ortalama 25-40 gram lif almak gerekir. Yüksek lifli diyetler yapmalı ve diyetinize bol miktarda sebze ve meyve dahil etmelisiniz.
Sebzeler, meyveler ve fasulyeler en iyi lif kaynaklarındandır. Ayrıca, bol miktarda lif tüketmenin, vitamin, mineral ve antioksidan açısından gibi sindirim sisteminiz için önemli diğer besinleri de almanıza yardımcı olur. Bu gıdalardan tüketerek düzenli şekilde dışkılama yapabilirsiniz. Elbette bu tarz yiyeceklerin etkisi herkes için farklıdır. Bazıları için sorun daha da kötüleşebilir. Bu nedenle bu tarz yiyeceklere sindirim sisteminizin nasıl tepki verdiğini takip etmenizde yarar var.
- Yeşil yapraklı sebzeler yiyin.
- Lahana ve brokoli gibi trupgil sebzeler tüketin.
- Enginar
- Bezelye
- Kabak
- Patates
- Meyveler (elma, armut, incir, hurma)
- Chia tohumu, keten tohumu, kenevir tohumu gibi kuruyemiş ve tohumlar
2. Bolca su için.
Gün içerisinde iki saatte bir su tüketmeyi hedefleyin. Her iki saatte bir su içmek dehidrasyonu önler ve sabah kalktığınızda daha kolay dışkılama yapmanıza yardımcı olur. Yeterince su tüketmeden lifli yiyecekler tüketmek, daha fazla soruna neden olabilir. Lif tüketip yeterli miktarda su içmezseniz, şişkinlik, ağrı, gaz ve kabızlık gibi sorunlar yaşayabilirsiniz.
3. Probiyotik tüketin.
Probiyotikler, bağırsağınızın mikoflorasında sağlıklı bir ortam oluşturur. Esasen bu, bağırsağınızdaki iyi bakteri miktarının kötü bakteri miktarını dengeleyebildiği, kabızlık ve gaz gibi sindirim problemlerinden uzak kalmanıza yardımcı olacağı anlamına gelmektedir.
Probiyotik açısında zengin yiyecekler, kefir, kombu çayı, lahana turşusu, kimchi ve probiyotik yoğurtlarda bulunur. Süt ürünleri alırken, keçi sütü yerine organik kefir, çiğ süt ürünleri ve iltihaplanmaya neden olabilecek A1 kazein içermeyen süt ürünleri gibi sindirimi daha kolay organik ürünler tercih etmeyi unutmayın.
4. Magnezyum takviyesi alın.
Sık sık kabızlık yaşıyorsanız, magnezyum alarak bu sorunu çözebilirsiniz. Bağırsağınızdaki dışkının kolay hareket etmesine yardımcı olur. Ayrıca bağırsakta ve karındaki krampları durdurmaya da yardımcı olabilecek bir kas gevşeticidir. Günlük dozaj belirlendiği takdirde magnezyum almanın hiçbir sakıncası yoktur.
5. Karaciğerinizi destekleyin.
Karaciğer, yağı sindirin safrayı üretmekten sorumludur. Yeterince safra olmazsa bağırsaktaki yağlar sabun gibir bir maddeye dönüşür. Bu da kabızlığa ve toksinlerin vücudunuzdan arınamamasına yol açar. Karaciğer desteklemenin en iyi yollardan biri egzersiz ve diyettir.
6. Spor yapın.
Aktif olmak düzenli dışkılamanıza yardımcı olur. Çünkü egzersiz, bağırsakları ve lenfatik sistemi uyarır. Bu da atıkları kolona doğru itmeye yardımcı olur. Bunu dışında egzersiz, zihninizi rahatlatır, stresi azaltır. Sindirim sorunlarının en büyük nedenlerinden biri strestir.
7. Stresten uzak durun.
Meditasyon yapmak, egzersiz, dua etmek, rahatlatıcı uçucu yağlar, nefes egzersizleri, yoga, doğa yürüyüşleri stresi azaltmaya yardımcı olur.
