Norepinefrin (Stres Hormonu) Nedir? Norepinefrin Eksikliği Belirtileri ve Doğal Tedavi Yöntemleri

Norepinefrin, adrenalin gibi vücudun doğal “savaş ya da kaç” tepkisi sırasında üretilen bir hormondur. Norepinefrin salınımı vücudun stresli durumlara verdiği ilk tepkilerden biridir. Ayrıca norepinefrin vazokonstriktör (damarların büzülmesi, kasılması) olarak da çalışır ve kan basıncı kontrolü için düşük tansiyona sahip olan kişilerde kalp durması tedavisinde kullanılır.

Tüm hormonlar gibi norepinefrin seviyesinin de çok düşük veya çok yüksek olması;

• Kaygı,
• Kan basıncı değişiklikleri,
• Beyin sisi,
• Uyumakta zorluk gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Günlük stres seviyeleri azaltılarak, düzenli egzersiz yaparak ve kilo kontrolü sağlayarak bu stres hormonu kontrol altında tutulabilir.

Norepinefrin Nedir?

Noradrenalin olarak da adlandırılan norepinefrin, katekolaminler (beyin, sinir dokusu ve adrenal bezler tarafından üretilen hormonlar) olarak bilinen bir bileşik sınıfına ait olan nörotransmitterdir. Katekolaminler hem fiziksel hem de duygusal strese yanıt olarak salgılanır. Norepinefrin dopaminden sentezlenir ve adrenal medulladan beyne salınır. Noradrejernik nöronlarımızdan salındığı merkezi sinir sistemi ve sempatik sinir sisteminde nörotransmitter olarak çalışır.

Norepinefrin, sinir hücreleri arasında sinyaller gönderir. Arterleri daraltan ve kan akışının kalbe geri dönmesini sağlamak için kan basıncı artıran alfa 1 reseptörlerini aktive eder. Ayrıca noradrenalin (norepinefrin) stres hormonu görevi görür.  Kan damarlarını daraltan ve kan basıncını artıran vazoaktif bir ajan olarak kullanılır. Vücudun doğal tepkileri sırasında kalp atış hızını ve kan basıncını artırmaktan sorumludur.

Beyin fiziksel veya duygusal strese maruz kaldığında hormon kana salınır. Salınımdan sonra kalp atış hızı artar, kaslara kan akışı hızlanır ve kana glikoz salınımı desteklenir.

Norepinefrinin Faydaları

Stres hormonu olan norepinefrinin vücuda birçok faydası bulunmaktadır. Bunlar:

Kan Basıncını Artırır

Norepinefrin periferik (beyin ve omurilik haricindeki tüm uzuv ve organlar) bir vazokonstriktördür, yani kan damarlarını daraltabilir ve kan basıncını artırabilir. Yapılan çalışmalar, norepinefrin seviyelerini artırmak için kullanılan ilaçların, artan su alımı gibi tedavilere yanıt vermeyen semptomatik hipotansiyonu olan hastalarda kullanılabileceğini göstermektedir. {1*}

Norepinefrin (noradrenalin), genellikle çok düşük kan basıncına yol açan ve organ yetmezliğine neden olan septik şoku tedavi etmek için yoğun bakım ünitelerinde yaygın olarak kullanılır. Böyle durumlarda kan basıncı seviyesini normal aralığa çekmek için bir uzman tarafından damar yolu ile norepinefrin verilir. {2*}

Uyanıklığı ve Uyarılmayı Artırır

Noradrenalin (norepinefrin), uyanıklığı ve uyarılmayı artıran ve ruh halini iyileştiren bir nörotransmitter olarak çalışır. Noradrenalin seviyesi normal olduğunda konsantre olmak ve odaklanmak daha kolay olur. Düşük noradrenalin seviyeleri DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) gibi durumlara yol açabilir.

Araştırmalar, hem noradrenalinin hem de dopaminin günlük odaklanma yeteneğinde rol oynadığını göstermiştir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite semptomlarını iyileştirmek için yaygın olarak;

• Ritalin
• Adderall
• Dexedrine gibi norepinefrin seviyelerini yükselten ilaçlar kullanılabilir. {3*}

Depresyonu İyileştirir

Klinik çalışmalar, merkezi sinir sistemindeki norepinefrin, dopamin ve serotonin seviyelerindeki bozuklukların depresyonun altında yatan patofizyolojide rol oynadığını göstermiştir. Noradrenalinin depresyona sebep olduğuna dair oldukça fazla kanıt vardır. Araştırmalar noradrenalinin sosyal ilişkilerde önemli bir işlevinin olduğunu ve zekanın düzenlenmesinde belirleyici rol oynadığını kanıtlamıştır. {4*}

Uyku Kalitesini Artırır

Noradrenalin hormonunun optimum miktarı uykuyu teşvik eder, ancak fazlası da uyarılmayı artırır ve uyku sorunlarına neden olabilir.

Norepinefrin ve Epinefrin Arasındaki Fark

Epinefrin ve norepinefrin vücudun “savaş ya da kaç” tepkisi sırasında üretilen hormonlardır. Her iki hormonun da tıbbi terapötik (tedavi edici) kullanımı bulunur. Epinefrin, diğer adıyla adrenalin, anafilaksiyi tedavi eder ve ayrıca kalp durduğunda ve şiddetli astım ataklarında kullanılır.

Epinefrin enjeksiyonu, kişinin nefes alabilmesi için solunum yollarını açarak şiddetli alerjik reaksiyonu olan bir kişinin hayatını kurtarabilir. Ayrıca kalp durduğunda ve pompalamayı bıraktığında kalbin yeniden atmasını sağlayabilir.

Epinefrin ve norepinefrin arasındaki en büyük fark, norepinefrinin kan damarlarını etkilemesi, kan basıncını artırmak için vazokonstriktör görevi görmesidir. Adrenalin (epinefrin) ise doğrudan kalbin işlevini etkiler.

Norepinefrin Eksikliği Tedavi Yöntemi

Norepinefrin eksikliği tedavisi için bazı uzmanlar depresyon ilaçları olan SNRI’ları (Serotonin- norepinefrin geri alım inhibitörleri) veya dikkat eksikliği bozukluğunu (ADD) ve dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunu (DEHB) tedavi etmek için sıklıkla kullanılan amfetaminleri reçete eder. Ancak bu antidepresanlar, mide rahatsızlığına, baş ağrısı, huzursuzluk, cinsel işlev bozukluğu ve intihara teşebbüs gibi bazı yan etkilere sebep olur.

Norepinefrin eksikliği olan kişiler için bu hormonu artırmanın doğal yolları da vardır. Bunlar:

• Yeterli ve kaliteli uyku
• Düzenli egzersiz yapmak
• Sağlıklı beslenmek

Yapılan çalışmalar, katekolamin seviyesinin egzersiz sırasında belirgin bir şekilde artığını göstermiştir. Stresi azaltmak için adımlar atmak, stres hormonu seviyesinin düzenlenmesinde büyük etkiye sahiptir. {5*}

Norepinefrin seviyesini artırmanın bir başka yolu da dopamin seviyesinin artırılmasıdır. Tirozin ve fenilanin aminoasitleri gibi dopamin hormonunu artırmaya yardımcı olan takviyeleri almak norepinefrin miktarını artırmaya yardımcı olur.

Sepsis (vücudun bir enfeksiyona karşı verdiği tepkinin neden olduğu, bazı vakalarda potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir duruma verilen isim) ve şiddetli hipotansiyon gibi acil durumlar için norepinefrin damar yolu ile verilir. Bunun nedeni vazokonstriktörün 2,5 dakika gibi kısa bir ömre sahip olmasıdır.

Norepinefrin Eksikliği Belirtileri

Norepinefrin eksikliği nörotransmitter seviyeleri çok düşük olduğunda ortaya çıkar. Kronik stres ve dengesiz beslenme gibi belirli sağlık sorunları olan ya da belirli ilaç kullanan kişilerde vücut ihtiyaç duyulandan daha az miktarda norepinefrin üretmeye başlar. Böylelikle norepinefrin eksikliği gözlemlenir. Norepinefrin eksikliği belirtileri:

• Depresyon
• Endişe
• İlgisizlik
• Düşük enerji
• Yorgunluk
• DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu)
• Uyku problemi
• Hafıza sorunları
• Bilinç kaybı
• Migren
• Fibromiyalji
• Huzursuz bacak sendromu
• Hipoglisemi
• Düşük kan basıncı

Araştırmalar, norepinefrin eksikliğinin beyindeki nöronların dejenerasyonundan kaynaklandığını göstermiştir. Bunun nedeni ise kronik stres, obezite ve Parkinson hastalığı gibi bazı tıbbi durumlardır. {6*}

Norepinefrin Fazlalığı Belirtileri

Norepinefrin seviyesinin çok yükselmesi yüksek tansiyon, kalp çarpıntısı, baş ağrısı ve anksiyete gibi sağlık sorunlarına neden olabilir. Bu hormon seviyesi hızla yükseldiğinde panik atak semptomlarına da yol açabilir. Ayrıca kronik stres ve obezite de norepinefrin fazlalığına sebep olabilir.

Riskler ve Yan Etkiler

Norepinefrin hormonu sağlık uzmanları tarafından hipotansiyon tedavisinde kullanılır. Norepinefrin vazokonstriktör (damarları daraltan madde) olarak çalışır ve fazlası ana organlara kan akışının azalmasına neden olarak potansiyel geri dönüşü olmayan organ yetmezliğine yol açabilir.

Araştırmalar, vazokonstriktör hipovolemi (aşırı sıvı kaybı) durumunda düşük kan basıncını tedavi etmek için kullanıldığında veya kan hacminin ve vücut sıvısının azalması durumlarında, noreprinefrinin tedavi edici olmadığını göstermiştir. {7*}

Norepinefrin hormonunun vazokonstriksiyon etkilerini ve infraksiyon alanını artırdığından vasküler trombozlu (toplardamarlar içerisinde kan pıhtısı oluşumuna verilen isim) hastalarda kullanılmaması önerilir.

Dopamin seviyesini artırmak için beyin güçlendirici takviyeleri kullanan kişilere, bu kişiler özellikle de farmasötik ilaçlar kullanılıyorsa, norepinefrin takviyesi alımının sağlık uzmanı gözetiminde olması gerektiği önerilir.