Yırtık Menisküs Nedir? Nasıl Tedavi Edilmektedir?

Yırtık menisküs ve diğer menisküs yırtıkları, neden oldukları ağrı miktarı da dahil olmak üzere semptomlar ve ciddiyet bakımından önemsenmesi gereken yaygın spor ve fitness yaralanmalarıdır. Diz, özellikle zıplarken, inerken, koşarken veya ağırlık kaldırırken her gün yüksek miktarda vücut ağırlığını desteklemektedir. Dizdeki menisküs yaşla birlikte zayıfladığı için özellikle artritli kişilerde ve daha yaşlı sporcularda yırtılabilmektedir.

Yırtık bir menisküsün tedavisi, yırtığın derecesi, yaralanmanın yeri, birinin yırtık menisküs semptomlarının ne kadar şiddetli olduğu, hastanın yaşı ve aktivite düzeyi gibi bir dizi faktöre bağlıdır. Yırtık menisküsün iyileşme süresi birkaç aydır, ancak fizik tedavi, egzersiz, germe ve diğer doğal tedavi yaklaşımları devam ettirilirse rahatlama sağlanabilmektedir.

Yırtık Menisküs Nedir?

Yırtık bir menisküs, genellikle dizin agresif bir şekilde bükülmesi veya döndürülmesi nedeniyle dizdeki belirli dokuların yırtılmasıyla oluşmaktadır. Dizde en sık görülen kıkırdak yaralanmalarından biridir ve özellikle travmatik ve/veya spor yaralanmalarında sık görülmektedir.

Bir “menteşe” eklemi olarak dizin yapısı sadece bir yönde harekete izin vermektedir. Tibia (kaval kemiği) ve femur (uyluk kemiği) arasında yer alan iki kalın kıkırdak pedine menisküs denmektedir. Bu, tibia ve femur kemikleri arasında bir menisküs sıkışabilmekte ve kıkırdakta kırılma veya yırtılma ile sonuçlanabilmektedir.

Menisküs Yırtığı Belirtileri Nelerdir?

En yaygın yırtık menisküs belirtileri şunlardır: {1*}

• Diz ağrısı
• Dizi hareket ettirmede veya yürümede sorun (diz kilitlenmesi nedeniyle)
• Diz çevresinde şişlik ve hassasiyet
• Diz/bacağın sınırlı hareket aralığı

Menisküs yırtığının en belirgin belirtisi dizde lokalize ağrıdır. Bazen bir kişi yaralanma sırasında ani bir patlama veya çarpma hissederken, diğerleri yavaş bir ağrı ve semptom hissedebilmektedir. Ayrıca, bir kişinin menisküsünün bir parçası koptuğunda ve eklem içine yerleştiğinde hareket veya diz kilitlenmesi ile ağrı yaşamaktadır.

Diz, yukarı ve aşağı hareket edecek (fleksiyon ve ekstansiyon) ve hafifçe dönecek şekilde tasarlanmıştır. Ancak diz kilitlendiğinde ve hareket açıklığını kaybettiğinde yürümek çok zorlaşmaktadır. Bir veya iki gün sonra, eklemi çevreleyen sıvı birikimi ile diz şişebilmektedir. 4 ila 6 hafta sonra ağrı ve şişlik azalabilmekte ve günlük yaşam aktiviteleri daha tolere edilebilmektedir. Bununla birlikte, atletik aktivite bir kez yeniden başladığında, ne yazık ki ağrı ve şişlik de genellikle geçmemektedir.

Menisküs Yırtığı Neden Olmaktadır?

Yırtık bir menisküs, doku dejenerasyonu nedeniyle aniden veya zamanla ortaya çıkabilen dizde bir yaralanma veya travma olduğunda meydana gelmektedir. Çoğu zaman, bacağın yan yüzeyi medial olarak itilmekte ve bu da kıkırdak yırtılmasına neden olmaktadır. Bu hem ağrılı hem de diz hareketini kısıtlayıcı olmaktadır.

Dizin burulması veya ani yön değişimi ile menisküs yırtıkları oluşmaktadır. {2*} Çoğu zaman ACL (ön çapraz bağ) veya MCL (medial çapraz bağ) yırtılması gibi diğer yaralanmalarla birlikte ortaya çıkmaktadır.

Genellikle, bacağın doğal olmayan bir dönüşü veya bükülmesi menisküsün kıkırdağının kısmen veya tamamen yırtılmasına neden olmaktadır. Büküm yaralanmaları, diz döndüğünde ancak ayak pozisyonda sabit kaldığında meydana gelmektedir. Futbol, ​​snowboard ve basketbol gibi aksiyon sporlarının dizin önüne veya yanına olan etkisi bu tür yaralanmalara neden olmaktadır.

Ayrıca, dizin aşırı bükülmesi veya aşırı dönmesi, diz üzerinde bir dikim veya kesme kuvveti nedeniyle menisküs yırtılabilmektedir. Eğilme, döndürme ve hızlı tekme gibi hareketler lateral menisküs yırtıkları ile de ilişkilidir. Arabaya binmek ve arabadan inmek, çok hızlı ayakta durmak veya düşmek/kaymak gibi günlük aktiviteler bile duyarlı kişilerde yırtık menisküslere neden olmaktadır. {3*}

Yırtık Menisküs Teşhisi Nasıl Konulmaktadır?

Doktorlar normalde yırtık bir menisküs teşhisi için fiziki muayene yapmaktadırlar. Diz eklem hattında şişlik, hassasiyet, hareket kaybı ve özel büküm manevraları ile ağrı gibi belirtiler menisküs yırtığına işaret etmektedir. Genellikle MRI gibi bir tanı testi, bir doktora menisküs yırtığının yerini ve şiddetini ortaya çıkarabilmekte ve bu da tedavi yaklaşımını belirlemeye yardımcı olmaktadır.

Menisküs ve Diz Anatomisi

Menisküs, özellikle dizlerde olmak üzere belirli eklemlerdeki kemikler arasındaki hilal şeklindeki lifli kıkırdaktır. Diz, femur, tibia ve patella kemiklerinden oluşmaktadır. Ligamentler diz kemiklerini bir arada tutmaktadır. Diz eklemindeki eklem kapsülü incedir ve bazı bölgelerde eksiktir, ancak ilgili kasların çeşitli bağları ve tendonları tarafından güçlendirilmektedir.

Diz bir menteşe eklemidir ve dirsek veya ayak bileği eklemlerinden bile daha karmaşık olduğu düşünülmektedir. Her dizdeki iki menisküs, bacak ve dizler üzerindeki herhangi bir darbe için amortisör görevi görerek eklemin etrafına oturmaya yardımcı olmaktadır. Ayrıca stabilite sağlamakta ve yumuşak hareket sağlamaktadır. Menisküsler, femur kemiğinin ucundaki çıkıntıların çevresinde koruyucu yastık görevi görerek kaval kemiğine sürtünmesini engellemektedir.

Yırtık Menisküsün Geleneksel Tedavisi

Yırtık menisküsün iyileşme süresini birçok faktör etkilemektedir. Bu faktörler arasında hastanın yaşı, aktivite düzeyi, menisküs yırtığı tipi, semptomları ve yırtığın yeri bulunmaktadır. Tüm bunlar, hangi tür yırtık menisküs tedavisinin en iyi olacağı konusunda doktorları bilgilendirmeye yardımcı olmaktadır.

Menisküsün “kırmızı bölge” olarak adlandırılan dış kısmı iyi bir kan dolaşımına sahiptir ve bazen yırtık küçükse kendi kendine iyileşebilmektedir. Menisküsün iç kısmına “beyaz bölge” denmektedir ve iyi bir kan akışına sahip değildir, bu da kendi kendine iyileşmesini çok zorlaştırır. Tedavi edilmezse, osteoartrit ve diğer istenmeyen eklem sorunları gibi başka sorunlara neden olmaktadır.

Menisküs bir kez tedavi edildiğinde iyileşme genellikle yıllarca normal şekilde işlev görmeye devam etmektedir. Ancak bu noktaya gelmek, yaralanmanın ciddiyetine bağlı olarak 3 haftadan 3 aya kadar sürebilmektedir. Genç, aktif ve çoğunlukla sağlıklı kişiler, fizik tedavi ve istirahat ile iyileşmekte ve herhangi bir cerrahi/invaziv prosedüre ihtiyaç duymamaktadır.

Doktorlar, bir hastanın menisküsü yırtıldığında yaklaşık altı hafta boyunca “izle ve bekle” yaklaşımını benimsemekte ve hastayı düzenli kontrol etmektedir. Eğer hastanın şişlik ve ağrıları azalmazsa o zaman ameliyat seçeneği düşünülmektedir.

Yırtık Menisküs İçin 5 Doğal Tedavi Yöntemi Nedir?

Yırtık bir menisküs, dizdeki belirli dokuların yırtılmasına neden olan bir yaralanmadır. Yırtık bir menisküs ve diğer menisküs yaralanmaları, özellikle sporcular, yaşlı yetişkinler ve artritli kişilerde oldukça yaygın görülmektedir.

Menisküs yırtılmasının nedenleri arasında eklemlerin dejenerasyonu, dizi bükmek, döndürmek, aşırı bükmek; ani tekmeler, atlama ve iniş ve bazen kalkmak ve inmek gibi günlük aktiviteler yer almaktadır. Eklemlerde ağrılar hissedildiği anda uzman bir doktora giderek tedavi yöntemleri öğrenilmelidir.

Yırtık menisküs tedavi seçenekleri etkilenen bölgenin (“RICE” olarak bilinir) dinlenmesi ve buzlanması, ağrı ve şişmeyi azaltmak için iltihap önleyici ilaçlar veya steroid enjeksiyonları, işlevsellik ve gücü geri kazandırmak için fizik tedavi, bir menisküs yırtma ateli kullanımı, elektrik stimülasyonu ve bazı durumlarda yırtık menisküs ameliyatıdır. Menisküs yırtığı tedavi edildikten sonra yıllarca tekrar aynı sorun yaşanmamaktadır. Bu yöntemlerin yanı sıra menisküsün ağrılarını doğal yollarla azaltmak mümkündür. Ayrıca bu doğal yöntemler menisküs yırtığının iyileşmesine de yardımcı olmaktadır.

Uygun teşhis, tedavi ve rehabilitasyon ile hastalar genellikle yaralanma öncesindeki sağlıklarına geri dönmektedirler. Yırtık menisküs iyileşme süresi, yırtığın ne kadar şiddetli olduğuna, kişinin yaşına, sağlığına ve aktivite düzeyine bağlıdır.

Menisküs şişmesini önlemek için RİCE yönteminin uygulanması

RICE, “Dinlenme, Buz (Aralıklar), Sıkıştır ve Yükselt” anlamına gelmektedir. Yırtık bir menisküs veya başka bir diz yaralanması yaşayanlar, ağrıyı kontrol etmek, şişliği ve buzlanmayı azaltmak için etkilenen bacağa bu yöntemleri uygulamaktadır. Günde birkaç kez yaklaşık 20 dakika soğuk/buz paketleri kullanmak önerilmektedir.

Ayrıca doktorlar ağırlık taşımayı, şişmeyi ve diz hareketini sınırlamak için elastik bir kompresyon bandajı takılmasını, koltuk değneği kullanılmasını veya bir süre korse takılmasını önermektedir.

Fizik tedavi uygulamak

Menisküs tedavisi için ameliyat yapılmadan önce, fizik tedavi ilk savunma hattı olarak kabul edilmektedir. {4*} Dizi destekleyen kasların güçlendirilmesine ve gerilmesine yardımcı olmak için yaklaşık 4-6 hafta (ve bazen daha uzun) fizik tedavi önerilmektedir. Bu da işlevselliği ve hareket aralığını yavaşça yeniden oluşturmaktadır. {5*}

Bir fizyoterapistle çalışmak, menisküs yırtığı egzersizlerini ve esneme hareketlerini doğru ve güvenli bir şekilde nasıl yapılacağını öğrenmenin en iyi yoludur. Mayo Clinic’in raporlarına göre, dizin düzgün bir şekilde iyileşmesine yardımcı olmak ve kronik ağrı veya dengesiz bir dizden kaçınmak için belirli egzersizleri tamamlamak önemlidir.

Yırtık bir menisküs için fizik tedavi, önce hafifçe gerdirmeye ve ardından dizi desteklemeye ve kas dengesizliklerini önlemeye yardımcı olmak için hamstringleri ve kuadrisepsleri güçlendirmeye odaklanacaktır. Fazla mesai ve tekrarlayan hareketlerle eklemler yerinden gerilebilmekte ve yanlış hizalanabilmektedir. Ancak araştırmalar, bacaklardaki zayıf kasları güçlendirmenin ve daha fazla denge oluşturarak ağrıyı önlemeye yardımcı olmaktadır. {6*}

İyileşme sırasında, yırtık menisküslü birinin semptomları ağırlaştırabilecek dönme, bükülme ve çömelme hareketlerinden kaçınması önerilmektedir. Başlangıçta bir amaç, diz stabilitesini artırmaya yardımcı olmak için hareket aralığını iyileştirmek ve kuadrisep kaslarını güçlü tutmak için çalışmak olmalıdır. İlk başta, kuadriseps ayarlama egzersizleri, dizin sadece yaklaşık 15 dereceye kadar bükülmesini gerektiren düz bacak kaldırma veya “mini squat” gibi çoğunlukla düz diz ile yapılmalıdır. {7*}

Egzersiz yapmak

En iyi minüsküs yırtığı egzersizleri şunlardır:

• Fleksiyon/Uzatma Egzersizi- Bu, ayakta veya oturarak yapılabilmektedir; sadece dizi ağrının ve hareket açıklığının izin verdiği kadar bükmek ve düzeltmek gerekmektedir. 10-20 tekrardan oluşan 3 set olarak yapılmalıdır.
• Düz Bacak kaldırma- Bir dizi yukarıya doğru bükerek diğer bacağın düz ve yerde tutarak sırt üstü yatılmalıdır. Kuadrisepsini kasarken düz kasları sıkmak, ardından bacakları yerden yaklaşık altı inç kadar yavaşça kaldırmak gerekmektedir. Birkaç saniye basılı tutarken kasılmaya devam etmek, ardından yavaşça alçalmak ve yaklaşık 10 kez tekrarlamak gerekmektedir.
• Topuk kaymaları- Topuğu yerde kaydırırken bir dizi yukarıya doğru bükerek sırt üstü yatmak gerekmektedir. Ardından topuk, her bacakta 10-20 kez tekrarlanarak kalçaya doğru mümkün olduğunca kaymalıdır.
• Baldır yükseltir- Ayakları omuz genişliğinde açarak ayakta durmak ve denge için gerekirse duvarı tutunmak gerekmektedir. Topukları yerden olabildiğince yükseğe kaldırmak ve yavaşça geri indirmek gerekmektedir. 2-3 set 15-20 tekrar ile yapılmalıdır.
• Kalça kaçırma- Sadece yaralanmamış bacak üzerinde durmak ve yaralı bacağı vücuttan mümkün olduğunca uzağa almak gerekmektedir.

Duruş düzeltme ve yumuşak doku tedavileri

Fizyoterapi genellikle bir duruş analizi ile başlamaktadır. Ardından kişiye fizyoterapi duruş düzeltme tedavileri uygulanmaktadır. Miyofasiyal masaj, germe, yuvarlama ve mobilizasyon gibi bir dizi farklı yumuşak doku tedavisi, iyileşme sırasında esnekliği artırmaya ve minüsküs ağrısını azaltmaya yardımcı olabilmektedir.

Birçok hasta, yumuşak doku yaralanmasının değerlendirilmesi, tedavisi ve yönetimi için bir chiropractor veya rolfing uzmanına gitmektedir. Bir postür uzmanı sadece ağrı ve disfonksiyonu azaltmaya yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda birinin yürüyüşünü etkileyen pronasyon anormallikleri, zayıf kalça ve kalçalar, zayıf bir çekirdek veya iliotibial bant sendromu gibi diz ağrısına neden olan sorunları tedavi edebilir. Bunların yanı sıra lazer tedavisi de güvenli, etkili, non-invaziv, ağrısız bir alternatif olarak kullanılabilmektedir. {8*}

Diyet ve ek gıda kullanmak

Sağlıklı bir diyet yiyerek ve belirli takviyeleri alarak iltihabı azaltmaya ve vücudun iyileşmesini hızlandırmaya yardımcı olabilmek mümkündür. Çeşitli sebze ve meyveler, özellikle yapraklı yeşillikler, turpgiller, meyveler, deniz sebzeleri vb. tüketmek büyük önem taşımaktadır. Ayrıca şu besinlerin tüketilmesi de önerilmektedir:

• Yabani yakalanmış balık, yumurta ve otla beslenen et dahil kaliteli proteinler
• Fındık ve tohumlar
• Hindistan cevizi yağı, zeytinyağı, avokado gibi sağlıklı yağlar.
• Bol su, kemik suyu ve yeşil çay
• Zerdeçal, zencefil, dut özleri, bromelain ve omega-3 yağ asitleri dahil, yaşlandıkça eklemlerinizin ve bağ dokularınızın sağlığını korumaya yardımcı olan takviyeler
• Kemik suyu içmek, kolajen ve bağ dokusu/eklem sağlığını destekleyen glukozamin, kondroitin ve hyaluronik asit gibi diğer faydalı bileşikleri tüketmenin iyi bir yoludur.

Minüsküs Yırtığı İçin Alınabilecek Önlemler Nelerdir?

Yırtık menisküs semptomları yaşanırsa, sorunu kendi başınıza tedavi etmek yerine her zaman bir değerlendirme için doktora gitmek gerekmektedir. Ağır egzersizlere geçmeden önce temel esneme hareketleri ve egzersizlerle başlamak gerekmektedir. Çok fazla ağrıya neden olan egzersizleri veya esnemeleri asla yapılmamalıdır, çünkü bunlar ters etki yapabilir ve iyileşmeyi geciktirebilir.