İnsan beyni, vücudun birçok bölgesini kontrol etmektedir. Bu bölgeler içerisinde ruh hali ile ilgili düzenlemeler de yer almaktadır. Bilim adamları, beynin çalışma sisteminin duygusal sağlıkla ilişkisini öğrenmek için araştırmalar yapmaktadır. Günümüz bilim araştırmaları beyin kimyasallarının duygular üstünde önemli bir rolü olduğunu söylemektedir. Beyinde bulunan kimyasallar, sinirlere ulaşarak hissetme şeklini etkileyen sinyaller oluşturmakta ve vücudun sinir sistemine hizmet etmektedir.
Sizi Gün İçinde Daha Enerjik ve İyi Hissettirecek Doğal Detoks Tarifi. Doğal Detoks Kürü Tarifi Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
Mutluluğu arttırmak için bu duyguları tetikleyen hormonların çoğalmasını sağlamak gerekmektedir. Beyin kimyasallarını etkinleştiren küçük eylemler, ruh halini olumlu yönde etkileyebilmektedir.
Beyin Kimyasalları Nelerdir?
İnsan beyninde, kısa bir an diliminde meydana gelen milyonlarca, hatta milyarlarca kimyasal reaksiyon bulunmaktadır. Reaksiyon dediğimiz tepkiler, ruh hali değişimlerini, algılamayı ve daha fazlasını kontrol eden dinamik bir sistemi oluşturmaktadır. Sinir taşıyıcıları, sinirler arası mesaj gönderen kimyasallar olarak bilinmektedir. Nöron adı verilen sinirler beyinde yer almakta ve mesaj iletimi sağlamaktadır.
Araştırmacılar, elektriksel ya da kimyasal yapıdaki bu sinyallerin nöronlar içinde ve arasında iletişime olanak tanıdığını bulmuşlardır. Beyin, kendi içinde iletişim sistemine sahip olan bir organdır. Taşıyıcı sinirler, uyarıcı ve engelleyici olarak ikiye ayrılmaktadır. Taşıyıcı sinirler, haberci gibi çalışmaktadır. Ayrıca, uyarıcı yapıdakiler beynin etkinliğini uyarmakta, engelleyici yapıdakiler ise kimyasal tepkileri yavaşlatmaktadır.
Beyin Kimyasallarının Türleri Nelerdir?
Beynin kimyasal ağını anlamak için öncelikle önemli görevlerde çalışan kimyasal türlerini bilmek gerekmektedir. Bu türler; dopamin, oksitoksin, serotonin ve endorfin olarak bilinmektedir. Bu hormonlar, kişinin kendini iyi hissetmesi için gereklidir. Ruh hali üzerinde büyük bir etkisi bulunan beyin kimyasalları, zihinsel, duygusal ve fiziksel sağlık için önem taşımaktadır. Güvende, gururlu ya da mutlu hissedildiğinde beyinde bulunan bu kimyasallar serbest kalmaktadır.
Dopamin
Dopamin, ödüllendirme ile ilişkili olduğu için beyindeki iyi hissetme hormonu olarak bilinmektedir. Nasıl hissedileceğini belirlemenin yanında, hareket ve yemek yeme gibi günlük davranışlarda önemli bir rol oynamaktadır. Yapılan işten zevk alındığında ya da neşe veren anlarda, bu beyin kimyasalı hızlı bir şekilde çalışmaya başlamaktadır.
Öte yandan, dopamin seviyesi çok düşük olduğunda kişinin çaresiz ve daha az motive hissetmesi mümkündür. Dopamin, beynin ödül sistemi ile ilişkili olduğundan destek ve motivasyon duygularını kontrol etmektedir. Araştırmalara göre dopamin isimli kimyasal, beynin zaman planlaması yapmasını ve buna ek olarak diğer tüm görevlerle bağlantılı bir şekilde hareket etmesini sağlamaktadır. {1*} Bir görev bittiğinde, küçük bir zafer kutlandığında ya da iltifat alındığında vücuttaki dopamin seviyesinde yükselme görülmektedir.
Oksitosin
Aşk hormonu olarak bilinen oksitosin, sosyal bağlanma ve cinsel haz gibi birçok alanda önemli rol oynamaktadır. Oksitosin üretiminin vücuda etkisi, kortizol salgısından sonra meydana gelen etkinin tam tersi olarak tanımlanmaktadır. Sevinçli ve güvende hissetmek gibi olumlu duygular ile bağlantılı olduğundan kişinin daha sakin duygular yaşamasını sağlamaktadır. Araştırmalara göre, oksitosinin yüksek seviyede olması bireylerin topluma fayda sağlamalarını desteklemekte ve sosyal yaşama bağlı olmalarına yardımcı olmaktadır. {2*}
Sosyal bir iletişime dahil olduğumuzda oksitosin seviyelerimiz yükselmektedir. Bu durum, sosyalleşme isteğinin artmasına sebep olmaktadır. Ayrıca bu beyin kimyasalı, stres yaşanan anlarda daha sağlıklı tepki vermeyi kolaylaştırmaktadır.
Serotonin
Serotonin, bir dizi nöro-psikolojik süreçte rol oynamaktadır. Bir beyin kimyasalı olarak, ruh halini, enerjinin az ya da çok olmasını, motor fonksiyonlar denilen fiziksel hareketleri, ağrıyı algılama şeklini, iştahın az ya da çok olmasını ve kalp ile ilişkili fonksiyonları düzenlemektedir. Bu kadar çok etkisi olmasından dolayı önemli görülmekte ve birçok araştırmanın konusu olmaktadır.
Serotonin üzerine yapılan araştırmalar, sinirler arasında taşınarak ruh hali ve hafızanın iyileşmesi dahil olmak üzere birçok önemli aktivitenin düzenlenmesinde görev aldığını göstermektedir. {3*} Aynı zamanda serotonin, birçok hastalıkta birincil tedavi olarak kullanılmaktadır. Bu hastalıklar arasında majör depresif bozukluk, anksiyete, agresif davranış, panik atak bozuklukları, obsesif-kompulsif bozukluk sayılabilmektedir.
Endorfinler
Endorfinler ya da diğer adıyla opiat peptitler, zevk alma hissini arttırmakta ve cinsel isteğin kontrol edilmesinde ve düzenlenmesinde kişiye yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda endorfinler, ağrı kesiciler olarak tanınan kimyasal maddelerdir. Kimyasal maddeler, huzurlu ve mutlu hissetmeye de destek olmaktadır.
Düşük endorfin seviyesi, duygusal ve fiziksel acı hissini arttırmakta, risk alma davranışlarını ve artan bağımlılık riskini oluşturmaktadır. Endorfin denilen bu beyin kimyasalları, reçeteli anksiyete karşıtı ilaçlarla aynı amaca hizmet etmektedir. Araştırmalar, bu beyin kimyasalının seviyesi arttığında ağrıyı yönettiğini, buna ek olarak zevk ve coşku hissini yoğun hale getirdiğini kanıtlamıştır. {4*}
Beyinde Bulunan Mutluluk Hormonu Nasıl Arttırılır?
İnsan beyninde sürekli olarak üretilen ve sinirler arasında taşınan farklı beyin kimyasalları bulunmaktadır. Bu kimyasalların mutluluk duygusunu arttırdığı bilinmektedir. Daha mutlu hissetmek için kişinin de yapabileceği bazı davranışlar bulunmaktadır.
Sağlıklı Besinler Tüketin
Besin değeri yüksek yiyecekleri tüketmek, dopamin gibi mutluluk hormonlarının üretimini teşvik etmektedir. Bazı gıdalara “beyin gıdaları” adı verilmektedir. Çünkü bunlar sinir taşıyıcılarının daha verimli üretilmesini sağlamaktadır. Mutluluk hormonunu artırmak için yenebilecek yiyecekler şu şekilde sıralanmaktadır;
- Yüksek oranda protein içeren gıdalar
- Fasulye türleri
- Fındık
- Tohumlar
- Sağlıklı yağlar
- Antioksidan kaynağı sayılan meyve ve sebzeler
Evcil Hayvanınız ile Oynayın
Evcil bir hayvanla oynamak, beyindeki kimyasalların üretimini arttırmaktadır. Özellikle aşk hormonu olarak bilinen oksitosin seviyesini yükseltmektedir. Bir evcil hayvana sahipseniz, onu okşamak, sevmek ya da onunla oyun oynamak aslında kendi ruh haliniz ve sağlığınız için destekleyici olmaktadır. Bu evcil hayvanın sahibi olmanız da gerekli değildir. Çevrenizde bulunan kişilerin evcil hayvanları ya da sokakta bulunan hayvanlar da size bu kimyasalları arttırmak için yardımcı olabilmektedir.
Sarılmaktan Korkmayın
Sarılmak, oksitosin adı verilen aşk hormonunu en çok arttıran şeylerden biri olarak bilinmektedir. Sarılma davranışı, rahatlama, güven, beraberlik, aidiyet ve neşe duygularını beraberinde getirmektedir. İnsanlar gün içinde birden fazla kez sarılmalı ve bunlar 20 saniyeden uzun olmalıdır. Çünkü hormonların artmasını sağlayan ve harekete geçiren şey uzun süreli sarılma olarak bilinmektedir.
Açık Havada Yürüyün
Açık havada yürüyüş yapmanın ve dışarı çıkıp dolaşmanın insanları olumlu etkilediği bilinmektedir. Topraklama denilen çıplak ayak yürüyüşler, huzurlu hissetmeye ve rahatlamaya katkı sağlamaktadır. Çünkü, serotonin adı verilen hormonu yükselterek ruh halini, enerji seviyesini ve acı eşiğinizi düzenlemektedir.
Egzersiz Yapın
Egzersiz olarak adlandırılan fiziksel aktiviteler, serotonin seviyelerini arttırmaya katkı sağlamaktadır. Koşma, yüzme, bisiklete binme, ağırlık kaldırma, yoga ya da diğer tüm eylemler mutlu hissetmeye yardımcı olmaktadır. Vücudu hareket ettirmek ve kanın daha hızlı akışını sağlamak, bedenin daha dinç hissetmesine ve enerjinin yükselmesine destek olmaktadır. Bu durum daha olumlu bir duygu durumunu öne çıkarmaktadır.
Birine İltifat Edin
Birine iltifat etmek ya da güzel sözler söylemek gibi küçük jestler, oksitosin salınımını arttırmaktadır. Aynı zamanda bu durum sevildiğinizi, affedildiğinizi ve güvende olduğunuzu hissettirmektedir.
Şaka Yapın
Sosyal iletişim sırasında gülmek ve şaka yapmak oldukça önemlidir. Motive hissetmek ve sosyal bağlar kurmak beyin kimyasallarından olan endorfinlerin seviyesini yükseltmektedir. Arkadaş ortamında şaka yapmak ya da sevdiğiniz kişilerle gülmek hem ağrınızı azaltmakta hem de ruh halinizi olumlu etkilemektedir.
Komedi İzleyin
Şaka yapmanın ve gülmenin vücutta gösterdiği olumlu etkiyi komedi dizilerini ve filmlerini izleyerek elde etmek mümkündür. Çünkü iki aktivite de beyin kimyasallarını arttırmaktadır. Sosyal ortamda ya da yalnız başınızayken atacağınız kahkahanın faydalı olduğunu unutmamanız önerilmektedir. Çünkü her kahkaha, üzüntüyü azaltmakta ve yalnızlık duygusunu gidermeye yardımcı olmaktadır.
El Ele Tutuşun
Dokunmak, oksitosin seviyelerini arttırmaktadır. El ele tutuşmak aşk hormonlarını aktif hale getirdiğinden beraberlik ve aidiyet duygusunu artırmaktadır. Ayrıca kendinizi güvende ve mutlu hissetmenizi sağlamaktadır. Ek olarak, stres ile karşılaştığınızda sağlıklı bir şekilde onunla başa çıkmanıza yardımcı olmaktadır.
Nezaket Göster
Nazik davranışlar, küçük eylemler olarak görülse de mutluluğu arttırmakta ve barış içinde hissetmeye yardımcı olmaktadır. Bunun nedeni, oksitosin ve dopamin gibi beyin kimyasallarını harekete geçirmesi ve daha fazla çalışmalarını sağlamasıdır. Yabancı bir kişi için kapıyı tutmak, bir bağış toplama etkinliğine katılmak ya da bir iş arkadaşınıza gülümsemek gibi basit şeyler bile size önemli düzeyde mutluluk sağlamaktadır.
Açık Havada Zaman Geçirin
Güneş, serotonin seviyesini arttırdığı için ruh halini düzenlemekte ve kişiye kendini iyi hissettirmektedir. Ayrıca hafızanın kullanımı ve sindirimin düzenlenmesi gibi faydaları da bulunmaktadır. Günlük alınması gereken güneş ışığı miktarı için açık havada zaman geçirmek oldukça önemlidir. Ancak, fazla alınan güneş ışığının zararlı olduğu da unutulmamalıdır.
Masaj Yaptırın
Dokunma yoluyla yapılan masajlar, kişinin stresini azaltmakta ve daha huzurlu hissettirmesini sağlamaktadır. Çünkü, dokunmak eylemi oksitosin hormonunu arttırmaktadır. Masaj yaptırmak vücudun zinde ve dinç olmasına katkı sağlamaktadır. Bu masaj bir profesyonel ya da sevdiğiniz biri tarafından yapılabilmektedir. Masaj terapisi, mutluluk hormonunu arttırmakta ve bağışıklığı da iyileştirmektedir.
Bir Görevi Tamamlayın
Sorumlu olduğunuz bir görevi bitirdiğiniz zaman hissedilen başarı duygusu, heyecan ve güven, beyin kimyasallarından biri olan dopamini arttırmaktadır. Beyniniz güzel bir şey yaptığınız için size mutluluk hissi yaşatmakta ve huzur içinde hissettirmektedir.
Yapılan tüm olumlu eylemler, beyin kimyasallarını arttırmanıza yardımcı olmaktadır. Bu şekilde kendinizi daha iyi ve mutlu hissetmeniz mümkündür. Önerilen davranışların yan etkisi ve riski bulunmamaktadır. Ancak, tüm bu eylemleri yaptığınız halde mutsuz, üzgün ya da tükenmiş hissediyorsanız bir uzman tavsiyesi almanız önerilmektedir.
