Öksürük İçin Doğal Çözümler Nelerdir?

Öksürük, zararlı mikropları, tozu ve tahriş edişi maddeleri vücuttan uzaklaştırmaya yarayan, solunum sisteminin verdiği bir tepkidir. Bu refleks akciğerlerle birlikte diğer solunum sistemi organlarını korumaya yardımcı olur. Öksürük, geceleri daha şiddetli bir hale geldiğinden bu durumdan muzdarip kişilerin hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir.

Piyasadaki çoğu öksürük ilacı pek fazla rahatlama sağlayamadığı için kişiler genellikle evde hazırlanabilen doğal ilaçlara başvururlar. Bununla birlikte öksürük semptomlarını gideren gıdalar, takviyeler ve uçucu yağlar kullanılmaktadır. {1*}

Öksürüğün Nedeni Nedir?

Öksürük solunum yollarını mukus, toz ve tahriş edici maddelerden temizlemeye yardım eden doğal bir reflekstir. Başka bir deyiş ile vücudun akciğerleri iltihaplardan ve enfeksiyonlardan korumak için geliştirdiği bir tür savunma mekanizmasıdır. Tahriş edici maddeler solunum yollarında biriktikçe, rahat nefes almak için öksürme eylemi gerçekleşir.

Öksürüğe neden olabilen tahriş edici maddeler şunlardır;

• Toz
• Küf
• Polen
• Mukus
• Sigara kullanmak

Yüksek tansiyon için kullanılan ACE inhibitörleri gibi bazı ilaçlar solunum yollarındaki sinir uçlarını tahriş ederek öksürüğe neden olabilmektedir. Öksürüğün artmasına neden olabilecek bazı gıdalar ise şunlardır;

• Yüksek şekerli gıdalar
• Yüksek şekerli içecekler
• İşlenmiş gıdalar
• Süt ve süt ürünleri

Öksürük üç haftadan kısa sürdüğünde genellikle soğuk algınlığı, zatürre ya da sinüzit gibi solunum yolu enfeksiyonları sonucu olduğu düşünülür. Bu öksürük tipi akut öksürük olarak adlandırılır. Enfeksiyon giderilse dahi devam eden öksürüğe ise subakut öksürük denir. Bu öksürük türü 8 haftadan az sürer. Vücut sadece balgam ve iltihap ile savaşır. Kronik öksürük ise 8 haftadan daha fazla süren öksürük tipidir. Semptomun devam etmesinin nedeni altta yatan tıbbi durum ile ilgilidir. Kronik öksürüğe sebep olan bazı durumlar şunlardır;

• Sinüs enfeksiyonlarından postnazal damlama
• Alerji
• Astım
• Bronşit
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı
• Akciğer Sertleşmesi (Pulmoner Fibrozis)
• Gastroözofageal Reflü Hastalığı (GÖRH)

Bu durumlarla birlikte akciğer kanseri, çeşitli akciğer hastalıkları, kalp hastalıkları ve hatta psikolojik sorunlar da öksürüğe neden olabilmektedir. {2*}

Nefes Darlığı Neden Olur?

Öksürük Nasıl Gerçekleşir?

Öksürük nefes alma ile başlar ve ardından ses telleri arasındaki açıklık (glottis) kapanarak nefes borusu kapatılır. Daha sonra göğüs kafesi, diyafram ve karın kasları akciğerden burna doğru hava taşımaya çalışırken kasılır. Bu noktada havanın gidecek yeri olmadığı için bir basınç artışı hissedilir. Ses telleri arasındaki açıklığın tekrar açıldığı sırada hava şiddetli bir biçimde dışarı çıkarak öksürüğün oluşmasına neden olur. {3*}

Islak ve Kuru Öksürüğün Farkları

Neden oluştuklarına bağlı olarak öksürükler de farklılaşabilir. Örneğin bazen kuru ve oldukça şiddetli bir öksürük oluşurken bazen de bir miktar salgı ve mukusla gelen öksürükler oluşabilir. Islak ve kuru öksürüğün farkları şunlardır:

Kuru Öksürük

Öksürmenin gerçekleştiği esnada solunum yollarında balgam ya da salgı bulunmaz. Boğazda öksürme ihtiyacı hissettiren oldukça rahatsız edici kaşıntılı bir his bulunur. Bu öksürüğün nedeni genellikle sigara kullanımı, soğuk algınlığı ve grip astım gibi durumlardır.

Boğmaca öksürüğü ise tipik olarak şiddetli öksürük nöbetleri ile kendini gösteren kuru bir öksürüktür. Kuru öksürükler gece, sabahın erken saatlerinde ve oldukça sıcak bir ortamda daha da kötüleşebilmektedir. {4*}

Islak Öksürük

Nefes borusunda ve akciğerlerde mukus ve salgı birikimi sonucu ıslak öksürükler meydana gelir. Vücut, oluşan enfeksiyona inflamatuar bir tepki göstererek balgam üretir. Bu balgamların vücut dışına çıkarılması için ise öksürmek gereklidir. {5*}

Öksürük İçin Evde Uygulanabilen Doğal Çözümler

Öksürüğü yatıştırmak için evde bulunan malzemelerden yararlanılabilir. Öksürük yatıştırıcı gıdalar ve esansiyel yağlar şunlardır:

Bağışıklık Sistemini Güçlendiren Gıdalar

Bağışıklık sistemini güçlendiren gıdalar aynı zamanda mukusu ve iltihabı azaltmaya yardımcı olur. Öksürükle birlikte bağışıklık sistemine iyi gelen gıdalar şunlardır;

Su

Günlük su tüketimi öksürük konusunda oldukça önemlidir. 2 saatte bir tüketilen 1-2 bardak su öksürüğün yatışmasına ve mukusun giderilmesinde etkilidir.

Ev Yapımı Öksürük Şurubu Nasıl Hazırlanır?

Kemik Suyu

Kemik suyu bağışıklığı destekler, solunum yollarında bulunan mukusu azaltır ve toksik maddelerin vücuttan atılmasına yardımcı olur.

Sarımsak

Sarımsağın içeriğinde bulunan allicin öksürüğe neden olan solunum yolu enfeksiyonlarından sorumlu mikroorganizmaları yok eder. Ayrıca sarımsak, antimikrobiyal, antifungal ve antiviral özellikler içerdiğinden doğal bir öksürük ilacı sayılabilir.

Zencefil Suyu

Zencefil, bağışıklık sisteminin kuvvetini artırmaya ve enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı olur. Aynı zamanda antiviral, antifungal ve antibakteriyel özellikleri bulunur.

Probiyotik Gıdalar

Probiyotik’ler bağışıklık sistemini güçlendiren, insan vücuduna yararlı bakterilerdir. Bu yararlı bakterilerin yokluğunda bağışık sistemi zayıflar ve soğuk algınlığı ile birlikte öksürük meydana gelir. Öksürükle savaşmak için lahana turşusu, kefir, elma sirkesi gibi probiyotik içeren gıdalar tüketilebilir.

Ev Yapımı Bitkisel Öksürük Şekeri Nasıl Hazırlanır?

C Vitamini

C vitamini beyaz kan hücrelerini artırarak bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. Norveç’te yapılan araştırmalar C vitamininin, yüksek düzeyde sigara kullanan kişilerde öksürüğü ve hırıltıyı azaltmada etkili olduğunu göstermiştir. {6*}

2017 yılında Nutrients’de yayınlanan bir araştırma, C vitamininin virüs ve bakterilerin neden olduğu enfeksiyonları hafifletmeye ya da önlemeye yardımcı olduğunu göstermiştir. C vitamini tüketimi solunum hastalıklarının süresini kısaltmaya yardımcı olur.  {7*}

Çinko İçeren Pastiller

Çinko, öksürük de dahil olmak üzere soğuk algınlığı semptomlarının giderilmesine yardımcı olur. Amerikan Eczacılar Birliği Dergisi’nde yayınlanan bir araştırmaya göre çinko, soğuk algınlığı başlangıcından itibaren 24 saat içinde takviye olarak alındığında hastalığın süresinin ve şiddetinin azaltılmasına yardımcı olduğu görülmüştür. Bu bilimsel incelemede çinkonun antiviral ve antimikrobiyal özellikleri nedeniyle burun pasajlarında mukus ve bakteri oluşumunu engellediği düşünülmektedir. {8*}

Çinko alımını artırmanın en kolay yolu gün çinko içeren pastillerin kullanılmasıdır. Yapılan araştırmalar günlük en az 13 mg çinko içeren pastillerin 2 saatte bir alınması gerektiğini göstermektedir. {9*}

Bal

Yapılan araştırmalar balın antimikrobiyal etkileri nedeniyle öksürük ve soğuk algınlığının tedavisinde etkili olduğunu göstermiştir. Aynı zamanda boğazda oluşan tahrişi azaltır, iltihabı giderir, sitokin alımını artırır ve bağışıklık sistemini güçlendiren antioksidanlar içerir. {10*}

Deli Bal Faydaları Nelerdir? Deli Bal Nerede Yetişir?

Viral veya bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanan öksürük için semptomlar ortadan kalkana kadar günde 1-2 yemek kaşığı bal tüketilebilir. Aynı zamanda öksürük nedeniyle bölünen uykular için dolaylı yoldan yarar sağlar.

Uçucu Yağlar

Uçucu yağların birçoğu antiviral ve antibakteriyel özellik içerdiğinden öksürüğün giderilmesine yardımcı olur. Ayrıca bazı esansiyel yağlar mukusu azaltmaya, solunum sisteminde bulunan kasları gevşetmeye ve ciğerlere daha fazla oksijen ulaşmasına yardımcı olur.

Öksürüğün giderilmesinde en yaygın kullanılan yağlar şunlardır: {11*}

Okaliptüs Yağı

Okaliptüs, sineol içerdiğinden antiseptik özelliklere sahiptir. Mukusu gevşeterek balgam söktürücü görevi görür ve mukusun vücuttan atılmasını sağlar. Nefes almada zorlanacak kadar şiddetli öksürük durumlarında okaliptüs yağı kullanmak kan damarlarının genişlemesine ve ciğerlere daha fazla oksijen gitmesine yardımcı olarak nefes almayı kolaylaştırır. Buhurdanlığa 4-5 damla okaliptüs yağı damlatarak odanın atmosferi değiştirilebilir ve öksürük iyileştirilebilir. Buna ek olarak okaliptüs yağı topikal (vücut üzerine uygulama) olarak da kullanılabilir. Bunun için göğüs ve ense bölgelerine 2 damla okaliptüs yağı damlatılmalıdır.

Nane Yağı

Nane yağı, mentol, antibakteriyel ve antiviral özellikler içerir. Vücutta soğutucu bir etkiye sahip olan mentol, tıkanan sinüslerin açılmasına ve daha rahat nefes almaya yardımcı olur. Kuru öksürüğün giderilmesini ve boğazdaki hırıltının azalmasını sağlar. Buhurdanlığa 5 damla nane yağı damlatılabilir ya da vücut üzerine uygulama yapılarak göğse, şakaklara ve enseye uygulanabilir.

Limon Otu Yağı

Vücutta öksürüğe neden olan toksik maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Anti-inflamatuar ve antiseptik özellikler içerdiğinden ev temizliğinde kullanılabilir. Limon otu yağı buhurdanlık yardımı ile kullanılabilir ya da topikal (vücut üzerine uygulama) olarak enseye uygulanabilir.

Masaj ve Perküsyon

Kanıta Dayalı Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Dergisi’nde yayınlanan bir derlemede masaj tedavisinin astımdan dolayı öksüren çocuklar üzerinde olumlu etkiye neden olduğu görülmüştür. Öksüren kişiye uygulanan masaj aynı zamanda solunum yollarını açıp ciğerlere daha fazla hava girmesini sağlayarak solunum fonksiyonlarının iyileşmesine yardımcı olur. {12*}

Masajın, vücuttaki yumuşak dokuları ve kas dokularını mekanik yolla uyarması, lenfatik sistemin işlevini artırarak bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur.

Perküsyon ise göğüs kafesi üzerine el içi ya da kenarıyla belirli bir ritimde vurulması işlemidir. Bu işlem vücut içinde titreşime neden olarak mukusun daha kolay dışarı atılması için gevşemesini sağlar. Aynı teknik uygulanarak sırt perküsyon da yapılabilmektedir. {13*}

Derin Doku Masajının Bilinmeyen 8 Faydası

Buhar İnhalasyonu

Sıcak ya da soğuk, nemli bir havayı solumak tıkanmış solunum yollarını açmaya yardımcı olur. Özellikle gece öksürük problemi yaşayan kişilerin, bu işlem sayesinde öksürük şiddetinin ve sıklığının azaldığı görülmüştür. {14*}

Öksürüğü Önlemek İçin Alınacak Tedbirler

Solunum yollarını temizlemek için ara sıra öksürmek gerekli olabilmektedir. Ancak diğer ciddi öksürükleri önlemenin çeşitli yolları vardır.

Sigarayı bırakmak

Sigara içmenin, kronik öksürüğe neden olduğu bilinmektedir. Sigara içen bir bireyin öksürüğünü tedavi etmek çok zor olabilmektedir. Bu durumda sigaranın bırakılması tavsiye edilmektedir. Sigarayı bırakmaya yardımcı olacak çok çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemlerin denenmesi gerekmektedir. Sigarayı bıraktıktan sonra soğuk algınlığına yakalanma veya kronik öksürük yaşama olasılığının çok düşük olduğu bilinmektedir.

Beslenme programı değişiklikleri

Yapılan bir araştırmada; meyve, lif ve flavonoidler açısından zengin besinler tüketen kişilerin öksürük gibi kronik solunum semptomları rahatsızlığı yaşama olasılığının daha düşük olduğu bulunmuştur. {15*} Beslenme programı değişikliği için bir diyetisyene başvurmanın faydalı olacağı bilinmelidir.

Tıbbi durumlar

Mikroplarla temastan kaçınmak için bronşit gibi bulaşıcı bir hastalığı olan bireylerden uzak durmanın faydalı olacağı bilinmelidir. (Bronşit mikrop sebebi ile ortaya çıktıysa bulaşıcıdır, alerjik kökenli ise bulaşıcı değildir) Bu durumda eller sık sık yıkanmalı ve havlu ve yastık gibi eşyalar ortak kullanılmamalıdır.

Gastroözofajiyal reflü veya astım gibi öksürük geliştirme riski olan hastalıklar varsa tavsiye için bir doktora danışılmalıdır. Bu gibi durumlar iyi yönetildiğinde, öksürüğün kaybolduğu veya çok daha seyrek hale geldiğini görebilmek mümkündür.