Çinko, vücudun büyümesi ve gelişmesi için büyük bir öneme sahiptir. İnsan vücudu çinko üretemez ve çok fazla miktarlarda çinkoyu depolayamaz. Bu yüzden dengeli beslenme veya düzenli bir diyet programı ile önerilen dozlarda ve önerilen kullanım şekli ile vücuda takviye olarak almak gerekir.
Çinko, vücudunuzun eser miktarlarda ihtiyaç duyduğu temel bir mineraldir. Sağlıklı bir bağışıklık sistemi ve protein sentezi için çok önemlidir.
Çinko Ne İşe Yarar?💊
Çinko, sağlıklı bir bağışıklık sistemi için önemlidir. Michigan Eyalet Üniversitesi’nden araştırmacılar, vücuttaki bağışıklık sistemi ve çinko seviyeleri arasında bir bağlantı olduğunu doğruladılar. Çinko vücudunuzdaki T lenfositlerini (T hücreleri) aktive etmeye yardımcı olur. T hücreleri size iki farklı şekilde yardımcı olur. İlki; bağışıklık sistemini kontrol eder ve düzenlerler, ikincisi ise enfekte hücrelere karşı bağışıklık sistemini korurlar.
Çinko, cildinizin bütünlüğünü korumaya yardımcı olur. Yara iyileşme sürecini hızlandırır. Cildin onarımı ve yeniden büyümesi için gerekli olan bağ dokusu (kolajen) üretiminde önemli bir rol oynar. Çinko ve antioksidanlar, vücutta doku yenilenmesine katkıda bulunduğu için sağlıklı yaşlanmaya da yardımcı olurlar. (1*)
Çinko takviyeleri (özellikle pastil veya şurup formunda), soğuk algınlığı ve diğer hafif seyreden hastalıkların şiddetini ve süresini azaltmaya yardımcı olur. Ayrıca, beyaz kan hücrelerinin artışını sağladığı için, soğuk algınlığı ve enfeksiyonları azaltmak, tedavi etmek için idealdir.
Çinkonun Özellikleri
Besin olarak tükettiklerimizin içerisinde bulunan çinko, vücutta depolanma özelliğine sahip değildir. Bu sebeple vücudumuz ve bağışıklık sistemimizin kuvvetlenmesi için çinkoyu belli aralıklarla mutlaka vücudumuza almamız gerekmektedir. Yediğimiz birçok besin içinde, çinko zaten bulunmaktadır. Çinkonun büyük bir kısmı, ince bağırsak tarafından emilir ve karaciğer yoluyla tüm vücuda dağıtılır. Ayrıca Çinko’nun faydaları arasında deri esnekliği sağlaması gibi birçok özelliği de bulunmaktadır.
Çinkonun Vücutta Dağılımı
Çinko vücudun eser miktarlarda ihtiyaç duyduğu temel bir mineraldir. Çinkonun vücutta %85’lik dağılımı şu şekildedir;
- İris
- Tırnaklar
- Saçlar
- Kemikler
- Yumurtalıklar
- Kaslar
Ek Bilgi: Vücut çinkosunun %63’ü kaslarda, %20’si kemiklerde, %2’si kanda bulunur. Prostat ve gözün Tapetum Lucidum tabakası vücutta çinko konsantrasyonun en fazla olduğu dokulardır.(2*)
Çinko Hangi Besinlerde Bulunur?🥩
Normal zamanlarda tükettiğimiz birçok besinin içerisinde çinko bulunmaktadır. Özellikle hayvansal gıdalarda önemli ölçüde çinko vardır. Hayvansal kaynaklı gıdaların çoğunun yüksek düzeyde çinko barındırmasının sebebi tahılların, baklagillerin ve tam tahıllı yiyeceklerin fitat içermesidir. Bu bileşikler çinkoyu bağlar ve vücudunuzdaki emilimini engeller. Vejetaryen, vegan veya hayvansal ürünleri tüketmeyeceğiniz şekilde programlanan diyetleri uyguluyorsanız, dışarıdan çinko takviyesi almanız vücudunuz için faydalı olabilir.
En iyi çinko kaynakları şunlardır:
- Kırmızı Et
- Kümes Hayvanları
- İstiridye
- Fasulye
- Kepekli tahıllar
- Süt ürünleri
- Fındık
- Kahvaltılık Gevrekler
- Istakoz
- Yengeç
- Kuruyemiş
- Ispanak
- Mantar
- Bamya
- Yeşil Mercimek
- Deniz kabukluları
- Ciğer başta olmak üzere sakatatlar
- Arı poleni
- Lifli Gıdalar
- Salatalık
- Muz
Çinko Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
Çinko eksikliği genel olarak; büyüme geriliği, iştahsızlık ve bağışıklık sisteminin fonksiyonlarını kaybetmesine sebep olur. Ağır seyreden durumlarda ise;
- Saç dökülmesi
- Cinsel olgunlaşmanın gecikmesi
- İshal
- Göz ve deri lezyonları
- Kilo Kaybı
- Zihinsel Uyuşukluk
Saç dökülmesi tedavisini bu kaynaktan inceleyebilirsiniz.
Çinko eksikliği, çocuklarda ishal, büyümenin durması ve yaraların iyileşme sürelerinin uzaması gibi rahatsızlıklara yol açabilir. Hamileyseniz çinko eksikliğiniz, bebeğinizin rahminizde düzgün bir şekilde gelişmesini engelleyebilir. Çinko eksikliği erkek bireyleri de olumsuz şekilde etkiler. Çinko eksikliği erkeklerde cinsel iktidarsızlığa yol açabilir. En yüksek çinko eksikliğine sahip olan insanlar genellikle anne sütü ile beslenen bebekler ve yaşlı kişilerdir. Bebeklerde çinko eksikliği oldukça sık rastlanan bir durumdur. (3*)
Sürekli alkol tüketen insanlarda da çinko eksikliği riskli bir durum olduğundan vücudun çinkoya fazlaca ihtiyacı vardır. Bazı araştırmalara göre, alkolün, vücudun çinkoyu sindirmesini zorlaştırdığı görülmüştür.
Çinko eksikliğinin aynı zamanda dolaşım sistemi üzerinde de olumsuz yönde etkileri bulunmaktadır. Hem kadınlar hem de erkeklerde ellerin ve ayakların soğumasına ve yüksek tansiyon rahatsızlığının baş göstermesine sebep olur.
Kalça ve diz eklemlerinde ağrıların baş göstermesi çinko eksikliği ile ilişkili olabilir. Bunun sebebi kemiklerin yüksek miktarda çinko içermesi ve kemiklerde çinko eksikliğinin bir kemiğin diğerine göre daha kalın ve kısa olmasına yol açmasıdır. Bu da ağrıya ve diğer semptomlara neden olabilir.
Çinko eksikliği varsa, vücudun iyileşme kabiliyeti tehlikeye girer. Depresyon ve zihinsel uyuşukluk da çinko eksikliğinden kaynaklanabilir. Epilepsi ve şizofreni gibi zihinsel hastalıklar genellikle çinko eksikliği ile ilişkilendirilir. Çinko eksikliği, alkol bağımlılığı ve takıntılar gibi duygusal ve bağımlılık yapan davranışlar üzerinde de belirgin bir etkiye sahip olabilir.
Çinko eksikliğinin cilt ve tırnaklar üzerinde de etkisi vardır. Saç tellerinin zayıflamasına, kopmasına ve dökülmesine de sebep olabilir. Cilt esnekliğini ve elastikiyetini kaybeder. Bu yönde çinko eksikliği özellikle hamile kadınlar üzerinde olumsuz etkiye sahiptir. Akne, dermatit, kaynar, sedef hastalığı ve tırnaklarda beyaz lekeler vücuda ekstra alınan çinkoya işarettir.
Çinko Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?
İnsan vücudunun günlük işlevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirebilmesi için minerallerin besinlerle birlikte düzenli beslenme veya takviyelerle vücuda yeteri kadar alınması gerekir. Vücut fonksiyonlarının yürütülmesi, bağışıklık sistemi yapım ve onarım faaliyetlerinin devam etmesi, metabolik reaksiyonların gerçekleşmesi, hormonal dengenin korunması ve daha pek çok görevin yerine getirilmesi için minerallere gereksinim vardır. Bu minerallerden bir tanesi olan çinkonun; vücutta düzeyi çok yüksek miktarda olmamasına karşın eksikliği birçok kişide görülmektedir. (4*)
Çinko eksikliği boy kısalığına, tat ve koku alma duyularında körelmeye ve vücutta bunun gibi birçok ciddi soruna yol açmaktadır.
Çinko Eksikliğinde Görülen En Yaygın Hastalıklar
Anemi
Çinko eksikliği bireylerde orak hücreli anemiye neden olabilir. Ve yapılan araştırmalarda orak hücreli anemi görülen bireylerde çinkonun da yüksek miktarlarda eksikliği tespit edilmiştir.
Erkeklerde Üreme Fonksiyonlarında Azalma
Çinko eksikliği vücutta testosteron üretiminde azalmaya, cinsel isteğin azalmasına, prostat iltihabının sık görülmesine sebep olur. Testosteron üretiminde azalma, prostat kanseri ve kısırlığa neden olabilir. Çünkü prostatın diğer dokulara oranla daha fazla çinkoya ihtiyacı vardır. Çinkonun kanser önleyici etkisi vardır ve çinko eksikliği prostatta kanser hücrelerinin artmasına ve büyümesine sebep olur.
Kısırlık
Çinko eksikliğinde kadınlarda östrojen ve progesteron hormonlarında dengesizlikler meydana gelir. Bu da kadınların yumurta gelişimi ve yumurta kalitesinin bozulmasına, bunun sonucunda da kısırlık meydana gelmesine sebep olur. Ayrıca fazla östrojen nedeniyle meme kanserine de neden olabilir.
Çeşitli Kanserler
Çinko eksikliğinde hücre yenilenmesi ve sağlıklı hücre bölünme süreci bozulur. Bununla birlikte kalın barsak kanserine, yumurtalık kanserine, akciğer kanserine, cilt kanserine, lösemi gibi kanserlerin gelişimine çinkonun yetersizliği büyük ölçüde sebep olur.
Enfeksiyon
Çinko eksikliği bağışıklık sisteminin bozulmasına neden olur ve vücutta virüs ve mikroplara karşı savaşan bağışıklık hücrelerinin ve dayanıklılığının azalması vücutta enfeksiyon görülme sıklığını artırır. Ayrıca çinkonun yaşlanmayı geciktirici etkisi vardır.
Kalp Krizi ve Felç
Çinko kalp ve damar sistemlerinin dayanıklılığını artırır. Düşük çinko seviyesinde bireylerin damarlarında kolesterol ve iltihap birikimi artar ve yüksek ihtimalle kalp krizi ve felce neden olur.
Kalp ve damar hastalıkları tedavisi için yazımızı hemen inceleyin
İnsülin Hassasiyeti ve Şeker Hastalığı
Çinko insülinin depolanmasını kolaylaştırır. Hücre sağlığını güçlendirir ve şekerin hücre içine emilimini kolaylaştırır. Bu şekilde obezite ve şeker hastalığı riskini azaltır. Eksikliği ise şeker hastalığına yatkınlığı artırır.
Saç ve Ciltte Bozulma-Akne
Çinko ciltte yağ birikimini, saçta kepek oluşumunu önler. Saçların daha kısa sürede ve sağlıklı uzamasına yardım eder, ciltte yaraların daha hızlı iyileşmesini sağlar. Ayrıca virüs ve bakterilerin gelişimini engelleyerek de cildi korur. Eksikliği deri hastalıklarına ve saç yapısının bozulmasına ortam hazırlar.
Şişmanlık
Çinko kilo vermede yardımcı bir mineraldir. Yağ hücrelerinin ürettiği zehirli maddelerin damar sertliği yapıcı etkisini azaltır. Aynı zamanda kilo vermeyi kolaylaştırır. Vücutta yeterli düzeyde bulunmayan çinko kilo alımına ve hatta obeziteye sebep olabilir.
Göz hastalıkları-Gece körlüğü
Çeşitli nedenlerle göz sağlığı için çinko gereksinimi artar ve yerine konulmadığı takdirde gözde enfeksiyonlar görülebilir. Ayrıca gece körlüğüne de neden olabilir.
Çinko Hangi Hastalıklara İyi Gelir?
Çinko, insan sağlığı için çok faydalı bir mineraldir. Metabolizma, sindirim ve sinir sistemini yöneten 300’den fazla enzimi etkiler. Bu sebeple de birçok hastalığın tedavi süreçlerinde önemli rolü vardır. Çinkonun tedavisine yaradığı hastalıklar aşağıda listelenmiştir.
Makula Dejenerasyonu (Sarı Nokta)
Halk arasında sarı nokta olarak bilinen makula dejenerasyonu, görme kaybına neden olan çok önemli bir hastalıktır. Genetik yatkınlık, sigara kullanımı ve sağlıksız beslenmeye bağlı olarak ortaya çıkan bu hastalığın en önemli sebeplerinden biri de çinko eksikliğidir.
Ergenlik dönemi ve sonrasında vücudun ihtiyacı olan çinkonun karşılanmaması, zaman içerisinde görme kaybına yol açabilmektedir. Gözün görme fonksiyonunun sağlıklı olarak devam etmesi için sağlıklı beslenme ve yeterli çinko alımı büyük bir öneme sahiptir. (5*)
Kronik Yorgunluk
Kişinin kendini sürekli olarak yorgun, halsiz ve bitkin hissetmesi çoğu zaman çalışma koşulları ve uyku düzensizlikleri ile bağdaştırılır. Ancak vücudun kendini yorgun hissetmesi, kimi zaman gerekli besin maddelerinin, minerallerin ve vitaminlerin yeterince alınmaması nedeniyle de olabilir.
Bu minerallerin en önemlisi ise çinkodur ve vücuttaki değerleri düştüğünde kronik yorgunluğa ve bunun gibi birçok halsizlik belirtisine neden olabilir. Vücuda enerji ve zindelik kazandıran çinkonun, gerekli olan günlük miktarının alınması çok önemlidir.
Romatoid Artrit ve İnflamatuar Durumlar
Çinko antioksidan etkiye sahiptir ve antioksidan enzim olan süperoksid dismutazın fonksiyonunda görevi vardır. Romatoid artrit’i bulunan hastalarda çinko seviyesi azalır ve çeşitli çalışmalarda Romatoid artrit tedavisinde çinko kullanılmıştır. Bazı çalışmalarda tedavide çok küçük faydalar görülmüştür. Çoğu çalışmada çinko-sülfat bileşimi kullanılmıştır. Bu tedavilerle ilgili araştırmalar sürmektedir. İlerleyen süreçlerde daha iyi sonuçlar, daha iyi emilen pikolinat, asetat, sitrat kullanılarak elde edilebilir.
Sivilce
Çinkonun sivilce üzerindeki etkisini araştıran çeşitli çalışmalar sivilce tedavisinde çinkonun etkinliğini göstermiştir. Çalışmalar çinkonun yüzeysel sivilcede tetrasiklinle benzer etkiye, derin sivilcede ise tetrasiklinden daha etkili olduğunu göstermiştir. Bazı çalışmalarda ise bu derece düzelme görülmemiştir. Bu çalışmalar kişiler üzerinde çinko alımının farklı etkilerini olduğunu göstermektedir. Yine de en iyi sonucu alabilmek için 12 haftalık bir tedavi süreci önerilmektedir.
Alzheimer Hastalığı
Çinko eksikliği yaşlılarda en sık görülen besinsel eksikliklerdendir ve Alzaymır hastalığı gelişimine neden olan önemli faktörlerden biri olabilir. Alzheimer hastalığının bir nedeni de sinir hücrelerinin etkisini yitirmesidir. Çinko eksikliğinin sonucunda, bu sinir hücrelerinde ciddi hasarlar oluşur. Alzaymır hastaları üzerinde yapılan araştırmalar, bu hastaların beynindeki, beyin-omurilik sıvısındaki çinko miktarının düşük olduğunu kanıtlamıştır. Çinko desteğinin Alzaymır hastalarına faydalı etkileri vardır.
Wilson Hastalığı
Çinko eksikliği sonucu ortaya çıkan Wilson hastalığı kalıtsal bir hastalık olup karaciğerde fazla bakır birikimi sonucu meydana gelir. Çinko Wilson hastalığının tedavisinde oldukça işe yarar bir mineraldir. Çinko vücuda emilimi sırasında bakır mineralini baskı altına aldığından, Wilson hastalığının karakteristik özelliği olan bakır birikiminin önemli ölçüde önüne geçmektedir. Yeni yapılmış bir araştırmada çinkonun Wilson hastalığında tedavi seçeneği olduğu belirlenmiş ve en çok da ilerlemiş vakalarda etkili olduğu kanıtlanmıştır.
İmmün Fonksiyonlarına Etkisi
İmmün sistemi, yani bağışıklık sistemi de çinko eksikliğinden dolayı oldukça fazla zarar görmektedir. Çinko seviyesi azaldığı zaman T hücre sayısı ve timüs hormonları azalır ve beyaz kan hücrelerinin bağışıklık sisteminde görevli olduğu fonksiyonlar durur. Çinko desteği ile zayıflamış immün sistem fonksiyonları normale döner. Yapılan araştırmalar ve çalışmalar sonucunda çinkonun bağışıklık sistemini yeniden güçlendirdiği gözlenmiştir.
Bağışıklık sistemini güçlendiren vitaminler ve mineraller adlı yazımızı okuyabilir ya da ihtiyacınız olan her şeyi Youtube videomuzu izleyerek öğrenebilirsiniz.
Çinko’nun Faydaları Nelerdir?
Çinko, insan sağlığı için oldukça faydalı bir elementtir, bu nedenle düzenli alınması önerilir. Çinko bağışıklık sistemini destekleme yönünden oldukça faydalı bir vitamindir. Cilt sağlığı, DNA sentezi ve vücutta protein üretimi için gereklidir. İnsan vücudu çinkoyu depolayamadığı için ihtiyaç duyulan miktarın düzenli olarak alınması gerekir.
Çinko soğuk algınlığına karşı koruyucudur. Bu nedenle pek çok vitamin ve pastil içerisinde kullanılır. Kışın vücuda yeterli çinko almak soğuk algınlığına karşı bağışıklık sistemini çok iyi korur. Ayrıca, grip, nezle ve soğuk algınlığı geçiren kişilerin, hastalıklarının ilk günlerinde çinko takviyesi alması durumunda hastalık şiddetinin ve hastalık geçirme süresinin azaldığı kanıtlanmıştır. Çinko bazı kepeğe karşı kullanılan şampuanların içerisinde de bulunmaktadır.
Peki Çinko’nun Vücuda Faydaları Nelerdir?
Bağışıklık Sistemini Güçlendirir
Çinkonun eksikliği bağışıklık sistemini çok olumsuz yönlerde etkileyebilmektedir. Bu durum immün sistemin vücudu yabancı ve zararlı etkenlerden korumasını engellemekte ve kişinin daha kolay hastalanmasına neden olmaktadır. Vücudun hastalıklara ve mikroplara karşı daha iyi korunması için bu sistemin düzenli olarak çalışması şarttır. Hafif ve orta dereceli çinko eksikliği ise makrofaj ve nötrofil işlemleri üzerinde olumsuz etki yaratmaktadır.
Makrofaj ve nötrofil, bağışıklığın korunması için çalışan sistemler olarak vücudu korumaktadır. Hastalıklardan korunmak için düzenli olarak çinko içeren besinler tüketmek, doğal olarak alınamıyorsa takviye olarak vücuda alınması gerekmektedir.
Yaraları İyileştirir
Çinko, cilt ve mukoza zarlarının korunmasında etkin bir rol oynar. Kronik hastalıkları olan kişiler, genellikle düşük çinko seviyesine sahiptir. Bu kişilerde hastalıklara bağlı oluşan yaralar da çinko eksikliği nedeni ile daha hızlı gelişir ve daha kötü bir hal almaya başlar. Yara iyileşmesini hızlandırdığından dolayı, yara tedavisine destek için takviye olarak önerilir.
İshali Önler
Çinko eksikliği, çocuklarda ishal problemine yol açan enfeksiyonların artmasına neden olabilmektedir. Bağışıklık sistemini oluşturan ve düzenli çalışmasını sağlayan fonksiyonların, çinkonun eksikliği ile azalması, özellikle çocuklarda ishale yol açmaktadır.
Yapılan çalışmalar, çinko eksikliğine bağlı olarak gelişen ishalin Güneydoğu Asya, Hindistan, Afrika ve Güney Amerika’da oldukça yaygın olduğu ve çocuk ölümlerine neden olduğunu göstermiştir. Bu nedenle ishal riskine karşı çinko desteği önem arz etmektedir. Ayrıca doktorlar gerekli gördüklerinde sık ishal geçiren çocuklara çinko takviyeleri verebilmektedir.
Cilt Sağlığı
Çinkonun, dokuların yenilenmesi ve yaraların iyileşmesi üzerindeki olumlu etkileri ile cilt sağlığını koruyan önemli bir mineral olduğu bilinmektedir. Ciltte meydana gelen akne, sivilce, alerji ve yaralar, çinko sayesinde azalmakta ve yok olmaktadır. Cilt problemlerini önlemek için sağlıklı ve düzenli beslenme büyük önem arz etmektedir. Beslenme içerisine eklenen kırmızı et, deniz ürünü ve sebzeler de cildin kendini koruması ve yenilenmesini desteklemektedir.
Hamilelikte Destek Sağlar
Hamilelik sürecinde mutlaka yeterli düzeyde çinko alınması gerekir. Gebelikte çinko alımı anne ve bebeğin sağlığı için hayati öneme sahiptir. DNA’nın işlevi, oluşumu ve tamiri için çok önemli olan çinko, hücrelerin gelişim hızını da etkiler. Bu nedenle doktorlar, hamilelik döneminde çinko eksikliği yaşayan kadınlara beslenme önerilerinde bulunur ve ek takviye almalarını önerirler.
Ek bilgi: Günde ne kadar çinko almanız gerektiğine bağlı olarak, her bir takviye farklı miktarda elemental çinko içerir. Sivilce, ishal ve solunum yolu enfeksiyonları gibi belirli durumların tedavisinde daha yüksek dozda çinko takviyeleri kullanılmıştır. Bununla birlikte, aşırı çinko tüketimiyle ilişkili potansiyel yan etkiler sebebi ile, tıbbi gözetim altında olmadıkça, günlük 40 mg üst sınırı aşmadan çinko takviyesi kullanmamak en iyisidir. Lütfen takviye almadan önce bir hekime ya da bu konuda uzman kişilere danışınız.
Fazla Çinko Alımının Zararları?
Çinko, vücudun sorunsuz çalışabilmesi ve sistemin işleyebilmesi için ihtiyaç duyulan çeşitli minerallerden biridir. Çinko bağışıklık sisteminin güçlenmesi, cilt yaralarının iyileşmesi, hücre üretimi ve yaklaşık 300 temel enzimin üretimi için gerekli olan önemli bir mineraldir. Çinkonun sadece %30’u vücut tarafından emildiğinden dolayı, çinko eksikliğini önlemek için bazı durumlarda dışarıdan çinko takviyesi almak gerekli olabilir. Ancak, bu takviyeleri alırken aşırı dozda almamaya çok önem göstermelisiniz. İstiridye, kabuklu deniz ürünleri, kırmızı et, yumurta ve kuru yemişler yüksek miktarda çinko içerirler. Bu ürünlerden bol miktarda tüketip aynı zamanda dışarıdan da çinko takviyesi alıyorsanız aşırı dozda çinko alıyor olabilirsiniz.(6*)
Önemli Bilgi: Aşırı dozda çinko alınma durumunda aşağıdaki belirtilerden herhangi birini gösterirseniz, bir doktora başvurmanızı tavsiye ederiz.
Fazla çinko alımı sonucu görülen semptomlar:
Çinko tüketimi, 40 miligramı aştığında aşırı dozda çinko almış olursunuz ve bu insan vücudu için oldukça zararlıdır. Fazla çinko vücuttaki demir ve bakır gibi gerekli diğer minerallerin seviyesini azaltır. Aynı zamanda vücuttaki enzimleri de azaltarak bağışıklık sisteminin zayıflamasına sebep olur. Bu nedenle, fazla çinko vücut için zararlıdır. Fazla çinko ağızda metalik bir tat bırakır. Vücutta titremeye ve yüksek ateşe neden olur. Tüm bu belirtileri birlikte göstermeye başlarsanız, komplikasyonları önlemek için en kısa sürede bir doktoru ziyaret etmeniz gereklidir.
Aşırı dozda çinko alımı sonucu ortaya çıkan diğer belirtiler:
- Kusma
- İshal
- Öksürük
- Mide Bulantısı
- Mide Ağrısı
- Boğazda şiddetli tahriş hissi
- Gözlerde ve ciltte sarılık
- Baş Dönmesi
- Halsizlik
- Hazımsızlık
- Koku kaybı (Aşırı dozda çinko alımı sonucu görülen belirtidir)
Bu belirtiler çinko doz aşımının sık görülen belirtileridir. Eğer bir kişi uzun bir süre fazla dozda çinko almışsa bu durum kronik aşırı doz haline gelmiştir. Bu da genellikle kişinin bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla hatta çökmesi ile anlaşılır. Çinkonun diğer bir yan etkisi ise genellikle çocuklarda görülen anemidir ve iyi kolesterol olarak bilinen HDL’yi azaltır. Uzun süre fazla miktarda alınan çinko minerali burundaki sinir reseptörlerine zarar vererek koku kaybına da yol açabilir. Çinko aynı zamanda vücudunuzun bakır emilim yeteneğine de müdahalede bulunarak, potansiyel olarak bu önemli mineralde eksikliğe neden olabilir. Ayrıca, çinko takviyelerinin bazı antibiyotiklerin emilimini engellediği ve bu ilaçlarla beraber alındığında etkililiklerini azalttığı gösterilmiştir.
Yan etki riskinizi azaltmak için, önerilen doza bağlı kalın ve tıbbi gözetim altında olmadıkça, günlük 40 mg tolere edilebilir üst sınırın aşılmasından kaçının. Çinko takviyesi aldıktan sonra herhangi bir olumsuz yan etki görürseniz, dozajınızı azaltın ve belirtiler devam ederse mutlaka doktorunuza başvurun.
Çinko’nun Günlük Önerilen Kullanım Dozu Nedir?
Çinko, insan sağlığı için çok faydalı bir mineraldir. Metabolizma, sindirim ve sinir sistemini yöneten 300’den fazla enzimin etkiler. Çocukluk, ergenlik ve gebelik döneminde gelişmeyi destekleyen minerallerin en başında gelir.
Günlük ne kadar çinko alınmalı?
- Normal durumlarda doz alımı: 15-20 mg
- Özel durumlarda;
- Erkeklerde doz alımı: 30-60 mg
- Kadınlarda doz alımı: 30-45 mg
Ek Bilgi: Çinkoya bağlı toksik etkiler, uzun süre günlük 150 mg’dan fazla alındığı zaman ortaya çıkıyor.
Çinko’nun Kullanılabilir Formları
Çinkonun kullanılabilecek birçok formu vardır. Her ne kadar, daha çok çinko sülfatla çalışmalar yapılmışsa da diğer formlar da iyi emilen mineral formlarıdır. Çinkonun pikolinat, asetat, sitrat, gliserit ve metioninle bağlı formlarının hepsi oldukça iyidir ve yüksek oranda emilirler.
Çinko’nun Temel Kullanımı
Çinkonun birçok kullanım alanı vardır. Ancak temel olarak çinko eksikliği, gebelik, immün fonksiyonlar, erkek üreme fonksiyonları, Romatoid Artrit ve diğer inflamatuar durumlar, sivilce, gözde maküler dejenerasyon, Alzheimer ve Wilson hastalığında kullanılır.
