Şiddetli kaşıntı, deride döküntüler, kızarıklık ve kabarcıklar, akarların (Sarcoptes scabiei) istilasının neden olduğu bulaşıcı bir cilt hastalığı olan uyuzun belirgin semptomlarıdır. {1*}
SAĞLIK TÜYOLARI İÇİN TIKLAYINIZ
Dünyada her yıl yaklaşık olarak 300 milyon uyuz vakası meydana gelmektedir. Akrabalardan, cinsel partnerlerden, okula giden çocuklardan, kronik hastalığı olanlardan ve kalabalık topluluklar tarafından temas yoluyla yayılmaktadır.
Sık Yemek Yemenin Zararları Nelerdir? Polifaji Nedir? Detaylı Bilgi Almak İçin Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
Uyuz Hastalığı
Uyuz insandan insana kolayca bulaşabildiği için hastanelerde, huzurevlerinde ve yerleşim tesislerinde salgınlara neden olmuştur. Sık sık dar alanlarda yaşayan ve birlikte uyuyan evsizler arasında bile yaygın hale gelmiştir.
Uyuz akarları, sadece 1/3 milimetre uzunluğunda, küçük, sekiz bacaklı dişi parazitlerdir. Cilde girerler ve ciltte gece boyunca kötüleşen şiddetli kaşıntıya neden olurlar. Derinin yüzeyinin altında bir tünel oluştururlar ve yumurta bırakmaya başlarlar. Daha sonra yumurtalar çatlar ve akar larvaları cildin yüzeyine doğru ilerler. {2*}
Bunun sonucunda vücut akarlara, yumurtalarına ve atıklarına karşı alerjik reaksiyon gösterdiği için ciltte kaşınmaya neden olurlar. Uyuz akarları sadece cilt yüzeyinde veya giysi ve mobilya üzerinde bir büyüteç veya mikroskopla görülebilmektedir. Bu da teşhisi zorlaştırabilmektedir.
Zerdeçal içerikli uyuz kremleri gibi etkisi kanıtlanmış kremler ve ağızdan alınan ilaçlar, uyuz tedavisinde kullanılmaktadır. Bazen ilk tedaviler işe yaramayabilir ve bu da uyuzun yayılmasına yol açar. Bunun sonucunda takip tedavileri gerekli olmaktadır ve enfeksiyonun yayılmasını önlemek için enfekte olan kişilerin yakın çevresini bilgilendirmek gerekmektedir.
Acı biber ve çay ağacı yağı gibi doğal ilaçların ağrıyı azalttığı ve uyuz istilasını ortadan kaldırmaya yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Ek olarak, bulaşıcılığı önlemek ve bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını sağlamak için bazı önemli uygulamalar bulunmaktadır.
Uyuz için Evde Uygulanacak 7 Çözüm
Uyuz problemlerini iyileştirmek için evde uygulanacak pek çok yöntem bulunmaktadır.
Bu yöntemler şunlardır;
Acı Biber
Uyuzla ilişkili ağrıyı hafifletmek için kullanılabildiğinden, uyuz hastalarında fayda sağlamaktadır. Acı biber, cilde uygulandığında ağrı hissini azaltan bir kimyasal olan kapsaisin içermektedir. Kapsaisin ayrıca derideki nöronları duyarsızlaştırarak kaşıntıyı hafifletebilmektedir. Bununla birlikte, yapılan bir çalışma, kapsaisini cildine uygulayan hastaların %30’unun bir yanma hissi yaşadığını göstermiştir. {3*} {4*}
Cilde acı biber sürmenin uyuz akarlarını öldürebileceğine dair iddialar bulunmaktadır. Bu iddiaları destekleyecek hiçbir çalışma yoktur, ancak uyuzla uğraşan birçok kişi, cilde uygulandığında acı biberin parazitleri öldürme kabiliyetinin olduğunu gözlemlemiştir. Acı biber uygulaması, bir bardak acı biberin banyo suyuna eklenmesi ile yapılmaktadır. Ayrıca Acı biber ile bir macun elde edilip bu macun cilt yüzeyine uygulanabilmektedir.
Kaplan Balsamı
İltihabı azaltmak ve kas ağrılarından kurtulmak için kullanılan ve cilde uygulanan bir kremdir. Kafur ve karanfil yağı içerdiğinden analjezik etkiler göstermektedir. {5*} Kaplan balsamı uyuz akarlarını öldürmez veya uyuzu iyileştirmez, ancak uygulanan geleneksel tedaviden sonraki bekleme süresi boyunca biraz rahatlama sağlamaktadır.
Anason Tohumu Yağı
Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects dergisinde yayınlanan bilimsel bir incelemeye göre anason tohumlarından elde edilen yağ, böcek öldürücü aktivite göstermektedir. {6*} Uyuz ve bit tedavisinde cilde uygulanarak kullanılabilmektedir. {7*} Fakat hamile kadınların anason yağı kullanması önerilmemektedir. {8*}
Neem (Nim) Yağı
Uyuz akarlarını öldürdüğü bilinmektedir ve akarların büyüme ve üreme yeteneklerini engellemektedir. Neem yağı ayrıca ağrıyı azaltır ve kaşıntıyı giderir, bu da uyuz semptomlarını tedavi eden faydalı bir yağ olduğunu göstermektedir.
Hindistan’da yapılan bir çalışmada, tedavi için neem yağı ve zerdeçaldan yapılmış bir macun kullanan 814 uyuz hastası değerlendirilmiştir. Vakaların %97’sine 15 gün süren bir tedavi uygulanmış, hiçbir toksik veya ters reaksiyon gözlenmemiştir. Araştırmacılar bunun güvenli ve etkili bir alternatif olduğunu, ucuz olduğunu ve kolayca bulunabileceğini ve özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki köylüleri veya toplulukları tedavi ederken önemli olabileceğini iddia etmektedir. {9*}
Zerdeçallı Antiseptik Uyuz Kremi Tarifimizi Deneyebilirsiniz.
Karanfil Yağı
Analjezik, antimikrobiyal ve anti-inflamatuar özelliklere sahiptir. Uyuzun neden olduğu kabarcıkları ve döküntüleri kurutmak için kullanılabilmektedir.
Yapılan bir çalışmada, karanfil yağının domuzlardan ve tavşanlardan alınan uyuz akarlarını tedavi etme kabiliyeti test edilmiştir. Sonuçlar karanfil yağının uyuz akarlarına karşı oldukça toksik olduğunu ve akarları temastan sonraki bir saat içinde öldürdüğünü göstermiştir. Karanfil yağının öjenol adı verilen önemli bileşeni, benzil benzoat ile karşılaştırılabilir düzeyde toksisiteye sahiptir. {10*} Cildi rahatlatmak için 10 damla karanfil yağı bir çay kaşığı bal ve bir çay kaşığı hindistancevizi yağı ile karıştırılarak günde iki kez ilgili bölgeye uygulanabilmektedir.
Biberiye Yağı
Uyuzu engelleme potansiyeline sahiptir. Biberiye yağı ayrıca ağrıyı azaltır ve ikincil enfeksiyonların gelişmesini engeller. Çin’deki Kuzeydoğu Ormancılık Üniversitesi’nde yürütülen bir araştırmada, biberiye ve karanfil yağı birleştirildiğinde önemli antimikrobiyal aktiviteye sahip oldukları bulunmuştur. {11*}
Çay Ağacı Yağı
Cilde uygulandığında uyuz akarları ve parazitlerle savaşmaktadır. Cildin üstünde ve altında uyuzu iyileştirebilen antimikrobiyal bileşenler olan terpenoidler içermektedir.
Archives of Dermatology’de yayınlanan bir araştırmada, çay ağacı yağının ana aktif bileşeni olan terpenoidlerin, uyuz için yeni bir topikal (cilt üzerine uygulama) tedavi yöntemi olabileceği belirlenmiştir. Çay ağacı yağı, uyuz hastası 20 yaşındaki bir kadın üzerinde test edildiğinde akarların hayatta kalma sürelerini azaltmada oldukça etkili olduğu gözlenmiştir. {12*}
Uyuz Semptomları
Uyuz semptomlarının gelişmesi yaklaşık 4-6 hafta sürmektedir. Uyuzun en yaygın belirtisi, vücudun yalnızca belirli bölgelerini etkileyen küçük kırmızı şişlikler ve kabarcıkları içeren bir deri döküntüsüdür.
Akarları aslında kanla değil, dokularla beslenirler ve en yaygın oldukları bölge parmaklar, bilekler, koltuk altları, karın, kalçalar ve kasıktır. {13*} Bebeklerde ve çocuklarda uyuzun görüldüğü en yaygın bölgeler kafa derisi, yüz, boyun, avuç içi ve ayak tabanlarıdır. Deride küçük kırmızı oyuklar ve o bölgede şiddetli kaşıntı meydana gelebilmektedir. Kaşıntı ihtiyacı, daha da fazla kaşınmaya neden olabilir ve bu da ikincil bir cilt enfeksiyonu geliştirme riskini artırmaktadır.
Uyuzun bu belirtileri fark edildiği anda sağlık uzmanına başvurmak önemlidir.
Uyuzun Nedenleri
Uyuz akarlarının bir kişiden diğerine bulaşması için 15-20 dakika kadar doğrudan ten tene temas gerekmektedir. Aslında, cinsel temas en yaygın bulaşma şeklidir, bu nedenle uyuz cinsel yolla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Fakat uyuz yalnızca cinsel yolla bulaşmamaktadır.
Dermatolojik Terapi’de yayınlanan bir araştırmaya göre, uyuza neden olan faktörler şunlardır: {14*}
- Aşırı kalabalık
- Yetersiz hijyen
- Yetersiz beslenme durumu
- Evsizlik
- Demans
Hormonal Akne Neden Olur? Hormonal Akne Tedavisi
Geleneksel Uyuz Tedavisi
Uyuz tedavisi öncelikle doğru teşhis konularak yapılabilmektedir. Uyuz tipik olarak vücutta bir yuvanın (organizmaların beslenme, yaşama ve göç faaliyetleri sırasında oluşturdukları iz) tanımlanmasından sonra teşhis edilir. Kesin teşhis, akarların, yumurtaların veya atıkların mikroskobik olarak tanımlanması sonucunda konulmaktadır. Teşhis için gözlemlenirken akarları aydınlatmak veya tanımlamak için %10 potasyum hidroksit, mürekkep, tetrasiklin floresan testleri veya mineral yağlar kullanılmaktadır. {15*}
Uyuz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
Çeşitli çalışmalar uyuz tedavisinde kullanılan ilaçların etkili olduğunun kanıtlandığını belirtse de tedavide başarısızlıklar hala meydana gelmektedir. Bunun nedeni uygulama hatası, yüzün veya saç derisinin, tüm yakın temaslıların tedavi edilmemesi ve gerektiğinde tekrar ilaç uygulanmamasıdır. İlaçlar ayrıca parazit veya mikroplara etki etmeyebilmekte ve büyümelerine ve yayılmalarına neden olabilmektedir. {16*} Bu nedenle enfeksiyonun iyileştiğini doğrulamak için hastalar en az dört hafta takip edilmelidir. {17*}
Tedaviden sonra hijyen önlemlerinin alınması önemlidir. Tüm giysiler ve nevresim takımları yıkanmalı ve mobilyalar iyice temizlenmelidir. Yakın temaslılar da semptom göstermeseler bile tedavi edilmelidir. Bu, özellikle en az 15 dakika süren yakın fiziksel veya cinsel temastan kaynaklanan uyuz vakalarında önemlidir.
Uyuz Olunduğunda Alınacak Önlemler
Yakın temaslı herkes tedavi edilmelidir. Uyuzun tekrarlamasının en yaygın sebebi, tedavi edilmeyen kişilerden yeniden bulaşmasıdır. Kediler ve köpekler kendilerine özgü akar türlerinden etkilenmelerine rağmen, yine de insanlardan gelen uyuz hastalığına yakalanabilmektedirler, bu da geçici bir cilt reaksiyonuna neden olmakta ve akarların evden uzaklaşmasına engel olmaktadır. Bu yüzden evcil hayvanlar için bir veteriner ile iletişim halinde olmak önemlidir.
Uyuz bulaştığı andan itibaren kullanılan nevresim takımlarının ve giyilen giysilerin hemen yıkanması gerekmektedir. Yıkamak tek başına akarları öldürmeyebilir, bu nedenle yıkama ve kurutma esnasında mümkün olan en sıcak ayarda tutmak önemlidir.
Mobilyaların ve halıların vakumlu temizleyiciler ile yıkanması gerekmektedir. Evdeki mobilya ve halıların süpürülmesinden sonra süpürge içinde bulunan poşet mutlaka çöpe atılmalıdır.
Giysiler veya havlular hemen yıkanamıyorsa, plastik bir torbaya konulup ağzı kapatılmalıdır. Çünkü uyuz akarları vücut dışında üç günden fazla yaşayamazlar.
Uyuz hastalığı sırasında ciltte kaşıntı meydana gelmektedir. Ancak sürekli kaşınmak rahatlama sağlamayacağı gibi uyuzun vücuda daha kolay yayılmasını sağlamaktadır.
Sağlıklı bir beslenme programı da alınacak doğru önlemler arasındadır. Uyuzla uğraşırken, vücudun bağışıklık sisteminin güçlü olması gerekmektedir. Vücudu bu zararlı akarlardan kurtarırken ve ilaçların yan etkileriyle uğraşırken detoksifiye edici ve iltihap önleyici besinlerle beslenmek oldukça önemlidir. Anti-inflamatuar besinler ayrıca şişlik, kaşıntı ve rahatsızlığı gidermeye yardımcı olmaktadır. Beslenme programına eklenebilecek en iyi besinlerden bazıları yeşil yapraklı sebzeler, pancar, ceviz, yaban mersini, somon, hindistancevizi yağı ve kemik suyudur.
