Balın MÖ 2100 yılından bu yana “halk ilacı” olarak kullanıldığı bilinmektedir. Ancak deli bal çeşidinin içeriğinde granayotoksin adı verilen bir toksin madde bulunmasından dolayı ilaçtan çok zehir olarak bilinmektedir. [1*] Granayotoksin maddesi insanlar için oldukça zararlıdır. Küçük bir miktarda kullanıldığında bile sersemliğe ve halüsinasyonlara neden olmaktadır.
BESLENME TÜYOLARI İÇİN TIKLAYIN
Zencefil Meyan Kökü Bitki Çayı (Soğuk Algınlığı ve Göğüs Tıkanıklığı Çayı) Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
İçindekiler
Deli Bal Nerede Yetişir?
Rhododendron bitkisi, dünyanın her yerinde bulunmaktadır. Ancak yoğun olarak Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında yetişmektedir. Dolayısıyla deli balın dünyada en çok bulunduğu alan Karadeniz kıyılarıdır. Bu bölgede Rhododendron yani ormangülünün sarı ve kırmızı çeşidi görülmektedir. Toksin madde ise ormangülü bitkisinin yapraklarında yer almaktadır. Diğer canlılara nazaran arılar bu maddeyi tolere edebilmektedir. Bitkideki polen ve nektarlar ile de beslenmeleri sonucunda deli bal meydana gelmektedir.
Bugün yalnızca Türkiye ve Nepal’de deli bal üretimi, satış ve ihracat izni bulunmaktadır. Diğer ülkelerde satışı yasaklanmıştır. Ancak afrodizyak olarak kullanımının yaygınlığı sebebi ile deli bal, zaman içinde oldukça popülerleşmiş ve küresel olarak talep görmüştür. Bu bal yüksek dozlarda tüketildiğinde “deli bal zehirlenmesi” halkın deyişiyle de “bal tutması” görülmektedir.
Deli Bal’ın Vücut İçin Yararları Nelerdir?
Antik çağlardan beri deli bal, zehirli bal olarak aktarılmış ve çeşitli amaçlar için kullanılmıştır. Savaşlarda askerlerin düşmanları zehirlemek amacıyla kullanıldıkları bilinmektedir. Ayrıca tıbbi olarak hastalıkları iyileştirmesi amacıyla da kullanılmıştır. Modern çalışmalar ise deli balın, normal baldan farklı olarak bazı hastalıkların tedavisi için kullanılabileceğini göstermektedir. [2*] 2010 yılında yapılan bir çalışmaya göre deli balın önemli bir anti-oksidan ve anti-mikrobiyal özelliklere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. [3*]
Deli balın yararları ise şunlardır:
- Hipertansiyon
- Diyabet (hiperglisemi ve ilgili komplikasyonlar)
- Grip ve soğuk algınlığı
- Gastrointestinal bozukluklar (peptik ülser, gastrir, dispepsi, hazımsızlık ve bağırsak bozuklukları)
- Karın/mide ağrısı
- İktidarsızlık, disfonksiyon
- Çeşitli viral hastalıklar
- Cilt hastalıkları
- Soğuk algınlığı
- Ağrılar
- Artrit
- Kırıklar
Araştırmalara göre deli bal birçok hastalığa ve semptoma iyi gelmektedir. Ancak bu noktada kullanılan doz önem arz etmektedir. Önerilen tüketim miktarı 1 çay kaşığı olarak bilinmektedir. Yapılan araştırmalara göre önerilen bu doz bile kişiden kişiye farklı etki göstermektedir.
Fazla Deli Bal Tüketimi Zehirler Mi?
Deli balın granayotoksin maddesi sebebi ile az miktarlarda tüketilmesi önerilmektedir. Dozu arttırıldığında “deli bal zehirlenmesi” yaşanması yüksek ihtimaldir. Ancak kararında tüketildiği takdirde oldukça faydalı bir bileşendir. Deli bal zehirlenmesinin çeşitli varyasyonları vardır. Zehirlenme esnasında karşılaşabileceğiniz semptomlar ise şunlardır:
- Boğazda yanma hissi.
- Ritim bozukluğu.
- Düşük tansiyon.
- Mide bulantısı ve kusma.
- İshal.
- Halüsinasyon görme.
- Gözde kararma, bulanık görme ya da geçici körlük.
Deli bal, düşük dozlarda alındığında yukarıda belirttiğimiz semptomlar görülürken yüksek dozlarda bilinç kaybı ve nadir durumlarda ölüme neden olmaktadır. Ayrıca zehirlenme düzeyi sadece tüketilen deli bal miktarına değil, baldaki grayanotoksin maddesinin oranına ve üretim mevsimine de bağlıdır. [4*] Zehirlenmeye sebep olan granayotoksin maddesi balın içinde homojenize dağılmamaktadır. Dolayısıyla bu durum farklı hastalarda farklı zehirlenmelere yol açmaktadır. Zehirlenmelere ilişkin raporlarda 40-60 yaş arasındaki erkeklerin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Deli bal bu yaş grubunda cinsel uyarıcı olarak daha fazla kullanılmış ve yüksek hipertansiyon ile ilişkili olarak zehirlenmeler yaşanmıştır. [5*]
Deli Bal Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?
Daha önce kalp hastalığı kaydı olmayan hastalarda bal tüketiminden sonra bradikardi, hipertansiyon, bulantı, kusma ve bayılma gibi semptomların ortaya çıkması zehirlenme için önemli bir veri olarak görülmektedir. [6*] Hastanın kanındaki grayanotoksin düzeyini ortaya çıkarmak ve ölçmek için rutin bir test mevcut değildir; ancak özellikle deli bal zehirlenmesinin yaygın olduğu bölgelerde semptomların ortaya çıkmasından önce bal tüketimi öyküsü gibi klinik bulgularla teşhis edilmesi yeterli bulunmaktadır.
Deli Bal Zehirlenmesi Nasıl Tedavi Edilir?
Deli bal zehirlenmesi yaşanan kişilerde semptomatik tedavi uygulanmaktadır. Semptomatik tedavi ile birlikte zehirlenme semptomlarında 1-2 gün içinde azalma görülmektedir. Deli bal tüketiminin ardından yukarıda belirttiğimiz semptomları yaşamaya başladığınız takdirde en yakın sağlık kuruluşuna gitmeyi ihmal etmemelisiniz.
Deli Bal Ne İçin Kullanılır?
Deli bal, tüketilen diğer ballardan farklı olarak tıbbi amaçla kullanıma uygun bir bal çeşididir. Deli bal, bazı hastalıkların semptomlarını hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Ancak bir çay kaşığından fazla tüketilmemesi gerektiği unutulmamalıdır.
Deli balı ne için tüketebilirsiniz?
- Solunum yolu rahatsızlıklarının semptomlarını hafifletir.
- Kronikleşmiş öksürüğü geçirmeye yardımcı olur.
- Tansiyonu düşürmeye yardımcı olur. (Hipertansiyon hastalarına önerilir.)
- Mide ağrısını azaltır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir. (Güçlü bir anti-oksidan olarak bilinmektedir.)
- Sinir sisteminin düzenli çalışmasına katkı sağlar.
- Halsizliğe, uykusuzluğa ve ruh hali değişikliklerine olumlu etki gösterir.
- Baş ağrısına iyi gelir.
- Potasyum ve kalsiyum içermesi sebebi ile vücut dokularını sağlıklı kılar.
- Yüksek kolesterolü düşürmeye yardımcı olur.
- Cinsel uyarıcı olarak kullanılır.
- Bağırsak rahatsızlıklarının semptomlarını hafifletir.
[2*] http://www.mednet.gr/archives/2013-6/pdf/730.pdf
[3*]https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0308814609013880
[4*] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25193682/
[5*] https://pubs.rsc.org/en/content/articlehtml/2018/ra/c8ra01924j
[6*] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19683834/[/accordion] [/accordions]
