Doğal tıp, şifalı oldukları kanıtlanan bitki ve besinlerden uzun yıllardır tedavi ve ek ilaç olarak faydalanmaktadır. Bu bitkiler “adaptojen” adını almakta ve stresi azaltmaya yardımcı yapıları ile bilinmektedir. Stres, vücut sistemine zarar verdiğinden vücut kortizol denilen hormonu üretmekte ve stresle savaşmaktadır.
Yaşlanma hormonu olarak da bilinen bu hormon, sinir sistemi ve böbrek salgı bezlerini uyarmaktadır. Hormon düzeyi arttıkça kan basıncı yükselir ve salgılarda azalma meydana gelir. Yüksek risk grubunda bulunan kişiler genç ebeveynler, üniversite öğrencileri ve hastalara bakan aile üyeleri gibi yoğun stres altında gününü geçiren bireylerdir. Stres durumunun uzun süre devam etmesi kişiyi yormakta ve hem fiziksel hem manevi yönden kişiye zarar vermektedir. Bu durumu doğal yollarla tedavi etmek mümkündür.
Stresi Doğal Yollarla Gidermek Mümkün
Çoğu araştırmacı ve doktor stresi azaltmak için doğal yolları önermektedir. Bu yollardan olan fitoterapi, bitkilerin hastalık tedavisi için kullanımıdır. Vücudu onarmanın yanı sıra korumaya da yardımcı olan adaptojenler, fitoterapinin de yararlandığı şifalı bitkilerdir. Bu terimi ilk olarak 1947’de Rus bilim adamı Lazarev kullanmıştır. Adaptojenlerin üç özelliğini ise 1958 yılında iki Rus araştırmacı açıklamıştır;
- Zararsız olması
- Yan etkilerinin az olması
- Vücut sistemlerini dengelemeye yardımcı olması
Ayrıca adaptojenlerin strese karşı dayanıklılığı arttırdığı ve stresi önlediği hayvan deneyleri ile kanıtlanmıştır.
Strese Son Veren 7 Adaptojenik Bitki
Bitki alanında uzmanlaşan David Winston, “Adaptojenik Bitkiler” isimli eserinde 15 bitkinin ismini vermektedir.
Asya Ginsengi (Panax Ginseng)
Fayda yönünden zengin bir adaptojenik bitki olan Asya ginsengi (Panax ginseng), özellikle genç yetişkinlerde sakinlik sağlamakta ve günlük yaşam için gereken beyin gücünü desteklemektedir. 2003 yılında farelerle yapılan bir çalışmada, bu bitkinin stres önleyici özellikleri kanıtlanmıştır. Panax ginseng, kırmızı ginseng olarak da tanınmaktadır.
- Zararlı hormonların ve bu hormonların sebep olduğu bozuklukların tedavisinde önemli bir yeri bulunmaktadır.
- Ülser dengesi ve kan şekeri değerlerini düzenlemektedir.
- Böbrek üstü bezleri için faydalıdır.
- Ruh halini ve zihinsel yetenekleri iyileştirir.
- Şeker hastalarında kilo vermeye yardımcı olmaktadır.
Kutsal Fesleğen (Tulsi)
Özellikle Hindistan’da yaşlanmayı geciktiren ve genç bir görünüm sağlayan bir bitki olarak tanınan tulsi ya da kutsal fesleğen uzun yıllardır faydaları araştırılan bir adaptojenik bitkidir. İçeriğinde yer alan doğal bileşik maddelerle stres hormonlarını azaltmakta ve beyni olumlu olarak geliştirmektedir.
- Enfeksiyon ile oluşan grip ve öksürük gibi rahatsızlıklarda fayda amaçlı kullanılmaktadır.
- Karaciğer rahatsızlıkları ve cilt hastalıkları için doğal bir tedavi sağlamaktadır.
- Çeşitli böceklerin ısırığı sonucu oluşan sıtma hastalığına faydalıdır.
- Zehirli hayvanlar olan yılan ve akrep ısırıklarında oluşan rahatsızlıklar için panzehir olması yönüyle tanınmaktadır.
- Stresin neden olduğu hastalıklardan biri olan mide ülserinin ve diğer ülser türlerinin onarımı ve önlenmesi için kullanılmaktadır.
Hint Ginsengi (Ashwagandha)
Bakterilerin neden olduğu stresleri önlemesi ile öne çıkan hint ginsengi ya da ashwagandha etkileri uzun yıllardır araştırılan bitkilerdendir. Kilo artışını önlemesinin yanı sıra kan hücrelerini korumakta ve uzun süreli stresin yıkıcı sonuçlarını azaltmaktadır.
- Kortizol seviyelerini dengelemeye yardımcı olmaktadır.
- Strese karşı vücudun dayanıklılığını arttırmaktadır.
- Yaşam kalitesini iyileştirmektedir.
- Tiroid denilen hormonların seviyelerini dengede tutmaktadır.
- Aşırı kıllanmayı tedavi etmekte ve saç dökülmesini azaltmaktadır.
Astragalus Kökü
Çin sağlık uygulamalarında kullanılan astragalus kökü bağışıklığa destek olarak stresin etkilerini durdurduğu 2005 yılında domuz yavruları ile yapılan bir çalışmada kanıtlanmıştır.
- Antioksidan özelliği bulunmaktadır.
- Beyaz kan hücresini etkileyerek stresi azaltmaktadır.
- Zararlı hormon üretimini önlemektedir.
Meyan Kökü
Stres sebebiyle yükselen hormon seviyelerini azaltması ile bilinmektedir. Buna ek olarak adaptojenler arasında uzun süreli kullanımı önerilmeyen bir bitki türüdür. Özellikle hipertansiyon hastaları için diğer adaptojenik bitkiler tavsiye edilmektedir.
- Enerji ve dayanıklılığı arttırmaktadır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirmektedir.
- Potasyum ve kan basınç seviyelerini etkilemektedir.
- Ülseri önleyen özellikleri bulunmaktadır.
- Kadınlarda yağlanmayı azaltır.
Altın Kök (Rhodiola)
Araştırmaların çoğunda odak noktada bulunan güçlü bir adaptojenik bitki olan rhodiola, altın kök olarak bilinmektedir. Diğer adaptojenlerde olduğu gibi onarım ve koruma özellikleri olan bu tür, strese karşı savunma sağlamaktadır.
- Vücut sisteminin stres savunma sistemini güçlendirir.
- Yorgunluğu azaltır ve tükenmişlik sendromunu tedavi eder.
- Odaklanma yeteneğini arttırır ve uyanık, dinç bir beden sağlar.
Kordisep Mantarı
Mantarlar, çeşitli türleri ile insanlar tarafından tüketilmektedir. Beslenme açısından zengin içerikleri bulunan bu besin maddeleri antioksidan gıdalar arasındadır.
- Tümör önleyen yapısı ile kanseri önler.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Yorgunluğu azaltan takviye gıdalar olarak kullanılırlar.
- Erkeklerde yararlı hormonları arttırdığı kanıtlanmıştır.
- Fiziksel güç harcayanlar için hareketi destekleyen ek besindir.
Stres Hayatınızı Olumsuz Etkilemesin
Kaygı ve stres hayatı olumsuz yönde etkileyen duygu durumları olarak bilinmektedir. Düzenli beslenmek, yeterli ve kaliteli uykunun sağlanması, sosyal hayatınız ve insanlarla ilişkilerinizin olumlu yönde olması yaşam kalitenizi arttırarak stresten korunmanıza yardımcı olmaktadır. Beslenme saatlerinize adaptojen eklemeniz uzun süren stresin zararlarından korunmanızı sağlamaktadır. Asya ginsengi, kutsal fesleğen, hint ginsengi, astragalus kökü, meyan kökü, altın kök ve kordisep mantarı en yararlı olarak tanımlanan 7 adaptojenik bitkidir.
Doktorunuza Danışmayı Unutmayın
Düzenli ilaç kullanan hastaların tükettiği besinleri doktorlarının onayı ile kullanmaları önemlidir. Reçeteli ilaçlarla etkileşime girdiğinde adaptojenler yan etkiler gösterebilmektedir. Bu sebeple takviyeler ile ilgili yeterli bilgi sahibi olunmalı ve doğal ürünler satın alınmalıdır. Uzman hekimlerin bir sakınca görmediği besinler sofralarda tercih edilmelidir.