Meyan Kökü Ne İçin Kullanılır? Meyan Kökü Türkiye’de Nerede Yetişir?

Dünyanın en eski bitkisel ilaçlarından biri olarak kabul edilen meyan kökü, meyan bitkisinin (Glycyrrhiza glabra) kökünden elde edilmektedir. {1*}

Batı Asya ve Güney Avrupa’ya özgü olan meyan kökü, çeşitli rahatsızlıkları tedavi etmek için şekerlemelerde, içeceklerde ve ilaçlarda uzun süredir kullanılmaktadır. {2*}

Uzun yıllardır kullanılıyor olmasına rağmen sağlık faydalarından sadece birkaçının doğruluğu bilimsel araştırmalarla kanıtlanmıştır. Ayrıca meyan kökü sağlık açısından çeşitli riskler meydana getirebilmektedir.

Meyan Kökü Nasıl Kullanılır?

Meyan kökünün tıbbi alanda kullanımı, kökünün firavunlar için tatlı bir içeceğe dönüştürüldüğü eski Mısır’a kadar uzanmaktadır. Geleneksel tıpta mide rahatsızlıklarını gidermek, vücuttaki iltihabı azaltmak ve üst solunum yolu problemlerini tedavi etmek için kullanılmıştır. {3*}

Günümüzde pek çok insan mide ekşimesi, reflü, sıcak basması, öksürük, bakteriyel ve viral enfeksiyonlar gibi rahatsızlıkları tedavi etmek için meyan kökü kullanmaktadır. Ayrıca meyan kökü çayının boğaz ağrısını yatıştırdığı söylenirken, cilt üzerine uygulanan meyan kökü jellerinin akne veya egzama gibi cilt rahatsızlıklarını tedavi ettiği iddia edilmektedir. {4*}

Ayrıca meyan kökü bazı yiyecek ve içeceklere tat vermek için de kullanılmaktadır. {5*} Aslında meyan kökü şekerleri meyan kökü ile değil, anason yağı ile tatlandırılmaktadır. Anason yağı, anason bitkisinden elde edilen ve meyan kökü ile benzer tada sahip olan faydalı bir esansiyel yağdır.

İçerisinde yüzlerce bitki bileşiği içermekle birlikte meyan kökünün birincil aktif bileşiği glisirizindir (Glycyrrhizin). Glycyrrhizin, kökün tatlı tadını vermenin yanı sıra antioksidan, anti-inflamatuar ve antimikrobiyal özellikleri de içerisinde barındırmaktadır. {6*}

Meyan Kökünün Faydaları Nelerdir?

Yapılan pek çok araştırmada, meyan kökünün tıbbi alanda kullanılabileceği ile ilgili pek çok olumlu sonuç alınmaya başlanmıştır ve meyan kökü gelecek tıbbi uygulamalar için umut vaat etmektedir.

Cilt Rahatsızlıklarını Giderir

Meyan kökü, güçlü anti-inflamatuar, antibakteriyel ve antiviral etkiler gösteren 300’den fazla bileşik içermektedir. {7*} {8*} Bu sayede meyan kökü ekstresi, akne ve egzama dahil olmak üzere çeşitli cilt rahatsızlıklarını tedavi etmek için kullanılabilmektedir.

60 yetişkin üzerinde yapılan 2 haftalık bir çalışmada, meyan kökü ekstresi içeren jelin, vücutta egzama oluşan bölgeye uygulanması sonucunda bu hastalığın önemli ölçüde iyileştiği gözlemlenmiştir. {9*} Akne tedavileri için cilt üzerine uygulanan meyan kökü jelleri her ne kadar iyileşme sağlıyor gibi görünse de gerçekten faydalı olup olmadığı ile ilgili daha fazla bilimsel araştırma yapılmalıdır. {10*}

Mide Rahatsızlıklarına İyi Gelir

Meyan kökü ekstresi genellikle reflü, mide ağrısı ve mide ekşimesi gibi hazımsızlık semptomlarını hafifletmek için kullanılmaktadır. Yapılan birçok araştırma sonucu olumlu olsa da daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır. {11*} {12*} {13*}

Peptik ülserler midenizde, yemek borusunun alt kısmında veya ince bağırsakta gelişen ve oldukça acı veren yaralardır. Bunlar genellikle Helicobakter pylori adı verilen bakterilerden kaynaklanan iltihaplanmaların sebep olduğu yaralardır. {14*} Meyan kökü ekstresi ve glisirizin, peptik ülserin tedavisinde yardımcı olabilmektedir. {15*} {16*}

Kanser Önleyici Etkilere Sahiptir

Antioksidan ve anti-inflamatuar özelliklere sahip çok sayıda bileşiği içerdiğinden dolayı meyan kökü, belirli kanser türlerine karşı koruyucu etkiler göstermektedir. {17*} Özellikle meyan kökü, cilt, meme, kolorektal ve prostat kanserlerinde hücre büyümesini yavaşlatmak ve önlemek için oldukça etkilidir. {18*} {19*} {20*} Araştırmalar, yapılan testler ve hayvan deneyleri ile sınırlı olduğundan, insanlarda bulunan kanserler üzerindeki etkileri henüz bilinmemektedir.

Solunum Yolları Rahatsızlıklarını Tedavi Eder

Anti-inflamatuar ve antimikrobiyal etkileri sayesinde hem meyan kökü ekstresi hem de meyan kökü çayı üst solunum yolu rahatsızlıklarının tedavisine yardımcı olmaktadır. Ayrıca yapılan birkaç araştırma sonucunda meyan kökü çayının, ameliyatlardan sonra oluşan boğaz ağrılarını önlemek için kullanılabileceği gözlemlenmiştir.

Diş Çürümesini Önler

Meyan kökü, diş çürüklerine yol açabilecek bakterilere karşı dişleri korumaya yardımcı olmaktadır. Ancak bununla ilgili daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.

Meyan Kökünün Zararları Nelerdir?

Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), meyan kökünün gıdalarda kullanımının güvenli olduğunu onaylamaktadır. Ek olarak meyan kökü takviyelerinin ve çaylarının kısa süreli kullanımı güvenilir kabul edilmektedir. Ancak yüksek dozlarda meyan kökü kullanımı olumsuz sonuçlar doğurabilmekte ve kronik rahatsızlıklara sahip kişilerde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.

Yüksek dozda meyan kökü takviyelerinin ve çaylarının tüketilmesi vücudunuzda, meyan kökünün aktif bileşeni olan glisirizinin birikmesine neden olabilmektedir. Yüksek glisirizin seviyelerinin, vücutta stres hormonu olarak bilinen kortizolün yükselmesine sebep olduğu ve bu durumunda sıvı ve elektrolit seviyelerinde dengesizliklere neden olabildiği kanıtlanmıştır. {21*}

Kronik rahatsızlıklara sahip ve yüksek dozda meyan kökü tüketen kişilerde tehlikeli semptomlar ortaya çıkmaktadır;

• Potasyum seviyesinin düşmesi
• Yüksek tansiyon
• Kaslarda güçsüzlük
• Kalp ritim bozuklukları

Meyan kökü takviyelerinin ve meyan kökü çaylarının aşırı tüketimi nadir de olsa meyan kökü zehirlenmelerine yol açabilmektedir. Bu durum;

• Böbrek yetmezliği
• Konjestif kalp yetmezliği
• Akciğerlerde sıvı birikmesi (pulmoner ödem) gibi tehlikeli hastalıklara sebep olabilmektedir.

Bu nedenle, yüksek tansiyonu, konjestif kalp yetmezliği, böbrek hastalığı veya düşük potasyum seviyelerine sahip kişilerin, glisirizin içeren meyan kökü tüketiminden kaçınmaları gerekmektedir.

Hamilelik ve emzirme dönemlerinde aşırı meyan kökü tüketimi bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle hamile kadınlar meyan kökü takviyelerinden kaçınmalı ve meyan kökü içeren yiyecek ve içeceklerin tüketimini azaltmalıdırlar. {22*}

Meyan kökü, kullanılan çeşitli ilaçlar ile etkileşime girebilmektedir. Bu ilaçları kullanıyorsanız, meyan kökü tüketmekten kaçınmalısınız;

• Tansiyon ilaçları
• Kan sulandırıcılar
• Statinler de dahil kolesterol düşürücü ilaçlar
• Diüretikler
• Östrojen bazlı doğum kontrol hapları
• Nonsteroid anti-inflamatuar ilaçlar

Bu ilaçları kullanan kişiler meyan kökü kullanmadan önce bir uzman ile görüşmeli ve doktorları izin vermediği müddetçe meyan kökü kullanımından kaçınmalıdırlar.