Vitiligo Hastalığı

Dünya nüfusunun yaklaşık %0.5’i ile %2’si arasında vitiligo hastalığı görülür. Vitiligo hastalığı cilde rengini veren melanosit adlı hücrelerin yok olması sonucunda ortaya çıkar. Bu durum cilt üzerinde beyaz renkli lekelerin oluşmasına neden olur.

Vitiligo hastalığı deri üzerinde farklı bölgelerde görülebilir. Yüz, boyun, bacak, göğüs ya da ellerde hastalık nedeniyle renk değişiklikleri ortaya çıkabilir. Eğer saç derisinde hastalık görülürse saçlar beyaza ya da çok açık griye dönebilir. {1*}

Yapılan araştırmalar sonucunda vitiligo hastalığının nedeni kesin ve net bir şekilde tespit edilememiştir. Ancak araştırmacıların vitiligo hastalığına neden olduğunu düşündükleri durumlardan bazıları şunlardır:

• Otoimmün rahatsızlıklar (en sık karşılaşılan neden budur)
• Kişinin vücudunda bazı vitaminlerde ve minerallerde eksiklik olması
• Kişinin bazı endüstriyel kimyasallara maruz kalması

Vitiligo hastalığının tedavisi için kullanılan tedavi yöntemlerinden bazıları şunlardır:

• Topikal kremler
• Işık terapisi
• Fotokemoterapi
• Cildin kalıcı depimantasyonu
• Cerrahi ve kozmetik uygulamalar

Kullanılan tüm bu yöntemler, farklı süreler içerisinde etkisini gösterir. Bazen bu süre 1 hafta, 10 gün iken bazen aylar hatta yıllar sürebilir. Tüm bu tedavi yöntemleri hastalığın iyileşmesini sağlarken aynı zamanda pek çok yan etkiye sebep olur. Kişiler çoğu zaman bu yan etkiler hakkında tedavi öncesinde bilgilendirilirler. Bu sayede süreç içerisinde karşılaşacakları sorunları bilerek tedaviye başlarlar.

Hastalık kişinin hoşuna gitmeyecek bazı fiziki semptomlara yol açtığı için hasta bu süreçte kendini duygusal açıdan iyi hissetmeyebilir. Bundan dolayı uzmanlar kişilerin tedavi sürecinde profesyonel anlamda psikolojik destek almalarını ve düzenli şekilde terapilere katılım sağlamalarını tavsiye etmektedirler.

Vitiligo Türleri Nelerdir?

Vitiligo hastalığı, cildimizin, saçımızın ve gözlerimin rengini sağlamaktan sorumlu olan melanositlerin yok olması sonucunda ortaya çıkan bir pigmentasyon bozukluğudur. Bu pigmentasyon bozukluğu sonucunda normal cilt tonuna beyaz lekeler karışır. Bu durum şiddetli bir güneş yanığı sonrasında derinin soyulmasıyla ciltte oluşan yamalara benzetilebilir. Hastalık genel olarak yüz bölgesinde boyunda ve ellerde görülse de vücudun her yerinde görülme ihtimali vardır.  Vitiligo hastalığı bulaşıcı değildir ancak araştırmacılar genetik yatkınlığın vitiligo hastalığını tetiklediğini düşünmektedirler. Vitiligo hastalığının nedenleri ve risk faktörleri hâlâ araştırılmaktadır.

Günümüzde bilinen 3 çeşit vitiligo rahatsızlığı vardır. Bunlar:

Genelleştirilmiş Vitiligo

Beyaz vücut lekeleri vücudun her tarafında simetrik şekilde ortaya çıkar. Hastalık, aynı zaman diliminde vücudun aynı uzuvlarını etkiler.

Segmental Vitiligo

Genellikle küçük çocuklarda görülür. Beyaz lekeler vücudun sadece bir tarafında (sağ tarafta ya da sol tarafta) ortaya çıkar.

Lokalize Vitiligo

Vücudun farklı bölgelerinde beyaz lekeler ortaya çıkar ve vücuda yayılır. Kısa süre içerisinde hastalık vücuda yayılır ve daha sonra durur.

Vitiligo Belirtileri

Vitiligo rahatsızlığına yakalanan kişilerde göze çarpan en önemli semptom, vücudun herhangi bir yerinde meydana gelen beyaz vücut lekeleridir. Bu lekeler dışında kişilerde görülen bazı semptomlar şunlardır: {2*}

• Saçların beyazlaşması ya da grileşmesi
• Kirpiklerin beyazlaşması ya da grileşmesi
• Erkeklerde sakalların beyazlaşması
• Retinada renk kaybı
• Mukoza zarlarında renk kaybı

Vitiligo Hastalığını Tetikleyen Durumlar

Addison hastalığı, tiroid hastalığı, pernisiyöz anemi ve diyabet hastalığı vitiligo rahatsızlığını tetikler. Bu hastalıklar otoimmün sistemi etkiledikleri için kişilerin vitiligo rahatsızlığına yakalanma riskini arttırır. {3*}

B12, folik asit, bakır ve çinko vitaminlerinin kanda yeterli miktarda bulunmaması, ayrıca kişinin yoğun strese, şiddetli güneş yanıklarına ve bazı kimyasallara maruz kalması da vitiligo hastalığını tetiklemektedir.

Bazı durumlarda melanom ve diğer cilt kanserlerinin tedavisi için kullanılan immünoterapi yönteminin de vitiligo rahatsızlığına yol açtığı gözlemlenmiştir. Ancak uzmanlar, bu durumun kanser tedavisinin işe yaradığını gösterdiğini ve bu nedenle iyi bir durum olduğunu savunmaktadırlar. {4*}

Vitilogo rahatsızlığını 2000 yılı aşkın süredir kabul eden Ayurveda uygulamasında ya da bir diğer adıyla Ayurvedik tıpta bu rahatsızlık, beyaz cüzzam olarak tanımlanmaktadır. Bu Hint kökenli alternatif tıp sisteminde, vitiligo rahatsızlığının nedeni yanlış ve düzensiz beslenme olarak görülmektedir. {5*}

Geleneksel Vitiligo Tedavisi

Geleneksel tedavi yöntemleri, cilt rengini eski haline getirmeyi ve cilt tonunu eşitlemeyi hedeflemektedir. Ancak Mayo Clinic’e göre bu tedavi yöntemlerinin ciddi yan etkileri vardır. {6*}

Geleneksek tedavi yöntemlerinin etkinliğini değerlendirmek haftalar, aylar hatta yıllar alabilmektedir. En yaygın geleneksel tedavi yöntemleri şunlardır:

Makyajlar ve Boyalar:

Makyaj ve boyalar renk değişikliklerini geçici olarak gizlerler. Ancak bu yöntem kısa süre için etkilidir ve sık sık yenilenmesi gerekmektedir. Son zamanlarda gelişen ürünlerle 4-5 gün kalıcılığa sahip boyalar üretilmiş olsa da bunlar, vitiligo için kalıcı ve etkili çözüm yöntemleri değillerdir.

Kortikosteroid Kremler

Kortikosteroid kremler, hastalık tanısından hemen sonra kullanılmaya başlanırsa hastalığın tedavisi için oldukça iyi sonuçlar verebilir. Ancak bu geleneksel tedavi yönteminde de sonuçlar hemen gözlemlenemez. Kremin, hastalığın iyileşmesine katkıda bulunup bulunmadığı ancak birkaç ay sonra ya da bir yıla yakın sürenin sonunda belli olur. Bu kremlerin de ciddi yan etkileri vardır. Yaygın görülen yan etkilerden biri cildin incelmesidir. Bazı kişilerde kortikosteroid kremler ciltte kalıcı hale gelen çizgilere neden olmaktadır.

Takrolimus ve Pimekrolimus Merhemleri

Bu merhemler genellikle küçük depigmentasyon alanları için kullanılmaktadır. FDA, bu kremlerin lenfoma ya da cilt kanserine neden olduğunu ve çok gerekmediği sürece kullanılmaması gerektiğini söylemektedir. Bu kremlerin kullanımının, uzun vadedeki yan etkileri henüz bilinmemektedir. FDA, takrolimus ve pimekrolimus merhemlerini kullanmaya diğer yöntemlerin işe yaramaması sonucunda başvurulmasını tavsiye etmektedir. {7*}

Psoralen ve Işık Terapisi

PUVA tedavisi, başlangıçta sedef hastalığını iyileştirmek için tasarlanmıştır ancak sonrasında vitiligo hastalığının tedavisi içinde kullanılmıştır. Bu tedavi yönteminde birden fazla seans gerekmektedir. Bu nedenle tedavinin, bir yıla kadar haftada 3 seans uygulanması gerekebilir. UVA tedavisi görmek ve ek olarak oral şekilde ilaç takviyesi almak bazı durumlarda vitiligo rahatsızlığını daha da tetikleyebilir ve hastalık nedeniyle ortaya çıkan lekelerin daha da büyümesine neden olabilir. Ayrıca UVA maruziyeti, bazı durumlarda cilt kanserine neden olduğundan dolayı kişilerin tedavi sürecine başlamadan önce kapsamlı şekilde araştırma yapmaları önerilir. {8*}

Depigmentasyon Yöntemleri

Beyaz lekelerin vücutta yaygın olduğu ve diğer tedavi yöntemlerinde sonuç alamayan hastalarda, bu tedavi yöntemi uygulanabilmektedir. Bu yöntemde cilt rengini eşitlemek hedeflenir. Bu tedavi yöntemi genellikle 9 ay ya da 9 aydan daha fazla sürer ve günde 1 ya da 2 kez uygulanır. Uygulama sonrasında kalıcı sonuçlar elde edilmektedir.  Ancak bu tedavi sürecine başlamadan önce işlemin ciddi güneş hassasiyetine neden olacağı hakkında hastanın bilgilendirilmesi gerekmektedir. {9*}

Ameliyat

Diğer vitiligo tedavileri başarısız olduğunda ameliyat hastalar tarafından tercih edilmektedir. Ancak ameliyat oldukça risklidir. Ameliyat, kalıcı yara izlerine ve hatta ek vitiligo lekelerine bile neden olabilmektedir. Deri grefti, blister grefti ve dövme önerilen ameliyat yöntemlerinden bazılarıdır.

JAK İnhibitörleri

Bu tedavi yöntemi romatoid artrit ve belirli kemik iliği bozuklukları için FDA tarafından onaylanmış olsa da vitiligo tedavisi için uygun olup olmadığıyla ilgili klinik araştırmalar devam etmektedir. {10*}

Vitiligo Hastalığı İçin Doğal Tedavi Yöntemleri

İster doğal ister geleneksel tedavi yöntemi olsun, hiçbir tedavi yöntemi kısa süre içerisinde etkisini göstermez. Tedavi yöntemlerinin etkili olabilmesi için bazen haftalar bazen ise aylar gerekmektedir. Vitiligo hastalığına iyi geldiği düşünülen bazı doğal tedavi yöntemleri şunlardır:

Cilt İğneleme

Cilt iğneleme, önde gelen doğal vitiligo tedavi yöntemlerinden biridir. New Jersey Eyalet Üniversitesi’nde, iğneleme tedavisinin etkinliği hâlâ araştırılmaktadır. Bu tedavi yöntemi çalışmalara katılım sağlayan hastalar üzerinde denenmektedir.  Şu ana kadar elde edilen verilere göre, diğer yöntemlere kıyasen iğneleme yöntemi, vitiligo hastalığının tedavisi için umut vaat etmektedir. {11*} {12*}

Cilt iğneleme işlemi, gerekli eğitimi almış bir profesyonel tarafından 200’den fazla ince cerrahi iğne kullanılarak yapılır. Cilt iğneleme işlemi şu anda elastik ve kolajen üretimini arttırmak amacıyla kullanılmaktadır. Aynı zamanda yara izlerini ve çatlak izlerini azaltmak amacıyla da tercih edilmektedir. Bu işlem esnasında oldukça yüksek enfeksiyon riski bulunur bu nedenle bir uzman tarafından yapılması gerekir.

B12 Vitamini ve Folik Asit

İsveç Üniversite Hastanesinde yürütülen bir araştırmaya göre, vitiligo hastaları güneşe maruz bırakıldıklarında ve hastalara folik asit ve B12 takviyesi yapıldığında, hastalarının %64’ünde hastalığın yayılmasının durduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca araştırmacılar doğrudan güneş ışığı alan hastaların çok daha hızlı iyileştiklerini gözlemlemiştir.  {13*}

Vitiligo hastası kişilerin beslenme düzenlerine B12 vitamini ve folat açısından zengin gıdalar eklemeleri tavsiye edilmektedir. Ayrıca B12 vitamini, vitiligo hastalarında yaygın şekilde görülen depresyon rahatsızlığının tedavisi için de oldukça etkilidir. Folat ise vitiligo hastalığının iyileşme sürecini hızlandırmasının yanı sıra kalp hastalığı riskini azaltır, belirli kanser türlerinin gelişmesini engeller ve sağlıklı gebelikler için gereklidir. Bu nedenle folat, hem vitiligo tedavisi için hem de kişilerin genel sağlık durumunun iyi şekilde seyretmesi için gereklidir.

Çinko

Vitiligo hastalığına sahip olan kişilerde sıklıkla çinko eksikliği görülmektedir. Kanda yeterli miktarda çinko bulunması hem vitiligo hastalığını engeller hem de kişileri diyabete karşı korur. Çinko sağlıklı bir bağışıklık sisteminin olmazsa olmazlarındandır. Uygun besin emilimi, kas ve kemiklerin onarımı için kişilerin besinlerden yeterli miktarda çinko alması gerekmektedir. Vitiligo hastalarının da diyetlerinde çinko bakımından zengin besinlere yer vermeleri gerekir.

Bakır

Araştırmacılar kandaki bakır eksikliğinin, vitiligo hastalığı üzerinde oldukça etkili olduğunu düşünmektedirler. Henüz bakır eksikliğinden dolayı mı vitiligo hastalığının ortaya çıktığını ya da vitiligo hastalığından dolayı mı bakır eksikliği meydana geldiğini netleştirememiş olsalar da kişilere bakır açısından zengin olan besinleri diyetlerine eklemelerini tavsiye etmektedirler. {14*}

Ayurveda uygulamasında kişiler, içecekleri suyu uyumadan önce bakır bir kaba bırakırlar. Bakırın melanositleri harekete geçirdiğine ve melanini arttırıp cildi yeniden pigmente ettiğine inanmaktadırlar.

Beta Karoten

Genel cilt sağlığı için karotenoidlerin yeterli miktarda tüketilmeleri gerekir. Beta karoten tatlı patates, havuç, lahana ve domateste bulunmaktadır. Vitiligo hastalığından korunmak için kişilere beta karoten açısından zengin besinler içeren diyetler tavsiye edilmektedir. Beta karoten kişileri kansere karşı korur. Beta karoten içerisinde bulunan lutein ve zeaksantin kişilerin göz sağlığını korurken likopen ise prostat kanseri riskini azaltır.

Kısacası karotenoidler göz sağlığını korur, iltihabı azaltır ve ciltte meydana gelebilecek melanom hasarlarını giderir.

Aloe Vera

Aloe vera uzun süredir cilt sağlığı için kullanılmaktadır. Aloe vera bitkisi aynı zamanda sağlıklı bir bağışıklık sistemi içinde gereklidir. Bu güçlü bitki, A, C, B12 vitaminlerini ve folik asit dahil olmak üzere vitiligo ile savaşırken ihtiyaç duyulan temel antioksidan vitaminleri içerir. Ayrıca aloe vera bitkisi cildin repigmentasyonunu destekleyen bakır, kalsiyum, krom ve çinko gibi temel mineralleri içerir. Bu da aloe vera bitkisinin vitiligo hastalığının tedavisi için oldukça etkili bir tedavi yöntemi olmasını sağlar.

C Vitamini

Vitiligo hastalarının önemli bir kısmında C vitamini eksikliği görülmektedir. Bu da C vitamini eksikliğinin, vitiligo hastalığını tetiklediğini göstermektedir. C vitamini vitiligo hastalarında hücre hasarını yavaşlatır, sağlıklı kemik ve eklemler için gerekli olan kolajen üretimini destekler. Bu nedenle hekimler, hastalıktan korunmak için kişilerin C vitamini bakımından zengin olan besinler tüketmelerini tavsiye etmektedirler.

D Vitamini

Vitiligo hastalığına sahip olan kişilerde güneşe karşı hassasiyet oluşmaktadır. Bu nedenle kişilerin diyetlerinde D vitamini bakımından zengin yiyeceklere yer vermesi tavsiye edilmektedir. D vitamini bakımından oldukça zengin olan, sardalye, somon, uskumru, ton balığı, çiğ süt, yumurta ve mantarın vitiligo hasttası kişiler tarafından bolca tüketilmesi tavsiye edilmektedir.

Dua – İbadet – Meditasyon – Yoga

Vitiligo hastalığına yakalanmış olan kişilerde stres, kaygı ve depresyon oldukça yaygındır. Bu nedenle vitiligo hastası kişilerin, kaygıyı azaltmak amacıyla inançlarına göre ruhlarını rahatlatacak dua, ibadet, meditasyon ve yoga gibi faaliyetlerde bulunması tavsiye edilmektedir.

Kaçınılması Gereken Yiyecekler

Vitiligo hastaları için bazı yiyecekleri tüketmeleri hastalığı daha da ağırlaştırabilir. Vitiligo hastalarının tüketmemesi gereken yiyeceklerden bazıları şunlardır:

• Turunçgiller
• Balık
• Et
• Domates
• Turşu
• Üzüm
• Karbonatlı içecekler
• İşlenmiş gıdalar
• Yapay tatlandırıcılar
• Nar
• Bektaşi üzümü
• Meyve suları
• Alkol

Ancak uzak durulması gereken yiyecekler listesi kişiye göre değişebilmektedir. Kişinin vücudunun gıdalara nasıl tepki verdiği dikkate alınarak kaçınma listesi oluşturulmalıdır. Örneğin yabani balıklar, otla beslenmiş sığır ve kuzu eti ve domatesler bazı kişiler için faydalı olurken bazılarına zarar verebilir.

Tüketilmesi Gereken Yiyecekler

 Vitiligo hastalarının tüketmeleri gereken yiyecekler:

• Lahana, ıspanak, pazı ve Brüksel lahanası gibi yeşil yapraklı sebzeler
• Pancar
• Havuç
• Turp
• İncir
• Nohut
• Balık
• Sığır eti
• Süzme peynir
• Mercimek
• Badem
• Bitter çikolata
• Pekmez
• Kuşkonmaz
• Mantar
• Çiğ süt

Gingko Biloba

Uluslararası Tamamlayıcı Tıp Araştırmaları Derneği dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre vitiligo hastalarına, 12 hafta boyunca günde 2 kez 60 miligram gingko biloba verilmiştir. Çalışma sonucunda kişilerin %25’inin klinik anlamda iyileşme gösterdiği %30’unun ise repigmentasyon gösterdiği gözlemlenmiştir.

Gingko biloba’nın repigmentasyona yardımcı olmasının yanı sıra depresyon, anksiyete ve panik ataklara da yardımcı olduğu bilinmektedir. Gingko biloba güvenli kabul edilir; ancak antikoagülanlar ve antiplatelet ajanlarla etkileşime girme ihtimali vardır. Özellikle herhangi bir ameliyatın öncesinde veya bir travma sonrasında gingko biloba takviyesi alacaksanız muhakkak hekiminize danışmanız gerekmektedir.

Cildin Nem Dengesi

Cilt sağlığı için hidrasyon seviyesini korumak oldukça önemlidir. Bunun için günlük olarak vücudun ihtiyaç duyduğu miktarda suyun tüketilmesi gerekmektedir. Gerekli miktarda su tüketiminin, vitiligo hastalığı için de faydalı olduğu düşünülmektedir. Düzenli su tüketiminin yanında kişinin beslenme düzenine hindistancevizi suyu eklemesi de elektrolitleri dengelemeye, kan basıncını düşürmeye ve stresi azaltmaya yardımcı olabilir.

Zerdeçal ve Hardal Yağı

Zerdeçal tozu ve hardal yağı karışımının cilde topikal şekilde uygulanması cilt pigmentlerinde olumlu değişimlere neden olabilmektedir. Birkaç yemek kaşığı zerdeçal tozunun yeterli miktarda hardal yağı ile karıştırılıp macun haline getirilmesi gerekir. Daha sonra elde edilen karışımı kişi, istediği bölgeye uygulayabilir. Karışım 20 dakika bekletilir ve sonra ılık su ile durulanır. Bu işlemin en az iki hafta boyunca günde iki kez yapılması gerekir. İşlem esnasında zerdeçalın giysileri lekeleyeceği unutulmamalıdır bu yüzden dikkatli olunmalıdır.

Giyim

Hastalık sürecinde giyim oldukça önemlidir. Vitiligo yamasına yol açabileceğinden dolayı elastik ve dar giysilerin giyilmemesi gerekmektedir. Hatta cildi güneşten koruyabilecek giysiler giyilmeli ya da kişi bu imkana sahip değilse geniş spektrumlu bir güneş kremi kullanmalıdır.

Stres Yönetimi

Stres yönetimi hastalık süresince oldukça önemlidir. Zihinlerimiz iyileşme sürecinde önemli rol oynar ve kişi ne kadar çok stres yaşarsa vücudun iyileşmesi o kadar zor olur. Yoganın yanı sıra stres yönetimi için tedavi sürecine masaj, meditasyon, düzenli egzersiz, konuşma terapisi ve destek grupları da dahil edilmelidir.

Vitiligodan muzdarip küçük çocuklar ve gençler için, duygusal destek ve konuşma terapisine geleneksel tedaviler kadar önem verilmesi gerekir. Bu hastalığa sahip olan çocukların çevresi tarafından zorbalığa uğraması oldukça yaygın görülen bir durumdur. Bu zorbalıklar ve mobbingler genellikle düşük benlik saygısına neden olur. Uzun vadede, depresyon ve geri çekilme ile sonuçlanır.

Alınması Gereken Önlemler

Vitiligo hastalığı, işitme kaybına, göz problemlerine, güneş yanığına, cilt kanserine ve psikolojik sıkıntılara neden olabilmektedir. Bu nedenle süreç esnasında alanında gerekli eğitimleri almış kişilerle ilerlemek ve mecbur kalmadıkça ciddi yan etkileri olan geleneksek tedavi yöntemlerine başvurmamak gerekmektedir.