Reklam
Sağlık

Metastaz Nedir?

Reklam

Metastaz, vücutta var olan kanser hücrelerinin vücudun yeni bölgelerine genellikle lenf sistemi ve kan dolaşımı yoluyla yayılmasıdır. Metastatik kanser veya metastik tümör birincil(mevcut) kanser bölgesinden veya kanserin başladığı yerden vücudun farklı bölgelerine yayılır. Yayılan hücrelerde oluşan tümörler ikincil tümör olarak adlandırılır. Kanser, bölgesel metastaz adı verilen birincil bölgeye yakın bölgelere veya uzak metastaz adı verilen vücudun daha uzak kısımlarına yayılmış olabilir.

Metastaz Nedir?

Metastaz, vücutta belli bir dokuda gelişmiş olan tümör dokusuna ait olan hücrelerin bazı süreçlerden geçerek kendisine yakın damar dolaşımına geçip bulunduğu bölgeden farklı vücut dokusuna ulaşması ve bu dokuda gelişmeye devam etmesidir.

Reklam

Metastaz sonucunda gelişen yeni tümör dokuları, ulaştığı bölgede tahribata yol açar ve bahsi geçen dokunun çalışmasını da olumsuz yönde etkiler. Dolayısıyla tümörün yarattığı kanser ile ilgili problemlerin yanı sıra etkilenen doku ile ilgili yeni bulgular ve şikayetler hastada gelişir.

Metastaz Nasıl Gelişir?

Kanser genel anlamıyla; hücrelerin çevresel ve genetik faktörlerin etkisi ile değişime uğraması ve kontrolsüz bir şekilde bölünmesidir. Bu açıdan bakıldığında hücrelerin gen yapısı da değişime uğrar. Bu değişimler, dokularda tahribata yol açar ve vücudun bağışıklık sisteminden kaçabilir. Böylece çevre dokulara ulaşır ve çevre dokulardaki damar yapılarının gelişimini tetikler.

Örneğin, meme kanserinde hücreler kemik dokularına yatkınlık gösterir. Kemik dokusunun neden olduğu kanser hücreleri, akciğer dokusuna yerleşmeye daha yatkındır. Yeni bir vücut dokusuna ulaşan kanser hücreleri, burada çoğalır ve tümör öbekleri haline gelir böylece metastaz gerçekleşmiş olur.

Kimi kanser türlerinde ise kanser hücreleri kan dolaşımına değil, dokuya ait lenf damarına geçer ve lenf bezlerine ulaşır. Burada çoğalmaya devam ederek uzak vücut dokularına da metastaz yapabilir. Örneğin, lenfoma (lenf kanseri) gibi kanser türlerinde tümör öbekleri oluşturmaz onun yerine kan dolaşımına sızar ve lösemiye dönüşür.

Reklam

Metastaz Hangi Belirtiler ile Ortaya Çıkabilir?

Metastaz, kanser hücrelerinin genetik özelliklerine, kökenine ve hastanın tıbbi geçmişine bağlı olarak gelişir. Bazı kanserler metastaz yaparken bazı kanser hücrelerinin metastaz yapma özelliği yoktur. Metastaz sonucunda kişide belirti olmayabilir.  Kişi kanser teşhisini metastaz aşamasında da alabilir.

Metastaz gelişen hastada gelişen belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

  • Kemiğe metastaz olursa yaygın kemik ağrıları, kırılmaya yatkınlık, deformasyon, kan fosfor ve kalsiyum düzeyinde artmaya bağlı kabızlık, böbrek yetmezliği, kalpte ritim bozuklukları
  • Akciğere metastaz olursa öksürük, nefes darlığı, ağza kan gelmesi, göğüs ağrısı, kalp problemleri ve solunum yetmezliği
  • Lenf bezlerine metastaz olursa ağrı, şişlik, iltihaplı sıvı
  • Sinir sistemine metastaz olursa, inme, vücudun bazı gölgelerinde güç ve his kaybı, görme kaybı, denge kaybı, kişilik bozuklukları, konuşma becerisinde kayıp, bilinçte bozulma
  • Karaciğere metastaz olursa, sarılık, kanamaya yatkınlık, karın ağrısı, karında sıvı ve şişlik, yorgunluk ve halsizlik
  • Damarlar tümör hücreleri ile tıkanırsa vücut dokuların hasar, kalp krizi, inme ve uzuvlarda ampütasyon

Ayrıca metastaz yapan vücut dokusundan bağımsız olarak;

  • Yorgunluk ve halsizlik,
  • Kilo kaybı,
  • Etkilenen dokuda ağrı,
  • Etkilenen dokuda kanama ya da iltihaplı sıvı,
  • Etkilenen bölgede şişlik görülür.

Metastaz Tanısı Nasıl Konur?

Metastaz tanısı için hastalarda laboratuvar tetkikleri ve görüntüleme ile incelemelere başvurulur. Tetkiklerden elde edilen veriler ile metastaz teşhisi konabilir. Metastaz sonrasında gelişen tümör; röntgen grafileri, ultrason, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans gibi yöntemler ile değerlendirilir. Ayrıca kan tetkikleri de metastazı değerlendirmede yararlıdır.

Kanser tanısı olan hastalardan PET-MR ve PET-BT alınarak tüm vücudun metastatik kanser dokuları incelenebilir. Esas olarak kanser tanısı biyopsi ile kesinleştirilir. Metastatik tümörün başka bir kanser türünden mi yoksa tanısı ilk konan kanser olgusundan mı kaynaklandığını anlamak için biyopsiden yararlanılır.

Reklam

Onkoloji Nedir? Onkoloji Hastalıkları ve Tedavisi nelerdir? Makalemizden daha fazla bilgi alabilirsiniz.

Metastaz Yapan Kanser Hastalığında Tedavide Neler Yapılabilir?

Metastatik kanser tedavisi, kanserin türü, başladığı bölge, metastazın büyüklüğü ve konumu gibi birçok faktöre bağlıdır. Tipik olarak kemoterapi, hormon tedavisi gibi yöntemler ile vücuttaki kanser hücrelerine ulaşmak için sistemik tedavi, ağızdan ya da damardan verilen ilaçlar ile yapılır. Diğer tedaviler arasında immünoterapi, radyasyon tedavisi, ameliyat yer alır.

Metastaz tedaisinde başat amaç hastanın yaşam kalitesini arttırmak ve yaşama süresini arttırmaktır. Kanser hastalığının tedavisinde başvurulan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

Kemoterapi

Kanser hücreleri için geliştirilen antibiyotikler kemoterapi olarak bilinmektedir.  Kemoterapi ilaçları kanserli hücrelerin çoğalmasını engeller ve onları öldürür. Ayrıca bağışıklık sistemi tarafından giderilmelerine yardımcı olur. Vücutta ciddi tahribata açtığı için ameliyat ile giderilemeyen metastaz olgularında tercih edilir.

Radyoterapi

Radyoterapi metastatik olgulara yönelik olarak X ışınlarının kullanıldığı yöntemdir. Güçlendirilmiş radyoaktif ışınları kanserli dokuya gönderilir. Birkaç seans ile kanserli dokularda ciddi gerileme sağlar.

Hormon Tedavisi

Bazı kanser türleri hormonlara duyarlıdır. Bu sayede hormon ilaçları ile tedavi edilebilirler.

Nükleer Tıp Uygulamalar

Radyoaktif ilaçlar damardan hastaya verilir. Bu uygulama ile kanserli dokuda birikmeleri sağlanır ve kanser hücrelerinin ölmesi amaçlanır.

İmmünoterapi

Bağışıklık sisteminin geliştirilmesi ve kanser hücrelerinin temizlenmesi amaçlanır.

Girişimsel Uygulamalar

Gama knife ve radyofrekans gibi yöntemler ile metastaz dokuların giderilmesi amaçlanır.

Cerrahi Yöntemler

Bazı vakalarda hastanın yaşam kalitesinin arttırılması ve yaşam süresinin uzaması için metastaz dokuların ameliyat ile çıkarılması mümkündür. Bu yöntem Metastazektomi olarak da bilinmektedir.

Kaynak: Kanser Araştırma Merkezi

Reklam

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

İlgili Makaleler

Başa dön tuşu