En tehlikeli katkı maddeleri nelerdir? Egzersiz yapmanın ve günlük kalori alımına dikkat etmenin sağlıklı bir hayat için yeterli olacağı düşünülür ancak sağlığı gerçekten korumak için, gıdalarda bulunan tehlikeli katkı maddelerden de kaçınmak gerekir.
Lezzet artırıcılar, koruyucular, tatlandırıcılar, sentetik renkler, yapay yağlar ve kimyasallar genellikle yediğimiz aşırı işlenmiş gıdalarda saklanan tehlikeli katkı maddeleridir. Sofranıza tehlikeli katkı maddeleri koymamak istiyorsanız, tehlikeli katkı maddelerini tanımalı ve diyetinizden tamamen uzaklaştırmalısınız.
Monosodyum Glutamat (MSG)
Uzak durulması gereken tehlikeli katkı maddelerinin hepsini bilmek mümkün değildir ancak gıda tedarikinde yaygın olarak bulunan ve en zehirli olanlardan kaçınmayı öğrenmek sağlığınızı büyük ölçüde iyileştirir. En yaygın tehlikeli katkı maddelerinden biri insan vücudunu çeşitli şekillerde etkileyen monosodyum glutamattır (MSG).
Baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, ensede ağrı, uyuşukluk ve kalp çarpıntısı MSG tüketmenin sık görülen yan etkileridir. Monosodyum glutamat, vücuttaki hücreleri öldürecek kadar aşırı uyaran bir eksitotoksindir. MSG ayrıca uzun süreli maruziyette birçok nörolojik hastalığa da yol açar. {1*}, {2*}
Tamamen MSG içermeyen işlenmiş gıda bulmak kolay değidir. MSG’nin varlığını maskeleyen birçok isim vardır:
- Otolize maya
- Hidrolize protein
- Hidrolize bitkisel protein
- Sodyum kazeinat
- Maya veya maya özü
- Torulo mayası
- Doğal tatlandırıcı
- Glutamik asit
Soya sosu, çeşniler, süt tozu, et suyu, malt, maltodekstrin, pektin ve herhangi bir protein genellikle MSG içerir.
Monosodyum glutamat etkileri hakkında daha fazla bilgi almak için MSG (Monosodyum glutamat) Nedir? Yan Etkileri Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.
Yapay Trans Yağlar
Trans yağlar insan sağlığına çok zararlıdır. Yapay trans yağ asitleri, vücuttaki iyi kolesterol (HDL) seviyesini düşürür ve ayrıca kötü kolesterol (LDL) seviyesini de artırır. İşlenmiş gıdalarda kullanılan trans yağlar, gıdaları katılaştırmak için sıvı yağa hidrojen eklenmesiyle oluşur. Bu işlem genellikle raf ömrünü uzatmak için yapılır.
Hidrojenasyon işleminde yağ, yaklaşık 500-1000 C° gibi son derece yüksek bir sıcaklığa ısıtılır. İşlem sırasında tüm doğal enzimler yüksek ısı tarafından yok edilir ve son ürün sağlıksız bir çamur haline gelir. Trans yağlar yılda 50.000’e kadar erken kalp krizi ölümünden sorumlu tutulur. {3*}
Gıda etiketinde hidrojenize yağ, kısmen hidrojenize yağ veya fraksiyone yağ gibi terimler görürseniz ürünleri satın almaktan kaçının.
Yapay Tatlandırıcılar
Kalori alımınıza dikkat ediyorsanız şeker yerine yapay tatlandırıcılar tüketmek iyi bir seçim gibi görünebilir ancak yapay tatlandırıcılar metabolik sağlık söz konusu olduğunda en tehlikeli katkı maddelerinden biridir. Endüstriyel gıdalarda yaygın olarak kullanılan yüksek fruktozlu mısır şurubu (HFCS), kilo alımına, kalp hastalıklarına ve obeziteye sebep olan bir tatlandırıcıdır.
Yapay tatlandırıcılar baş ağrısına ve ruh hali değişimlerine de neden olur. Aspartam, sakarin ve sukraloz yaygın olarak kullanılan yapay tatlandırıcılardır ve metabolik sisteme şekerden daha fazla yük bindirirler. Ayrıca beyne sahte sinyaller yollayarak daha fazla yemeye teşvik ederler.
Fazla kilolarınızdan kurtulmak istiyorsanız Hastalıklarla Savaşan ve Kilo Kaybını Kolaylaştıran En Etkili Bitkisel Kaynaklı Proteinli Gıdalar yazımızı okuyabilirsiniz.
Bütillenmiş Hidroksianisol (BHA) ve Bütillenmiş Hidroksitoluen (BHT)
Bütillenmiş hidroksianisol (BHA) ve Bütillenmiş hidroksitoluen (BHT), Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı tarafından kanserojen özelliklere sahip olduğu tespit edilmiş gıda koruyucularıdır. BHA, FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) tarafından güvenli kabul edilmiştir ancak ABD Sağlık ve İnsani Hizmetler Departmanı tarafından insanlar için kanserojen olma potansiyelinde bir madde olarak kabul edilmiştir. {4*}, {5*}
Araştırmalar, BHA’nın hormon dengesizliğine de sebep olabileceğini kanıtlamıştır. BHA ve BHT koruyucuları genellikle tahıllarda, patates cipsi, sakız ve tahıl atıştırmalık karışımlarında bulunur. Gıdaların yanı sıra, kozmetik ürünlerinde de bulunabilirler. {6*}
Soya
Birçoğumuz soya ve soya ürünlerinin sağlıklı ve protein açısından zengin olduğunu düşünsek de bu her zaman doğru değildir. Soya, işlenmiş gıdalarda bir bileşen olarak söz konusu olduğunda genellikle tehlikeli katkı maddeleri arasında yer alır.
İşlenmiş gıda ürünlerinde kullanılan soyaların büyük bir çoğunluğu genetiğiyle oynanmış soyalardan oluşur. Genetiğiyle oynanmış soyalarda çok fazla glifosat bulunur. Glifosat, 2015 yılında Dünya Sağlık Örgütü tarafından ”muhtemelen kanserojen” olarak ilan edilmiştir. Uzun bir süre boyunca önemli miktarda GDO içeriği tüketmek kısırlığa, glüten bozukluklarına, alerjilere ve kansere yol açar. {7*}, {8*}
Tehlikeli Katkı Maddeleri Nasıl Tespit Edilir?
Güvenli, bozulmamış gıda, temel bir insan gereksinim olmakla birlikte, kişiyi sağlıklı ve formda tutar. Bundan daha da önemlisi, hastalıklardan ve ciddi sağlık sorunlarından korunmaya yardımcı olur. Tüketicilerin yedikleri yiyecekleri mikotoksinler, histamin ve fitotoksinler dahil olmak üzere bir dizi toksin açısından test etmelerine yardımcı olmak için gıda test kitleri mevcuttur. Yağ çubukları ayrıca gıdaları toksinler ve diğer zararlı bileşenler açısından test etmede de yardımcı olur. Test kitlerine alternatif olarak, satın aldığınız gıdanın ne kadar pestisit yüklü olduğunu bilmenize yardımcı olan uygulamalardan da yararlanabilirsiniz.
Hazır gıdalar yerine ev ortamında yemek pişirmek ve mümkün olduğunca işlenmemiş gıdalar tercih etmek, tehlikeli katkı maddelerinden kaçınmanın en iyi yoludur. Bu her zaman mümkün olmadığı için yapılabilecek en etkili şey gıda etiketlerini dikkatlice okumak ve akıllıca alışveriş yapmaktır.
Kaynaklar
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19438927/
- https://www.cspinet.org/page/chemical-cuisine-ratings#msg
- https://www.cspinet.org/eating-healthy/foods-avoid/trans-fats
- https://ntp.niehs.nih.gov/ntp/roc/content/profiles/butylatedhydroxyanisole.pdf
- https://www.ewg.org/consumer-guides/ewgs-guide-endocrine-disruptors
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4462476/
- https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0308814613019201
- https://responsibletechnology.org/science-guide/health-risks/