Glüten Nedir? Glüten İçermez Ne Demek?

Glüten nedir? Glütensiz beslenme nedir? Glüten, arpa, buğday, çavdar gibi bazı tahıllarda doğal olarak bulunan ve prolamin adıyla bilinen bir depo protein ismidir. Sıklıkla tüketilen ekmeklerde ve hamur işlerinde kullanılan hamurun, ağ benzeri yapısını oluşturan ve hamura kıvam ve elastikiyet kazandıran bir protein grubudur.

Glüten çavdar, arpa, buğday ve çavdar ile buğday melezi bir bitki olan tritikalede bulunur. Glütensiz beslenme, çölyak hastalığına sahip bireylerin semptomlarının ve glüten alerjisi ile bağlantılı diğer tıbbi durumların yönetilmesine yardımcı olur. {1*} Glütensiz beslenme türü, glüten ile ilgili tıbbi herhangi bir sorunu bulunmayan bireyler arasında da oldukça popüler olmuştur. Glütensiz beslenmenin yararları arasında enerjiyi artırması ve kilo vermeye yardımcı olması bulunur. Bu yüzden glütensiz beslenen bireylerin sağlığında ve yaşam tarzlarında iyileşmeler gözlenir.

Mevcut beslenme düzeninden glüteni çıkarmak genel lif ve vitamin alımını değiştirir. Bu nedenle glütensiz beslenirken, bu beslenme türünün genel beslenme ihtiyaçlarını nasıl etkileyeceğini bilmek oldukça önem taşır. Glütensiz beslenmeyi zorunlu kılan bazı etkenler şunlardır;

• Çölyak Hastalığı: Çölyak hastalığı, glütenin ince bağırsak astarına zarar veren ve bağışıklık sistemi aktivitesini tetiklediği otoimmün bir bozukluktur. Zamanla bu hasar yiyeceklerden elde edilen besin emilimini engeller. {2*}
• Glüten Duyarlılığı: Glüten duyarlılığı, ince bağırsak dokularında herhangi bir hasar bulunmamasına rağmen karın ağrısı, ishal, şişkinlik, döküntü, kabızlık, beyin sisi ve baş ağrısı gibi çölyak hastalığı ile ilişkili bazı semptomlara sebep olur.  
• Glüten Ataksisi: Glüten ataksisi, belirli sinir dokularını etkileyen otoimmün bir bozukluktur. Kas kontrolü ve istemli kas hareketi ile ilgili sorunlara sebep olur.
• Buğday Alerjisi: Diğer gıda alerjileri gibi buğday alerjisi de bağışıklık sisteminin buğdayda bulunan glüteni virüs ve bakteri gibi, hastalığa neden olan bir ajan olarak algılaması sonucu oluşur. Bağışıklık sistemi, glüten vücuda girdiğinde proteine karşı bir antikor oluşturarak nefes alma güçlüğü, göğüste tıkanıklık ve benzer semptomlarla sonuçlanan bir yanıt oluşturur.  

Glüten İçeren İşlenmiş Gıdalar Nelerdir?

Glüten içeren gıdalar nelerdir? Glüten içeren gıdalar içeriğinde arpa, çavdar, buğday gibi tahılları içeren gıdalardır. Bazı gıdalar koyulaştırıcı ya da bağlayıcı, tatlandırıcı veya renklendirici madde olarak da buğday ya da buğday glüteni içerebilir. Gıdanın, buğday, çavdar, arpa içerip içermediğini anlayabilmek için mutlaka gıda üzerindeki etiket okunmalıdır. 

Glütensiz Yiyecekler Nelerdir? Hangi Gıdalarda Glüten Yok?

‘Glüten İçermez’ Ne Demek?

Glütensiz ne demek? İşlenmiş gıdalar satın alınırken glüten içerip içermediğini anlamak için gıda üzerindeki etikete bakılır. Arpa, buğday, çavdar veya bunlardan türetilen bir bileşen içeren gıdaların etiket üzerindeki içerik kısmında tahıl adıyla birlikte yazılır.

Gıda ve İlaç Dairesi Kuralları’na göre glütensiz etiketine sahip olan gıdalar milyonda 20 parçadan az glüten içermelidir. ‘Glütensiz’ etiketine sahip gıdalarda bulunan uyarılar şunlardır;

• Doğal glütensiz gıda 
• Glütenli bir bileşen içermeyen hazır gıda 
• Üretim esnasında glüten içerikli bileşenlerle kontamine olmayan gıda 
• İşlenmiş glüten (glüteni çıkarılmış) içeren gıda 

Ardıç meyveleri ve üzüm gibi glüten içermeyen gıdalardan yapılmış olan alkollü içecekler de glütensiz olarak etiketlenebilir. Ayrıca glüten içeren bir tahıldan yapılan alkollü içeceklerde, içeceğin glütenini çıkarmak için işlendiği etiketinde belirtebilir. Bazı ürünlerin etiketinde, glüten içeriğinin belirlenemeyeceği ya da bir miktar glüten içerebileceği de belirtilebilir.

İlaçlarda ve Takviyelerde Bulunan Glüten  

İlaçlarda gluten var mı? Reçeteli ve reçetesiz satılan ilaçlarda veya takviyelerde bağlayıcı madde olarak buğday glüteni kullanılabilir. Buğday glüteni içeren ilaçlar veya takviyeler etiketlerinde mutlaka içerdiği buğday bileşenini listelemelidir. Alınan ilaçlar hakkında detaylı bilgi için ilgili doktora veya eczacıya mutlaka danışılmalıdır. 

Glütensiz Gıdaların Evde veya Restoranda Tüketimi Nasıl Olmalıdır? 

Çölyak hastalığına sahip bireylerin glütenli gıdalar tüketmekten kaçınmaları gerekir. Evde hazırlanan yemekler kontaminasyon riskini önler. Dışarıda veya evde glütensiz beslenmeye yardımcı ipuçları şunlardır;

• Glütenli ve glütensiz gıdaları farklı yerlerde saklamak 
• Pişirme yüzeylerini, pişirme aletlerini ve saklama kaplarını temiz tutmak 
• Restoran menülerini önceden okuyup yiyecekler hakkında bilgi sahibi olmak 
• İhtiyaçların daha iyi koşullarda karşılanabilmesi için restoranın en az yoğunlukta olduğu saati yemek saati olarak tercih etmek. 

Glüten içermeyen yemek tarifleri, geleneksel tariflerle aynı muhteşem tada ve aynı besin değerlerine sahip olabilir. Bu nedenle glütensiz gıdaları deneyimlemekten çekinmeyin. Bazı durumlarda glütensiz tarifler vücuda, lif ve protein gibi besinler sayesinde ek yararlar sağlayabilir.

Glüten Hassasiyeti Olanlar Siyez Unu Yiyebilir Mi?