Beta-sitosterol, kalp ve damar sağlığı açısından oldukça önemli olan kolesterol dengesini korumak için bitkisel destekli bir yöntemdir. Steroller, kolesterol sorunlarının temelindeki moleküllerdir ve bu molekül sayılarının kandaki oranlarını ideal seviyelerde korumak gerekmektedir.
B Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir? Youtube Videomuzu İzleyerek Öğrenebilirsiniz.
Kolesterol problemi kişisel beslenme, yaşam düzeni ve genetik yatkınlık ile orantılı bir sağlık problemidir. Özellikle kötü kolesterol olarak da bilinen LDL kolesterol seviyelerinin, ideal olan aralıklarda seyretmesi kalp ve damar sağlığı açısından oldukça önemlidir.
Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından yayımlanan bilimsel kanıtlara göre, beta-sitosterol içeren bitkiler, beslenme rutinlerinde kullanıldığında kalp hastalığı riskini azaltmaktadır. {1*} Yararlı kolesterol olarak bilinen fitosterolleri üreten bu bitkiler, kötü kolesterole neden olan durumları ortadan kaldırmaktadır.
Beta-Sitosterol Nedir?
Beta-sitosterol (BS), bileşik bir molekül olarak bazı bitkisel gıdalarda bulunan fitosteroldür. Bitki sterolü veya sterol esteri olarak da adlandırılan bu bileşik moleküller, kolesterolü taklit ettiği için vücutta oluşan ve genellikle beslenmeye bağlı olan kötü kolesterolün düşürülmesine etkilidir. Potansiyel kalp hastalıkları riskini azaltan BS, doğru bitkisel gıdaların tüketilmesi durumunda kalp sağlığını korumaktadır.
Beta-sitosterol takviyeli beslenmenin kalp sağlığına etkilerine dair yapılan çalışmaların sayısı yeterli olmamakla birlikte birçok semptom ve sorunun tedavisinde etkileri gözlemlenmektedir. Ayrıca astım, alerji, tüberküloz, eklem ve kas ağrıları ile prostat sorunlarında BS takviyeli beslenmenin faydaları olduğu bilinmektedir.
Beta-Sitosterol Faydaları Nelerdir?
Beta-sitosterol (BS) içeren bazı bitkisel gıdalar fındık, fasulye ve bazı bitkisel yağlardır. Bu gıdaların tüketiminde beta-sitosterol faydaları şu şekildedir:
LDL Kolesterolü (Kötü Kolesterolü) Düşürmeye Yardımcı Olabilir
BS takviyelerinin yaygın kullanımındaki en önemli faydası kötü kolesterolü düşürmesidir. BS takviyeli beslenmede, bağırsaklardaki kolesterol emilimi azalarak koroner arter hastalığı ve bir çeşit damar yolu sorunu olan ateroskleroz gibi kalp rahatsızlıkları riskini en düşük seviyeye indirmektedir.
Yapılan araştırmalara göre kötü kolesterolünü dengede tutan kişilerin, doymuş yağ ve kolesterol değerlerinin düşük olmasının yanında diyet lifi ve diğer bileşenleri içeren bitkisel gıdalarla beslendikleri için kilo problemleri de ortadan kalmaktadır. {2*} Bu konuda uzmanlar, BS takviyeli beslenmenin tam etkisinin görülebilmesi için düzenli egzersiz yapmanın önemine de dikkat çekmektedir.
Günde yaklaşık olarak 200 mg BS takviyeli beslenmek yüksek kolesterol sorunu olan kişilerde kayda değer olumlu sonuçlar göstermiştir. Ayrıca yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol düzeylerini yükseltmeyen bu beslenme türü, dengeli bir diyetin parçası olarak da kilo problemlerine bağlı kalp damar sorunlarının önüne geçmektedir.
Prostat Sorunlarını Önlemeye Yardımcı Olur
BS takviyeli beslenme, erkeklerde idrara çıkma kontrolü ve sıklığı ile ilgili sorunlara neden olabilen iyi huylu prostat hiperplazisi yani büyümüş prostat semptomlarını azaltmaktadır. Özellikle sürekli idrara çıkma isteğine neden olan şişlik ve iltihabın engellemesi, var olan semptomların azaltılması için de BS takviyeli beslenme oldukça etkilidir.
2000 yılında yapılan Corhrane isimli bir araştırmanın sonuçları oldukça önemlidir. Bu araştırmaya göre, iyi huylu prostat büyümesi (benign prostat hiperplazisi) olan erkeklerde, beta-sitosterol takviyeli beslenme sonucunda böbrek, idrar yolu ve prostata bağlı genel üriner sistem sorunları azalmaktadır. {3*}
Amerikan Üroloji Derneği, iyi huylu prostat büyümesi (BPH) hastalığının, 60 yaş altındaki erkeklerin yarısında, 85 yaşın altındaki erkeklerin ise yüzde 90’ında görülebileceğini açıklamıştır. Bu durum BS takviyeli beslenmenin önemini ortaya çıkarmaktadır.
Bağışıklığı Destekleyici ve Kanserle Savaşan Etkilere Sahiptir
Beta-sitosterol etkili gıdalarla beslenmenin, kanser oluşumuna neden olan hücrelerin baskılanmasında ve ortaya çıkmasının engellenmesinde etkili olduğuna dair araştırmalar bulunmaktadır. Özellikle kolon kanseri ve meme kanseri gibi hastalıklarda kötü huylu hücrelerin büyümesini engellediği görülmüştür. {4*}
Kansere karşı etkisinde BS takviyeli beslenmenin tek başına etkili olmadığı, kullanılan ilaç ve tedavilerle birlikte desteklenmesi gerektiği unutulmamalıdır. Ayrıca yoğun egzersiz yapan sporcularda görülen bağışıklık sistemi sorunlarında BS takviyeli beslenmenin etkili olduğuna dair bazı araştırmalar bulunmaktadır.
Beta-Sitosterol Nelerde Bulunur?
Beta-Sitosterol ağırlıklı olarak fındık, avokado, bakla, ceviz gibi doğal yağ içeren bazı gıdalardan temin edilmektedir. Aynı zamanda baklagiller de az yağlı gıdalar olmalarına rağmen beta-sitosterol bileşik moleküller içermektedir.
Beta-Sitosterol bulunan bazı gıdalar:
- Avokado
- Soya fasulyesi yağı gibi kabuklu yemişler ve tohumlardan yapılan bitkisel yağlar
- Bitkisel yağlarla yapılan salata sosları
- Antep fıstığı
- Badem
- Bakla
- Fındık
- Ceviz
- Makademya fıstığı
- Kırmızı mercimek
- Pirinç kepeği
- Buğday tohumu
- Yer fıstığı
- Bitkisel yağlarla yapılan bazı margarin ve mayonez türleri
Ayrıca bazı uzmanlar, zeytinyağı ve avokado yağlarının, soya fasulyesi gibi kabuklu yiyecekler ve tohumlardan üretilen yağlara oranla daha sağlıklı olduğunu savunmaktadır.
Beta Sitosterol Ne Kadar Kullanılmalıdır?
Beta-Sitosterol içeren yağların dahili kullanımında günde bir kapsül olarak kullanılması önerilmektedir. Bazı durumlarda, bir kapsül bölünerek gün içine yayılabilmektedir. Kapsül kullanımı dışında takviye olarak salatalarda, yemeklerde veya diğer tüketimlerde kullanılması tavsiye edilmektedir. Tat olarak rahatsız edici bir kokuya sahip olan bu yağ türlerinin görüntüsü de mumsu yapıdadır.
Beta-Sitosterol içeren yağların dozları ise yetişkin bir kişide günlük 150 ile 2.500 miligram arasındadır. Kalıtsal olarak yüksek kolesterol düzeyine sahip kişilerin, bu doz oranlarını yükseltmesi gerekebilmektedir. Özellikle dozaj aşımı yapılmaması için gün içinde belirlenen dozlardan fazla kullanılmaması önemlidir. Örneğin günde ideal doz 800 miligram olarak düşünülmekle birlikte bu dozun altı aya kadar kullanımı doğrudur. Kolesterol düşürmenin yanı sıra mesane ve prostat sorunlarının tedavisindeki ideal doz ise günlük 150 miligramdır.
Günlük doz ayarını doğru yapabilmek için satın alınan paketin üzerindeki kapsül içerik bilgilerine ve miligram ölçülerine bakılması gerekmektedir. Beta-sitosterol içeren yağların ağırlıklı olarak yemeklerden önce, bir güne yayılmış ufak dozlar şeklinde tüketilmesi uygundur.
Beta-Sitosterol Zararları Nelerdir?
Beta-Sitosterol içeren yağların tüketilmesi genel olarak sağlıklı ve güvenlidir. Ancak bazı kişilerde ve durumlarda aşağıdaki gibi yan etkilere neden olabilmektedir:
- Hazımsızlık
- Mide bulantısı
- Şişkinlik
- İshal
- Kabızlık
- Kolesterol seviyelerindeki değişiklikler
- Erektil disfonksiyon (sertleşme problemi)
Beta-Sitosterol içeren gıdaların en uygun kullanım süresi, maksimum altı aydır. Bu süreden daha fazla kullanımlarda doktorunuzla görüşmeniz tavsiye edilmektedir. Bunlara ek olarak kolesterol yüksekliği nedeniyle ilaç kullanan kişilerin, kullandıkları ilaçlardaki bileşenleri etkileme olasılığından dolayı mutlaka doktorlarına danışmaları önerilmektedir.
İyi kolesterol bileşeni olan fitosterollerin aşırı emilmesine neden olan “Fitosterolemi Genetik Bozukluğu” olan kişilerin de bu tip gıdaları tüketmemesi önerilmektedir. Kullanılmasının gerekli olduğu durumlarda yine doktor onayı olmaları gerekmektedir.
Kaynaklar
- https://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/CFRSearch.cfm?fr=101.83
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3296732/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10796740/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17266177/
