Genellikle kollar ya da bacaklarda görülen tavuk derisi hastalığı, keratoz pilaris ismi ile de anılmaktadır. Cilt sorunlarından biri olan bu hastalık, deride küçük sivilceler gibi gözüken, sertlik hissi veren şişliklere neden olmaktadır. Tavuk derisi, ergenler arasında daha yaygın olarak görülmektedir. Ergenlerin yüzde 50-80 arasını, yetişkinlerin yüzde 40 kadarını etkilemektedir. {1*}
Güçlü Bir Bağışıklığa Sahip Olmanız İçin Gereken Vitaminler! Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
İçindekiler
Tavuk Derisi (Keratoz Pilaris) Nedir?
Keratoz Pilaris (KP) ya da tavuk derisi, tıkanmış kıl köklerinin neden olduğu bir rahatsızlıktır. Bu durum, cilt yüzeyinde sert hissedilen şişlikler oluşturmakta ve kol ya da yanaklarda pürüzlü bir dokuya neden olmaktadır. {2*} Zararsız bir hastalık olarak düşünülse de zımpara kâğıdı görüntüsü, sosyal yaşamda utanç verici olabilmektedir. Hastalık, çoğu ilaç ya da tedaviye yanıt vermediğinden doğal cilt bakımı önerilmektedir.
Pürüzlü doku, tavuk derisi görüntüsü vermektedir. Şişliklere “foliküler keratotik papül” adı verilmektedir. Ayrıca kılların büyüdüğü her yüzeyde görülebilmektedir. Tavuk derisi, birden fazla bölgede oluşabilmektedir. Bu cilt reaksiyonu akne ve yara izlerine neden olabilmektedir. {3*} Tavuk derisi hastalığı, EEFC denilen başka bir cilt rahatsızlığı ile karıştırılabilmektedir. Ancak EEFC, genellikle yanaklar ve kulaklarda görülen kırmızı-kahve renk lekelerle tanınmaktadır. {4*}
Tavuk derisi hastalığının sağlığa herhangi bir zararlı etkisi bulunmamaktadır. Rahatsız edici olan tek unsur çirkin bir görüntüye sahip olmasıdır. Özellikle ergenlik çağındaki gençlerde sıklıkla görüldüğünden, çirkin olan görüntü sebebiyle kişilere psikolojik zararlar verebilmektedir. {5*} Kişilerin rahatsızlıklarının giderilmesi için tedavi olmaları oldukça önemlidir. Uygulanan bu tedavilerin arasında günlük cilt bakım rutinleri, peeling uygulamaları ve cildi tahriş etmeyen doğal sabunların düzenli kullanımları yer almaktadır.
Tavuk Derisi (Keratoz Pilaris) Belirtileri Nelerdir?
Tavuk derisinin en belirgin belirtisi zımpara kağıdı gibi bir görüntü oluşumu ya da tüylerin diken diken hissedildiği küçük, kuru şişlikler görülmesidir. Şişliklerin beyaz olması yaygın görülen bir durumdur. Ancak bazen pembe ya da kırmızı olabilmektedir. Bir kişinin bedeninin bir bölümünde 10-100 arası küçük yumru ya da şişlik gelişebilmektedir.
International Journal of Trichology tarafından yayınlanan araştırmaya göre, tavuk derisinin en yaygın görüldüğü bölge, üst kolların yüzeyi (hastaların yüzde 92’sinde) olarak belirlenmiştir. Diğer yaygın bölgeler uyluk ve kalçalar olarak kanıtlanmıştır. {6*} Bazı insanlar, yüzlerde görülen tavuk derisini genellikle sivilce ile karıştırmaktadır. {7*} Yanaklarda bulunan bu şişlikler genellikle zararsızdır ancak kaşıntılı, pürüzlü ve kuru bir cilt tipi oluşturmaktadır.
Tavuk derisi, genellikle soğuk havalarda kötüleşmektedir. Çünkü kuru cilt, şişliklerin öne çıkmasına ve daha belirgin görünmesine neden olabilmektedir. Araştırmalar, tavuk derisi hastalığının ergenler arasında yaygın olması nedeniyle psikososyal bir etkisinin olabileceğini göstermektedir. {8*} Beden imajı, cinsellik ve sosyalleşme ile ilgili sorunlara neden olduğu düşünülmektedir. Tayland’da yapılan bir çalışma ile tavuk derisi hastalığının kişilerin yüzde 40’ının benlik imajını ve yaşam kalitesini olumsuz etkilediği bulunmuştur.
Tavuk Derisi (Keratoz Pilaris) Nedenleri Nelerdir?
Araştırmacılar tavuk derisi hastalığının nedenini tam olarak belirleyememektedir. Ancak, keratin birikmesinin saç köklerinde tıkaçlar oluşturduğu bilinmektedir. Keratin, cildin en dış tabakasında bulunan saç ve tırnaklarda ciddi görevleri olan lifli bir yapısal protein olarak tanımlanmaktadır. Cildin yenilenmesi için oldukça önemlidir.
Keratin içeren ölü deri hücreleri deriden pul pul dökülmektedir. Ancak bazı insanlarda, keratin birikmesi söz konusu olmakta ve bu durum kökte bulunan gözenekleri tıkamaktadır. Gözeneklerin tıkanması sonucunda küçük ve sert şişlikler meydana gelmekte ve bu rahatsızlığa tavuk derisi adı verilmektedir.
Bazı uzmanlar, tavuk derisi rahatsızlığının nedenini cilt ve kıl tabakasında bulunan kalın tüyler olarak görmektedir. Çalışmalar, hücrelerin parçalanarak iltihap oluşturduğunu ve anormal keratin salgısına neden olarak şişliklere neden olduğunu kanıtlamıştır. Ölü ve kuru cilt tavuk derisi hastalığına neden olduğu için, kış aylarında ya da düşük nemli havalarda bu rahatsızlığın görülme ihtimali daha yüksektir.
49 kişinin katıldığı araştırma sonucunda, hastalığa yakalananların yüzde 80’inin belirtilerinin mevsimlere göre değiştiği kanıtlanmıştır. Yaz aylarında iyileşme yaşayan hastalar, kış aylarında belirtilerin daha şiddetli hissedildiğini belirtmiştir. Araştırmalar, tavuk derisinin genetik bir hastalık olduğunu belirtmektedir. Ayrıca bir tür egzama olarak görev aldığı ve cilt koşulları ile ilişkili olduğu kanıtlanmıştır.
2015 yılında 50 hasta ile yapılan çalışma ile katılımcıların yüzde 70’inin ailelerinde tavuk derisi rahatsızlığı öyküsü bulunmaktadır. Yaş, bu cilt rahatsızlığı için önemli bir risk faktörü olarak görülmüştür. Çocuklukta sıklıkla görülen belirtiler, yaş ilerledikçe kaybolmaktadır. British Journal of Dermatology tarafından yayınlanan bir araştırma, katılımcıların yüzde 35’inin belirtilerinin yaşları ilerledikçe düzeldiğini bulmuştur. Ortalama iyileşme yaşı olarak 16 yaş belirlenmiştir.
Tavuk Derisi (Keratoz Pilaris) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Tavuk derisinin belirli bir tedavisi bulunmamaktadır. Geleneksel tedavilerde laktik, salisilik, üre gibi bileşenleri içeren losyonların kullanımı önerilmektedir. Bu losyonlar, derinin sorunlu bölgelerinde cildi inceltme görevindedir. Dermatology Research and Practice tarafından 2015 yılında yayınlanan bir çalışma, tavuk derisi tedavisinde laktik asit ve salisilik asit kullanımının etkili olduğunu göstermiştir. Ancak semptomların azalmasının ardından bazı yan etkilere neden olduğu belirlenmiştir. {9*}
Yanma, kaşıntı hissi, tahriş görüntüsü ve hoş olmayan koku gibi belirtilere neden olan losyon tehlikeli görülmüş ve cilt durumunu tamamen iyileştirmediği sonucuna varılmıştır. Kimyasal tedavilerin yan etkileri kişiden kişiye değişmekte ve hassas kişilerde daha şiddetli olabilmektedir.
Lazer ya da darbeli boya tedavisi gibi yöntemlerin kızarıklık için güvenli ve etkili tedavi sağladığı bulunmuştur. Ancak bu tedavilerin de cilt pürüzlerine neden olduğu belirtilmektedir. Ayrıca geçici süreli tedavi sağladığı da araştırmacılar tarafından belirtilmektedir. {10*}
Tavuk Derisi Evde Nasıl Tedavi Edilir?
Geleneksel tıp tarafından önerilen tedaviler kesin çözümler sunmamaktadır. Bu sebeple doğal yollarla belirtilerin şiddetinin azaltılması önerilmektedir.
Deniz Tuzu Kullanın
Ölü deriyi kıl köklerinden çıkarmanın anahtarı, cildi tahriş etmeden ve sorun yaşamadan pul pul dökmek olarak bilinmektedir. Cildin yumuşaması, ölü hücrelerden kurtulması ve cilt nem seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olmak için deniz tuzu kullanımı önerilmektedir. {11*}
İki çay kaşığı deniz tuzunu dört çay kaşığı çiğ bal ile karıştırarak kendi ev yapımı peelinginizi yapabilirsiniz. Ham bal nemlendirici özelliklere sahiptir ve cildi güçlendiren besinler ya da asitler için doğal bir kaynak olarak tanınmaktadır. Karışımı sorunlu bölgeye eşit olarak uygulayıp, cilde nazikçe ovalamanız önerilmektedir. Daha sonra 15 dakika bekletin ve ılık su ile durulama yapmanız gereklidir. Ayrıca deniz tuzu ile jojoba yağı, hindistancevizi yağı ve nane yağı ile karıştırmanız mümkündür. {12*}
Kuru Fırçalama Yöntemini Deneyin
Kuru fırçalama denilen yöntem, gözeneklerin açılmasına ve ölü deri hücrelerinin atılmasına yardımcı olmaktadır. Uygulama, doğal kıllı bir fırçanın kullanılması, vücudun her bölgesinin uzun uzun süpürülmesi ile yapılmaktadır. {13*}
Cildin tamamen kuru olması ve nazik davranılması oldukça önemlidir. Çünkü cildi tahriş etmemek ve iltihaplanmaya neden olmamak gereklidir. Amaç, ölü cildi kaldırmak ve pürüzlü ya da engebeli lekelere neden olan saç ve kıl köklerini açmaktır. Kuru fırçalama bittikten sonra, duş alıp cildi güzelce kurulamak gereklidir. Ayrıca sonrasında hindistancevizi yağı ile uygulayabilirsiniz.
Doğal Sabunlar Kullanın
Hassas bölgeleri, cildi tahriş etmeden ve daha fazla kızarıklık ya da birikime neden olmadan temizlemek için doğal, toksik olmayan ve yumuşak bir sabun kullanmak önemlidir. {14*}
Sağlık için en iyi vücut sabunları saf, tamamen doğal ve kimyasal içermeyen malzemelerle yapılmaktadır. Bu noktada zeytinyağı sabunu, bal, lavanta yağı ve E vitamini karışımından oluşan doğal ev yapımı sabun gibi ürünler kullanılabilmektedir. Doğal sabunlar, tavuk derisi görünümünü engelleyerek cildi kurutmadan beslemeye yardımcı olmaktadır. Kimyasal içeren sabunlar ise hastalığın belirtilerini daha da kötüleştirebilmektedir.
Vücudunuzu Nemlendirin
Vücudu her gün doğal ve tahriş etmeyen ürünlerle nemlendirmek oldukça önemlidir. Nazikçe uygulanan peeling ve kuru fırçalama yöntemleri, iltihapları azaltmaya ve nemi yenilemeye yardımcı olmaktadır. Nemlendirme için avokado yağı gibi doğal uçucu yağlar kullanılabilmektedir. Bu yağlar, kızarıklığı azaltmaya, pürüzleri gidermeye ve hücrelerin onarmaya yardımcı olmaktadır. Doğal meyvelerden yapılan yüz maskeleri de önerilmektedir.
Cilt nemlendiricisi olarak kullanılacak doğal nemlendiriciler arasında hindistancevizi yağı, aloe vera ve jojoba yağı bulunmaktadır. Bu yağlar, bakterileri temizlemekte, cilt rahatsızlıklarını önlemekte, nem sağlamakta ve iyi bir görünüme yardımcı olmaktadır. Özellikle duştan sonra cilt hala nemliyken, kırmızı ve pürüzlü bölgelere hindistancevizi yağı sürmek önerilmektedir. Ardından vücudun güzelce kurulanması da oldukça önemlidir.
Cilt kuruluğu kış aylarında sorun yarattığından yatak odanızda bir hava nemlendiricisi kullanmak cilt lekeleri ve kızarıklığı için oldukça etkilidir. Havaya sprey olarak doğal yağları yaymak, cildin nemlenmesi için gereklidir.
Bedeniniz İçin Nemli Gıdalar Yiyin
Vücudu nemlendirmeye ve iyileştirmeye yardımcı olan gıdalar bulunmaktadır. Tavuk derisi hastalığı için de böyle bir diyet uygulamak tedavi için oldukça önemlidir. Gıdalar, vücut için uygun olan hücre yenilemesi, onarımı ve cilt sıvılarının dengesi için ihtiyaç duyulan vitamin ve mineralleri sağlamaktadır.
Antioksidanlar açısından zengin, yeşil yapraklı sebzeler ve pancar gibi hücreleri onarma ya da şişmeyi azaltma amaçlı kullanılabilecek sebze ve meyveler tüketmek gereklidir. Güçlü bileşikler açısından zengin olan denizden yakalanmış somon ve bol miktarda omega-3 bulunan gıdaların tüketimi önemlidir. {15*} Ve elbette, vücudunuzu nemli tutmak için gün boyunca bol su içmeniz önerilmektedir.
Cildin ölü tabakasının çıkarılması amacıyla uygulanan tedavilerden herhangi biri cildi tahriş ediyorsa ya da belirtileri arttırıyorsa o tekniğin uygulamasını acilen sonlandırmanız gereklidir. Kimyasal ya da doğal içerikli kremler kullanmadan önce cildinizin küçük bir bölgesinde deneme yapmanız önerilmektedir. Ayrıca krem sürülen bölgede sıcak, kaşıntı ya da tahriş hissediyorsanız tedaviyi durdurmanız gereklidir. Uzun süreli devam eden ve başka belirtilere neden olan tavuk derisi rahatsızlıklarınız bulunuyorsa bir uzmana görünmeyi ihmal etmeyin.
Kaynaklar
{1*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3681106/
{2*} https://www.aad.org/public/diseases/a-z/keratosis-pilaris-treatment
{3*} https://www.uptodate.com/contents/keratosis-pilaris-atrophicans
{4*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5628235/
{5*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3681106/
{6*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4354723/
{7*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3681106/
{8*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8011494/
{9*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4354723/
{10*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11360333/
{11*} https://www.mdedge.com/dermatology/article/77033/aesthetic-dermatology/pulsed-dye-laser-targets-keratosis-pilaris-rubra
{12*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12535281/
{13*} https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18856156/
{14*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4518179/
{15*} https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3649719/
