Safra kesesi taşı ameliyatı son zamanlarda en sık yapılan ameliyatlardan biridir. Tahminlere göre her yıl safra kesesi alınan 250.000’den fazla insan vardır.
Toplam yetişkin nüfusun yaklaşık %10-20’sinin (bazı yaş gruplarında yüzde 40’a kadar) hafif ila orta derecede safra kesesi taşlarına sahip olduğu bilinmektedir. Safra kesesi semptomlarının görülme sıklığı yaşla birlikte artar. Erkeklere kıyasla, 40 yaşın üstündeki kadınlarda safra kesesi taşı daha çok görülür.
Safra Kesesi Nedir?
Safra kesesi, karaciğer altında karnın sağ tarafında bulunan armut şekilli, içi boş bir yapıdır. Birinci görevi, karaciğer tarafından üretilen sarı-kahverengi bir sindirim enzimi olan safrayı depolamak ve konsantre etmektir. Safra kesesi, safra yolunun bir parçasıdır.
Safra kesesi, sindirim için kullanılmadığında safra için bir rezervuar görevi görür. Safra kesesinin emici astarı depolanan safrayı yoğunlaştırır. Yiyecek ince bağırsağa girdiğinde, safra kesesinin kasılması ve ortak safra kanalı yoluyla ince bağırsağa safra salgılaması için sinyal veren kolesistokinin adı verilen bir hormon salınır.
Safra, yağları parçalayarak sindirim sürecine yardımcı olur. Ayrıca, atık ürünleri karaciğerden ince bağırsağın bir parçası olan duodenuma boşaltır.
Safra Kesesi Taşı Neden Olur?
Safra kesesi taşı, fazla kolesterol, bilirubin veya safra tuzları, safra kesesi taşlarının oluşmasına neden olur. Safra taşları genellikle safra kesesi içinde birikip safra kristalleştiğinde oluşan küçük, sert birikintilerdir. Çoğu safra taşı, safrada çok fazla kolesterol olduğunda oluşur.
Harvard Health Publications‘a göre, safra taşlarının yüzde 80’i kolesterolden yapılmıştır. Safra kesesi taşlarının diğer yüzde 20’si kalsiyum tuzları ve bilirubinden yapılmıştır.
Safra kesesi taşı olan bir kişi, safra kesesi taşları belirli bir boyuta ulaşana kadar veya safra taşı safra kanallarını tıkarsa nadiren herhangi bir semptom hissedecektir. Safra kesesinin ameliyatla alınması (kolesistektomi), safra kesesi taşlarını tedavi etmenin en yaygın yoludur. Bu yazımızda safra kesesini aldırmadan nasıl tedavi olacağınızı anlatacağız.
Safra Kesesi Taşı Belirtileri
Safra kesesi taşı, sağ üst karın bölgesinde ağrıya neden olabilir. Kızartmalar gibi yağ oranı yüksek yiyecekler yediğinizde safra kesesi ağrısı çekmeye başlayabilirsiniz. Ağrı genellikle birkaç saatten fazla sürmez.
Kolesterol, kalsiyum ve diğer parçacıklar birbirine bağlandığında ve safra kesesine yerleştiğinde ağrıya ve hazımsızlık ve sırt ağrısı gibi diğer sorunlara neden olduğunda oluşurlar. Normalde safra kesesi yalnızca sıvı materyali depolar, bu nedenle katı taşlar biriktiğinde ciddi ve semptomlar açısından fark edilebilir hale gelebilir.
Safra kesesi taşı belirtileri:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Koyu idrar
- Kil renkli dışkı
- Karın ağrısı
- Geğirme
- İshal
- Hazımsızlık
Bu semptomlar aynı zamanda biliyer kolik olarak da bilinir.
Safra kesesi atağı veya safra taşı atağı da biliyer kolik olarak adlandırılır ve karın bölgesinde (genellikle sağ üst kısım) ağrının ne zaman meydana geldiğini ifade eder. Safra kolik, safra kanalını geçici olarak tıkayan bir safra taşı nedeniyle oluşur. Ağrı omuza yayılabilir ve bir saat veya daha uzun sürebilir.
Safra taşları boyut açısından farklılık gösterebilir, bazıları küçük ve daha yumuşaktır (neredeyse kum veya çamur gibi), neredeyse safra kesesinin tüm boyutuna genişleyen çok büyük ve daha yoğun safra kesesi taşlarına kadar değişebilir. Böbrek taşlarına kıyasla, safra kesesi taşları, katı olmayan kolesterolden oluştukları için genellikle daha yumuşaktır.
Asemptomatik safra taşları
Safra taşları kendileri ağrıya neden olmaz. Daha ziyade, safra kesesi taşları safranın safra kesesinden hareketini engellediğinde ağrı oluşur.
Amerikan Gastroenteroloji Koleji‘ne göre, insanların yüzde 80’inde “sessiz safra taşları” var. Bu, ağrı yaşamadıkları veya semptomları olmadığı anlamına gelir. Bu durumlarda, doktorunuz safra taşlarını röntgen ışınlarından veya karın ameliyatı sırasında keşfedebilir.
Akut Kolesistit
Bir safra taşı, safranın safra kesesinden hareket ettiği kanalı tıkadığında, safra kesesinde iltihaplanma ve enfeksiyona neden olabilir. Bu, akut kolesistit olarak bilinir. Tıbbi bir acil durumdur.
Semptomatik safra taşlarından akut kolesistit gelişme riski %1-3’tür.
Akut kolesistit ile ilişkili semptomlar şunları içerir:
- Üst midede veya sağ sırtın ortasında yoğun ağrı
- Ateş
- Titreme
- İştah kaybı
- Mide bulantısı ve kusma
Bu belirtiler 1 ila 2 saatten fazla sürerse veya ateşiniz varsa hemen bir doktora görünün.
Safra kesesi tedavi edilmezse aşağıdaki gibi etkilere neden olabilir:
- Sarılık, cilt veya gözlerde sarımsı renk
- Safra kesesi enfeksiyonu olan kolesistit
- Safra kanalı enfeksiyonu olan kolanjit
- Sepsis, kan enfeksiyonu
- Pankreas iltihabı
- Safra kesesi kanseri
Safra Kesesi Taşı Kilo Yapar mı?
Safra kesesi görevini yapmadığında hazım problemleri yaşanır, kiloya direkt katkısı olmaz fakat karnınız sürekli şiş gezersiniz. Aşırı kilolu olup bir anda kilo vermekte safra kesesinde taş oluşmasına sebep olur, vücut dengenizi bozmadan kilo vermeye dikkat etmelisiniz.
Safra Kesesi Taşı Nasıl Teşhis Edilir?
Doktorunuz, gözlerinizin ve cildinizin renginde gözle görülür değişimleri inceleyecektir. Sarımsı bir renk, vücudunuzdaki çok fazla bilirubinin sonucu olarak sarılık belirtisi olabilir.
Safra kesesinin doğru çalışmasını kontrol etmek için bir takım test ve görüntüleme cihazları kullanılır. Bu testler şunları içerir:
Ultrason: Bir ultrason, karnınızın görüntülerini üretir. Safra taşı hastalığınız olduğunu doğrulamak için tercih edilen görüntüleme yöntemidir. Ayrıca akut kolesistit ile ilişkili anormallikleri de gösterebilir.
Abdominal BT taraması: Bu görüntüleme testi, karaciğerinizin ve karın bölgesinin fotoğraflarını çeker.
Safra kesesi radyonüklid taraması: Bu önemli taramanın tamamlanması yaklaşık bir saat sürer. Bir uzman, damarlarınıza bir radyoaktif çözelti enjekte eder. Bu çözelti kandan karaciğere ve safra kesesine geçer. Bir taramada, safra kanallarının taşlardan enfeksiyonu veya tıkandığını gösterebilir.
Kan testleri: Kandaki bilirubin miktarı ölçülür. Bu testler ayrıca karaciğer fonksiyonlarını belirlemeye yardımcı olur.
Endoskopik Retrograd Kolanjiyo Pankreatografi (ERCP): ERCP, safra ve pankreas kanallarındaki sorunlara bakmak için kamera ve X ışınları kullanan bir prosedürdür. Doktorunuzun safra kanalınızda sıkışmış safra kesesi taşlarını görmesine yardımcı olur.
Safra Kesesi Olmayanlar Neler Yememeli?
Safra kesesi ameliyatı olduysanız ve safra keseniz alındıysa, ameliyattan sonra dışkılarınız bir müddet ishal ve gevşek olabilir. Bunun sebepi safranın bağırsaklarınıza sürekli salınmasıdır.
Safra kesesi ameliyatından sonra aşağıdaki gıdalardan uzak durun:
- 3 gramdan fazla yağ içeren yiyecekler
- Yağlı, kızarmış veya işlenmiş yiyecekler
- Soslar
- Tam yağlı süt
Peki Safra kesesi olmayanlar ne yemeli? merak ediyorsanız, yukarıdaki zararlıların yerine, yağ oranı düşük, yüksek lifli yiyecekler yiyin. Lifinizi yavaşça artırın ve yulaf gibi çözünür liflerle başlayın. Daha küçük öğünleri de daha sık yiyebilirsiniz.
Safra Kesesi Taşı Tedavisi
Ağrıya neden olmadıkça safra kesesi taşları için tedaviye ihtiyacınız olmayacaktır. Bazen safra kesesi taşlarının farkına bile varmazsınız. Ağrınız varsa, doktorunuz muhtemelen ameliyat önerecektir. Nadir durumlarda ilaç kullanılabilir.
Ameliyat olmak için yüksek risk altındaysanız, deriden safra kesesine bir drenaj tüpü yerleştirilebilir. Diğer tıbbi durumlarınızı tedavi ederek riskiniz azalıncaya kadar ameliyatınız ertelenebilir.
Sizde safra kesesi sorunu yaşayan herkes gibi, Safra kesesi kumunu nasıl temizleriz? Safra kesesi taşlarını nasıl eritiriz? Safra Kesesi Taşı Kürü yazımızı okumanızı tavsiye ederiz.