Rooibos Çayı (Kızıl Çalı) Faydaları Nelerdir? Rooibos Çayı Nasıl Yapılır?

Rooibos çayı, kafeinsiz bir bitki çayı olduğu için diğer bitki çaylarından ayrılmaktadır. Çok çeşitli hastalıklarla savaşan bir içecek olarak tanınmaktadır. Bu çay, yeşil çaydan daha kolay emilmekte ve daha fazla antioksidan içermektedir. Besin değeri açısından zengin olduğundan cilt, kalp ve kemikler dahil vücudun birçok parçası için faydalı olmaktadır. {1*} Ayrıca sağlıklı besinlerin yanında tüketildiğinde diyabet ve obezite rahatsızlıklarına karşı koruma sağlamaktadır.

Rooibos (Kızıl Çalı) Çayı Nedir?

Rooibos çayı, kırmızı çay ya da kızıl çalı olarak adlandırılmaktadır. Baklagiller ile aynı aileden gelmektedir. Bu bitkinin özel olma sebebi, sadece Güney Afrika’da Ümit Burnu yakınlarındaki dağlarda yetişiyor olmasıdır. Bu çay, sıfır kalorili, kafeinsiz ve yüksek besin değerleri olan bir bitkisel çaydır. Bu çay, kalsiyum, flüorür ve meyve asidi gibi etkili bazı mineraller içermektedir.

Rooibos (Kızıl Çalı) Çayı Faydaları Nelerdir?

Antioksidanlar yönünden zengin bir çay olan Rooibos, kemik sağlığından kilo vermeye yardımcı olmaya kadar birçok sağlık faydası ile tanınmaktadır.

Zengin Antioksidan İçeriği ile İltihap Önleyicidir

Rooibos çayının en çok bilinen sağlık yararları arasında antioksidan olması ve iltihapları önlemesi sayılmaktadır. Araştırmalar, bu çayın içilmesinin hücredeki serbest radikal hasarlarını ve iltihapların neden olduğu hastalıkları önleyebileceğini belirtmektedir. {2*}

Yeşil Rooibos çayı, özellikle kuersetin ve aspalatin gibi önemli antioksidanları içermektedir. Bu antioksidanlardan olan kuersetin, birçok bitkide bulunan çok faydalı bileşenlerdir. Aspalatin ise sadece Rooibos bitkisinde bulunmaktadır. {3*} Atardamar sertleşmesi, yüksek kolesterol, diyabet, yüksek tansiyon, katarakt, saman nezlesi ve ülser dahil olmak üzere birçok hastalıktan korumakta ve bu hastalıklar için tedavi sağlamaktadır.

Kalp Sağlığını Destekler

Rooibos çayı, kan dolaşımını iyileştirmek ve kan basıncını düşürmek gibi olumlu kalp sağlığı etkileri ile tanınmaktadır. Çalışmalar, kolesterol seviyelerini azaltan bu çayın, kalp sağlığını da koruduğunu belirtmektedir. {4*} 2012 yılında yapılan bir çalışma, Rooibos çayının hipertansiyonu (yüksek tansiyon) düşürdüğünü ve adrenal bezden salgılanan hormonları düzenlediğini kanıtlamıştır. {5*}

Kalp sağlığı özellikle diyabet belirtileri taşıyan hastalar için önemlidir. Diyabetin yaygın bir belirtisi olarak, damarların yüksek glikoz sonucu sertleşmesi ve iltihaplanması söz konusudur. Rooibos çayında bulunan kimyasal bileşikler, tüm damar sistemini korumakta ve iltihaplanmaları gidermektedir. Bu sebeple çay, diyabet tedavisi için sıklıkla önerilmektedir. {6*} Sadece Rooibos bitkisinde bulunan aspalatin isimli antioksidan, diyabet sebebiyle kalbe giden kan eksikliklerini önlemektedir. Bu özelliği ile birçok kalp rahatsızlığından koruma sağlamaktadır. 2019 yılında yapılan bir araştırma, çayın kan damarlarını hasardan koruduğunu göstermiştir. {7*}

Diyabetin Yönetilmesine Yardımcı Olur

Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp dergisi tarafından yayınlanan çalışmaya göre Rooibos çayı hem diyabet hem kansere karşı test edildiğinde, iki hastalığın da başlamasını önlediği ve ilerlemesini engellediği kanıtlanmıştır. {8*} 2013 yılında yayınlanan ve özellikle aspalatin isimli maddeye odaklanan başka bir çalışma, bitkinin çayının diyabet karşıtı özellikleri olduğunu ve diyabetlere uygun beslenme tarzı için uygun bulunduğunu göstermektedir. {9*}

Kanser İçin Faydalıdır

Uzmanların çoğu, Rooibos çayının, hücre mutasyonunda yer alan süreçleri durdurarak çeşitli tümör türlerinin büyümesini engellediğine inanmaktadır. Yapılan çalışmalar, kanseri tedavi ettiğini kanıtladığından bu bitki çayı sıklıkla önerilmektedir. Ayrıca Rooibos çayı, bağışıklık sisteminde ve bazı kanser türleri, virüsler ve alerjik reaksiyonlar dahil olmak üzere çeşitli hastalıklarda tedavi sağlamaktadır. Vücut tarafından gerekli antikorların üretilmesine yardımcı olarak kronik rahatsızlıkları da önlemek ve iyileştirmektedir.

Karaciğer ve Sindirim Sistemini Destekler

Uzmanların çoğu, Rooibos çayının hücre sağlığını koruduğunu belirtmektedir. Bu özelliği ile bitki, birçok rahatsızlığı engellemektedir. Bitki çayı, sindirim sağlığını korumakta ve güçlendirmektedir. Çünkü işlenmiş gıdalarda bulunan sorunlu kimyasallar ve bileşenleri içermeyen bu çay, besin değeri açısından oldukça zengindir.

Rooibos çayı içmek, özellikle karın ağrısı ve ishal şikâyetleri olan kişiler için faydalıdır. Sağlıklı karaciğer ve sindirim sistemi sağlığını korumak için tüketilmesi önerilmektedir. Çayda bulunan çeşitli bileşikler spazm karşıtı özellikleri ile karın ağrısını önlemekte ve ishal oluşumu azaltmaktadır. {10*}

Kemikleri Güçlendirir

Rooibos çayı, manganez, kalsiyum ve florür dahil olmak üzere kemiklerin sağlıklı ve güçlü olmasını sağlayan birçok mineral içermektedir. {11*} Araştırmalara göre Rooibos çayı, kemiklerde mineral içeriğini arttırmaya fayda sağlayacak iki etkili bileşik içermektedir. Çay, kafein içermediği için diğerlerinden öne çıkmaktadır. Çünkü bitkinin çayı, yaşlı ya da hassas durumdaki hastalara da tüketim için önerilebilmektedir. {12*}

Kilo Kaybına Yardımcı Olur

Obezite önleyen ve kilo kaybını destekleyen Rooibos çayı, içinde bulunan bileşikler ile sağlıklı olmaya yardımcı olmaktadır. Çalışmalar, bu bitki çayının obezite karşıtı özellikleri olduğunu kanıtlamıştır ancak daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Bulgular, genel olarak bu bitkinin protein bozulmalarını önlediği, yağ dengesine yardımcı olduğu, metabolizmayı düzenlediği ve enzim aktivitelerini dengelediği konusunda birçok kanıt içermektedir. Rooibos çayının, leptin (doyma hissi yaratan hormon) salgısını arttırdığı da bilinmektedir. Ayrıca, International Journal of Phytotherapy and Pharmacology tarafından yayınlanan çalışmaya göre, bitkiden yapılan çay, vücutta yeni yağ hücrelerinin oluşmasını engellemiş ve bulunan yağların daha hızlı parçalanmasına yardımcı olmuştur. {13*}

Alerjilerin Tedavisine Yardımcı Olur

Rooibos çayının içindeki bileşenler, alerjik reaksiyonları tetiklemede kritik öneme sahip olan mast hücrelerini etkisiz hale getirmektedir. Çalışmalar, bu çayın alerjileri, yan etki olmaksızın ve yüksek risk içermeksizin yok edebileceğini göstermektedir. {14*} Ayrıca bu doğal ilaç, üretilen alerji ilaçları kadar fayda sağlamaktadır. Rooibos çayı, mevsimsel alerji semptomlarını, gıda alerjilerini, astım ve cilt reaksiyonlarını tedavi etmek için faydalı görülmektedir.

Cilt ve Saç Sağlığını Olumlu Etkiler

Rooibos çayı, yapraklarında bulunan bileşenler ile cilt ve saç için oldukça faydalıdır. Bu sebeple, dünya çapında birçok insan sıklıkla tüketmektedir. Bitki, kimyasallardan uzak ve tamamen doğal olduğundan etkili bir gıda olarak görülmektedir. Kullanan kişilere, kırışıklık azaltma, saç köklerinin onarımı ve saçların uzamasını sağlama gibi olumlu etkileri bulunmaktadır. {15*}

Mikrop Karşıtı Etkileri Bulunur

Journal of Food Science tarafından yayınlanan bir araştırmada, Rooibos bitkisinin zararlı bakterilerin büyümesini önleme yeteneği nedeniyle yararlı bir gıda koruyucu olarak tanımlanmaktadır. {16*} Kore’de bulunan Kyung Hee Üniversitesi Gıda ve Beslenme Bölümü tarafından yürütülen araştırma, bu çayın etkili bir et koruyucu olduğunu belirtmektedir.

Rooibos (Kızıl Çalı) Çayı Nasıl Yapılır?

Çayın ilk kullanımı ile ilgili kaynaklar 1772 gibi çok eski bir tarihe dayanmaktadır. Ancak çay sadece 1904’ten beri ticari olarak satılmaktadır. Çünkü çay, öncesinde geniş çapta üretime uygun değildi ve bu çayı ticarete kazandıran Nortier, kırmızı çayın endüstri babası olarak kabul edilmektedir. Bu bitki, ulusal bir içecek olmasının yanında tüm dünya tarafından sevilerek tüketilen bir çay olarak kabul edilmektedir.

Rooibos bitkisini marketler ve aktarlarda bulmak mümkündür. İki farklı türü olduğu bilinmektedir. Bu türler, yeşil ve kırmızı Rooibos olarak anılmaktadır. Kırmızı bitkinin çayı, yaprakların fermente edilmesi ile yapılmaktadır. Bu sebeple koyu bir renk oluşması mümkündür. Yeşil bitkinin çayı ise, yüksek antioksidan içermektedir ancak fermente değildir. Ayrıca daha az bulunmakta ve daha az tanınmaktadır.

Çalışmalar, güneşte kurutma, eleme, buhar ve fermente olmak üzere farklı işlenen çaylar olduğunu, bu çeşitli işlemelerin farklı kaliteler sağladığını göstermektedir. Örneğin yeşil çay yaprakları satın almak, en fazla faydayı sağlamaktadır. {17*} Rooibos çayının, tanelerinin küçük olması ve acı bir tada sahip olmaması kolay tüketilmesine yardımcı olmaktadır. Çoğu insan bu çayı, şekersiz bir çay olmasına rağmen tatlı ve çiçekli bir bitkisel çay olarak görmektedir. Hem sıcak hem de soğuk tüketilebilmektedir. Bu nedenle sıcak bir fincan çay istendiğinde de soğuk buzlu bir çay istendiğinde de kişi için tercih sebebi olabilmektedir.

• Rooibos ve diğer çaylar arasındaki fark, daha uzun süre demlenmesi gerektiğidir.
• Çayı demlerken, bir demlik içine bir çay kaşığı çay koymanız ve üzerine kaynar su dökmeniz, ardından 5 ila 15 dakika arasında demlemeniz ve bal ya da başka bir doğal tatlandırıcı ile tatlandırmanız önerilir.
• Buzlu çay yapmak için, çay miktarını ikiye katlayın ve soğumadan önce en az 10 dakika demlenmesine izin verin. Ardından buz küpleri ekleyin.

Günde en az 1 bardak içilmesi sağlık için etkili olmasına yardımcı olmaktadır. Çalışmalar, günde 3 kez bu bitki çayını içen kişilerin en fazla faydayı elde ettiğini bulmuştur.

Rooibos (Kızıl Çalı) Çayının Zararları Nelerdir?

Rooibos çayı, doğal olarak kafein içermemektedir. Bu nedenle diğer geleneksel çaylardaki düşük kafein seviyelerine bile duyarlı olanlar için iyi bir seçim olarak öne çıkmaktadır. Rooibos çayı, uyku için faydalı değildir ancak daha sakin hissetmenize yardımcı olmaktadır. Güney Afrika’da ebeveynlerin çocuklara uyumadan önce bu bitki çayını içirdiği bilinmektedir.

Çay, genellikle güvenli görülmektedir. Ancak bazı durumlarda yan etkileri görülebilmektedir. Kırmızı Rooibos çayının çok yüksek miktarda tüketilmesinin erkeklerin daha fazla spermi olmasına neden olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır. Ancak bu durum erkek cinsel sağlığı için bir süre sonra rahatsızlığa neden olmaktadır.

Diğer çayların aksine, Rooibos çayı oksalik asit içermemektedir. Bu durum, böbrek taşı olan kişiler tarafından da rahatlıkla tüketilmesini sağlamaktadır. Ancak bazı doktorlar bu çayın karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı ve bazı hormonal kanserleri olan hastaları olumsuz etkileyebileceğini öne sürmektedir. Eğer düzenli ilaç kullanan ya da kemoterapi alan biriyseniz, bu çayı içmeden önce doktorunuza danışmanız önerilmektedir.

Amerikan Hamilelik Derneği’ne göre, çoğu ticari bitki çayı markasının hamile kadınların az miktarlarda tüketmesi için güvenli olduğu düşünülmektedir. Güvende olmak için bitkiyi saf halde almanız ve günde 1-2 bardak tüketmeniz önerilmektedir. Yan etkileri oldukça az görülmektedir. Yine de uzmanlar, yan etkilerden kaçınmak, karaciğer, böbrek ve üreme organlarını korumak için orta dozda tüketilmesini tavsiye etmektedir.