Sağlıklı yetişkin yani yakın zamanda kalp hasarı, böbrek hastalığı veya ciddi akciğer hasarı olmayan kişilerin kan dolaşımında normalde troponin adı verilen protein, tespit edilebilecek seviyelerde bulunmamaktadır. Bununla birlikte, birisi kalp krizi geçirdiğinde veya kalp kaslarında başka bir yaralanma yaşadığında, troponin değerleri hızla yükselmektedir.
Eliminasyon Diyeti! 🍏 En Etkili Örnek Diyet Listesi İçin Youtube Videomuzu İzleyebilirsiniz.
Doktorlar yaşamı tehdit eden sorunları tarayıp bulmak için belirtilerin ortaya çıkmaya başladıktan sonra, kandaki troponin değerlerini gecikmeden ölçebilmektedir. Troponin testleri, geçmişte kalp krizlerini tespit etmek için kullanılan testlerden daha hassastır ve daha hızlı etki göstermektedir. Bu durum ani kalp durması ve miyokardit (kalp kası iltihabı ve hasarı) riski taşıyan hastaların hemen tıbbi yardım alabileceğini yani hayat kurtarıcı bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır.
İçindekiler
Troponin Nedir?
Troponinler, normalde sadece iskelet kaslarında ve kalpte bulunan ancak kalp hasar gördüğünde kan dolaşımına sızabilen bir protein grubu olarak tanımlanabilmektedir. Bu proteinler kas kasılmalarını, iskelet ve kalp (kardiyak) kası liflerinin fonksiyonlarını düzenlemeye yardımcı olmaktadır. Kalpteki hücreler zarar gördüğünde, yeterli oksijeni ve besini alamadığında bu proteinler kana salınmaktadır.
Kalp kasları ne kadar ciddi hasar görürse kana o derecede fazla sızıntı olmaktadır. Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne göre, bazen troponin başka isimler ile de anılmaktadır. Diğer adları şunlardır: {1*}
- Kardiyak troponin I (cTnI)
- cTnT
- cTN ve diğerleri
Çoğu kalp hastalığı testi, üç ana troponin protein tipine odaklanmaktadır. Bu üç tip, troponin C, T ve I. Troponin C’nin rolü, kalsiyumu bağlayarak kasılmaları başlatmak ve troponin I ile birlikte çalışarak kas liflerini kısaltmaktır.
Troponin T ise, bu proteini daha büyük bir kas lifi kompleksine bağlamaktadır.
Normal Troponin Değerleri Nasıl Olmalıdır?
Kalp krizi (akut myokard enfarktüsü) oluştuğunda kalbin hasar görüp görmediğini belirlemek için kandaki troponin seviyeleri ölçülmektedir. {2*} {3*} Sonuçlar, mililitre başına nanogram (ng/mL) ölçümleri ile verilmektedir. Normal aralık 0 ile 0,4 ng/mL arasında olmalıdır.
Yüksek Troponin Değeri Nedir?
Kandaki yüksek troponin değerleri, birinin yakın zamanda kalp krizi geçirdiğini gösterebilmekte ve bu kalp kasına giden kan akışının kesilmesi ile doku hasarına neden olduğu şeklinde açıklanabilmektedir.
Yüksek değerler, bir kişinin, anjina olarak da adlandırılan, göğüs ağrılarına niçin sahip olabileceğini de açıklayabilmektedir. Bu aynı zamanda kalp krizi için risk faktörü olarak da bilinmektedir. Bir kişi göğüs ağrısı belirtisi gösterdiğini bildirirse ve kandaki troponin değerinin yükseldiği tespit edilirse, bu durum hastanın sağlık hizmetini sağlayan kişiyi tıbbi müdahalenin hemen gerekli olduğu konusunda uyarabilmektedir.
Normal aralığın (0 ve 0,4 ng/mL) üzerindeki herhangi bir değer, kandaki yüksek troponin değeri olarak dikkate alınmaktadır. Bununla birlikte, seviye ne kadar yüksekse, kalp krizi geçirme olasılığının o kadar yüksek olduğu bilinmektedir.
Hangi seviyenin kalp krizini gösterdiğini bilmek önem arz etmektedir. 0,4’e yakın bir ölçüm, kişinin mutlaka kalp krizi geçirdiği anlamına gelmeyebilmektedir. Ancak 10 veya daha fazla olabilen bir ölçüm, kişide kalp krizinin ortaya çıktığının çok iyi bir göstergesi olabilmektedir.
Normalde kandaki troponin değeri çok düşüktür. Aslında o kadar düşüktür ki tespit dahi edilememektedir. Bu nedenle düşük değerler endişelenmeyi gerektirmemektedir.
Troponin Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?
Normal aralığın üzerinde çıkan troponin değerleri, troponin yüksekliğini ifade etmektedir. Bilinen yüksek troponin nedenleri şunlardır:
- Yakın bir zamanda kalp krizi (miyokard enfarktüsü veya kalp kası ölümü) geçirmiş olmak. Ki genellikle bu durumda diğer sağlık problemlerine göre kandaki en yüksek değerler görülebilmektedir. Bunun nedeni konjestif kalp yetmezliği/akut koroner sendrom (AKS) veya koroner kalp hastalığı olabilmektedir
- Böbrek hastalığı ve böbrek yetmezliği
- Akciğerlerde kan pıhtısı/pulmoner emboli
- Sepsis gibi ciddi enfeksiyon
- Kalp kası iltihabı
- Miyokard kontüzyonu
- Perikardit, kalp kesesi çevresinde iltihaplanma
- Endokardit, kalp kapakçıklarının enfeksiyonu
- Sadece geçici olan ve genellikle zararlı olmayan yoğun egzersiz
Troponin Yüksekliği Nasıl Düşürülür?
Kanda yalnızca az miktarda troponin bulunursa, bu genellikle kalbe bir miktar hasar olduğu anlamına gelmektedir, Ancak bu değer yükselmez ve hızla azalırsa, büyük olasılıkla kalp krizi/kalp durması dışındaki bir sağlık sorunundan kaynaklanmaktadır. Bu durumda kişiye bağlı olmakla birlikte tedavi gerekli olmayabilmektedir.
Troponin değerlerini azaltmak için, yüksek değerlerin altında yatan sebebi tedavi etmek gerekmektedir. Ayrıca, yüksek tansiyon veya yüksek kolesterolü düşürmek de dahil olmak üzere, genel olarak kardiyovasküler sağlığı iyileştirmek için adımlar atılması önerilmektedir.
Bazı araştırmalar, statinleri almanın yüksek değerleri azaltabileceğini göstermektedir. Circulation dergisinde yayınlanan bir çalışmada, troponin seviyeleri yüksek olan ve statin alan kişilerin, troponin seviyeleri değişmemiş veya artmış olanlara kıyasla, kalp krizi veya koroner kalp hastalığından ölüm riskinin beş kat daha düşük olduğu bulunmuştur. {4*}
Statinler, ani kalp durması yönünde yüksek riskli kabul edilen kişilerde koroner kalp hastalığını önlemek için kullanılmaktadır. Yukarıda bahsedilen çalışmada yer alan araştırmacılar, “Troponin düzeyindeki bir azalma tedavinin etkili olduğunu gösterebilirken, kandaki troponinde herhangi bir artış, tedavi stratejisinde bir değişikliğe yol açabilir.” şeklinde açıklamaktadır.
Diğer test sonuçlarına bağlı olarak, başka ilaçlar ve tedaviler gerekli olabilmektedir. Bunlar şunlardır:
- Pıhtıları önlemek ve diğer risk faktörlerini kontrol etmek
- Tıkanmış bir kan damarını açmak için stent yerleştirilmesi
- Bir tıkanıklığı açmak için koroner anjiyoplasti
- Kanın kalbe ulaşmasına yardımcı olmak için baypas ameliyatı
- Hasarlı hücreleri çıkarmak için ablasyon
Troponin Test Sırasında Ne Olur?
2017 yılında Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), yüksek hassasiyetli troponin testlerinin kullanımını onaylamıştır. Bu testler, kalp yaralanmasını ve akut koroner belirtilerini mümkün olduğunca çabuk tespit etmek için kullanılmaktadır.
Kalbe özgü troponin I ve T değerleri, kalpte oluşan hasardan sonraki üç ila altı saat içinde kanda yükselme eğiliminde olmaktadır. {5*} Kalp hücresi ölümü başladıktan sonra ise değerlerin yükselmesi birkaç saat sürebilmektedir. Bu nedenden ötürü testler genellikle tekrarlanmaktadır.
Değerler normalin üzerine çıktığında, eğer kalp krizi meydana gelirse troponin 10 ila 14 gün boyunca yüksek kalabilmektedir. Troponin I’in işlevi, kardiyak troponin I ve T, kalp hasarının biyolojik göstergeleridir. Bu nedenle genellikle şüpheli bir kalp krizini takiben yapılan testlere dahil edilmektedir.
Normalde troponin I veya T değerleri test edilmektedir. Ancak herhangi birinin değeri aynı bilgiyi sağladığından genellikle ikisi birden test edilmemektedir. Bazen doktorlar, CK-MB veya miyoglobin testi gibi kalpte şüphelenilen hasarı doğrulamak için diğer biyobelirteçleri de kullanmaktadır.
Troponin testi, koldaki bir damardan alınan kan örneği ile uygulanmaktadır. {6*} Nasıl değiştiklerini izlemek için genellikle yaklaşık 24 saat boyunca birkaç kez test edilmektedir.
Çoğu zaman, kalp krizi veya göğüs ağrısı belirtileri yaşadığını söyleyen bir kişinin değerleri test edilecektir. Testlerin istenmesine yol açabilecek diğer belirtiler ise şunlardır:
- Göğüs ağrıları (anjina) ve rahatsızlık
- Nefes almada zorluk
- Kollarda (genellikle bir kolda), sırtta, çenede veya boyunda ağrı
- Bulantı ve bazen kusma
- Yorgunluk ve bitkinlik
- Baş dönmesi
- Artan terleme
Doktorlar genellikle troponin değerlerini, birisi göğüs ağrısı ve diğer belirtileri bildirdikten sonra zamanla nasıl azaldığını izleyerek yorumlamaktadır. Semptomların başlamasından sonraki 12 saat içinde değerler düşerse, belirtilerin kalp krizinden kaynaklanmama ihtimali yüksektir.
Birkaç gün veya daha uzun süre yüksek kalırlarsa, kişinin muhtemelen bir tane kalp krizi geçirdiği düşünülür. Tanı koymak için diğer kardiyak testler, fizik muayene, klinik öykü ve EKG gibi başka testler de kullanılacaktır.
Kaynaklar
{1*} https://medlineplus.gov/lab-tests/troponin-test/
{2*} https://www.uptodate.com/contents/elevated-cardiac-troponin-concentration-in-the-absence-of-an-acute-coronary-syndrome
{3*} https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167&contentid=troponin
{4*} https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/CIRCULATIONAHA.111.023697
{5*} https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/CIRCULATIONAHA.111.023697
{6*} https://labtestsonline.org/tests/troponin
