Pektin Nedir? Pektin Faydaları Nelerdir? Pektin Nasıl Yapılır?

Pektin nedir? Pektin faydaları nelerdir? Pektin nasıl yapılır? Pektin, armut ve elma gibi turunçgillerde ve diğer meyve, sebze, tohumlarda bulunan bir karbonhidrattır. Genellikle doğal müshiller gibi sindirim ilaçlarında koyulaştırıcı bir madde ve bileşen olarak kullanılır. İyi miktarda çözünür lif içeren doğal bir polisakkarittir (bir tür karbonhidrat). Sıvı ile karıştırıldığında jel benzeri bir madde oluşturur. Pektin faydaları arasında detoksifikasyonu teşvik etmek, kolesterolü düşürmek ve tokluk hissini artırmak vardır. Genel sağlığını iyileştirmek için kapsül veya toz formlarda da alınabilir.

Pektin Nedir?

Pektin, meyvelerden, sebzelerden ve tohumlardan elde edilen bir karbonhidrattır. Ticari olarak, narenciye meyvelerden elde edilir ve toz şeklinde satılır. Gıda sektöründe genellikle gıdalarda, özellikle reçel ve jölelerde koyulaştırıcı bir madde olarak kullanır. Ayrıca dolgularda, ilaçlarda, laksatiflerde, boğaz pastillerinde, tatlılarda, meyve sularında, sütlü içeceklerde diyet lifi kaynağı olarak kullanılır.

Elma, guava, armut, ayva, erik, portakal, diğer turunçgiller doğal olarak büyük oranda pektin içerir. Pektin ve jelatin çoğu zaman ortak bir amaca hizmet etmek için kullanılır. Her ikisi de sıvı ile karıştırıldığında jel benzeri bir madde oluşturur ve gıda ürünlerinde yaygın olarak kullanılır. İkisi arasındaki en büyük fark, jelatinin hayvan kaynaklı bir ürün olmasıdır. Pektin ise bitkilerde bulunur, bu nedenle vegan veya vejeteryan diyetleri için uygundur.

Pektin Besin Değerleri Nedir?

Pektin, çoğu bitkide bulunan doğal bir liftir. Pektin faydalarından yararlanmak için meyve ve sebzeler düzenli olarak tüketilebilir. Örneğin; elmalar ve portakallar, pektin bakımından özellikle yüksektir ve en yüksek konsantrasyonlar kabuklarda, çekirdeklerde ve tohumlardadır. Yaklaşık 50 gram şekersiz, kuru pektin karışımı besin değerleri: {1*}

• 163 kalori
• 45.2 gram karbonhidrat
• 0.1 gram protein
• 0.1 gram yağ
• 4.3 gram diyet lifi
• 0,2 miligram bakır (günlük değerin %11’i)
• 1,4 miligram demir (günlük değerin %8’i)
• 0,2 miligram çinko (günlük değerin %2’si)

Pektin Faydaları Nelerdir? 

Pektin yüksek bir lif kaynağı olduğu için genellikle kabızlık ve sindirim sorunlarını tedavi etmek için yüksek lifli bir diyette kullanılır. Ayrıca doğal olarak kolesterolü düşürdüğü, diyabetle savaştığı ve kilo vermeyi desteklediği bilinir. Düzenli olarak pektin tüketerek pektin faydalarından yararlanabilirsiniz.

Yüksek Lif Kaynağıdır

Pektinde bulunan lifler, kolesterolü düşürmeye yardımcı olan ve sindirim sağlığını artıran suda çözünen liflerdir. Çözünür lifler, sindirim sistemindeki kolesterol ve toksinler dahil olmak üzere yağlı maddelere bağlanarak çalışırlar ve zararlı maddelerin ortadan kaldırılmasını sağlarlar. Yani, vücudun detoksifikasyonuna katkı sağlar, vücudun şeker ve kolesterol kullanımını düzenler ve böylece bağırsak ve sindirim sağlığını iyileştirir.

Tarım ve Gıda Kimyası Dergisi’nde yayınlanan bir 2014 araştırması, pektinin, belirli gastrointestinal bileşenlere bağlanma yeteneğiyle lipid sindirimini desteklediğini bulmuştur. Lipid sindirimi, büyük yağ parçalarının küçük damlacıklara ayrılmasıdır. Pektin tüketimi pankreatik lipaz adı verilen yağ sindirici enzimin görevini kolaylaştırır. {2*} 

Journal of Nutrition’da yayınlanan 1994 tarihli bir araştırma ise pektin içeren diyetlerle beslenen farelerin, diğer farelere göre daha düşük LDL ve karaciğer kolesterol konsantrasyonlarına sahip olduğunu bulmuştur. {3*} 

Kolesterolü Düşürür

Pektin, bağırsakta kolesterolü bağlayarak kan dolaşımına karışmasını önleyen suda çözünür bir liftir. Araştırmalar, yüksek kolesterol hastalarının pektin faydalarından yararlanmak için günde 15 gram pektin kullanmasını önerir. Pektin doğrudan meyveler, sebzeler ve tohumlar gibi yüksek lifli gıdalardan da alınabilir. Ayrıca, bu sağlıklı gıdaların da genel lif içeriği nedeniyle kolesterolü düşürdüğü bilinir.

Journal of Physiology and Biochemistry’de yayınlanan 1998 tarihli bir araştırma, üç hafta boyunca %2,5 veya %5 elma veya portakal pektini içeren bir diyetle beslenen ve pektin içermeyen bir diyetle beslenen normal fareleri gözlemlemiştir. Araştırma sonucunda, pektin alımının karaciğer ve serumdaki kolesterol seviyelerinde azalttığı ve atık maddede artışa neden olduğu bulunmuştur. Bir, iki ve üç haftalık tedaviden sonra dışkıda ve deneysel denemeler sonunda karaciğer ve serumda kolesterol konsantrasyonları tespit edilmiştir. Kolesterol konsantrasyonları, %5 portakal veya elma pektini ile beslenen sıçanlarda üçüncü haftada önemli bir artış göstermiştir. {4*}

Florida Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde yürütülen başka bir araştırma, greyfurt pektini takviyeli bir diyetin, yaşam tarzını değiştirmeden, plazma kolesterolünü önemli ölçüde azaltabildiğini bulmuştur. 16 hafta süren çalışma koroner kalp hastalığı için orta ila yüksek risk altında olan 27 gönüllü üzerinde pektin takviyesinin etkisini incelemiştir. Çalışma, katılımcıların mevcut diyetlerine veya yaşam tarzlarına müdahale etmeden, greyfurt pektini takviyesinin plazma kolesterolünü %7,6 ve LDL kolesterolü %10,8 oranında azalttığını bulmuştur. {5*}

Kabızlık ve İshali Tedavi Eder

Pektin faydalarından biri de dışkı kıvamını kontrol etmesi ve hacmini artırmasıdır. Bu nedenle, genellikle kabızlık ve ishalin doğal olarak giderilmesi için kullanılır.

Bangladeş’teki Sağlık ve Nüfus Araştırmaları Merkezi’nde 2001 yılında yürütülen bir araştırma, sürekli ishali olan çocuklarda yeşil muz veya pektinden elde edilen diyet liflerinin bağırsak etkilerini değerlendirmiştir. Çalışmada, 62 çocuğa yeşil muz, pektin veya yalnızca pirinç içeren pirinç bazlı bir diyet verilmiştir. Yedi gün sonra dışkı kıvamı, dışkılama sıklığı ve hastalık süresi ölçülmüştür. Tedaviden sonraki üçüncü günde, pektin veya muz alan çocuklarda iyileşmeler görülmüştür ve dördüncü günde ise iyileşme oranları artmıştır.

Araştırma sonucunda, yeşil muz ve pektinin dışkı kıvamını iyileştirdiği, kusma sıklığı ve ishal süresini önemli ölçüde azalttığı ve pektinin ishali durdurmak için atılacak önemli bir adım olduğu tespit edilmiştir. Çalışmalar ayrıca pektinin ishalin baskın olduğu irritabl bağırsak sendromunun tedavisine yardımcı olabileceğini gösterir. {6*}

Doğal yollarla ishal tedavisi için İshalin Nedenleri Nelerdir? Belirtileri ve Doğal Tedavi Yolları Nelerdir? yazımızı okuyarak bilgi alabilirsiniz.

Diyabetle Savaşır

Pektinin, nişastaları ve şekeri parçalayan enzimlerin aktivitesini yavaşlattığı bilinir. Lif nedeniyle karbonhidratların ve şekerlerin emilimi yavaşlar ve bu da glikoz intoleransı, kilo alımı ve diyabete neden olan ani kan şekeri artışlarını önlemeye yardımcı olur.

American Journal of Clinical Nutrition’da yayınlanan 1988 tarihli bir çalışma, insüline bağımlı olmayan tip-2 diyabetik hastalar üzerinde pektin etkilerini değerlendirmiştir. Katılımcılar, iki hafta boyunca 2.400 kalorili, düşük lifli bir diyet uygulandıktan sonra glikoz toleransları ve hormon tepkileri açısından test edilmiştir. Sonraki dört hafta boyunca ise diyete 20 gram elma pektini eklenmiştir. Çalışma sonucunda, düzenli pektin alımının sindirim hızını yavaşlattığı ve glikoz toleransını iyileştirerek diyabet semptomlarını hafiflettiği kanıtlanmıştır. {7*}

Kilo Vermeye Yardımcı Olur

Pektin, yağ yakıcı bir gıda görevi gören ve suda çözünen bir karbonhidrattır. Kıvamı sakızımsı veya jelimsi olduğu için pektin içeren taze meyve veya sebzeler tüketildiğinde hücreler yağ yerine bu jelimsi maddeyi emer. Pektin faydalarının yanı sıra, ayrıca daha uzun süre tok hissetmeye yardımcı olur ve gün boyunca daha az yemeyi teşvik eder.

Hollanda’daki Wageningen Üniversitesi’nde 2014 yılında gerçekleştirilen bir araştırma, pektin takviyelerinin 29 katılımcı üzerindeki etkilerini değerlendirmiştir. Sonuçlar, özellikle jel formundaki pektinin iştahı azalttığını, enerjiyi artırdığını ve insülin yanıtlarını düşürdüğünü göstermiştir. {8*}

Journal of the American College of Nutrition’da yayınlanan 1997 tarihli bir araştırma, pektinin sağlıklı kiloda olan kişilerin tokluk hissi üzerindeki etkilerini incelemiştir. Çalışmanın birinci ve ikinci günlerinde, katılımcılar gece boyunca hiçbir şey yemedi. Katılımcılara daha sonra önce 5 gr pektin eklenmiş portakal suyu ve dört saat sonra da dondurma verilmiştir.

Katılımcılar portakal suyu içtikten sonra dört saate kadar tok hissettiklerini ve ayrıca dondurmadan sonra ise 60 dakikaya kadar yine tokluk hissi yaşadıklarını belirtmiştir. Çalışma sonuçları, küçük dozlarda pektinin tokluğu artırdığını ve gıda alımını sınırlayarak hızlı kilo verme programına yardımcı olabileceğini düşündürür. {9*}

Detoksifikasyonu Teşvik Eder

Pektin faydalarından bir diğeri ise detoksifikasyon yeteneğidir. Araştırmalar, pektin tüketmenin, kronik hastalığa katkıda bulunan ve vücudun hastalıktan kurtulma kapasitesine müdahale eden ağır metallerin ve diğer toksinlerin detoksifikasyonunu desteklediğini gösterir. Pektinin yapısı bir jelleşme mekanizmasına sahip olduğu için, sindirim yolundan geçerken ağır metallere (kurşun ve cıva dahil) bağlanabilir ve bunları dışkı yoluyla vücuttan atabilir. {10*}

Ağır metal detoksu hakkında daha fazla bilgi almak için Ağır Metal Detoksu İçin Kullanılan Uçucu Yağlar Nelerdir? yazımızı okuyabilirsiniz.

Pektin Nasıl Yapılır?

Pektin, 18. yüzyıldan beri reçel ve jöle yapımı için kullanılır. Jöle maddesi olarak pektin, ilk olarak 1820 yılında reçel ve jölelerin ana unsuru olarak keşfedilmiştir. Keşfinden sonra, reçel yapım sürecini hızlandırmak için pektin bakımından zengin meyvelere ek olarak, çilek ve bektaşi üzümü gibi daha az pektin içeren meyveler de pektin üretimine dahil edilmiştir.

Amerika’daki kolonistler kendi pektinlerini genellikle elma kabuklarından çıkararak yapmıştır. Sanayileşmeyle birlikte ise reçel üreticileri, pektin elde etmek için kurutulmul elma posalarını sektöre dahil ederek elma suyu üreticilerine yönelmiştir.

1920’lerde ve 1930’larda, ticari olarak pektin elde etmek için fabrikalar kurulmuştur. O zamanlar sıvı bir ekstrakt olarak satılıyordu ancak şimdi depolaması ve işlemesi bir sıvıdan daha kolay olduğu için çoğunlukla kurutulmuş toz olarak kullanılıyor.

Ticari ürünlerin yanı sıra, pektin faydalarından en iyi şekilde yararlanmak için evde kendiniz de pektin elde edebilirsiniz:

• 1 kilo ekşi yeşil elmayı kabuğuyla birlikte parçalara ayırın.
• 4 su bardağı su ve 1 yemek kaşığı limon suyuna elma parçalarını ekleyin.
• Elmaları 30 dakika, su seviyesi yarıya düşene kadar kaynatın.
• Elmaları tülbentten geçirin.
• 20 dakika daha kaynatın.
• Meyve sularını sterilize edilmiş bir kavanoza dökün ve buzdolabında saklayın.

Pektik faydalarından yararlanmak için toz pektin kullanacaksanız, diğer sıvılarla karıştırmadan önce şeker veya tuz ekleyebilirsiniz. Pektin yüksek şekerli solüsyonlarda çok daha yavaş çözünür, bu yüzden kolayca seyrelmesi için onu organik ve doğal bir şurup haline getirmeyi deneyin. Kuru karışım seyreldikten sonra ev yapımı reçellere, jölelere ve meyve kaselerine ekleyebilirsiniz.

Pektin Nasıl Kullanılır?

Pektin, genellikle toz halinde veya kapsül formunda bulunur. Pektin faydalarından yararlanmak için pektin tozu kullanacaksanız, suyun içinde eritin ve aç karnına alın. Günde 10-20 gramlık pektin dozları ishali kontrol etmeye yardımcı olabilir.

Bazı araştırmalar, günde 60 grama kadar narenciye pektini almanın, detoksifikasyonu desteklemeye ve kolesterol seviyelerini iyileştirmeye yardımcı olabileceğini gösterir. {11*}

Terapötik amaçlar için kapsül ve toz formlarında bulunsa da tüm meyveler zaten en az %5 ila %10’unun pektinden oluşur. Yani, pektin faydalarından yararlanmak için besin değeri yüksek elma, şeftali, portakal, böğürtlen, üzüm, greyfurt ve kayısı gibi birçok meyve düzenli olarak tüketilebilir. Havuç, domates, patates ve bezelye de pektin açısından oldukça zengindir. Sadece bu sağlıklı ve lezzetli yiyecekleri yiyerek bile pektin faydalarından yararlanabilirsiniz.

Ayrıca, hızlı bir şekilde kıvam elde etmek için reçellere ve konservelere pektin ekleyebilirsiniz. Pektin kullanarak sadece 10 dakikada çilek reçeli yapılabilir. Aksi takdirde, reçelin hazırlanması dört kata kadar daha uzun sürebilir ve piştikçe çok daha tatlı ve koyu bir kıvam alır, doğal ve lezzetli aromasından uzaklaşır.

Pektin Yan Etkileri Nelerdir?

Pektin, doğal olarak oluşan bir polisakkarittir ve insan tüketimi için güvenli kabul edilir. Gıda endüstrisinde uzun yıllardır başarıyla kullanılır. Pektin, vücut tarafından emilebilen tetrasiklin antibiyotik miktarını azaltır, bu nedenle tetrasiklin antibiyotiklerle birlikte alınması tetrasiklinlerin etkinliğini azaltabilir. Bu etkileşimi önlemek için, tetrasiklin antibiyotiklerini aldıktan iki saat önce veya dört saat sonra pektin tüketin. Bazı tetrasiklin antibiyotikleri, demeclocycline (Declomycin), minosiklin (Minocin) ve tetrasiklin (Achromycin) içerir.

Pektin lif açısından zengindir ve digoksinin (Lanoxin) etkinliğini azaltabilir. Etkileşimi önlemek için ağızdan alınan herhangi bir ilaçtan bir saat önce veya dört saat sonra pektin tüketilmelidir.

Lovastatin (Mevacor) kolesterolü düşürmeye yardımcı olmak için kullanılır. Pektin lovastatin emilimini azaltarak ilacın etkinliğini azaltabilir. Bu etkileşimi önlemek için lovastatinden en az bir saat sonra alınız.

Çok fazla lif tüketmeye alışkın değilseniz düşük dozlarda tüketmeye başlamaya dikkat edin. Vücudunuzun verdiği tepkiye göre dozları yavaş yavaş artırın. Çok fazla tüketirseniz, mide krampları, ishal, şişkinlik ve gaz gibi sindirim sorunları yaşayabilirsiniz.