Fesleğen, genellikle yemeklere lezzet katmak için kullanılır. Bunun dışında fesleğenin bağışıklığı artırıcı özellikleri de vardır. Kutsal fesleğen adı verilen bu türün Hindistan’da dini ve tıbbi olarak kullanım geçmişi vardır. Hindu dininde kutsal bir bitkidir, koruyucu ve iyileştirici olduğuna inanılır.
Beslenme Tüyoları İçin Tıklayınız
İçindekiler
Fesleğen Nedir?
Fesleğen (Ocimum basilicum), nane ailesinde yaygın bir aromatik bitkidir. Nane, kekik ve biberiye dahil olmak üzere diğer otlar ve baharatlarla aynı bitki ailesindendir.
Fesleğen, Güneydoğu Asya ve Hindistan gibi ülkelerde geleneksel ve modern tıpta ilaç üretiminde kullanılan önemli bir bitkidir. Kutsal fesleğen Hindistan’da genellikle tulsi olarak anılır ve kutsal bir bitki olarak kabul edilir.
Fesleğen Türleri/Çeşitleri:
Fesleğenin 35 farklı türü olduğunu biliyor muydunuz? Bitki bir dizi çeşit ve boyutta gelir, aynı zamanda çeşitli türler arasında bazı önemli botanik farklılıklar vardır. Birçok fesleğen türünden bazıları şunlardır:
- Tatlı fesleğen
- Limonlu fesleğen
- İtalyan veya Kıvırcık fesleğen
- Kutsal fesleğen
- Tayland reyhanı
Aşağıdaki yağlar tüm fesleğen türlerinde ortaktır ancak farklı miktarlarda bulunur:
- Sinnamat
- Sitronelol
- Sardunya
- Linalool
- Çam
- Terpineol
Yemek tariflerinde taze ot olarak kullanılan en yaygın fesleğen İtalyan fesleğenidir. Bilimsel adı Ocimum sanctum L. veya Ocimum tenuiflorum L. olan bu çeşidin antienflamatuvar, antibakteriyel ve güçlü bir adaptojen olduğu bilinmektedir. Yani vücudun strese tepki vermesine ve hastalıklarla savaşmasına yardımcı olur.
Tarçın ve limon fesleğeninin ayrıca kafeik asit ve türevleri gibi yüksek miktarda koruyucu bileşiklerin yanı sıra flavonoidler, özellikle kersetin glikozit türevlerini sağladığı bilinmektedir. [1*]
Zencefilli Meyan Kökü Bitki Çayı (Soğuk Algınlığı ve Göğüs Tıkanıklığı Çayı) Nasıl Yapılır Öğrenmek İçin Youtube Videomuza Göz Atın.
Fesleğenin Faydaları
Fesleğen bitkisi neye iyi gelir, faydaları nelerdir? Bilimsel çalışmalar, Ocimum basilicum’un aşağıdaki olumlu etkilerden bazılarına sahip olduğunu göstermektedir: [2*]
- Antioksidan
- Ağrı kesici (analjezik)
- Ateş düşürücü (antipiretik)
- Diyabet önleyici
- Kan damar koruyucu
- Stres önleyici
- Bağışıklık güçlendirici
İşte fesleğenin bazı temel faydaları hakkında daha fazla bilgi:
Hastalıklarla Savaşan Antioksidanlar İçerir
Bu bitki, DNA’nın depolandığı hücresel yapıların yanı sıra bağışıklık fonksiyonundan sorumlu beyaz kan hücrelerinin korunmasına yardımcı olan orientin ve viceninare gibi flavonoid antioksidanlar içerir.
Toksinlerin, çevre kirliliğinin ve radyasyonun etkileri nedeniyle vücutta oksidatif stres oluşur, ancak fesleğen gibi antioksidanlar stresin azalmasına yardımcı olur ve yaşlanmanın etkilerini yavaşlatır.
Bir Anti-İnflamatuar Görevi Görür
Fesleğen, bünyesinde etkili uçucu yağlar içerir. Çalışmalardan elde edilen bulgular, bu yağların, kalp hastalığı, romatoid artrit ve inflamatuar bağırsak koşulları gibi çoğu hastalığın iyileştirilmesine yardımcı olduğunu göstermektedir. [3*]
Kanserle Savaşmaya Yardımcı Olur
Nutrition and Cancer dergisinde yayınlanan klinik araştırmalar, fesleğenin kanseri önlemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. Ayrıca radyasyonun veya kemoterapi gibi tedavilerin olumsuz etkilerinden koruduğu kanıtlanmıştır.
Antibakteriyel Özellikler İçerir
Fesleğen esansiyel yağının faydalarından bir diğeri de zararlı bakteri üremesine karşı koruma sağlamasıdır.
Virüsler ve Enfeksiyonlarla Savaşan Antimikrobiyal Özellikler İçerir
Fesleğen esansiyel yağlarının çok çeşitli bakteri, maya, küf ve virüsleri azaltma gücünün olduğu bulunmuştur. Bu, cilt tahrişlerine ve candida virüsüne karşı koruma sağlayabileceği anlamına gelir. [4*]
Bir Adaptojen Gibi Davranarak Stresle Mücadele Eder
Araştırmalar, fesleğenin, stres faktörlerinin zararlı etkilerinin normalleştirilmesine yardımcı olabileceği konusunda güçlü bir potansiyeli olduğunu göstermektedir.
Depresyonla Savaşır
Bu bitki, adrenal korteksteki beyin işlevini olumlu yönde etkileyerek, bizi mutlu ve enerjik yapmaktan sorumlu hormonları düzenleyen nörotransmitterleri uyarmaya yardımcı olduğu için bazıları tarafından bir antidepresan olarak kabul edilir. [5*]
Kardiyovasküler Sağlığı Destekler
Fesleğen, kan damarı işlevini kontrol eden kasların kasılmasına ve gevşemesine yardımcı olarak kan basıncı sağlığını destekler. Arterlerde bir pıhtı oluşturabilen ve kalp durmasına neden olabilen kan trombositlerinin bir araya toplanmasını engelleme, tehlikeli trombosit agregasyonunu önlemeye yardımcı olma yeteneğine sahiptir. [6*]
Ayrıca, fesleğen kardiyovasküler hastalığa neden olan iltihabı azaltabilmektedir.
Karaciğer Fonksiyonunu Destekler ve Vücudun Detoksifikasyonuna Yardımcı Olur
Journal of Medicinal Food’da yayınlanan bir araştırma, detoksifiye edici enzimlerin üretilmesinde, yüksek antioksidan savunmalarında ve karaciğerde oluşabilecek yağ birikiminin azalmasında önemli gelişmeler yaşandığını buldu.
Vücudu Alkalize Etmeye ve Sindirimi İyileştirmeye Yardımcı Olur
Bu bitkinin vücuttaki asidi dengelemeye yardımcı olduğu ve vücudun uygun pH seviyesini geri kazanmasına yardımcı olduğu elde edilen sonuçlardan biridir. Ayrıca, sindirimi ve bağışıklığı iyileştirirken, hastalığa neden olabilecek zararlı bakterileri de azaltır. [7*]
Geleneksel tıpta fesleğen, şişkinliği, iştah kaybını, mide kramplarını azaltmak ve hatta mide solucanlarını veya parazitlerini öldürmek için de kullanılmıştır.
Doğal Afrodizyak Olabilir
İtalya’da fesleğen yüzyıllardır aşkın sembolü olarak kabul edilmiştir. Fesleğen aromasının kan akışını ve enerji seviyelerini artırarak libido ve uyarılmayı arttırdığına inanılmaktadır. Hindu dininde ve Ayurveda uygulamalarında tulsi “yaşam iksiri” olarak kabul edilir. Ayrıca, sağlıklı cinsel işlevi ve neşeli bir ruh halini desteklemek için kullanılır. [8*]
Metabolik Sendrom ve Diyabetten Korunmaya Yardımcı Olur
Yapılan çalışmalarda bu bitkinin dolaşımdaki kan şekeri seviyesini azalttığı, bu da onu diyabet gelişimine ve diğer metabolik sendromlara karşı koruyucu hale getirdiği bulunmuştur.
Fesleğenin Besin Değerleri
İki yemek kaşığı (yaklaşık beş gram) doğranmış taze fesleğen yaklaşık olarak şunları içerir:
- %2 kalori
- 1 gram karbonhidrat
- 2 gram protein
- 1 gram lif
- 8 mikrogram K vitamini
- 277 uluslararası birim A vitamini
- 1 miligram manganez
- 9 miligram C vitamini
Aynı zamanda fesleğen, birçok antioksidan bakımından zengin uçucu yağ içerir. Bu yağlar, bitkiye kendine özgü koku ve tat verir, aynı zamanda fesleğenin iyileştirici faydalarından da sorumludurlar.
Bunun dışında fesleğendeki esansiyel yağlar bitkinin böcek, kemirgen gibi yırtıcılardan ve bakteri türlerinden korunmasına yardımcı olur.
Fesleğen Nasıl Büyütülür ve Nasıl Kullanılır?
Fesleğen hem çiğ hem de pişmiş olarak yenebilir ve birçok şekilde kullanılabilir:
- Yemeklerde
- Soslarda
- Pansumanlarda
- Bitki çaylarında
- Likörleri tatlandırmada
- Karışık içecek yapımında
Fesleğen Kullanımı Riskleri ve Yan Etkileri
Fesleğenin belirli gruptaki insanlar için bazı riskleri vardır.
- Hamileyseniz ya da hamile kalmaya çalışıyorsanız, geleneksel tıpta doğurganlığı önleyici etkileri olduğu bilindiğinden, fesleğenden kaçınmak iyi bir fikir olabilir.
- Fesleğen esansiyel yağının esans oranı çok yüksek olduğundan cilt üzerinde kullanıldığında seyreltilmelidir, yutulmamalıdır.
- Ayrıca fesleğen, kolesterol düşürücü ve diyabetik ilaçlarla etkileşime girebilir, bu nedenle tüketmeden önce doktorunuza danışmanız önerilir.
Domates ve Fesleğenli Esmer Pirinç Tarifi
Bu domatesli, fesleğenli esmer pirinç tarifi yapımı kolay ve lezzetli olmakla beraber, her yemeğin yanına yakışabilmektedir.
Toplam Yapım Süresi: 45 dakika
Porsiyon: 4 kişilik
Yemek Türü: Glütensiz, Garnitürler ve Çorbalar
Diyet Tipi: Glütensiz, Vejetaryen
İçindekiler:
- 1 su bardağı esmer pirinç
- 2 çay kaşığı deniz tuzu
- ¼ su bardağı hindistan cevizi sirkesi
- 2 çay kaşığı bal
- 1 yemek kaşığı eritilmiş hindistan cevizi yağı
- Tat vermesi için karabiber
- Yaklaşık 450 gram doğranmış atalık domates
- 1 demet doğranmış fesleğen yaprağı
Yapılışı:
- İki su bardağı suyu kaynatın, pirinci ve tuzu ekleyin.
- Pirinç ve tuzu ekledikten sonra tekrar kaynatın. Pirinç pişip su buharlaşana kadar 30-40 dakika pişirin.
- Pirinç pişene kadar küçük bir kaba sirke, bal, hindistan cevizi yağı ve karabiberi ekleyip karıştırın.
- Sirke karışımını pişmiş pirincin üzerine dökün ve iyice karıştırın.
- Domatesleri ve fesleğeni ekleyin.
- İyice birleşinceye kadar domates ve fesleğeni pirinç karışımına atıp karıştırın.
- İstediğiniz kıvama geldiğinde hemen servis yapın.
Fesleğenli Domates Suyu Tarifi
Dünyadaki en sağlıklı bitkilerden birisi fesleğendir. Ayrıca, fesleğen A vitamini, kalsiyum, manganez, magnezyum, C vitamini, K vitamini, demir ve potasyum bakımından zengin bir bitkidir. Bu fesleğenli tarifi deneyerek diyetinize ekleyebilirsiniz.
Toplam Yapım Süresi: 5 dakika
Porsiyon: 2 kişilik
Yemek Türü: içecekler, sebze suyu
Diyet Tipi: Glütensiz, Paleo diyeti, Vegan, Vejetaryen.
İçindekiler:
- 2 adet domates
- ½ salatalık
- 1 demet fesleğen
- Bir tutam deniz tuzu
Yapılışı:
Tüm malzemeleri yıkayıp kuruladıktan sonra sebze veya meyve sıkacağının içine ekleyin. Sebze sıkacağı ile elde ettiğiniz sebze suyunu biraz karıştırıp, bekletmeden tüketin.
Kurutulmuş Domatesli Pesto Sosu Tarifi
Bu tarif klasik Pesto sosu tarifinin biraz değiştirilmiş bir versiyonudur. Çünkü bu tarifte klasik tarifte olmayan kurutulmuş domates de yer alıyor. Tarifin sağlıklı, lezzetli ve herkesçe beğenileceğinden emin olabilirsiniz.
Toplam Yapım Süresi: 5 dakika
Porsiyon: 4 yemeklik
Yemek Türü: Glütensiz, Soslar
Diyet Tipi: Glütensiz, Paleo diyeti, Vejetaryen.
İçindekiler:
- Yaklaşık 230 gram güneşte kurulmuş, suda bekletilip süzülmüş domates
- 2 demet taze fesleğen
- 2 diş sarımsak
- ¼ su bardağı çam fıstığı
- ¼ su bardağı zeytin yağı
- ¼ su bardağı rendelenmiş Romano veya Pecorino peyniri
Yapılışı:
Tüm malzemeleri mutfak robotuna (doğrayıcıya) koyun ve kremsi bir kıvama gelene kadar karıştırın. Hava almayacak bir saklama kabına koyup, buzdolabında muhafaza edebilirsiniz. Ayrıca yemeklere tat vermek için veya makarnanıza sos olarak kullanabilirsiniz.
