Mark Twain’in çerimoyayı ‘’İnsanın bildiği en lezzetli meyve’’ olarak adlandırdığı bir hikâye vardır. Bu hikâyede meyveyi ‘’lezzetin kendisi’’ olarak tanımlamıştır. Bu pahalı meyveler Amerikan evlerinde çok yaygın tüketilmezler, ancak benzersiz lezzetleri ve sağladıkları sağlık yararları ile öne çıkmaktadırlar. Annonaceae ailesinden çerimoyaya benzer soursop meyvesi de vardır, ancak çerimoya boyutuna göre daha fazla et içermektedir.
Çerimoya Nedir?
Çerimoya meyvesi, Güney Ekvator ve Kuzey Peru’nun vadilerine özgü, tatlı bir tropikal meyvedir. Bugün İspanya, ‘custard apple’ (Hint ayvası) ve ‘anona fruta’ olarak da adlandırılan çerimoyanın dünyadaki en büyük üreticisi olmuştur. Ayrıca Akdeniz bölgeleri de dahil olmak üzere birçok alanda yetiştirilmektedir.
Pawpaw meyvesi ve Çerimoya aynı aileye aittir. Çerimoya kelimenin tam anlamıyla ‘’soğuk tohum’’ anlamına gelir ve meyvesi geleneksel olarak çeşitli sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Meyveler yeşil çam kozalağına çok benzer ve genellikle kalp şeklindedir. Meyveyi kesip açtığınızda beyaz, sulu eti ve yenmeyen siyah çekirdekleri vardır.
Araştırmacılar, meyvenin farklı bölümlerinin yüksek oranda polifenol ve alkaloid içermesi sebebiyle ilginç bir fitokimyasal kimliğe sahip olduğunu keşfetmişlerdir. Sadece tatlı tadı ve faydalı özellikleri sebebiyle tüketilen meyvenin et kısmı değil, yaprak kısımları da biyoaktif bileşiklerin kaynağıdır. Bu nedenle geleneksel tıp müstahzarlarında ve halk çayları kapsamında göz hastalıkları, cilt sağlığı, sindirim şikayetleri ve kalp rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılmıştır.
Fitoterapi Bilimsel mi? Faydaları ve Riskleri Nelerdir? Nasıl Uygulanır?
Çerimoya’nın Faydaları
Çerimoya bitkisinin sağlık açısından oldukça faydalı olduğu bilinmektedir.
Çerimoyanın faydaları şunlardır:
Güçlü Bir Antioksidandır
Çerimoya, flavonoidler, karotenoidler, C vitamini ve kaurenoik asit dahil olmak üzere birçok antioksidan bileşik içermektedir. Meyvenin kabuğu antioksidanlardan oluşsa da kabuğun tüketimi önerilmemektedir. Meyvenin eti, birçok sağlık sorununa yol açan oksidatif stresle savaşmaya yardımcı olabilecek faydalı bileşiklere sahiptir. Araştırmalar, flavonoidlerin kardiyovasküler ölüm oranını düşürdüğünü ve kardiyovasküler hastalıkları önlemeye yardımcı olduğunu göstermektedir. Ayrıca anti-inflamatuar ve anti-kanserojen etkileri vardır. {1*}
Lif Açısından Zengin
Çerimoya iyi bir çözünür lif kaynağıdır, bu nedenle sindirim sorunlarına yardımcı olur ve daha uzun süre tok hissetmenizi sağlar. Çözünür lif, dışkıya hacim kazandırır ve bu da sindirim sisteminizin sağlıklı hareketlerini tamamlamasına yardımcı olmaktadır. Diyet lifinin sağlıklı beslenmede önemli bir bileşen olduğunu gösteren çok sayıda araştırma bulunmaktadır. Ek olarak, çerimoyada bulunan lif aslında fermente edilebilmekte ve gastrointestinal sistem florasını olumlu yönde etkilemektedir. Bunun ötesinde, lif tüketiminin tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalık, kolon kanseri ve daha birçok hastalığın oluşma riskini azalttığı bilinmektedir. {2*}
Enflamasyonla Savaşır
Çerimoya, kaurenoik asit gibi birkaç anti-inflamatuar bileşik içermektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda kaurenoik asit ile uygulanan tedavi ile, araştırmacılar bu yöntemin mukozal hasar ve inflamatuar hücre infiltrasyonu dahil olmak üzere kolit semptomlarını iyileştirdiğini kaydetmişlerdir. Çerimoya ayrıca genel sağlığı iyileştirmeye ve kronik hastalık riskini azaltmaya yardımcı olan anti-inflamatuar karotenoidler ve flavonoidler içermektedir. {3*}
Bağışıklık Sistemi Sağlığını Destekler
Custard apple (Hint ayvası) bağışıklık sistemiyle bağlantılı bir besin olan C vitaminini vücuda kaynak olarak sağlamaktadır. Bir Çerimoya meyvesi, günlük C vitamini ihtiyacınızın yüzde 60’ını karşılamaktadır, bu da antioksidan ve iltihap önleyici bileşikleri içeren meyveyi tüketmenin önemini göstermektedir.
Yeterli C vitamini tüketmek vücudun enfeksiyonlarla ve birçok hastalıkla savaşmasına yardımcı olmaktadır. Çalışmalar, C vitamini eksikliğinin bağışıklığın bozulmasına ve vücudun enfeksiyonlara karşı daha yüksek duyarlılığa sahip olmasına sebep olabileceğini göstermektedir. {4*}
Bağışıklık Sistemi Nasıl Düzelir? Bağışıklık Sisteminin Aşırı Tepki Vermesi Nedir?
Göz Sağlığını Destekler
Çerimoya, lutein adı verilen karotenoidi içerdiği için göz sağlığını desteklemeye yardımcı olabilmektedir. Lutein, anti-inflamatuar özelliklere sahiptir, körlük ve görme bozukluğunun önde gelen nedeni olan, yaşa bağlı makula hastalığını iyileştirdiği ve hatta önlediği bilinmektedir. Lutein ayrıca göz yorgunluğunu, parlamayı ve ışık hassasiyetini azaltmaya yardımcı olabilmektedir. Göz dokusunu güçlendirmeye etkisi vardır ve görüşün daha keskin olmasına yardımcı olmaktadır. {5*}
B6 Vitamini Alımını Destekler
Çerimoya, sağlıklı kan damarlarını korumaya, beyin fonksiyonlarını desteklemeye, uyku döngülerini düzenlemeye ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olan B6 vitamininin de iyi bir kaynağıdır. Araştırmalar, B6 vitamini eksikliğinin hafıza işlevi ve bilişsel sağlıkla ilgili sorunlara neden olabileceğini göstermektedir. Normal B6 vitamini seviyelerini koruma, ruh haliniz ve odaklanma yeteneğiniz için de önemlidir. {6*}
B Vitamini Nedir? Nelerde Bulunur?
Kalp Sağlığını Korur
Çerimoya, kalp sağlığını geliştirmeye yardımcı olan birçok bileşik içermektedir. Bunlara karotenoidler gibi antioksidanlar, potasyum ve magnezyum gibi mikro besinler ve diyet lifi dahildir. Araştırmalar, örneğin potasyum alımının, hipertansiyonu olan kişilerde yüksek tansiyon seviyelerini azalttığını ve yüzde 24 daha düşük felç riski ile ilişkilendirildiğini göstermektedir. {7*}
Beslenme Gerçekleri
Çerimoyanın faydaları, içeriğindeki antioksidan,lif ve mikro besin içeriğinden gelmektedir. Anti-inflamatuar özellikleri bu besini kardiyovasküler, sindirim ve bilişsel sistemlerin sağlığı için önemli hale getirmektedir.
Kabuksuz veya çekirdeksiz halde çiğ olarak tüketilen çerimoya meyvesinin besin değerleri: {8*}
- 231 kalori
- 55.2 gram karbonhidrat
- 5.1 gram protein
- 1.9 gram yağ
- 7.2 gram lif
- 35.9 miligram C vitamini (günlük gereken değerin %60’ı)
- 0,7 miligram B6 vitamini (günlük gereken değerin yüzde 33’ü)
- 839 miligram potasyum (günlük gereken değerin yüzde %24’ü)
- 0,4 miligram riboflavin (günlük gereken değerin yüzde 22’si9
- 0,3 miligram tiamin (günlük gereken değerin yüzde %19’u)
- 56.2 mikrogram folat (günlük gereken değerin yüzde %14’ü)
- 0,3 miligram manganez (günlük gereken değerin yüzde %13’ü)
- 49.9 miligram magnezyum (günlük gereken değerin yüzde %12’si)
- 0,2 miligram bakır (günlük gereken değerin yüzde %11’i)
- 1.8 miligram niasin (günlük gereken değerin yüzde 9’u)
- 81,1 miligram fosfor (günlük gereken değerin yüzde %8’i)
- 0.7 miligram pantotenik asit (günlük gereken değerin yüzde %7’si)
- 0,9 miligram demir (günlük gereken değerin yüzde 5’i)
Çerimoya Meyvesi Tüketmenin Riskleri ve Yan Etkileri
Çerimoyanın çeşitli sağlık yararları olmasına rağmen meyvesi çok fazla tüketilmemelidir. Meyvenin etli kısmı normal miktarlarda güvenli olsa da çerimoya tohumları ve kabuğu, Annona türlerindeki bazı meyvelerde bulunan bir toksin olan annonasini yüksek miktarda içermektedir. Annonasin tüketiminin Parkinson hastalığında rol oynayabileceğini düşündüren bazı araştırmalar vardır. Annonisin adı verilen bu toksinin merkezi sinir sistemini etkilediği görülmektedir. Meyvenin etli kısmını yemek güvenlidir, ancak annonasine maruz kalma tehlikesinden kaçınmak için tohumların çıkarılması ve kabuğun tüketilmemesi önerilmektedir. {9*}
Çerimoya Meyvesi Nasıl Yenir?
Çerimoya, kremamsı dokusu ve tatlı tadı nedeniyle genellikle custard apple (Hint ayvası) olarak adlandırılır. Tamamen olgunlaştığında, tıpkı muhallebi gibi kaşıkla yenebilmektedir. Bir çerimoyanın olgunlaştığı meyveye bastırıldığında içinin çıkmasıyla anlaşılabilmektedir. Olgunlaşmamışsa yemeden önce birkaç gün beklenmelidir. Meyvenin etli kısmının yumuşak ve sulu olması ise istenmeyen bir durumdur.
Çerimoya meyvesi yenirken, meyveyi bıçakla açtıktan sonra çekirdekleri çıkarılmaktadır. Sonra meyvenin eti çıkarılmakta ve dilimler halinde kesilmektedir. Tatlı bir ikram veya atıştırmalık olarak tek başına tüketilmekte veya meyve gerektiren tariflere eklenebilmektedir.
Çerimoyanın kullanılabileceği yerler:
- Meyve salataları
- Yoğurt
- Yulaf
- Yulaf ezmesi
- Detoks içecekleri
- Pasta dolgusu
Kaynaklar
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5465813/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3399949/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14567068/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29099763/#:~:text=The%20role%20of%20vitamin%20C,and%20higher%20susceptibility%20to%20infections.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6164534/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14584010/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4816263/
- https://nutritiondata.self.com/facts/fruits-and-fruit-juices/1860/2
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14675150/
