Arı sütü, bal arıları tarafından kraliçe arıyı ve yavru arıları beslemek için üretilir. Çeşitli kronik hastalıkların tedavisinde de kullanılan jelatinimsi bir maddedir. Arı sütü geleneksel tıpta uzun bir süredir yer almasına rağmen, Batı tıbbındaki yeri hala tartışmalıdır.
Arı Sütünün Besin Değerleri
Temel olarak arı sütü su, karbonhidrat, yağ ve proteinden oluşur. Yapısındaki şeker, balın yapısına benzer şekildedir ve çoğunlukla glikozdan ve de meyve şekeri olarak da bildiğimiz fruktozdan oluşur. [1*]
Arı sütünün tam kimyasal yapısı bilinmemekle birlikte lipit içeriği olağan dışı ve yaygın olmayan bir yapıya sahiptir. Sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin de bu eşsiz lipit ve protein yapısından kaynaklandığı düşünülmektedir. Bazı B vitamini türlerini ve eser miktarda minerali bünyesinde barındırır. Bununla birlikte, besin bileşimi arı sütleri arasında da farklılık gösterebilir.
Arı sütünde bulunan vitaminlerden bazıları şunlardır:
- Tiamin (B1)
- Riboflavin(B2)
- Pantotenik asid(B5)
- Piridoksin(B6)
- Niasin(B3)
- Folik asid(B9)
- İnositol(B8)
- Biotin(B7)
Saydığımız içerikler, vücut için fayda sağlayabilecek arı sütü içerikleridir. Ancak bu benzersiz madde hakkında hala daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Özet Bilgi: Arı sütü, su, karbonhidrat, protein, yağ, B vitaminleri ve eser mineraller içerir. Eşsiz protein ve yağ asidi yapısı sayesinde birçok fayda sağladığı bilinmektedir.
Arı Sütü Faydaları
Geleneksel tıpta uzun süredir yerini korumayı başaran arı sütünün faydaları nelerdir?
Antioksidan ve Anti-İnflamatuar Etki Sağlayabilir
Arı sütünün inflamasyon ve oksidatif stres üzerindeki olumlu etkileri birçok çalışmanın konusu olmuştur. Yapılan testlerde ve hayvan deneylerinde, arı sütündeki spesifik aminoasitler, yağ asitleri ve fenolik bileşiklerin güçlü antioksidan etkileri olduğunu görmekteyiz. [2*]
Ek olarak, bazı test çalışmalarında, bağışıklık hücreleri arı sütü ile tedavi edilmiş ve bu hücrelerden salınan pro-inflamatuar kimyasalların seviyelerinde azalış gözlenmiştir. [3*] [4*]
Tüm bu sonuçlar umut verici olsa da, insanlar üzerindeki çalışmalar yetersizdir. Bu nedenle enflamasyon tedavisi ve arı sütü ilişkisinde kesin sonuca varmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Kolesterolü Düzenleyerek Kalp Krizi Riskini Azaltabilir
Hem hayvanlar hem de insanlar üzerinde yapılan çalışmalarda, arı sütünün kolesterol seviyelerini olumlu yönde etkileyebileceği ve böylece kalp hastalığı riskini azaltabileceği gösterilmiştir. Kesin olarak bilinmemekle birlikte, arı sütündeki belirli proteinlerin kolesterolü düşürmeye yardımcı olduğu düşünülmektedir.
Çin’de yapılan 12 haftalık bir araştırmanın sonucunda;
- Arı sütü takviye edilen tavşanların toplam kolesterolünde %28, kötü kolesterol olarak da bildiğimiz LDL’de ise %23 oranında azalma tespit edilmiştir.
- Dünyanın çeşitli yerlerinden bilim insanlarının benzer şekilde yürüttüğü çalışmada ise bir ay boyunca bireylere günlük 3 gr arı sütü takviyesi verilmiş ve toplam kolesterolde %11, kötü kolesterol(LDL)’de ise %4’lük bir azalma gözlenmiştir.
- Diğer bir insanlar üzerinde yapılan çalışmada ise arı sütü ile tedavi edilen katılımcılar ile plasebo alanlar arasında kolesterol seviyesi açısından önemli bir fark olmadığı gözlenmiştir.
Yapılan tüm bu çalışmalar umut verici olmakla birlikte kesin bir sonuca varabilmek için hala daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Yaraları İyileştirir ve Cilt Onarımına Yardımcı Olur
Arı sütü oral yolla ya da cilt üzerine/topikal yolla uygulanarak yara iyileşmesini ve diğer inflamatuar cilt rahatsızlıklarının düzelmesini destekleyebilir. Yaraları temiz ve enfeksiyondan uzak tutarak antibakteriyel etki yarattığı bilinmektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışmada ise arı sütünün cilt üzerinde hayati önem taşıyan kolajenin üretiminde artış sağladığı tespit edilmiştir.
Kan Basıncını Düşürebilir
Arı sütü, kan basıncını düşürerek kalbinizi ve dolaşım sisteminizi koruyabilir. Yapılan bazı çalışmalarda, arı sütündeki spesifik proteinlerin damarlardaki düz kas hücrelerini gevşeterek kan basıncını düşürdüğü gösterilmiştir.
Oksidatif Stres ve İnflamasyonu Azaltarak Kan Basıncını Düzenler
Arı sütü, oksidatif stresi ve iltihabı azaltarak kan şekeri kontrolünü ve insülin duyarlılığını iyileştirebilir. Yapılan birden fazla hayvan çalışmasında arı sütü ile tedavi edilen obez ve diyabetik sıçanlarda pankreas, karaciğer ve üreme dokusu üzerinde belirgin bir koruyucu etki gözlemlenmiştir.
İnsanlar üzerinde yapılan 6 aylık bir çalışmada ise günlük olarak arı sütü takviyesi alan sağlıklı kişilerde açlık kan şekeri seviyesinde %20’lik bir azalma olduğu gösterilmiştir.
Antioksidan Özellikleri Beyin Fonksiyonlarını Düzenler
Arı sütü beyin fonksiyonlarında olumlu bir etkiye sahip olabilir. Hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışmada arı sütü takviyesi verilen farelerde, diğer gruba kıyasla “kortikosteron” adı verilen stres hormonunda düşüş saptandı. Arı sütü kullanılan farelerin daha sağlam bir merkezi sinir sistemine sahip olabileceği gösterildi.
Kronik Kuru Göz Sendromunu Tedavi Edebilir
Oral yolla alınan arı sütü, kuru gözleri iyileştirmede olumlu bir etkiye sahip olabilir. Arı sütü kronikleşmiş kuru göz sendromu için düşük riskli bir çözümdür. Ancak kesin bir sonuca varmak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğu unutulmamalıdır.
Anti Aging (Yaşlanma Karşıtı) Etki Sağlayabilir
Arı sütü bazen sağlıklı ve genç bir cilt görünümü için cilt üzerine de uygulanabilmektedir. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda, arı sütünün kolajen üretimi artışını destekleyebileceği ve UV ışığına bağlı cilt hasarında koruyucu olabileceği düşünülmektedir. Oral ya da cilt üzerine arı sütü kullanımının her ne kadar olumlu sonuçları gösterilmiş olsa da çalışmalar yetersizdir.
Bağışıklık Sistemini Destekler
Arı sütü, vücudun yabancı bakteri ve virüslere karşı doğal bağışıklık etkisini artırabilir. Arı sütündeki MRJP’lerin ve yağ asitlerinin, enfeksiyon insidansını azaltabilen ve bağışıklık fonkiyonunu destekleyebilen antibakteriyel aktiviteyi artırdığı bilinmektedir.
Menopozun Bazı Belirtilerini Azaltır
Arı sütü menopozla ilişkili semptomları da tedavi edebilir. Menopoz, fiziksel ve zihinsel birçok olumsuz etkiyi beraberinde getirir. Bunlar ağrı, hafızada bulanıklık, depresyon, anksiyete gibi etkilerdir.
Arı Sütü Takviye Formları ve Dozajı
Arı sütü ile ilgili araştırmalar sınırlı olduğundan, arı süttü için kesin önerilen bir doz belirlenememiştir. Besin takviyesi olarak alındığında arı sütü doğal halinde (jel benzeri formda), toz veya kapsül formda bulunabilir.
- Yapılan çalışmalarda 300-6000 mg arası çeşitli dozlar kullanılmıştır.
Arı sütü, cilt üzerine de uygulanabilir ve bazen kullandığımız cilt bakım ürünlerinin içeriklerinde de rastlayabiliriz. Eğer daha önce arı sütü kullanmadıysanız, olası alerjik etkilerden korunmak adına en düşük doz ile kullanmaya başlamanız en doğrusudur.
Arı Sütü Kullanım Riskleri ve Yan Etkileri
Muhtemelen çoğu kişi için güvenli olduğu bilinse de arı sütünün de yan etkileri bulunmaktadır. Arı sokmasına, polen veya diğer alerjenlere alerjisi olan kişiler arı sütü kullanırken daha dikkatli olmalıdır. Pestisitler (Bakteri, virüs ve haşerelerin zararlı etkilerini ortadan kaldırmak için kullanılan kimyasallar, dezenfektanlar, organik maddeler ve yöntemlerin genel adı) gibi bazı çevresel kirleticiler de arı sütünde bulunabilir ve bunlar da alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
Arı sütünün bilinen yan etkiler şunlardır:
- Astım
- Anaflaksi (ciddi alerjik durumlara sebep olan reaksiyondur)
- Kontakt Dermatit
Bu anaflaktik reaksiyonların bazıları ölümcül bile olabilir.
Arı sütü yüzyıllardır eski tıbbi uygulamalarda kullanılmış olsa da günümüzde arı sütünün faydaları ve zararları hala araştırılmaktadır. Bununla birlikte, baldan farklı olan bu arı ürünü, çeşitli fiziksel ve zihinsel rahatsızlıklar için alternatif bir tedavi olarak hala sıklıkla kullanılmaktadır.
