Aspir yağı ne işe yarar? Uzun yıllardan beri bitkilerin tohumlarından elde edilen yağlar pek çok sağlık probleminin tedavisinde destekleyici olarak kullanılmaktadır. Aspir bitkisinin tohumundan, soğuk sıkım yöntemi ile elde edilen aspir yağı da bu yağlardan bir tanesidir. Aspir bitkisine Eski Mısır ve Yunan kaynaklarında da sıklıkla rastlanması aspirin uzun yıllardır kullanıldığının kanıtıdır. Günümüzde de aspir bitkisinin tohumundan elde edilen aspir yağı işlenmiş gıdalardan cilt bakım ürünlerin kadar pek çok alanda kullanılır. {1*}
Aspir Yağı Nedir?
Aspir; ayçiçeği ailesine ait olan, daha çok Çin, Hindistan, İran ve Yunanistan gibi ülkelerde yetişen bir bitkidir. Aspir bitkisi hayvan yemi olarak da uzun yıllardır yetiştirilmiş, ancak genellikle aspir bitkisinin yağı kullanılmıştır. {2*} Aspir bitkisinden elde edilen iki çeşit aspir yağı bulunur. Bunlardan bir tanesi çoklu doymamış yağ asitlerini içeren yüksek linoleik asit içerikli aspir yağıdır. Bir diğeri de tekli doymamış yağları barındıran yüksek oleik asit içerikli aspir yağıdır. {3*} En çok kullanılan çeşidi yüksek oleik içeriğine sahip olan aspir yağıdır. Bu yağ, yemek yapılırken kullanılabildiği gibi bazı yemeklik yağların üretiminde de kullanılmaktadır.
Kanola yağı gibi yağlara kıyasla aspir yağının yanma noktası daha yüksektir. Yanma noktası yağın belirli bir sıcaklığa erişip duman çıkışının görülmeye başlandığı noktadır. {4*} Kızartma yemekleri gibi yüksek sıcaklıkta pişirilmesi gereken yemeklerde yanma noktası yüksek olan yağların tercih edilmesi önerilir.
Aspir yağı Omega-6 ve E vitamini bakımından zengindir. 1 kaşık aspir yağının içerisinde 120 kcal enerji, 13,6 gr yağ, %31 oranında E vitamini bulunur. {5*} {6*}
Aspir Yağı Faydaları Nelerdir?
Aspir yağı cilt sağlığını destekleyen, kolesterolü kontrol altına almaya yardımcı olan yağlardan bir tanesidir.
Cilt Sağlığını Destekler
Aspir yağı cilde faydalı etkileri olduğu bilinen E vitamini bakımından zengin bir yağdır. Bu sayede cilt sağlığını destekler, cildin kaybettiği nemi geri kazanmasına yardımcı olur. E vitamini pek çok besin maddesinin içerisinde doğal olarak bulunan ve yağda çözünen vitamin çeşitlerinden bir tanesidir. Bazı araştırmalara göre E vitamini egzama gibi cilt sorunlarının tedavisinde destekleyici rol oynar. Aynı zamanda aspir yağının antibakteriyel ve mantar önleyici özelliği yaraların daha hızlı iyileşmesine yardımcı olur. {7*} Ancak ciddi yaralanmalarda aspir yağı kullanmadan önce doktora başvurulması ve yardım alınması gerekir.
Ev Yapımı Egzama Kremi Nasıl Hazırlanır?
Yüksek Isıda Yemek Pişirmek İçin Kullanılır
Yağların yanma noktasının yüksek olması pişirme sırasında ortaya çıkacak serbest radikalleri minimum seviyeye indirir. Serbest radikaller kalp damar hastalığı gibi ciddi pek çok sağlık sorununa neden olabilir. {8*} Yanma noktası yüksek olan yağlardan bir tanesi olan aspir yağı da bu özelliğinden dolayı kızartma gibi yüksek ısı gerektiren yemeklerin pişirilmesi için uygun yağlardandır.
Kolesterolü Düşürmeye Yardımcı Olur
Bilimsel araştırmalar, doymamış yağ asitlerinin kalp sağlığı için tehdit oluşturan LDL yani kötü kolesterolü düşürmeye yardımcı olduğunu göstermektedir. {9*} Aspir yağı doymamış yağ asitleri bakımından zengindir. Clinical Nutrition dergisinde yayınlanan bir makaleye göre günde 8 gram aspir yağı tüketilmesi kandaki LDL kolesterolü düşürürken kandaki HDL yani iyi kolesterol seviyesinin yükselmesine yardımcı olur. {10*}
Kan Şekerini Dengelemeye Yardımcı Olur
Yüksek kan şekeri pek çok sağlık problemine neden olabilen önemli bir sorundur. Bazı çalışmalara göre aspir yağı, kan şekerini düşürmeye ve kan şekeri yüksekliği ile karakterize olan diyabete bağlı semptomları hafifletmeye yardımcı olur. Ohio State Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma düzenli olarak aspir yağı tüketenlerde kan şekeri değerlerinin önemli ölçüde kontrol altına alındığını göstermektedir. {11*} İtalya’da yapılan bir başka çalışma ise doymuş yağlar yerine aspir yağı gibi doymamış yağ içeren yağların tercih edilmesinin, insülin hormonunun çalışma mekanizmasını desteklediğini, bu sayede kandaki şeker düzeyinin düştüğünü göstermektedir. {12*}
Vücuttaki Enflamasyonu Azaltmaya Yardımcı Olur
Bilimsel çalışmalara göre vücuttaki kronik iltihaplanma, kalp-damar hastalıklarından kansere kadar pek çok sağlık sorununun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. {13*} Aspir yağının vücuttaki iltihaplanmayı azalttığına yönelik pek çok çalışma mevcuttur. {14*} Aynı zamanda bu çalışmalara göre aspir yağının içerisinde bulunan Omega 6 yağ asitleri de vücuttaki iltihaplanmayı azaltma konusunda oldukça etkilidir.
Omega 3-6-9 Yağ Asitleri Nasıl Dengelenir?
Aspir Yağı Ne Kadar Kullanılır?
Aspir yağının kullanımı kişinin yaşına, kilosuna ve cinsiyetine göre değişebilmektedir. Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı’nın verilerine göre günlük aspir yağı kullanım oranları; {15*}
- 2-3 yaş arası çocuklar: 3 çay kaşığı
- 4-8 yaş arası çocuklar: 4 çay kaşığı
- 9-13 yaş arası kız çocukları: 5 çay kaşığı
- 14-18 yaş arası kızlar: 5 çay kaşığı
- 9-13 yaş arası erkek çocukları: 5 çay kaşığı
- 14-18 yaş arası erkekler: 6 çay kaşığı
- 19-30 yaş arası kadınlar: 6 çay kaşığı
- 31 yaş üstü kadınlar: 5 çay kaşığı
- 19-30 yaş arası erkekler: 7 çay kaşığı
- 31 yaş üstü erkekler: 6 çay kaşığı
Aspir yağı faydalı olan yağlardan bir tanesidir. Ancak her besinde ve yağda olduğu gibi aspir ağının da fazla tüketilmesi belirli sağlık problemlerinin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bu sebeple aspir yağının aşırı miktarda kullanılması önerilmez.
Aspir Yağının Zararları ve Yan Etkileri Nelerdir?
Bazı çalışmalar zeytinyağı veya keten tohumu yağı gibi sağlıklı yağlarla kıyaslandığında aspir yağının kalp sağlığının korunmasına yardımcı olduğuna yönelik yeterli kanıt olmadığını gösterir. {16*} {17*} Aspir yağı içerisinde bulunan Omega 6 yağ asitlerinin kilo kontrolüne yardımcı olduğu doğrudur. Ancak aspir yağının içerisinde bulunan Omega 6 yağ asitlerinin hayvansal kaynaklı ürünlerle kıyaslandığında daha az olması, aspir yağının faydaları konusunda şüphe uyandırır. {18*} Bazı çalışmalar ise Omega 6 yağ asitlerinin düşünüldüğü kadar sağlıklı olmadığını, aşırı tüketildiğinde sağlığa zarar verebileceğini göstermektedir. Yine aynı çalışmaya sonucuna göre aşırı miktarda linolenik asit tüketimi beyinde hasara neden olabilmektedir. {19*}
Ayrıca aspir yağı düşük kalorili bir yağ değildir. Bu nedenle özellikle kilo kontrolü sağlamak isteyenlerin aspir yağı kullanırken dikkatli olmaları önerilir. Bazı kaynaklar aspir yağının vücuttaki iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabileceğini gösterse de yapılan bazı çalışmalara göre de fazla miktarda Omega 3 yerine tüketilen Omega 6 yağ asitleri vücutta iltihaplanmanın artmasına sebep olabilmektedir. {18*} Çünkü Omega 3 yağ asidi Omega 6 ile kıyaslandığında çok daha fazla anti-enflamatuar etkiye sahiptir.
Kaynaklar
- https://www.ndsu.edu/agriculture/ag-hub/ag-topics/crop-production/crops/safflower/safflower-production
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5984022/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7407039/
- https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/1750350/nutrients
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7344433/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7661123/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3614697/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10584045/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21295383/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15297079/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3492709/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21295383/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6121943/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6770785/
- https://www.choosemyplate.gov/eathealthy/oils
- https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/088915759290037K
- https://www.nature.com/articles/s41538-019-0061-9
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29610056/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7990530/